Το αφήγημα ότι η Ευρώπη χρειάζεται μαζική μετανάστευση για να επιβιώσει καταρρέει. Παρά τις δεκαετίες εισροής εκατομμυρίων εργατών από τον Τρίτο Κόσμο, η οικονομία της Ε.Ε. παραμένει στάσιμη, οι ανισότητες αυξάνονται και η παραγωγικότητα καταρρέει
Έχει γίνει ένα από τα πιο συχνά επαναλαμβανόμενα συνθήματα της ύστερης εποχής της Ευρώπης – ή μάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης: «Χρειαζόμαστε μετανάστευση».
Μια γηραιά, υπερχρεωμένη και υπογεννητική ήπειρος ακούει ξανά και ξανά από την πολιτική της τάξη ότι θα επιβιώσει μόνο αν εισαγάγει εκατομμύρια νέους εργάτες από τον Τρίτο Κόσμο.
Η ιδέα αυτή επαναλαμβάνεται από πολιτικούς, ποσοτικοποιείται από οικονομολόγους και αναπαράγεται από δημοσιογράφους.
Όμως, δεκαετίες μαζικής μετανάστευσης έχουν αφήσει την Ευρώπη φτωχότερη – σε σχετικούς όρους – από οποιαδήποτε άλλη εποχή μετά τον 15ο αιώνα. Οι Ευρωπαίοι έχουν τραφεί με ένα ψέμα.
Τα νούμερα διαψεύδουν
Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους. Μεταξύ 1995 και 2024, ο πληθυσμός των αλλοδαπών στην Ε.Ε. αυξήθηκε κατά σχεδόν 140% — από 26 εκατομμύρια σε πάνω από 62 εκατομμύρια άτομα, δηλαδή περισσότερους από τον συνολικό πληθυσμό της Ιταλίας.
Πρόκειται για διαδικασία χωρίς ιστορικό προηγούμενο, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι προηγούμενα κύματα μεταναστεύσεων (όπως οι μεγάλες πληθυσμιακές μετακινήσεις μεταξύ 3ου και 6ου αιώνα) ήταν βίαια και, επιπλέον, αφορούσαν ήδη εκρωμαϊσμένους Ευρωπαίους.
Δεν υπάρχει, επομένως, κανένα πραγματικό σημείο σύγκρισης – ούτε ως προς τη φύση της σημερινής δημογραφικής μεταμόρφωσης, ούτε ως προς την αδιαφορία με την οποία έχει γίνει αποδεκτή.
Η δραματική αυτή αλλαγή δεν έχει υιοθετηθεί μόνο από αριστερούς που οραματίζονται πολυπολιτισμικούς «ενάρετους» παραδείσους.
Τα επιχειρηματικά συμφέροντα την υπερασπίζονται επίσης, υποστηρίζοντας ότι οι χαμηλές γεννήσεις και ο γηρασμένος πληθυσμός καθιστούν τη μαζική μετανάστευση απαραίτητη για τη διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Αν όμως η μαζική μετανάστευση έφερνε ανάπτυξη, τότε τα τελευταία τριάντα χρόνια θα έπρεπε να είναι μια «χρυσή εποχή».
Αντίθετα, η μέση ετήσια ανάπτυξη του ΑΕΠ μειώθηκε στο μισό — από 2,1% σε λίγο πάνω από 1%.
Η Γαλλία, η Βρετανία και η Ολλανδία κατέγραψαν φέτος ρεκόρ μεταναστών, ενώ ταυτόχρονα οι μισθοί, η παραγωγικότητα και το κατά κεφαλήν εισόδημα παραμένουν στάσιμα.
Η Γερμανία, η «ατμομηχανή» της Ευρώπης, έχει δεχτεί περίπου 7 εκατομμύρια νεοεισερχόμενους από το 2015. Η οικονομία της βρίσκεται πλέον σε αυτό που το ΔΝΤ αποκαλεί «σχεδόν μόνιμη στασιμότητα».
Στη Γαλλία, η ανεργία μεταξύ των αλλοδαπών φτάνει το 12,5%, περισσότερο από το διπλάσιο του ποσοστού των γηγενών (5,1%). Στη Σουηδία, πάνω από το 55% των ενηλίκων που γεννήθηκαν στο Ιράκ και τη Σομαλία δεν έχουν πλήρη απασχόληση. Στη Γερμανία, το 44% των προσφύγων παραμένουν άνεργοι ακόμα και πέντε χρόνια μετά την άφιξή τους.
Διαφορετική πορεία
Όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που ο βασικός λόγος για τη μαζική εισαγωγή ανειδίκευτης εργασίας – η μείωση του εργατικού δυναμικού – εξουδετερώνεται από την τεχνολογία.
Η Κίνα, με ακόμη μεγαλύτερη δημογραφική πτώση από την Ευρώπη, απολαμβάνει σταθερή ανάπτυξη ακολουθώντας εντελώς διαφορετική πορεία: μαζική αυτοματοποίηση.
Το 2024 εγκατέστησε 295.000 νέοα βιομηχανικά ρομπότ — περισσότερα από όσα ο υπόλοιπος κόσμος μαζί. Η παραγωγικότητα ανά εργάτη στη μεταποίηση αυξήθηκε κατά 80% μέσα σε μια δεκαετία.
Την ίδια στιγμή, η ευρωπαϊκή παραγωγικότητα έχει μείνει στάσιμη.
Η Νότια Κορέα, με το χαμηλότερο ποσοστό γεννήσεων στον κόσμο, έχει τον υψηλότερο δείκτη ρομποτοποίησης (πάνω από 1.000 ρομπότ ανά 10.000 εργαζομένους). Η Σεούλ δεν χρειάστηκε να εισαγάγει δεκάδες εκατομμύρια ξένους εργάτες.
Η Ευρώπη, αντίθετα, συνεχίζει να πιστεύει ότι η εισαγωγή περισσότερων ανθρώπων θα καλύψει την έλλειψη καινοτομίας. Το μερίδιό της στη βιομηχανική παραγωγή παγκοσμίως έχει πέσει από 30% το 1990 σε μόλις 15% σήμερα, ενώ η μέση ηλικία του πληθυσμού αυξήθηκε από τα 35 στα 44 έτη. Οι Βρυξέλλες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την εντροπία με... γραφειοκρατία.
Ιδεοληψίες
Οι υποστηρικτές της μαζικής μετανάστευσης – ένα παράξενο μείγμα νεοφιλελεύθερων ιδεολόγων και αφελών προοδευτικών – υποστηρίζουν ότι «οι μετανάστες κάνουν τις δουλειές που οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν».
Πρόκειται για ακόμη ένα ψέμα. Στην πραγματικότητα, η μετανάστευση έχει δημιουργήσει χαμηλόμισθες οικονομίες εξαρτημένες από τα επιδόματα.
Στην Ισπανία και στη Γαλλία, οι μετανάστες είναι τρεις φορές πιο πιθανό να ζουν στη φτώχεια απ’ ό,τι οι γηγενείς. Στη Σουηδία και στη Γερμανία, οι μετανάστες αποτελούν περίπου το 50% και 40–45% αντίστοιχα των δικαιούχων κοινωνικής πρόνοιας.
Αν η ευημερία είχε πραγματικά σημασία για τους θεσμούς της Ευρώπης, θα επένδυαν λιγότερο στη μεταναστευτική πολιτική και περισσότερο στην καινοτομία.
Η ήπειρος που δημιούργησε την τυπογραφία και τον κινητήρα τζετ δεν θα έπρεπε να αναθέτει το μέλλον της σε ανειδίκευτη εργασία. Η επιβίωσή της απαιτεί επενδύσεις στη ρομποτική, την αυτοματοποίηση και την εκπαίδευση — τους πραγματικούς πολλαπλασιαστές της παραγωγικότητας.
Αντ’ αυτού, οι Βρυξέλλες παραμένουν εγκλωβισμένες στην ιδεοληψία της «κινητικότητας της εργασίας», λες και η μετακίνηση ανθρώπων είναι προτιμότερη από την αύξηση της αξίας ανά άτομο. Δεν είναι!
Το μέλλον θα είναι αδυσώπητο
Και αυτό χωρίς να μιλήσουμε για το μέλλον. Ενώ η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση προχωρά με ταχύτητα και οι χώρες αλλάζουν πρόσωπο, η Ευρώπη επιχειρεί να κρυφτεί από το κύμα της ιστορίας μετατρεπόμενη σε χαμηλής αξίας, παρωχημένη και περιφερειακή οικονομική ζώνη.
Αργά ή γρήγορα – μάλλον σύντομα – οι Ευρωπαίοι θα συνειδητοποιήσουν, όπως η ύστερη δυναστεία Qing στην Κίνα, ότι οι πολιτισμοί είτε αγκαλιάζουν την τεχνολογική πρόοδο είτε υποτάσσονται σε εκείνους που το έκαναν.
Τότε, η Ευρώπη θα προσπαθήσει να ξαναμπεί στο «τρένο της ανάπτυξης» δεμένη όμως σε τεράστιους, αλλοδαπούς πληθυσμούς που θα είναι οικονομικά άχρηστοι, πολιτισμικά διαφορετικοί και κοινωνικά δυσαρεστημένοι.
Ήδη σήμερα η κοινωνική συνοχή είναι εύθραυστη – πώς θα διατηρηθεί όταν εκατομμύρια δουλειές θα έχουν αντικατασταθεί από την τεχνητή νοημοσύνη και την αυτοματοποίηση;
Δεν υπάρχει ανταλλαγή μεταξύ εθνικής ταυτότητας, ασφάλειας, κοινωνικής συνοχής και οικονομικής ευημερίας. Η ίδια η μετανάστευση, κρατώντας τους μισθούς στάσιμους, αποτελεί κινητήρια δύναμη της στασιμότητας.
Η λύση βρίσκεται αλλού: στην αυτοματοποίηση, στην εφεύρεση, στις ευρωπαϊκές οικογένειες που θέλουν και μπορούν να αποκτήσουν παιδιά, και στην ανακάλυψη ξανά της ίδιας μας της ικανότητας να δημιουργούμε – αντί να δανειζόμαστε – το μέλλον.
www.bankingnews.gr
Μια γηραιά, υπερχρεωμένη και υπογεννητική ήπειρος ακούει ξανά και ξανά από την πολιτική της τάξη ότι θα επιβιώσει μόνο αν εισαγάγει εκατομμύρια νέους εργάτες από τον Τρίτο Κόσμο.
Η ιδέα αυτή επαναλαμβάνεται από πολιτικούς, ποσοτικοποιείται από οικονομολόγους και αναπαράγεται από δημοσιογράφους.
Όμως, δεκαετίες μαζικής μετανάστευσης έχουν αφήσει την Ευρώπη φτωχότερη – σε σχετικούς όρους – από οποιαδήποτε άλλη εποχή μετά τον 15ο αιώνα. Οι Ευρωπαίοι έχουν τραφεί με ένα ψέμα.
Τα νούμερα διαψεύδουν
Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους. Μεταξύ 1995 και 2024, ο πληθυσμός των αλλοδαπών στην Ε.Ε. αυξήθηκε κατά σχεδόν 140% — από 26 εκατομμύρια σε πάνω από 62 εκατομμύρια άτομα, δηλαδή περισσότερους από τον συνολικό πληθυσμό της Ιταλίας.
Πρόκειται για διαδικασία χωρίς ιστορικό προηγούμενο, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι προηγούμενα κύματα μεταναστεύσεων (όπως οι μεγάλες πληθυσμιακές μετακινήσεις μεταξύ 3ου και 6ου αιώνα) ήταν βίαια και, επιπλέον, αφορούσαν ήδη εκρωμαϊσμένους Ευρωπαίους.
Δεν υπάρχει, επομένως, κανένα πραγματικό σημείο σύγκρισης – ούτε ως προς τη φύση της σημερινής δημογραφικής μεταμόρφωσης, ούτε ως προς την αδιαφορία με την οποία έχει γίνει αποδεκτή.
Η δραματική αυτή αλλαγή δεν έχει υιοθετηθεί μόνο από αριστερούς που οραματίζονται πολυπολιτισμικούς «ενάρετους» παραδείσους.
Τα επιχειρηματικά συμφέροντα την υπερασπίζονται επίσης, υποστηρίζοντας ότι οι χαμηλές γεννήσεις και ο γηρασμένος πληθυσμός καθιστούν τη μαζική μετανάστευση απαραίτητη για τη διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Αν όμως η μαζική μετανάστευση έφερνε ανάπτυξη, τότε τα τελευταία τριάντα χρόνια θα έπρεπε να είναι μια «χρυσή εποχή».
Αντίθετα, η μέση ετήσια ανάπτυξη του ΑΕΠ μειώθηκε στο μισό — από 2,1% σε λίγο πάνω από 1%.
Η Γαλλία, η Βρετανία και η Ολλανδία κατέγραψαν φέτος ρεκόρ μεταναστών, ενώ ταυτόχρονα οι μισθοί, η παραγωγικότητα και το κατά κεφαλήν εισόδημα παραμένουν στάσιμα.
Η Γερμανία, η «ατμομηχανή» της Ευρώπης, έχει δεχτεί περίπου 7 εκατομμύρια νεοεισερχόμενους από το 2015. Η οικονομία της βρίσκεται πλέον σε αυτό που το ΔΝΤ αποκαλεί «σχεδόν μόνιμη στασιμότητα».
Στη Γαλλία, η ανεργία μεταξύ των αλλοδαπών φτάνει το 12,5%, περισσότερο από το διπλάσιο του ποσοστού των γηγενών (5,1%). Στη Σουηδία, πάνω από το 55% των ενηλίκων που γεννήθηκαν στο Ιράκ και τη Σομαλία δεν έχουν πλήρη απασχόληση. Στη Γερμανία, το 44% των προσφύγων παραμένουν άνεργοι ακόμα και πέντε χρόνια μετά την άφιξή τους.
Διαφορετική πορεία
Όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που ο βασικός λόγος για τη μαζική εισαγωγή ανειδίκευτης εργασίας – η μείωση του εργατικού δυναμικού – εξουδετερώνεται από την τεχνολογία.
Η Κίνα, με ακόμη μεγαλύτερη δημογραφική πτώση από την Ευρώπη, απολαμβάνει σταθερή ανάπτυξη ακολουθώντας εντελώς διαφορετική πορεία: μαζική αυτοματοποίηση.
Το 2024 εγκατέστησε 295.000 νέοα βιομηχανικά ρομπότ — περισσότερα από όσα ο υπόλοιπος κόσμος μαζί. Η παραγωγικότητα ανά εργάτη στη μεταποίηση αυξήθηκε κατά 80% μέσα σε μια δεκαετία.
Την ίδια στιγμή, η ευρωπαϊκή παραγωγικότητα έχει μείνει στάσιμη.
Η Νότια Κορέα, με το χαμηλότερο ποσοστό γεννήσεων στον κόσμο, έχει τον υψηλότερο δείκτη ρομποτοποίησης (πάνω από 1.000 ρομπότ ανά 10.000 εργαζομένους). Η Σεούλ δεν χρειάστηκε να εισαγάγει δεκάδες εκατομμύρια ξένους εργάτες.
Η Ευρώπη, αντίθετα, συνεχίζει να πιστεύει ότι η εισαγωγή περισσότερων ανθρώπων θα καλύψει την έλλειψη καινοτομίας. Το μερίδιό της στη βιομηχανική παραγωγή παγκοσμίως έχει πέσει από 30% το 1990 σε μόλις 15% σήμερα, ενώ η μέση ηλικία του πληθυσμού αυξήθηκε από τα 35 στα 44 έτη. Οι Βρυξέλλες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την εντροπία με... γραφειοκρατία.
Ιδεοληψίες
Οι υποστηρικτές της μαζικής μετανάστευσης – ένα παράξενο μείγμα νεοφιλελεύθερων ιδεολόγων και αφελών προοδευτικών – υποστηρίζουν ότι «οι μετανάστες κάνουν τις δουλειές που οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν».
Πρόκειται για ακόμη ένα ψέμα. Στην πραγματικότητα, η μετανάστευση έχει δημιουργήσει χαμηλόμισθες οικονομίες εξαρτημένες από τα επιδόματα.
Στην Ισπανία και στη Γαλλία, οι μετανάστες είναι τρεις φορές πιο πιθανό να ζουν στη φτώχεια απ’ ό,τι οι γηγενείς. Στη Σουηδία και στη Γερμανία, οι μετανάστες αποτελούν περίπου το 50% και 40–45% αντίστοιχα των δικαιούχων κοινωνικής πρόνοιας.
Αν η ευημερία είχε πραγματικά σημασία για τους θεσμούς της Ευρώπης, θα επένδυαν λιγότερο στη μεταναστευτική πολιτική και περισσότερο στην καινοτομία.
Η ήπειρος που δημιούργησε την τυπογραφία και τον κινητήρα τζετ δεν θα έπρεπε να αναθέτει το μέλλον της σε ανειδίκευτη εργασία. Η επιβίωσή της απαιτεί επενδύσεις στη ρομποτική, την αυτοματοποίηση και την εκπαίδευση — τους πραγματικούς πολλαπλασιαστές της παραγωγικότητας.
Αντ’ αυτού, οι Βρυξέλλες παραμένουν εγκλωβισμένες στην ιδεοληψία της «κινητικότητας της εργασίας», λες και η μετακίνηση ανθρώπων είναι προτιμότερη από την αύξηση της αξίας ανά άτομο. Δεν είναι!
Το μέλλον θα είναι αδυσώπητο
Και αυτό χωρίς να μιλήσουμε για το μέλλον. Ενώ η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση προχωρά με ταχύτητα και οι χώρες αλλάζουν πρόσωπο, η Ευρώπη επιχειρεί να κρυφτεί από το κύμα της ιστορίας μετατρεπόμενη σε χαμηλής αξίας, παρωχημένη και περιφερειακή οικονομική ζώνη.
Αργά ή γρήγορα – μάλλον σύντομα – οι Ευρωπαίοι θα συνειδητοποιήσουν, όπως η ύστερη δυναστεία Qing στην Κίνα, ότι οι πολιτισμοί είτε αγκαλιάζουν την τεχνολογική πρόοδο είτε υποτάσσονται σε εκείνους που το έκαναν.
Τότε, η Ευρώπη θα προσπαθήσει να ξαναμπεί στο «τρένο της ανάπτυξης» δεμένη όμως σε τεράστιους, αλλοδαπούς πληθυσμούς που θα είναι οικονομικά άχρηστοι, πολιτισμικά διαφορετικοί και κοινωνικά δυσαρεστημένοι.
Ήδη σήμερα η κοινωνική συνοχή είναι εύθραυστη – πώς θα διατηρηθεί όταν εκατομμύρια δουλειές θα έχουν αντικατασταθεί από την τεχνητή νοημοσύνη και την αυτοματοποίηση;
Δεν υπάρχει ανταλλαγή μεταξύ εθνικής ταυτότητας, ασφάλειας, κοινωνικής συνοχής και οικονομικής ευημερίας. Η ίδια η μετανάστευση, κρατώντας τους μισθούς στάσιμους, αποτελεί κινητήρια δύναμη της στασιμότητας.
Η λύση βρίσκεται αλλού: στην αυτοματοποίηση, στην εφεύρεση, στις ευρωπαϊκές οικογένειες που θέλουν και μπορούν να αποκτήσουν παιδιά, και στην ανακάλυψη ξανά της ίδιας μας της ικανότητας να δημιουργούμε – αντί να δανειζόμαστε – το μέλλον.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών