Σύμφωνα με τη Lagarde, η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα: την ανάδυση της «γεωοικονομίας»…
Την ανάγκη η Ευρώπη να ενσωματώσει τις γεωπολιτικές παραμέτρους στη χάραξη οικονομικής πολιτικής ανέδειξε η πρόεδρος της ΕΚΤ, Christine Lagarde, μιλώντας στη Φινλανδία.
Όπως σημείωσε, «λίγες χώρες γνωρίζουν καλύτερα από τη Φινλανδία το κόστος της αγνόησης της γεωπολιτικής πραγματικότητας», υπενθυμίζοντας ότι στις αρχές της δεκαετίας του ’90 η χώρα έχασε πάνω από το 10% του ΑΕΠ της όταν κατέρρευσε το εμπόριο με τη Σοβιετική Ένωση.
Σύμφωνα με τη Lagarde, η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα: την ανάδυση της «γεωοικονομίας».
Ο όρος, που εισήγαγε ο Edward Luttwak το 1990, περιγράφει τη χρήση του εμπορίου ως εργαλείο ισχύος και στρατηγικής επιρροής.
Δεν πρόκειται για παραδοσιακό προστατευτισμό, αλλά για μια νέα μορφή ανταγωνισμού, όπως φάνηκε τόσο στη σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας κατά την πρώτη θητεία Trump όσο και στις κυρώσεις που ακολούθησαν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Το 2025, για πρώτη φορά, η Ευρώπη βρίσκεται η ίδια στη θέση του αποδέκτη τέτοιων πιέσεων, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιβάλλουν τους υψηλότερους δασμούς μετά τη δεκαετία του ’30.
Αυτό έχει οδηγήσει σε αυξημένη αβεβαιότητα, έντονες διακυμάνσεις στις ισοτιμίες και ανησυχία για την ανθεκτικότητα του εμπορικού ιστού.
Δασμοί και πραγματικότητα
Αρχικά, η ΕΚΤ εκτιμούσε ότι η αύξηση των αμερικανικών δασμών θα λειτουργούσε ως σοκ για την οικονομία της Ευρωζώνης: υψηλότερος πληθωρισμός, πτώση επενδύσεων και αποδυνάμωση του ευρώ.
Ωστόσο, αρκετές προβλέψεις δεν επιβεβαιώθηκαν.
• Περιορισμένα αντίμετρα: Η ΕΕ ανακοίνωσε μεν αντίποινα για αμερικανικά προϊόντα, όμως τα ανέστειλε μετά τη συμφωνία του Ιουλίου, υπό την πίεση βιομηχανικών ομίλων και τον φόβο να διαταραχθεί η αμερικανική στήριξη στην Ουκρανία. Έτσι, οι εφοδιαστικές αλυσίδες δεν υπέστησαν σοβαρές πιέσεις.
• Ανατίμηση του ευρώ: Αντί για αποδυνάμωση, το ενιαίο νόμισμα ενισχύθηκε σημαντικά, καθώς οι επενδυτές αμφισβήτησαν τον ρόλο του δολαρίου ως απόλυτου «ασφαλούς καταφυγίου». Αυτό περιόρισε τις πληθωριστικές πιέσεις, αλλά επιβάρυνε την ανάπτυξη.
• Αβεβαιότητα και επενδύσεις: Η επενδυτική δραστηριότητα πράγματι δέχθηκε πλήγμα, αν και μικρότερο του αναμενομένου, χάρη σε εσωτερικά μέτρα στήριξης της ανάπτυξης και την επιτάχυνση νέων εμπορικών συμφωνιών (Mercosur, Μεξικό).
Η συνολική επίπτωση για την ανάπτυξη εκτιμάται σε μείωση περίπου 0,7 ποσοστιαίων μονάδων την τριετία 2025-2027, με περιορισμένη επίδραση στον πληθωρισμό.
Κίνδυνοι και ισορροπίες
Η Lagarde υπογράμμισε ότι η κατανόηση της φύσης των σοκ είναι κρίσιμη για τον σωστό σχεδιασμό πολιτικής.
Στο παρελθόν, οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη θεωρούνταν σαφώς καθοδικοί.
Σήμερα, μετά τη συμφωνία με τις ΗΠΑ, η εικόνα είναι πιο ισορροπημένη, με τις πληθωριστικές πιέσεις να εμφανίζονται περιορισμένες.
Ωστόσο, η ίδια προειδοποίησε ότι οι «γνωστοί άγνωστοι» (όπως η αντίδραση των επιχειρήσεων) και οι «άγνωστοι άγνωστοι» (νέα εμπορικά ή γεωπολιτικά σοκ) θα συνεχίσουν να διαμορφώνουν το περιβάλλον.
Αν, για παράδειγμα, οι εταιρείες ερμηνεύσουν τη νέα κατάσταση ως μόνιμο πλήγμα εμπιστοσύνης, μπορεί να δούμε μεταφορά επενδύσεων εκτός Ευρωζώνης, με αρνητικές επιπτώσεις στην δυνητική ανάπτυξη.
Νομισματική πολιτική και προοπτικές
Η πρόεδρος της ΕΚΤ σημείωσε ότι η Τράπεζα έχει ήδη μειώσει τα επιτόκια κατά 100 μονάδες βάσης από τον Δεκέμβριο, καθώς το σοκ του πληθωρισμού έχει σε μεγάλο βαθμό εκτονωθεί. Με τα επιτόκια στο 2%, υπάρχει περιθώριο για νέες κινήσεις, εφόσον χρειαστεί.
Παράλληλα, η Lagarde τόνισε πως η εσωτερική αγορά της Ευρώπης παραμένει το ισχυρότερο όπλο.
Μια αύξηση μόλις 2% στο ενδοευρωπαϊκό εμπόριο θα αρκούσε για να αντισταθμίσει τις απώλειες από τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ.
Στο πλαίσιο αυτό, ανέδειξε την ανάγκη υλοποίησης των προτάσεων των Mario Draghi και Enrico Letta: ολοκλήρωση της Ενιαίας Αγοράς, απλοποίηση κανονισμών, ενίσχυση της Κεφαλαιαγοράς και ταχύτερη υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης.
Κλείνοντας, η Lagarde τόνισε ότι «τίποτα δεν είναι προκαθορισμένο» και πως δεν υπάρχει χώρος για εφησυχασμό.
Σε μια εποχή γεμάτη αβεβαιότητες, η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις με ευελιξία, αποφασιστικότητα και θάρρος – το περίφημο «sisu» της φινλανδικής παράδοσης.
www.bankingnews.gr
Όπως σημείωσε, «λίγες χώρες γνωρίζουν καλύτερα από τη Φινλανδία το κόστος της αγνόησης της γεωπολιτικής πραγματικότητας», υπενθυμίζοντας ότι στις αρχές της δεκαετίας του ’90 η χώρα έχασε πάνω από το 10% του ΑΕΠ της όταν κατέρρευσε το εμπόριο με τη Σοβιετική Ένωση.
Σύμφωνα με τη Lagarde, η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα: την ανάδυση της «γεωοικονομίας».
Ο όρος, που εισήγαγε ο Edward Luttwak το 1990, περιγράφει τη χρήση του εμπορίου ως εργαλείο ισχύος και στρατηγικής επιρροής.
Δεν πρόκειται για παραδοσιακό προστατευτισμό, αλλά για μια νέα μορφή ανταγωνισμού, όπως φάνηκε τόσο στη σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας κατά την πρώτη θητεία Trump όσο και στις κυρώσεις που ακολούθησαν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Το 2025, για πρώτη φορά, η Ευρώπη βρίσκεται η ίδια στη θέση του αποδέκτη τέτοιων πιέσεων, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιβάλλουν τους υψηλότερους δασμούς μετά τη δεκαετία του ’30.
Αυτό έχει οδηγήσει σε αυξημένη αβεβαιότητα, έντονες διακυμάνσεις στις ισοτιμίες και ανησυχία για την ανθεκτικότητα του εμπορικού ιστού.
Δασμοί και πραγματικότητα
Αρχικά, η ΕΚΤ εκτιμούσε ότι η αύξηση των αμερικανικών δασμών θα λειτουργούσε ως σοκ για την οικονομία της Ευρωζώνης: υψηλότερος πληθωρισμός, πτώση επενδύσεων και αποδυνάμωση του ευρώ.
Ωστόσο, αρκετές προβλέψεις δεν επιβεβαιώθηκαν.
• Περιορισμένα αντίμετρα: Η ΕΕ ανακοίνωσε μεν αντίποινα για αμερικανικά προϊόντα, όμως τα ανέστειλε μετά τη συμφωνία του Ιουλίου, υπό την πίεση βιομηχανικών ομίλων και τον φόβο να διαταραχθεί η αμερικανική στήριξη στην Ουκρανία. Έτσι, οι εφοδιαστικές αλυσίδες δεν υπέστησαν σοβαρές πιέσεις.
• Ανατίμηση του ευρώ: Αντί για αποδυνάμωση, το ενιαίο νόμισμα ενισχύθηκε σημαντικά, καθώς οι επενδυτές αμφισβήτησαν τον ρόλο του δολαρίου ως απόλυτου «ασφαλούς καταφυγίου». Αυτό περιόρισε τις πληθωριστικές πιέσεις, αλλά επιβάρυνε την ανάπτυξη.
• Αβεβαιότητα και επενδύσεις: Η επενδυτική δραστηριότητα πράγματι δέχθηκε πλήγμα, αν και μικρότερο του αναμενομένου, χάρη σε εσωτερικά μέτρα στήριξης της ανάπτυξης και την επιτάχυνση νέων εμπορικών συμφωνιών (Mercosur, Μεξικό).
Η συνολική επίπτωση για την ανάπτυξη εκτιμάται σε μείωση περίπου 0,7 ποσοστιαίων μονάδων την τριετία 2025-2027, με περιορισμένη επίδραση στον πληθωρισμό.
Κίνδυνοι και ισορροπίες
Η Lagarde υπογράμμισε ότι η κατανόηση της φύσης των σοκ είναι κρίσιμη για τον σωστό σχεδιασμό πολιτικής.
Στο παρελθόν, οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη θεωρούνταν σαφώς καθοδικοί.
Σήμερα, μετά τη συμφωνία με τις ΗΠΑ, η εικόνα είναι πιο ισορροπημένη, με τις πληθωριστικές πιέσεις να εμφανίζονται περιορισμένες.
Ωστόσο, η ίδια προειδοποίησε ότι οι «γνωστοί άγνωστοι» (όπως η αντίδραση των επιχειρήσεων) και οι «άγνωστοι άγνωστοι» (νέα εμπορικά ή γεωπολιτικά σοκ) θα συνεχίσουν να διαμορφώνουν το περιβάλλον.
Αν, για παράδειγμα, οι εταιρείες ερμηνεύσουν τη νέα κατάσταση ως μόνιμο πλήγμα εμπιστοσύνης, μπορεί να δούμε μεταφορά επενδύσεων εκτός Ευρωζώνης, με αρνητικές επιπτώσεις στην δυνητική ανάπτυξη.
Νομισματική πολιτική και προοπτικές
Η πρόεδρος της ΕΚΤ σημείωσε ότι η Τράπεζα έχει ήδη μειώσει τα επιτόκια κατά 100 μονάδες βάσης από τον Δεκέμβριο, καθώς το σοκ του πληθωρισμού έχει σε μεγάλο βαθμό εκτονωθεί. Με τα επιτόκια στο 2%, υπάρχει περιθώριο για νέες κινήσεις, εφόσον χρειαστεί.
Παράλληλα, η Lagarde τόνισε πως η εσωτερική αγορά της Ευρώπης παραμένει το ισχυρότερο όπλο.
Μια αύξηση μόλις 2% στο ενδοευρωπαϊκό εμπόριο θα αρκούσε για να αντισταθμίσει τις απώλειες από τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ.
Στο πλαίσιο αυτό, ανέδειξε την ανάγκη υλοποίησης των προτάσεων των Mario Draghi και Enrico Letta: ολοκλήρωση της Ενιαίας Αγοράς, απλοποίηση κανονισμών, ενίσχυση της Κεφαλαιαγοράς και ταχύτερη υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης.
Κλείνοντας, η Lagarde τόνισε ότι «τίποτα δεν είναι προκαθορισμένο» και πως δεν υπάρχει χώρος για εφησυχασμό.
Σε μια εποχή γεμάτη αβεβαιότητες, η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις με ευελιξία, αποφασιστικότητα και θάρρος – το περίφημο «sisu» της φινλανδικής παράδοσης.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών