Η πώληση τουρκικών στρατιωτικών drones Skydagger στο Κόσοβο από την εταιρεία Baykar του γαμπρού του Erdogan προκαλεί σοβαρή κρίση με τη Σερβία. Ο Vucic κατηγορεί την Άγκυρα ότι αποσταθεροποιεί τα Βαλκάνια και απειλεί την ειρήνη στην περιοχή…
Μία από τις εντονότερες δημόσιες αντιπαραθέσεις των τελευταίων ετών μεταξύ Άγκυρας και Βελιγραδίου έχει προκαλέσει η πώληση τουρκικών στρατιωτικών drones στο Κόσοβο, δοκιμάζοντας μια σχέση που κάποτε βασιζόταν στη φιλία μεταξύ του προέδρου της Τουρκίας Recep Tayyip Erdogan και του Σέρβου ηγέτη Aleksandar Vucic.
Η ένταση ξέσπασε αυτή την εβδομάδα, όταν το Κόσοβο επιβεβαίωσε ότι χιλιάδες τουρκικής κατασκευής drones τύπου Skydagger έφτασαν στην Πρίστινα, βάσει συμβολαίου που υπεγράφη με την Baykar, αμυντική εταιρεία που ανήκει στον γαμπρό του Erdogan, Selcuk Bayraktar.
Ο πρόεδρος της Σερβίας, Vucic, κατηγόρησε την Τουρκία ότι θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα στα Δυτικά Βαλκάνια και ότι παραβιάζει τα ψηφίσματα του ΟΗΕ που έβαλαν τέλος στον πόλεμο του 1999 για το Κόσοβο.
Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου στο Βελιγράδι στις 8 Οκτωβρίου, ο Vucic χαρακτήρισε την παράδοση των drones «βάναυση πράξη κατά της ειρήνης» και κατηγόρησε την Τουρκία ότι επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή. «Είναι πλέον σαφές ότι η Τουρκία δεν θέλει σταθερότητα στα Δυτικά Βαλκάνια», δήλωσε.
«Η Σερβία κατανοεί τις προθέσεις τους και θα προστατεύσει τα συμφέροντά της».
Αργότερα, ο Vucic ανασκεύασε τις αρχικές του δηλώσεις, λέγοντας ότι αντέδρασε υπερβολικά.
Στις 9 Οκτωβρίου χαρακτήρισε τον πρόεδρο Erdogan «εξαιρετικό ηγέτη».
Πίσω από τη δημόσια αντιπαράθεση, ωστόσο, αξιωματούχοι του Βελιγραδίου αναγνωρίζουν ότι η Σερβία έχει γνώση εδώ και καιρό για την αυξανόμενη στρατιωτική συνεργασία της Άγκυρας με την Πρίστινα.
Οι υπουργοί Άμυνας Τουρκίας και Κοσόβου υπέγραψαν πλαίσιο συνεργασίας τον Ιανουάριο του 2024, το οποίο περιελάμβανε πωλήσεις όπλων, κοινή εκπαίδευση και ανταλλαγή τεχνολογίας.
Η συμφωνία είχε ευρέως δημοσιευθεί στα μέσα ενημέρωσης των δύο χωρών, και ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Yasar Guler είχε επιβεβαιώσει τότε ότι αυτή θα κάλυπτε και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
«Ζήτημα αρχής»
Παρά την κριτική του αυτή την εβδομάδα, ο Vucic στο παρελθόν είχε εξάρει την τουρκική τεχνολογία drones και είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον να τα αγοράσει για τη Σερβία.
Κατά την επίσκεψή του στην Κωνσταντινούπολη το 2022, είχε χαρακτηρίσει τα Bayraktar TB2 ως «πολύ καλά συστήματα» και είχε δηλώσει ότι η Σερβία εξετάζει επιλογές για αγορά.
Οι συζητήσεις μεταξύ των δύο κυβερνήσεων συνεχίστηκαν έως το 2023, αλλά το Βελιγράδι αποσύρθηκε αφότου η Τουρκία προμήθευσε drones στο Κόσοβο και την Αλβανία.
Στα μέσα του 2023, η Σερβία ανακοίνωσε ότι δεν θα προχωρήσει στη συμφωνία, αποκαλώντας την απόφαση «ζήτημα αρχής».
Ο Vucic είχε επίσης επιβεβαιώσει το γενικότερο ενδιαφέρον της Σερβίας για την απόκτηση τουρκικών οπλικών συστημάτων.
Μιλώντας το 2019 κατά την υπογραφή στρατιωτικού συμφώνου-πλαισίου με την Τουρκία, είχε αναφέρει ότι Σέρβοι ειδικοί επιθυμούν να αποκτήσουν συγκεκριμένα συστήματα άμυνας και να συμμετάσχουν σε μεταφορά τεχνολογίας και κοινές παραγωγές.
Το 2019, Τουρκία και Σερβία υπέγραψαν στρατιωτικό πλαίσιο συνεργασίας που προέβλεπε κοινή εκπαίδευση και ασκήσεις.
Η Σερβία επικύρωσε τη συμφωνία το 2020 και η Τουρκία δύο χρόνια αργότερα.
Τότε, αξιωματούχοι ανέφεραν ότι το σύμφωνο αποτελούσε μέρος της τουρκικής στρατηγικής για ενίσχυση της αμυντικής διπλωματίας στα Βαλκάνια.
Η συμφωνία προωθούσε την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειρίας μεταξύ στρατιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, την ανταλλαγή προσωπικού και στρατευμάτων και τη συμμετοχή σε κοινές ασκήσεις.
Επίσης στόχευε στην ενίσχυση των επαφών, των επισκέψεων και της συνεργασίας στη βιομηχανία άμυνας και τη λογιστική υποστήριξη.
Σε αντίθεση με παρόμοια συμφωνία του 2004, το νέο πλαίσιο επέτρεπε ρητά κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και προγράμματα εκπαίδευσης.
Ο Erdogan επισκέφθηκε τελευταία φορά το Βελιγράδι τον Οκτώβριο του 2024, υπογράφοντας 11 συμφωνίες που κάλυπταν τομείς εμπορίου, ενέργειας και ασφάλειας.
Τότε, είχε χαρακτηρίσει τον Vucic «πολύτιμο φίλο» και τον είχε επαινέσει για την «εποικοδομητική του στάση στα περιφερειακά ζητήματα».
Ο ρόλος της Τουρκίας στα Βαλκάνια έχει ενισχυθεί μέσω ενός συνδυασμού διπλωματίας, επενδύσεων και εξαγωγών αμυντικού εξοπλισμού.
Τα drones Bayraktar TB2 και Skydagger χρησιμοποιούνται πλέον από την Αλβανία, το Κόσοβο, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τη Ρουμανία.
Ταχεία εξάπλωση
Η ταχεία εξάπλωση των τουρκικών συστημάτων έχει ανησυχήσει τη Σερβία, η οποία εξακολουθεί να θεωρεί το Κόσοβο μέρος της επικράτειάς της και βασίζεται στη στήριξη Ρωσίας και Κίνας για να εμποδίσει την αναγνώριση της ανεξαρτησίας του.
Στο αεροδρόμιο Adem Jashari της Πρίστινα αυτή την εβδομάδα, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Albin Kurti υποδέχθηκε προσωπικά τα κοντέινερ με τα νέα drones.
«Η Δύναμη Ασφαλείας του Κοσόβου γίνεται πιο ικανή χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία», δήλωσε. «Αυτά τα drones θα ενισχύσουν την άμυνά μας».
Ο Kurti ανέφερε επίσης ότι δεκάδες Κοσοβάροι στρατιώτες έχουν ήδη εκπαιδευτεί στην Τουρκία.
Το υπουργείο Άμυνας του Κοσόβου δήλωσε ότι τα drones αγοράστηκαν απευθείας από την Baykar, την ίδια εταιρεία που προμηθεύει την Ουκρανία και αρκετά μέλη του ΝΑΤΟ.
Τo ύψος του συμβολαίου δεν αποκαλύφθηκε, αλλά αξιωματούχοι του Κοσόβου ανέφεραν ότι η παραγγελία έγινε τον Δεκέμβριο του 2024 και οι παραδόσεις ολοκληρώθηκαν νωρίτερα από το προγραμματισμένο.
Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας αρνήθηκε να σχολιάσει τις δηλώσεις της Σερβίας.
Ωστόσο, αξιωματούχοι στην Άγκυρα υποστηρίζουν σταθερά ότι οι εξαγωγές αμυντικού υλικού προς τα Βαλκάνια αποτελούν νόμιμες εμπορικές συναλλαγές σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Επίσης σημειώνουν ότι η Σερβία έχει εξαγάγει όπλα και πυρομαχικά στην Ελληνοκυπριακή διοίκηση, την οποία η Τουρκία δεν αναγνωρίζει ως Κυπριακή Δημοκρατία — υποστηρίζοντας ότι πρέπει να ισχύουν τα ίδια κριτήρια για τις τουρκικές πωλήσεις στην περιοχή.
Η Σερβία χρησιμοποιεί κινεζικά drones CH-92A και επιδιώκει να αναπτύξει τη δική της αμυντική βιομηχανία.
Ωστόσο, η κυβέρνηση Vucic φαίνεται να αξιοποιεί την πώληση των τουρκικών drones για να ενισχύσει το εθνικιστικό αίσθημα στο εσωτερικό, καθώς αντιμετωπίζει διαδηλώσεις και οικονομική πίεση λόγω των δυτικών κυρώσεων σε εταιρείες που συνδέονται με τη Ρωσία.
Στη Σερβία, στελέχη της αντιπολίτευσης κατηγορούν την κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί εθνικιστική ρητορική για να αποσπάσει την προσοχή από τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα.
Αναλυτές στο Βελιγράδι επισημαίνουν ότι η στρατιωτική συνεργασία της Τουρκίας με το Κόσοβο αποτελεί «ανοικτό μυστικό» εδώ και χρόνια.
Η Baykar, που ιδρύθηκε από τους αδελφούς Selcuk και Haluk Bayraktar, έχει εξελιχθεί σε μία από τις πιο κερδοφόρες εταιρείες της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.
Η επιτυχία της συνδέεται στενά με την πολιτική ισχύ του Erdogan.
Ο γαμπρός του, Selcuk Bayraktar, υπηρετεί ως διευθυντής τεχνολογίας (CTO) της εταιρείας, ενώ ο ίδιος ο Erdogan προωθεί προσωπικά τα προϊόντα της Baykar κατά τις επισκέψεις του στο εξωτερικό.
Οι επικριτές στην Άγκυρα υποστηρίζουν ότι η υποστήριξη του προέδρου έχει μετατρέψει την παραγωγή drones σε οικογενειακή επιχείρηση υψηλής κερδοφορίας, που θολώνει τα όρια μεταξύ δημόσιας πολιτικής και ιδιωτικού κέρδους.
www.bankingnews.gr
Η ένταση ξέσπασε αυτή την εβδομάδα, όταν το Κόσοβο επιβεβαίωσε ότι χιλιάδες τουρκικής κατασκευής drones τύπου Skydagger έφτασαν στην Πρίστινα, βάσει συμβολαίου που υπεγράφη με την Baykar, αμυντική εταιρεία που ανήκει στον γαμπρό του Erdogan, Selcuk Bayraktar.
Ο πρόεδρος της Σερβίας, Vucic, κατηγόρησε την Τουρκία ότι θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα στα Δυτικά Βαλκάνια και ότι παραβιάζει τα ψηφίσματα του ΟΗΕ που έβαλαν τέλος στον πόλεμο του 1999 για το Κόσοβο.
Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου στο Βελιγράδι στις 8 Οκτωβρίου, ο Vucic χαρακτήρισε την παράδοση των drones «βάναυση πράξη κατά της ειρήνης» και κατηγόρησε την Τουρκία ότι επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή. «Είναι πλέον σαφές ότι η Τουρκία δεν θέλει σταθερότητα στα Δυτικά Βαλκάνια», δήλωσε.
«Η Σερβία κατανοεί τις προθέσεις τους και θα προστατεύσει τα συμφέροντά της».
Αργότερα, ο Vucic ανασκεύασε τις αρχικές του δηλώσεις, λέγοντας ότι αντέδρασε υπερβολικά.
Στις 9 Οκτωβρίου χαρακτήρισε τον πρόεδρο Erdogan «εξαιρετικό ηγέτη».
Πίσω από τη δημόσια αντιπαράθεση, ωστόσο, αξιωματούχοι του Βελιγραδίου αναγνωρίζουν ότι η Σερβία έχει γνώση εδώ και καιρό για την αυξανόμενη στρατιωτική συνεργασία της Άγκυρας με την Πρίστινα.
Οι υπουργοί Άμυνας Τουρκίας και Κοσόβου υπέγραψαν πλαίσιο συνεργασίας τον Ιανουάριο του 2024, το οποίο περιελάμβανε πωλήσεις όπλων, κοινή εκπαίδευση και ανταλλαγή τεχνολογίας.
Η συμφωνία είχε ευρέως δημοσιευθεί στα μέσα ενημέρωσης των δύο χωρών, και ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Yasar Guler είχε επιβεβαιώσει τότε ότι αυτή θα κάλυπτε και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
«Ζήτημα αρχής»
Παρά την κριτική του αυτή την εβδομάδα, ο Vucic στο παρελθόν είχε εξάρει την τουρκική τεχνολογία drones και είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον να τα αγοράσει για τη Σερβία.
Κατά την επίσκεψή του στην Κωνσταντινούπολη το 2022, είχε χαρακτηρίσει τα Bayraktar TB2 ως «πολύ καλά συστήματα» και είχε δηλώσει ότι η Σερβία εξετάζει επιλογές για αγορά.
Οι συζητήσεις μεταξύ των δύο κυβερνήσεων συνεχίστηκαν έως το 2023, αλλά το Βελιγράδι αποσύρθηκε αφότου η Τουρκία προμήθευσε drones στο Κόσοβο και την Αλβανία.
Στα μέσα του 2023, η Σερβία ανακοίνωσε ότι δεν θα προχωρήσει στη συμφωνία, αποκαλώντας την απόφαση «ζήτημα αρχής».
Ο Vucic είχε επίσης επιβεβαιώσει το γενικότερο ενδιαφέρον της Σερβίας για την απόκτηση τουρκικών οπλικών συστημάτων.
Μιλώντας το 2019 κατά την υπογραφή στρατιωτικού συμφώνου-πλαισίου με την Τουρκία, είχε αναφέρει ότι Σέρβοι ειδικοί επιθυμούν να αποκτήσουν συγκεκριμένα συστήματα άμυνας και να συμμετάσχουν σε μεταφορά τεχνολογίας και κοινές παραγωγές.
Το 2019, Τουρκία και Σερβία υπέγραψαν στρατιωτικό πλαίσιο συνεργασίας που προέβλεπε κοινή εκπαίδευση και ασκήσεις.
Η Σερβία επικύρωσε τη συμφωνία το 2020 και η Τουρκία δύο χρόνια αργότερα.
Τότε, αξιωματούχοι ανέφεραν ότι το σύμφωνο αποτελούσε μέρος της τουρκικής στρατηγικής για ενίσχυση της αμυντικής διπλωματίας στα Βαλκάνια.
Η συμφωνία προωθούσε την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειρίας μεταξύ στρατιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, την ανταλλαγή προσωπικού και στρατευμάτων και τη συμμετοχή σε κοινές ασκήσεις.
Επίσης στόχευε στην ενίσχυση των επαφών, των επισκέψεων και της συνεργασίας στη βιομηχανία άμυνας και τη λογιστική υποστήριξη.
Σε αντίθεση με παρόμοια συμφωνία του 2004, το νέο πλαίσιο επέτρεπε ρητά κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και προγράμματα εκπαίδευσης.
Ο Erdogan επισκέφθηκε τελευταία φορά το Βελιγράδι τον Οκτώβριο του 2024, υπογράφοντας 11 συμφωνίες που κάλυπταν τομείς εμπορίου, ενέργειας και ασφάλειας.
Τότε, είχε χαρακτηρίσει τον Vucic «πολύτιμο φίλο» και τον είχε επαινέσει για την «εποικοδομητική του στάση στα περιφερειακά ζητήματα».
Ο ρόλος της Τουρκίας στα Βαλκάνια έχει ενισχυθεί μέσω ενός συνδυασμού διπλωματίας, επενδύσεων και εξαγωγών αμυντικού εξοπλισμού.
Τα drones Bayraktar TB2 και Skydagger χρησιμοποιούνται πλέον από την Αλβανία, το Κόσοβο, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τη Ρουμανία.
Ταχεία εξάπλωση
Η ταχεία εξάπλωση των τουρκικών συστημάτων έχει ανησυχήσει τη Σερβία, η οποία εξακολουθεί να θεωρεί το Κόσοβο μέρος της επικράτειάς της και βασίζεται στη στήριξη Ρωσίας και Κίνας για να εμποδίσει την αναγνώριση της ανεξαρτησίας του.
Στο αεροδρόμιο Adem Jashari της Πρίστινα αυτή την εβδομάδα, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Albin Kurti υποδέχθηκε προσωπικά τα κοντέινερ με τα νέα drones.
«Η Δύναμη Ασφαλείας του Κοσόβου γίνεται πιο ικανή χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία», δήλωσε. «Αυτά τα drones θα ενισχύσουν την άμυνά μας».
Ο Kurti ανέφερε επίσης ότι δεκάδες Κοσοβάροι στρατιώτες έχουν ήδη εκπαιδευτεί στην Τουρκία.
Το υπουργείο Άμυνας του Κοσόβου δήλωσε ότι τα drones αγοράστηκαν απευθείας από την Baykar, την ίδια εταιρεία που προμηθεύει την Ουκρανία και αρκετά μέλη του ΝΑΤΟ.
Τo ύψος του συμβολαίου δεν αποκαλύφθηκε, αλλά αξιωματούχοι του Κοσόβου ανέφεραν ότι η παραγγελία έγινε τον Δεκέμβριο του 2024 και οι παραδόσεις ολοκληρώθηκαν νωρίτερα από το προγραμματισμένο.
Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας αρνήθηκε να σχολιάσει τις δηλώσεις της Σερβίας.
Ωστόσο, αξιωματούχοι στην Άγκυρα υποστηρίζουν σταθερά ότι οι εξαγωγές αμυντικού υλικού προς τα Βαλκάνια αποτελούν νόμιμες εμπορικές συναλλαγές σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Επίσης σημειώνουν ότι η Σερβία έχει εξαγάγει όπλα και πυρομαχικά στην Ελληνοκυπριακή διοίκηση, την οποία η Τουρκία δεν αναγνωρίζει ως Κυπριακή Δημοκρατία — υποστηρίζοντας ότι πρέπει να ισχύουν τα ίδια κριτήρια για τις τουρκικές πωλήσεις στην περιοχή.
Η Σερβία χρησιμοποιεί κινεζικά drones CH-92A και επιδιώκει να αναπτύξει τη δική της αμυντική βιομηχανία.
Ωστόσο, η κυβέρνηση Vucic φαίνεται να αξιοποιεί την πώληση των τουρκικών drones για να ενισχύσει το εθνικιστικό αίσθημα στο εσωτερικό, καθώς αντιμετωπίζει διαδηλώσεις και οικονομική πίεση λόγω των δυτικών κυρώσεων σε εταιρείες που συνδέονται με τη Ρωσία.
Στη Σερβία, στελέχη της αντιπολίτευσης κατηγορούν την κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί εθνικιστική ρητορική για να αποσπάσει την προσοχή από τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα.
Αναλυτές στο Βελιγράδι επισημαίνουν ότι η στρατιωτική συνεργασία της Τουρκίας με το Κόσοβο αποτελεί «ανοικτό μυστικό» εδώ και χρόνια.
Η Baykar, που ιδρύθηκε από τους αδελφούς Selcuk και Haluk Bayraktar, έχει εξελιχθεί σε μία από τις πιο κερδοφόρες εταιρείες της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.
Η επιτυχία της συνδέεται στενά με την πολιτική ισχύ του Erdogan.
Ο γαμπρός του, Selcuk Bayraktar, υπηρετεί ως διευθυντής τεχνολογίας (CTO) της εταιρείας, ενώ ο ίδιος ο Erdogan προωθεί προσωπικά τα προϊόντα της Baykar κατά τις επισκέψεις του στο εξωτερικό.
Οι επικριτές στην Άγκυρα υποστηρίζουν ότι η υποστήριξη του προέδρου έχει μετατρέψει την παραγωγή drones σε οικογενειακή επιχείρηση υψηλής κερδοφορίας, που θολώνει τα όρια μεταξύ δημόσιας πολιτικής και ιδιωτικού κέρδους.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών