Ο εφιάλτης του Ισραήλ: Ο νέος ιρανικός πύραυλος που διαλύει κάθε άμυνα...
Τον Μάιο του 2025, το Υπουργείο Άμυνας του Ιράν παρουσίασε τον Qassem Basir, έναν βαλλιστικό πύραυλο στερεού καυσίμου με βεληνεκές 1.200 χλμ.
Όπως και άλλοι πύραυλοι που φέρουν το επίθημα «Basir» (όπως οι Nasr Basir και Zulfaqar Basir), το νέο σύστημα διαθέτει οπτικό ανιχνευτή, που του επιτρέπει να αυτο-οδηγείται ανεξάρτητα κατά τη διάρκεια της τελικής φάσης χωρίς να βασίζεται σε εξωτερικά συστήματα πλοήγησης, όπως το GPS.
Αυτή η δυνατότητα ενισχύει σημαντικά την ακρίβειά του, καθιστώντας τον ένα όπλο ακριβούς κρούσης.
Ο Qassem Basir αποτελεί εξέλιξη του πυραύλου Haj Qassem, ο οποίος αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2020.
Ο Haj Qassem, εξέλιξη της οικογένειας τακτικών πυραύλων Fateh (Fateh-110, Fateh-313, Zulfaqar), διέθετε μεγαλύτερη διάμετρο — 90 cm σε σύγκριση με τα 68 cm του Zulfaqar — και διεύρυνε το βεληνεκές του στα 1.400 km χάρη σε ισχυρότερο κινητήρα.
Η κεφαλή και τα συστήματα καθοδήγησής του προέρχονταν από το σχέδιο του Zulfaqar.
Μόλις έναν μήνα μετά το ντεμπούτο του Haj Qassem, το Ιράν παρουσίασε τον Zulfaqar Basir στο Εθνικό Πάρκο Αεροδιαστημικής. Όπως και ο πύραυλος Persian Gulf και οι αναβαθμίσεις Fateh-110, ενσωμάτωσε οπτικό ανιχνευτή, με αποτέλεσμα έναν βαλλιστικό πύραυλο κατά πλοίων βεληνεκούς 700 χλμ. Δεδομένων των ομοιοτήτων μεταξύ του σχεδιασμού της κεφαλής του Zulfaqar και του Haj Qassem, οι ειδικοί προέβλεπαν μια μελλοντική αναβάθμιση — η οποία τώρα πραγματοποιείται με τον Qassem Basir.
Οπτικοί αναζητητές: ο κρίσιμος κρίκος για την ακρίβεια
Οι ιρανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι βασίζονταν παραδοσιακά σε αδρανειακά συστήματα πλοήγησης (INS) που χρησιμοποιούν γυροσκόπια ακριβείας και συμπληρώνονται από δορυφορικό GPS για διορθώσεις στη μέση της πορείας. Ενώ το INS από μόνο του μπορεί να επιτύχει ακρίβεια κάτω των 10 μέτρων σε μικρές αποστάσεις (< 500 χλμ.), η ακρίβεια σε μεγαλύτερα βεληνεκή εξαρτάται από το GPS — μια αχίλλειος πτέρνα σε περιβάλλοντα ηλεκτρονικού πολέμου.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Επιχείρηση True Promise II, όπου ιρανικοί πύραυλοι διείσδυσαν τις εχθρικές άμυνες αλλά υπέστησαν μείωση ακρίβειας λόγω διακοπής του σήματος GPS κοντά στη ζώνη-στόχο.
Ο Qassem Basir αντιμετωπίζει αυτό το τρωτό σημείο εξαλείφοντας την εξάρτηση από τη δορυφορική πλοήγηση: χρησιμοποιεί INS για καθοδήγηση στη μέση της πορείας και μεταβαίνει στον ενσωματωμένο οπτικό ανιχνευτή κατά την τελική φάση, επιτρέποντας στόχευση υψηλής ακρίβειας ακόμη και σε συνθήκες άρνησης GPS.
Ταχύτητα, ευελιξία και ανθεκτικότητα
Με ταχύτητες στη μέση φάση που υπερβαίνουν τα 10 Mach και τελικές ταχύτητες περίπου 5 Mach —σε συνδυασμό με μια ευέλικτη κεφαλή— ο Qassem Basir έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζει προηγμένα ισραηλινά και αμερικανικά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας. Η ενσωμάτωση του οπτικού ανιχνευτή στον κώνο της μύτης ελαχιστοποιεί το σφάλμα τελικής φάσης, διασφαλίζοντας ότι η κεφαλή χτυπά με εξαιρετική ακρίβεια.
Αυτή η καινοτομία σηματοδοτεί στρατηγική μετατόπιση στο πυραυλικό δόγμα του Ιράν — ενισχύοντας την επιβιωσιμότητα, την ακρίβεια και την ανεξαρτησία από ευάλωτα συστήματα πλοήγησης. Είτε πρόκειται για μόνιμη λύση είτε για μεταβατική αναβάθμιση, ανεβάζει τον πήχη για τις δυνατότητες επιθέσεων μεγάλου βεληνεκούς.
Τεχνικές προκλήσεις των οπτικών ανιχνευτών σε υψηλές ταχύτητες
Η ενσωμάτωση οπτικού ανιχνευτή σε κεφαλές βαλλιστικών πυραύλων συναντά σημαντικές τεχνικές προκλήσεις λόγω των υψηλών ταχυτήτων κατά την τερματική φάση. Για παράδειγμα, πύραυλοι όπως ο Persian Gulf και ο Zulfaqar Basir φτάνουν σε ταχύτητες περίπου 3 Mach πριν από την πρόσκρουση. Αντίθετα, πιο προηγμένα συστήματα όπως ο Haj Qassem χτυπούν τους στόχους με ταχύτητες μεταξύ 4,5 και 5 Mach, ακόμη και χωρίς ελιγμούς αποφυγής.
Σε τέτοιες ταχύτητες, η απόδοση των οπτικών ανιχνευτών μπορεί να υποβαθμιστεί. Η έντονη αεροδυναμική και θερμική καταπόνηση μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργικότητα του ανιχνευτή ή να προκαλέσει ζημιά στο προστατευτικό γυάλινο κάλυμμα. Σε βίντεο που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, εμφανίζεται μαύρη εικόνα σε απόσταση ~161 χλμ. από τον στόχο, κάτι που μπορεί να υποδηλώνει είτε ανενεργό ανιχνευτή είτε προστατευτικό κάλυμμα που δεν έχει αναδιπλωθεί ακόμη.
Η δεύτερη εξήγηση φαίνεται πιο εύλογη, δεδομένων των ακραίων ταχυτήτων επανεισόδου. Χωρίς επαρκή θωράκιση, τα οπτικά συστήματα θα μπορούσαν να υποστούν βλάβη πριν προλάβουν να εμπλακούν με τον στόχο — γεγονός που υπογραμμίζει την λεπτή ισορροπία μεταξύ ακριβείας και επιβιωσιμότητας στον σχεδιασμό πυραύλων υψηλής ταχύτητας.
Αποτελεσματικότητα και επιχειρησιακός ρόλος
Οι ιρανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι βεληνεκούς 1.200–1.700 χλμ. έχουν δείξει ικανότητα διάτρησης εχθρικών αντιπυραυλικών ασπίδων σε μεγάλους αριθμούς και να φτάνουν σε στόχους. Ωστόσο, η ακρίβεια έχει περιστασιακά μειωθεί λόγω εξάρτησης από το GPS. Συχνά οι πύραυλοι βασίζονται σε ευέλικτες κεφαλές και υψηλές τερματικές ταχύτητες για να αποφύγουν την αναχαίτιση.
Με την εισαγωγή οπτικών ανιχνευτών, φαίνεται να υπάρχει μετατόπιση στις προτεραιότητες σχεδιασμού προς μεγαλύτερη ακρίβεια.
Για την προστασία του ανιχνευτή και τη διασφάλιση ακριβούς στόχευσης, η κεφαλή του Qassem Basir φέρεται να εκτελεί πιο επιθετικούς ελιγμούς κατά την τελική φάση, πιθανώς μειώνοντας την ταχύτητα ώστε ο ανιχνευτής να κλειδώσει τον στόχο χωρίς ζημιά. Αυτή η προσέγγιση βελτιώνει την ακρίβεια αλλά εισάγει νέα ευπάθεια: η μειωμένη τελική ταχύτητα μπορεί να κάνει την κεφαλή πιο ευάλωτη σε αναχαίτιση σε ζώνες με συμπαγή άμυνα.
Παρά ταύτα, ο Qassem Basir αντιπροσωπεύει μια οικονομικά αποδοτική και προσιτή λύση για την αύξηση της ακρίβειας των ιρανικών πυραύλων. Μπορεί να μην είναι ιδανικός για πρώτη επίθεση εναντίον περιοχών με πυκνές ασπίδες, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «πύραυλος παρακολούθησης» — εκτοξευόμενος μετά από κορεσμό των εχθρικών αμυνών — για να επιτύχει κρούσεις υψηλής βεβαιότητας.
Σύμφωνα με διαθέσιμες αναφορές, αυτή η αναβάθμιση κεφαλών εφαρμόζεται και σε άλλα ιρανικά βαλλιστικά συστήματα, σηματοδοτώντας σημαντικό άλμα στις δυνατότητες ακριβείας του οπλοστασίου. Η εξέλιξη αυτή δεν ενισχύει μόνο το στρατηγικό οπλοστάσιο του Ιράν, αλλά στέλνει και σαφές μήνυμα στους αντιπάλους σε ξηρά και θάλασσα.
Προδιαγραφές (όπως αναφέρονται)
Τύπος: Βαλλιστικός
Προέλευση: Ιράν
Κατασκευαστής: Υπουργείο Άμυνας και Ενόπλων Δυνάμεων Logistics
Ημερομηνία παρουσίασης: 2025
Μήκος: 10,9 m
Διάμετρος: 0,9 m
Κινητήρας: μονοβάθμιος
Καύσιμο: στερεό σύνθετο υλικό
Εμβέλεια: 1.200 χλμ.
Ταχύτητα ενδιάμεσης φάσης: >10 Mach
Ταχύτητα τελικής φάσης: περίπου 5 Mach (αναφέρεται ως άγνωστη/μεταβλητή σε τμήματα)
CEP: 1 μέτρο (όπως αναφέρεται)
Βάρος: 7 τόνων
Κεφαλή: αποσπώμενη MaRV
Βάρος κεφαλής: 500 kg
Καθοδήγηση: INS – IIR (οπτικός/θερμικός ανιχνευτής)
www.bankingnews.gr
Όπως και άλλοι πύραυλοι που φέρουν το επίθημα «Basir» (όπως οι Nasr Basir και Zulfaqar Basir), το νέο σύστημα διαθέτει οπτικό ανιχνευτή, που του επιτρέπει να αυτο-οδηγείται ανεξάρτητα κατά τη διάρκεια της τελικής φάσης χωρίς να βασίζεται σε εξωτερικά συστήματα πλοήγησης, όπως το GPS.
Αυτή η δυνατότητα ενισχύει σημαντικά την ακρίβειά του, καθιστώντας τον ένα όπλο ακριβούς κρούσης.
Ο Qassem Basir αποτελεί εξέλιξη του πυραύλου Haj Qassem, ο οποίος αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2020.
Ο Haj Qassem, εξέλιξη της οικογένειας τακτικών πυραύλων Fateh (Fateh-110, Fateh-313, Zulfaqar), διέθετε μεγαλύτερη διάμετρο — 90 cm σε σύγκριση με τα 68 cm του Zulfaqar — και διεύρυνε το βεληνεκές του στα 1.400 km χάρη σε ισχυρότερο κινητήρα.
Η κεφαλή και τα συστήματα καθοδήγησής του προέρχονταν από το σχέδιο του Zulfaqar.
Μόλις έναν μήνα μετά το ντεμπούτο του Haj Qassem, το Ιράν παρουσίασε τον Zulfaqar Basir στο Εθνικό Πάρκο Αεροδιαστημικής. Όπως και ο πύραυλος Persian Gulf και οι αναβαθμίσεις Fateh-110, ενσωμάτωσε οπτικό ανιχνευτή, με αποτέλεσμα έναν βαλλιστικό πύραυλο κατά πλοίων βεληνεκούς 700 χλμ. Δεδομένων των ομοιοτήτων μεταξύ του σχεδιασμού της κεφαλής του Zulfaqar και του Haj Qassem, οι ειδικοί προέβλεπαν μια μελλοντική αναβάθμιση — η οποία τώρα πραγματοποιείται με τον Qassem Basir.
Οπτικοί αναζητητές: ο κρίσιμος κρίκος για την ακρίβεια
Οι ιρανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι βασίζονταν παραδοσιακά σε αδρανειακά συστήματα πλοήγησης (INS) που χρησιμοποιούν γυροσκόπια ακριβείας και συμπληρώνονται από δορυφορικό GPS για διορθώσεις στη μέση της πορείας. Ενώ το INS από μόνο του μπορεί να επιτύχει ακρίβεια κάτω των 10 μέτρων σε μικρές αποστάσεις (< 500 χλμ.), η ακρίβεια σε μεγαλύτερα βεληνεκή εξαρτάται από το GPS — μια αχίλλειος πτέρνα σε περιβάλλοντα ηλεκτρονικού πολέμου.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Επιχείρηση True Promise II, όπου ιρανικοί πύραυλοι διείσδυσαν τις εχθρικές άμυνες αλλά υπέστησαν μείωση ακρίβειας λόγω διακοπής του σήματος GPS κοντά στη ζώνη-στόχο.
Ο Qassem Basir αντιμετωπίζει αυτό το τρωτό σημείο εξαλείφοντας την εξάρτηση από τη δορυφορική πλοήγηση: χρησιμοποιεί INS για καθοδήγηση στη μέση της πορείας και μεταβαίνει στον ενσωματωμένο οπτικό ανιχνευτή κατά την τελική φάση, επιτρέποντας στόχευση υψηλής ακρίβειας ακόμη και σε συνθήκες άρνησης GPS.
Ταχύτητα, ευελιξία και ανθεκτικότητα
Με ταχύτητες στη μέση φάση που υπερβαίνουν τα 10 Mach και τελικές ταχύτητες περίπου 5 Mach —σε συνδυασμό με μια ευέλικτη κεφαλή— ο Qassem Basir έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζει προηγμένα ισραηλινά και αμερικανικά συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας. Η ενσωμάτωση του οπτικού ανιχνευτή στον κώνο της μύτης ελαχιστοποιεί το σφάλμα τελικής φάσης, διασφαλίζοντας ότι η κεφαλή χτυπά με εξαιρετική ακρίβεια.
Αυτή η καινοτομία σηματοδοτεί στρατηγική μετατόπιση στο πυραυλικό δόγμα του Ιράν — ενισχύοντας την επιβιωσιμότητα, την ακρίβεια και την ανεξαρτησία από ευάλωτα συστήματα πλοήγησης. Είτε πρόκειται για μόνιμη λύση είτε για μεταβατική αναβάθμιση, ανεβάζει τον πήχη για τις δυνατότητες επιθέσεων μεγάλου βεληνεκούς.
Τεχνικές προκλήσεις των οπτικών ανιχνευτών σε υψηλές ταχύτητες
Η ενσωμάτωση οπτικού ανιχνευτή σε κεφαλές βαλλιστικών πυραύλων συναντά σημαντικές τεχνικές προκλήσεις λόγω των υψηλών ταχυτήτων κατά την τερματική φάση. Για παράδειγμα, πύραυλοι όπως ο Persian Gulf και ο Zulfaqar Basir φτάνουν σε ταχύτητες περίπου 3 Mach πριν από την πρόσκρουση. Αντίθετα, πιο προηγμένα συστήματα όπως ο Haj Qassem χτυπούν τους στόχους με ταχύτητες μεταξύ 4,5 και 5 Mach, ακόμη και χωρίς ελιγμούς αποφυγής.
Σε τέτοιες ταχύτητες, η απόδοση των οπτικών ανιχνευτών μπορεί να υποβαθμιστεί. Η έντονη αεροδυναμική και θερμική καταπόνηση μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργικότητα του ανιχνευτή ή να προκαλέσει ζημιά στο προστατευτικό γυάλινο κάλυμμα. Σε βίντεο που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, εμφανίζεται μαύρη εικόνα σε απόσταση ~161 χλμ. από τον στόχο, κάτι που μπορεί να υποδηλώνει είτε ανενεργό ανιχνευτή είτε προστατευτικό κάλυμμα που δεν έχει αναδιπλωθεί ακόμη.
Η δεύτερη εξήγηση φαίνεται πιο εύλογη, δεδομένων των ακραίων ταχυτήτων επανεισόδου. Χωρίς επαρκή θωράκιση, τα οπτικά συστήματα θα μπορούσαν να υποστούν βλάβη πριν προλάβουν να εμπλακούν με τον στόχο — γεγονός που υπογραμμίζει την λεπτή ισορροπία μεταξύ ακριβείας και επιβιωσιμότητας στον σχεδιασμό πυραύλων υψηλής ταχύτητας.
Αποτελεσματικότητα και επιχειρησιακός ρόλος
Οι ιρανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι βεληνεκούς 1.200–1.700 χλμ. έχουν δείξει ικανότητα διάτρησης εχθρικών αντιπυραυλικών ασπίδων σε μεγάλους αριθμούς και να φτάνουν σε στόχους. Ωστόσο, η ακρίβεια έχει περιστασιακά μειωθεί λόγω εξάρτησης από το GPS. Συχνά οι πύραυλοι βασίζονται σε ευέλικτες κεφαλές και υψηλές τερματικές ταχύτητες για να αποφύγουν την αναχαίτιση.
Με την εισαγωγή οπτικών ανιχνευτών, φαίνεται να υπάρχει μετατόπιση στις προτεραιότητες σχεδιασμού προς μεγαλύτερη ακρίβεια.
Για την προστασία του ανιχνευτή και τη διασφάλιση ακριβούς στόχευσης, η κεφαλή του Qassem Basir φέρεται να εκτελεί πιο επιθετικούς ελιγμούς κατά την τελική φάση, πιθανώς μειώνοντας την ταχύτητα ώστε ο ανιχνευτής να κλειδώσει τον στόχο χωρίς ζημιά. Αυτή η προσέγγιση βελτιώνει την ακρίβεια αλλά εισάγει νέα ευπάθεια: η μειωμένη τελική ταχύτητα μπορεί να κάνει την κεφαλή πιο ευάλωτη σε αναχαίτιση σε ζώνες με συμπαγή άμυνα.
Παρά ταύτα, ο Qassem Basir αντιπροσωπεύει μια οικονομικά αποδοτική και προσιτή λύση για την αύξηση της ακρίβειας των ιρανικών πυραύλων. Μπορεί να μην είναι ιδανικός για πρώτη επίθεση εναντίον περιοχών με πυκνές ασπίδες, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «πύραυλος παρακολούθησης» — εκτοξευόμενος μετά από κορεσμό των εχθρικών αμυνών — για να επιτύχει κρούσεις υψηλής βεβαιότητας.
Σύμφωνα με διαθέσιμες αναφορές, αυτή η αναβάθμιση κεφαλών εφαρμόζεται και σε άλλα ιρανικά βαλλιστικά συστήματα, σηματοδοτώντας σημαντικό άλμα στις δυνατότητες ακριβείας του οπλοστασίου. Η εξέλιξη αυτή δεν ενισχύει μόνο το στρατηγικό οπλοστάσιο του Ιράν, αλλά στέλνει και σαφές μήνυμα στους αντιπάλους σε ξηρά και θάλασσα.
Προδιαγραφές (όπως αναφέρονται)
Τύπος: Βαλλιστικός
Προέλευση: Ιράν
Κατασκευαστής: Υπουργείο Άμυνας και Ενόπλων Δυνάμεων Logistics
Ημερομηνία παρουσίασης: 2025
Μήκος: 10,9 m
Διάμετρος: 0,9 m
Κινητήρας: μονοβάθμιος
Καύσιμο: στερεό σύνθετο υλικό
Εμβέλεια: 1.200 χλμ.
Ταχύτητα ενδιάμεσης φάσης: >10 Mach
Ταχύτητα τελικής φάσης: περίπου 5 Mach (αναφέρεται ως άγνωστη/μεταβλητή σε τμήματα)
CEP: 1 μέτρο (όπως αναφέρεται)
Βάρος: 7 τόνων
Κεφαλή: αποσπώμενη MaRV
Βάρος κεφαλής: 500 kg
Καθοδήγηση: INS – IIR (οπτικός/θερμικός ανιχνευτής)
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών