Ο συνασπισμός BRICS — κάποτε υποτιμημένος ως μια χαλαρή συμμαχία αναδυόμενων οικονομιών — εξελίσσεται σήμερα σε μία από τις πιο καθοριστικές δυνάμεις του 21ου αιώνα.
Με το διασυνοριακό σύστημα πληρωμών CIPS να επεκτείνεται πλέον σε 185 χώρες, επιτρέποντας το παγκόσμιο εμπόριο σε κινεζικό γουάν χωρίς καμία επαφή με το δολάριο, τα σημάδια είναι καθαρά: το μονοπώλιο της δυτικής οικονομικής κυριαρχίας αρχίζει να ραγίζει.
Για δεκαετίες το δολάριο υπήρξε το εργαλείο και ταυτόχρονα το «λουρί» της παγκόσμιας ισχύος των ΗΠΑ.
Παρείχε τη δυνατότητα επιβολής κυρώσεων και επιτήρησης, υπό το πρόσχημα της σταθερότητας. Σήμερα όμως, αυτή η αποκλειστικότητα καταρρέει, σημειώνει στην ανάλυσή του το countercurrents.org.
Η συμμαχία BRICS — Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική, και πλέον με νέα μέλη όπως Αίγυπτο, Ιράν, ΗΑΕ,— ανασχηματίζει όχι μόνο το εμπόριο αλλά και τη «γεωγραφία» της παγκόσμιας ισχύος.
Η αποδυνάμωση του δολαρίου
Το CIPS, που δημιουργήθηκε από την Κίνα το 2015, εξελίσσεται σε ένα παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Επιτρέπει διακανονισμούς σε τοπικά νομίσματα, παρακάμπτοντας το δολάριο και κατά συνέπεια την αμερικανική επιτήρηση και τις κυρώσεις.
Η εξάπλωσή του σε 185 χώρες αντανακλά την αυξανόμενη εμπιστοσύνη στο γουάν και σε μια πολυ-νομισματική παγκόσμια οικονομία.
Η «απο-δολαριοποίηση» δεν είναι ανταρσία. Είναι αυτοάμυνα. Μετά από δεκαετίες εξάρτησης από το δολάριο, πολλές χώρες του Νότου έχουν μάθει ότι η παγκόσμια χρηματοοικονομική τάξη μπορεί να γίνει όπλο στα χέρια των ισχυρών.
Οι BRICS προσφέρουν μια διέξοδο από αυτή τη χειραγώγηση.
Παράλληλα, η New Development Bank (NDB), με έδρα τη Σαγκάη, χρηματοδοτεί υποδομές και ανάπτυξη χωρίς τις ιδεολογικές επιταγές και τους πολιτικούς όρους των δυτικών δανειστών.
Έτσι, τα κράτη μπορούν να δανείζονται και να οικοδομούν χωρίς «μαθήματα δημοκρατίας».
Προς έναν πολυπολικό κόσμο
Οι BRICS δεν είναι απλώς οικονομικό μπλοκ. Εκφράζουν μια θεμελιώδη ιδέα: καμία χώρα να μην κυριαρχεί στην παγκόσμια πολιτική και οικονομική ζωή.
Η επέκταση προς τη Δυτική Ασία και την Αφρική σηματοδοτεί βαθιά γεωπολιτική μετατόπιση.
Η συμμετοχή πετρελαϊκών δυνάμεων όπως η Σαουδική Αραβία και το Ιράν δείχνει ότι ακόμη και παραδοσιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ επαναπροσδιορίζουν τις προτεραιότητές τους.
Η Αφρική, που συχνά αντιμετωπίστηκε ως πιόνι, αποκτά με το BRICS μια σπάνια πλατφόρμα φωνής και ισοτιμίας.
Τρία πιθανά σενάρια για την επόμενη δεκαετία
Η καλύτερη εκδοχή: Ένα δίκαιο, πολυπολικό σύστημα
Οι BRICS θεσμοθετούν ισχυρή οικονομική συνεργασία, δημιουργεί ενιαίο νόμισμα για διακανονισμούς και μειώνει την εξάρτηση από το δολάριο.
Η φωνή του Παγκόσμιου Νότου γίνεται δυνατή σε κλιματικές και αναπτυξιακές πολιτικές.
Η μεσαία διαδρομή: Παράλληλα συστήματα
Ο κόσμος διχάζεται σε δύο παράλληλα οικονομικά οικοσυστήματα: Δύση από τη μία, BRICS από την άλλη.
Εσωτερικές αντιθέσεις περιορίζουν την αποτελεσματικότητα του μπλοκ.
Η σκοτεινή εκδοχή: Οικονομικός πόλεμος
Η Δύση αντιδρά με δευτερογενείς κυρώσεις και εμπορικούς φραγμούς.
Τα συστήματα CIPS και SWIFT μετατρέπονται σε σύμβολα νέου Ψυχρού Πολέμου.
Η παγκόσμια σταθερότητα δοκιμάζεται.
Ο ρόλος της Ινδίας
Η Ινδία βρίσκεται σε κομβικό σημείο.
Είναι μεγάλη δύναμη αλλά και ευάλωτη σε εξωτερικούς κραδασμούς. Κερδίζει πολλά από τη συμμετοχή στο BRICS — νέες αγορές, εναλλακτική χρηματοδότηση. Ωστόσο, καλείται να ισορροπήσει: να συνεργαστεί στενά με το μπλοκ, χωρίς να έρθει σε ρήξη με τις δυτικές της σχέσεις.
Η ηγεμονία της Κίνας εντός των BRICS αποτελεί ευκαιρία αλλά και κίνδυνο.
Η Iνδία πρέπει να εξασφαλίσει ότι η συμμαχία παραμένει πραγματικά πολυμερής και όχι επέκταση κινεζικής επιρροής.
Μια νέα ηθική γεωγραφία
Οι BRICS αμφισβητούν το αφήγημα ότι ανάπτυξη και δημοκρατία έχουν μία και μοναδική «δυτική» μορφή.
Καταγγέλλουν την υποκρισία χωρών που μιλούν για ισότητα αλλά διατηρούν ιεραρχίες εξουσίας στον παγκόσμιο Νότο.
Όμως ισχύει και εδώ ο κίνδυνος της εξουσίας: αν οι BRICS αναπαράγουν τις παλιές αδικίες υπό νέα ονόματα, θα αποτύχει ηθικά.
Μια ήσυχη επανάσταση βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η ισχύς παύει να είναι μονοδιάστατη.
Το δυτικό μονοπώλιο — θεμελιωμένο για αιώνες στην οικονομική κυριαρχία — αμφισβητείται πλέον από μια νέα συμμαχία που επιδιώκει αξιοπρέπεια αντί για κυριαρχία.
Οι BRICS δεν είναι μαγική λύση.
Είναι ένα νέο υπό κατασκευή σύστημα.
Αλλά για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, ο Παγκόσμιος Νότος μπορεί να σχεδιάσει το μέλλον του με δικούς του όρους.
Και αυτό είναι ιστορικό.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών