Από τις υποσχέσεις της Ευρώπης στο παράδειγμα της Αμερικής και της Γερμανίας
Στην αρχή του 2025, πολλοί σχολιαστές πίστευαν ότι αυτή θα ήταν η χρονιά που η ΕΕ θα ξεπερνούσε τις ΗΠΑ σε οικονομική απόδοση.
Η αντίληψη αυτή στηριζόταν στην εκτίμηση ότι η Αμερική θα κυβερνιόταν από έναν "τρελό" πρόεδρο που θα υλοποιούσε καταστροφικές πολιτικές με σοβαρές συνέπειες, όχι μόνο για τον κόσμο, αλλά και για την αμερικανική οικονομία.
Από την άλλη πλευρά, στην Ευρώπη, οι προσδοκίες ήταν μεγάλες, καθώς η Γερμανία φαινόταν έτοιμη να εγκαταλείψει την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική, διευκολύνοντας την αύξηση των δανεισμών για να χρηματοδοτήσει την ενίσχυση των δημόσιων δαπανών, περιλαμβανομένων αυτών για την άμυνα.
Η ΕΕ, φαινόταν να μπαίνει σε μια νέα εποχή.
Η πραγματικότητα διαψεύδει
Ωστόσο, τα γεγονότα δεν ακολούθησαν αυτό το σενάριο.
Πρώτα και κύρια, η αμερικανική οικονομία έχει τα πάει εξαιρετικά.
Η πληθωριστική πίεση δεν αυξήθηκε σημαντικά λόγω των δασμών του Donald Trump.
Αν και οι τιμές των αγαθών μπορεί να αυξηθούν στο μέλλον, η επιβράδυνση του πληθωρισμού στις υπηρεσίες επιτρέπει στη συνολική πληθωριστική πίεση να παραμείνει σε σταθερά επίπεδα γύρω στο 3%.
Η πιο εντυπωσιακή εξέλιξη είναι ότι, παρά τις αυξημένες δαπάνες και την αβεβαιότητα που προκλήθηκε στις επιχειρήσεις, η αμερικανική οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται με ισχυρούς ρυθμούς.
Για παράδειγμα, στο τρίτο τρίμηνο του 2025, φαίνεται να αναπτύχθηκε κατά 0,9%, κάτι που αντιστοιχεί σε ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 4%. Αντίστοιχα, η ζώνη του ευρώ παρουσίασε αύξηση μόλις 0,1-0,2%.
Οι περιορισμοί στην μετανάστευση και οι υποχρεωτικές απελάσεις εργαζομένων από τις ΗΠΑ οδήγησαν σε επιβράδυνση της δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Πολλοί πίστευαν ότι αυτό θα προκαλούσε σοβαρά προβλήματα στις αμερικανικές επιχειρήσεις.
Ωστόσο, η συνδυασμένη επίδραση της αυξημένης παραγωγής και της περιορισμένης προσφοράς εργασίας είχε ως αποτέλεσμα την εκρηκτική αύξηση της παραγωγικότητας στην Αμερική, η οποία ανήλθε στο 3,5% σε ετήσια βάση.
Ο ρόλος της καινοτομίας
Αυτό το άλμα στην παραγωγικότητα αποδίδεται εν μέρει στην επένδυση των αμερικανικών επιχειρήσεων στην τεχνητή νοημοσύνη (AI).
Η δαπάνη για την ανάπτυξη AI από πολλές αμερικανικές εταιρείες έχει υπερβεί κάθε προσδοκία.
Στην Ευρώπη, ωστόσο, δεν παρατηρείται κάτι αντίστοιχο.
Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ δεν διαθέτει μεγάλους παραγωγούς στον τομέα της AI, η πλήρης αξιοποίησή της θα μπορούσε να προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες ανάπτυξης.
Η αντίθεση της ΕΕ στις νέες τεχνολογίες και η τάση για υπερρύθμιση αποτελούν εμπόδιο στην εκμετάλλευση αυτών των ευκαιριών.
Η ξαφνική αλλαγή στη γερμανική δημοσιονομική πολιτική μπορεί να είναι εντυπωσιακή, αλλά από μόνη της δεν αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική ενίσχυση της ζήτησης στην ΕΕ.
Στην πραγματικότητα, η κύρια πρόκληση για την Ευρώπη δεν είναι η έλλειψη ζήτησης, αλλά τα προβλήματα στην πλευρά της προσφοράς.
Η περίπτωση της Γερμανίας
Η Γερμανία μπορεί να έχει το περιθώριο να χαλαρώσει τη δημοσιονομική πολιτική, αλλά η πλειονότητα των χωρών της ΕΕ δεν το έχει.
Ιδιαίτερα στη Γαλλία, όπου η χώρα φαίνεται να οδεύει προς μια σοβαρή πολιτική και οικονομική κρίση.
Η άρνηση της γαλλικής εκλογικής βάσης να αποδεχτεί τη μείωση των υπερβολικών δαπανών για συντάξεις και κοινωνικά επιδόματα οδηγεί σε εκρηκτική κατάσταση.
Η κατάσταση στη Γαλλία, με τα επιτόκια των γαλλικών ομολόγων να είναι σχεδόν τα ίδια με εκείνα της Ιταλίας, υπογραμμίζει τη σοβαρότητα της κρίσης.
Μαζί με τη Γερμανία, η Γαλλία υπήρξε ένας από τους κύριους κινητήριους μοχλούς του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.
Ωστόσο, με τη Γαλλία σε αυτή την κρίση, είναι δύσκολο να δει κανείς την ΕΕ να αναλαμβάνει σκληρές οικονομικές αποφάσεις ή να ηγείται στο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό.
Μπορεί να επιβιώσει η Ευρώπη;
Αυτή η κατάσταση δεν αποτελεί έκπληξη για τους αναγνώστες του νέου βιβλίου του David Marsh, «Can Europe Survive?» (μπορεί να επιβιώσει η Ευρώπη;), του πολιτικού και οικονομικού αναλυτή με πολυετή εμπειρία στην ΕΕ.
Ο Marsh αναγνωρίζει τα λάθη της ΕΕ, αλλά παραμένει αισιόδοξος για το μέλλον.
Πιστεύει ότι η ΕΕ πρέπει να εστιάσει σε μια στρατηγική «ευρωπαϊκής ασφάλειας» και να εγκαταλείψει το υπερβολικό επίκεντρο στην νομισματική ένωση, εάν θέλει να εξασφαλίσει τη μονιμότητά της στην παγκόσμια σκηνή.
Σύμφωνα με τον Marsh, η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της με μεγαλύτερη ευελιξία και ανοιχτότητα στις τεχνολογίες του μέλλοντος, ώστε να αποφύγει τον κίνδυνο να παραμείνει πίσω από άλλες παγκόσμιες δυνάμεις.
www.bankingnews.gr
Η αντίληψη αυτή στηριζόταν στην εκτίμηση ότι η Αμερική θα κυβερνιόταν από έναν "τρελό" πρόεδρο που θα υλοποιούσε καταστροφικές πολιτικές με σοβαρές συνέπειες, όχι μόνο για τον κόσμο, αλλά και για την αμερικανική οικονομία.
Από την άλλη πλευρά, στην Ευρώπη, οι προσδοκίες ήταν μεγάλες, καθώς η Γερμανία φαινόταν έτοιμη να εγκαταλείψει την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική, διευκολύνοντας την αύξηση των δανεισμών για να χρηματοδοτήσει την ενίσχυση των δημόσιων δαπανών, περιλαμβανομένων αυτών για την άμυνα.
Η ΕΕ, φαινόταν να μπαίνει σε μια νέα εποχή.
Η πραγματικότητα διαψεύδει
Ωστόσο, τα γεγονότα δεν ακολούθησαν αυτό το σενάριο.
Πρώτα και κύρια, η αμερικανική οικονομία έχει τα πάει εξαιρετικά.
Η πληθωριστική πίεση δεν αυξήθηκε σημαντικά λόγω των δασμών του Donald Trump.
Αν και οι τιμές των αγαθών μπορεί να αυξηθούν στο μέλλον, η επιβράδυνση του πληθωρισμού στις υπηρεσίες επιτρέπει στη συνολική πληθωριστική πίεση να παραμείνει σε σταθερά επίπεδα γύρω στο 3%.
Η πιο εντυπωσιακή εξέλιξη είναι ότι, παρά τις αυξημένες δαπάνες και την αβεβαιότητα που προκλήθηκε στις επιχειρήσεις, η αμερικανική οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται με ισχυρούς ρυθμούς.
Για παράδειγμα, στο τρίτο τρίμηνο του 2025, φαίνεται να αναπτύχθηκε κατά 0,9%, κάτι που αντιστοιχεί σε ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 4%. Αντίστοιχα, η ζώνη του ευρώ παρουσίασε αύξηση μόλις 0,1-0,2%.
Οι περιορισμοί στην μετανάστευση και οι υποχρεωτικές απελάσεις εργαζομένων από τις ΗΠΑ οδήγησαν σε επιβράδυνση της δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Πολλοί πίστευαν ότι αυτό θα προκαλούσε σοβαρά προβλήματα στις αμερικανικές επιχειρήσεις.
Ωστόσο, η συνδυασμένη επίδραση της αυξημένης παραγωγής και της περιορισμένης προσφοράς εργασίας είχε ως αποτέλεσμα την εκρηκτική αύξηση της παραγωγικότητας στην Αμερική, η οποία ανήλθε στο 3,5% σε ετήσια βάση.
Ο ρόλος της καινοτομίας
Αυτό το άλμα στην παραγωγικότητα αποδίδεται εν μέρει στην επένδυση των αμερικανικών επιχειρήσεων στην τεχνητή νοημοσύνη (AI).
Η δαπάνη για την ανάπτυξη AI από πολλές αμερικανικές εταιρείες έχει υπερβεί κάθε προσδοκία.
Στην Ευρώπη, ωστόσο, δεν παρατηρείται κάτι αντίστοιχο.
Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ δεν διαθέτει μεγάλους παραγωγούς στον τομέα της AI, η πλήρης αξιοποίησή της θα μπορούσε να προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες ανάπτυξης.
Η αντίθεση της ΕΕ στις νέες τεχνολογίες και η τάση για υπερρύθμιση αποτελούν εμπόδιο στην εκμετάλλευση αυτών των ευκαιριών.
Η ξαφνική αλλαγή στη γερμανική δημοσιονομική πολιτική μπορεί να είναι εντυπωσιακή, αλλά από μόνη της δεν αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική ενίσχυση της ζήτησης στην ΕΕ.
Στην πραγματικότητα, η κύρια πρόκληση για την Ευρώπη δεν είναι η έλλειψη ζήτησης, αλλά τα προβλήματα στην πλευρά της προσφοράς.
Η περίπτωση της Γερμανίας
Η Γερμανία μπορεί να έχει το περιθώριο να χαλαρώσει τη δημοσιονομική πολιτική, αλλά η πλειονότητα των χωρών της ΕΕ δεν το έχει.
Ιδιαίτερα στη Γαλλία, όπου η χώρα φαίνεται να οδεύει προς μια σοβαρή πολιτική και οικονομική κρίση.
Η άρνηση της γαλλικής εκλογικής βάσης να αποδεχτεί τη μείωση των υπερβολικών δαπανών για συντάξεις και κοινωνικά επιδόματα οδηγεί σε εκρηκτική κατάσταση.
Η κατάσταση στη Γαλλία, με τα επιτόκια των γαλλικών ομολόγων να είναι σχεδόν τα ίδια με εκείνα της Ιταλίας, υπογραμμίζει τη σοβαρότητα της κρίσης.
Μαζί με τη Γερμανία, η Γαλλία υπήρξε ένας από τους κύριους κινητήριους μοχλούς του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.
Ωστόσο, με τη Γαλλία σε αυτή την κρίση, είναι δύσκολο να δει κανείς την ΕΕ να αναλαμβάνει σκληρές οικονομικές αποφάσεις ή να ηγείται στο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό.
Μπορεί να επιβιώσει η Ευρώπη;
Αυτή η κατάσταση δεν αποτελεί έκπληξη για τους αναγνώστες του νέου βιβλίου του David Marsh, «Can Europe Survive?» (μπορεί να επιβιώσει η Ευρώπη;), του πολιτικού και οικονομικού αναλυτή με πολυετή εμπειρία στην ΕΕ.
Ο Marsh αναγνωρίζει τα λάθη της ΕΕ, αλλά παραμένει αισιόδοξος για το μέλλον.
Πιστεύει ότι η ΕΕ πρέπει να εστιάσει σε μια στρατηγική «ευρωπαϊκής ασφάλειας» και να εγκαταλείψει το υπερβολικό επίκεντρο στην νομισματική ένωση, εάν θέλει να εξασφαλίσει τη μονιμότητά της στην παγκόσμια σκηνή.
Σύμφωνα με τον Marsh, η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της με μεγαλύτερη ευελιξία και ανοιχτότητα στις τεχνολογίες του μέλλοντος, ώστε να αποφύγει τον κίνδυνο να παραμείνει πίσω από άλλες παγκόσμιες δυνάμεις.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών