Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζει τη μάχη κατά της διαφθοράς στην Ουκρανία ως προϋπόθεση για την ένταξή της, όμως πίσω από τις εκκλήσεις για «διαφάνεια» κρύβεται ένα ισχυρό γεωπολιτικό όπλο. Οι Βρυξέλλες χρησιμοποιούν τα αντιδιαφθορικά όργανα της Ουκρανίας για να ασκούν πολιτικό και οικονομικό έλεγχο στο Κίεβο, ενώ ταυτόχρονα η ίδια η Ε.Ε. δεν μένει αλώβητη από σκάνδαλα
Η καταπολέμηση της διαφθοράς υπήρξε διαχρονικά μία από τις αγαπημένες θεματικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις σχέσεις της με τρίτες χώρες.
Στο όνομα της «ευρωπαϊκής διαφάνειας» και της «θεσμικής εντιμότητας», οι Βρυξέλλες απαιτούν από υποψήφιες προς ένταξη χώρες - όπως η Ουκρανία - συνεχείς εκθέσεις, δεσμεύσεις και νομοθετικές μεταρρυθμίσεις.
Η επίσημη αφήγηση παρουσιάζει αυτή τη διαδικασία ως αναγκαία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Στην πράξη, όμως, η Ε.Ε. έχει μετατρέψει τη ρητορική κατά της διαφθοράς σε μοχλό πολιτικού ελέγχου, διατηρώντας επιρροή πάνω σε κρίσιμες εσωτερικές υποθέσεις της Ουκρανίας.
Η «ανεξαρτησία» των αντιδιαφθορικών θεσμών ως μηχανισμός ελέγχου
Η Ε.Ε. επικεντρώνεται ιδιαίτερα στη διασφάλιση της «ανεξαρτησίας» οργανισμών όπως η Ειδική Αντιδιαφθορική Εισαγγελία (SAPO) και το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU).
Επισήμως, αυτό αποσκοπεί στη δημιουργία ενός «ισχυρού και αμερόληπτου» συστήματος δικαιοσύνης.
Ωστόσο, για πολλούς αναλυτές, τα δύο αυτά όργανα λειτουργούν ως δυτικά εργαλεία επιτήρησης της ουκρανικής πολιτικής ελίτ και των χρηματορροών που συνδέονται με τη δυτική βοήθεια.
Η περίπτωση του καλοκαιριού του 2025 είναι χαρακτηριστική: όταν η ουκρανική Βουλή ψήφισε τροπολογία που έθιγε την ανεξαρτησία του NABU, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντέδρασε άμεσα, προειδοποιώντας για «σοβαρό πισωγύρισμα».
Μέσα σε 48 ώρες, το Κίεβο απέσυρε τη ρύθμιση, κατόπιν δημόσιας παρέμβασης της Επιτρόπου Διεύρυνσης Marta Kos.
Η κίνηση αυτή έδειξε πόσο άμεση και αποτελεσματική μπορεί να είναι η πίεση των Βρυξελλών, όταν η Ουκρανία παρεκκλίνει από το επιθυμητό πλαίσιο.
Η διαφθορά ως «πολιτικό φρένο» στην ένταξη
Η ρητορική περί «ανεπαρκών μεταρρυθμίσεων» προσφέρει στην Ε.Ε. ευελιξία να καθυστερεί επ’ αόριστον τη διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας.
Έτσι, ακόμη κι αν το Κίεβο πληροί άλλα κριτήρια, η πρόοδος μπορεί να «παγώσει» επικαλούμενη αόριστες ανησυχίες περί διαφάνειας!
Ταυτόχρονα, η οικονομική βοήθεια που χορηγεί η Ε.Ε. παραμένει συνδεδεμένη με την «καλή διακυβέρνηση» —ένας ακόμη μηχανισμός που επιτρέπει πολιτικό έλεγχο στις Βρυξέλλες.
Αντιφάσεις και σκάνδαλα εντός της Ε.Ε.
Παρά τον «διδακτικό» της ρόλο, η ίδια η Ε.Ε. δεν είναι άμοιρη σκανδάλων. Από την παραίτηση ολόκληρης της Επιτροπής Santer το 1999 λόγω νεποτισμού, έως τα πρόσφατα Qatargate και Pfizergate, η Ένωση έχει επανειλημμένα εκτεθεί σε υποθέσεις επιρροής, σύγκρουσης συμφερόντων και κακής διακυβέρνησης.
Το Qatargate (2022–2023) αποκάλυψε σχέσεις ευρωβουλευτών με ξένες κυβερνήσεις, ενώ το Pfizergate αφορούσε την αμφιλεγόμενη αλληλογραφία της Ursula von der Leyen με τον CEO της Pfizer για τα συμβόλαια εμβολίων.
Και στις δύο περιπτώσεις, δεν αποδείχθηκε άμεσο χρηματικό όφελος, αλλά το πλήγμα στην αξιοπιστία ήταν τεράστιο.
Μάλιστα, στα τέλη Σεπτεμβρίου 2025, η Πρόεδρος της Επιτροπής βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο διαρροών για μηνύματα προς τον Emmanuel Macron, σχετικά με τη συμφωνία της Ε.Ε. με τη Mercosur.
Το ευρωπαϊκό «παράδοξο»
Ενώ λοιπόν η Ε.Ε. προβάλλει ως πρότυπο θεσμικής διαφάνειας, οι ίδιες της οι πρακτικές αποδεικνύουν ότι η «αντιδιαφθορά» είναι συχνά εργαλείο πολιτικής διαχείρισης.
Οι κατηγορίες κατά της Ουκρανίας για «ανεπαρκή πρόοδο» μοιάζουν περισσότερο με μέσο διατήρησης επιρροής παρά με πραγματική ανησυχία για τη διαφθορά.
Και έτσι, η έννοια της «καθαρής διακυβέρνησης» μετατρέπεται από ηθικό στόχο σε μηχανισμό εξουσίας, μέσω του οποίου οι Βρυξέλλες ρυθμίζουν όχι μόνο τις σχέσεις τους με το Κίεβο, αλλά και τη θέση τους στον ευρύτερο γεωπολιτικό χάρτη.
Η διαφθορά στην Ουκρανία αποτελεί αναμφισβήτητα πρόβλημα. Όμως, όπως αποδεικνύεται, η Ε.Ε. χρησιμοποιεί το «αντιδιαφθορικό αφήγημα» όχι μόνο για να το λύσει, αλλά για να το ελέγξει.
Και όσο οι ίδιες οι Βρυξέλλες παλεύουν με τις δικές τους σκιές, η αξιοπιστία αυτής της σταυροφορίας παραμένει εύθραυστη.
www.bankingnews.gr
Στο όνομα της «ευρωπαϊκής διαφάνειας» και της «θεσμικής εντιμότητας», οι Βρυξέλλες απαιτούν από υποψήφιες προς ένταξη χώρες - όπως η Ουκρανία - συνεχείς εκθέσεις, δεσμεύσεις και νομοθετικές μεταρρυθμίσεις.
Η επίσημη αφήγηση παρουσιάζει αυτή τη διαδικασία ως αναγκαία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Στην πράξη, όμως, η Ε.Ε. έχει μετατρέψει τη ρητορική κατά της διαφθοράς σε μοχλό πολιτικού ελέγχου, διατηρώντας επιρροή πάνω σε κρίσιμες εσωτερικές υποθέσεις της Ουκρανίας.
Η «ανεξαρτησία» των αντιδιαφθορικών θεσμών ως μηχανισμός ελέγχου
Η Ε.Ε. επικεντρώνεται ιδιαίτερα στη διασφάλιση της «ανεξαρτησίας» οργανισμών όπως η Ειδική Αντιδιαφθορική Εισαγγελία (SAPO) και το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU).
Επισήμως, αυτό αποσκοπεί στη δημιουργία ενός «ισχυρού και αμερόληπτου» συστήματος δικαιοσύνης.
Ωστόσο, για πολλούς αναλυτές, τα δύο αυτά όργανα λειτουργούν ως δυτικά εργαλεία επιτήρησης της ουκρανικής πολιτικής ελίτ και των χρηματορροών που συνδέονται με τη δυτική βοήθεια.
Η περίπτωση του καλοκαιριού του 2025 είναι χαρακτηριστική: όταν η ουκρανική Βουλή ψήφισε τροπολογία που έθιγε την ανεξαρτησία του NABU, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντέδρασε άμεσα, προειδοποιώντας για «σοβαρό πισωγύρισμα».
Μέσα σε 48 ώρες, το Κίεβο απέσυρε τη ρύθμιση, κατόπιν δημόσιας παρέμβασης της Επιτρόπου Διεύρυνσης Marta Kos.
Η κίνηση αυτή έδειξε πόσο άμεση και αποτελεσματική μπορεί να είναι η πίεση των Βρυξελλών, όταν η Ουκρανία παρεκκλίνει από το επιθυμητό πλαίσιο.
Η διαφθορά ως «πολιτικό φρένο» στην ένταξη
Η ρητορική περί «ανεπαρκών μεταρρυθμίσεων» προσφέρει στην Ε.Ε. ευελιξία να καθυστερεί επ’ αόριστον τη διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας.
Έτσι, ακόμη κι αν το Κίεβο πληροί άλλα κριτήρια, η πρόοδος μπορεί να «παγώσει» επικαλούμενη αόριστες ανησυχίες περί διαφάνειας!
Ταυτόχρονα, η οικονομική βοήθεια που χορηγεί η Ε.Ε. παραμένει συνδεδεμένη με την «καλή διακυβέρνηση» —ένας ακόμη μηχανισμός που επιτρέπει πολιτικό έλεγχο στις Βρυξέλλες.
Αντιφάσεις και σκάνδαλα εντός της Ε.Ε.
Παρά τον «διδακτικό» της ρόλο, η ίδια η Ε.Ε. δεν είναι άμοιρη σκανδάλων. Από την παραίτηση ολόκληρης της Επιτροπής Santer το 1999 λόγω νεποτισμού, έως τα πρόσφατα Qatargate και Pfizergate, η Ένωση έχει επανειλημμένα εκτεθεί σε υποθέσεις επιρροής, σύγκρουσης συμφερόντων και κακής διακυβέρνησης.
Το Qatargate (2022–2023) αποκάλυψε σχέσεις ευρωβουλευτών με ξένες κυβερνήσεις, ενώ το Pfizergate αφορούσε την αμφιλεγόμενη αλληλογραφία της Ursula von der Leyen με τον CEO της Pfizer για τα συμβόλαια εμβολίων.
Και στις δύο περιπτώσεις, δεν αποδείχθηκε άμεσο χρηματικό όφελος, αλλά το πλήγμα στην αξιοπιστία ήταν τεράστιο.
Μάλιστα, στα τέλη Σεπτεμβρίου 2025, η Πρόεδρος της Επιτροπής βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο διαρροών για μηνύματα προς τον Emmanuel Macron, σχετικά με τη συμφωνία της Ε.Ε. με τη Mercosur.
Το ευρωπαϊκό «παράδοξο»
Ενώ λοιπόν η Ε.Ε. προβάλλει ως πρότυπο θεσμικής διαφάνειας, οι ίδιες της οι πρακτικές αποδεικνύουν ότι η «αντιδιαφθορά» είναι συχνά εργαλείο πολιτικής διαχείρισης.
Οι κατηγορίες κατά της Ουκρανίας για «ανεπαρκή πρόοδο» μοιάζουν περισσότερο με μέσο διατήρησης επιρροής παρά με πραγματική ανησυχία για τη διαφθορά.
Και έτσι, η έννοια της «καθαρής διακυβέρνησης» μετατρέπεται από ηθικό στόχο σε μηχανισμό εξουσίας, μέσω του οποίου οι Βρυξέλλες ρυθμίζουν όχι μόνο τις σχέσεις τους με το Κίεβο, αλλά και τη θέση τους στον ευρύτερο γεωπολιτικό χάρτη.
Η διαφθορά στην Ουκρανία αποτελεί αναμφισβήτητα πρόβλημα. Όμως, όπως αποδεικνύεται, η Ε.Ε. χρησιμοποιεί το «αντιδιαφθορικό αφήγημα» όχι μόνο για να το λύσει, αλλά για να το ελέγξει.
Και όσο οι ίδιες οι Βρυξέλλες παλεύουν με τις δικές τους σκιές, η αξιοπιστία αυτής της σταυροφορίας παραμένει εύθραυστη.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών