Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, ο κόσμος οδηγήθηκε σε ένα μονοπολικό διεθνές σύστημα με ηγεμονική δύναμη τις Ηνωμένες Πολιτείες — μια κατάσταση που πολλοί αναλυτές, όπως ο Noam Chomsky, χαρακτήρισαν επικίνδυνη.
Ωστόσο, η ανάδειξη της Κίνας σε παγκόσμια οικονομική δύναμη και η άνοδος ενός φιλόδοξου Vladimir Putin στη Ρωσία την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, αναζωπύρωσαν τα όνειρα για έναν διπολικό ή πολυπολικό κόσμο, σημειώνει το Modern Diplomacy.
Η ανάπτυξη οργανισμών όπως ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και οι BRICS, υπό την ηγεσία Κίνας και Ρωσίας, ενίσχυσε αυτή την προοπτική, καθώς δημιουργούνται εκτός της επιρροής της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ. Η Ιράν, υποκείμενη σε πολυετείς αμερικανικές κυρώσεις, έχει στραφεί στενά προς αυτές τις δύο δυνάμεις: η Κίνα είναι πλέον ο μεγαλύτερος εμπορικός της εταίρος και αγοράζει σχεδόν το 90% του πετρελαίου που μπορεί να εξαχθεί, ενώ η χώρα αποτελεί βασικό κόμβο στον Δρόμο του Μεταξιού.
Παράλληλα, η Ιράν διατηρεί μακρόχρονη στρατηγική σχέση με τη Ρωσία, μέσω συνεργασιών στην πυρηνική τεχνολογία, τους πυραύλους και τον ενεργειακό εφοδιασμό. Στον πόλεμο της Ουκρανίας, η Τεχεράνη έχει προμηθεύσει τη Μόσχα με πυραύλους, πυροβολικό και τα γνωστά πλέον drones Shahed.
Ο ρόλος Ρωσίας και Κίνας στον πόλεμο Ιράν–Ισραήλ
Η πρόσφατη ισραηλινή επίθεση εναντίον της Ιράν και ο 12ήμερος πόλεμος που ακολούθησε έδειξαν τα όρια της επιρροής Ρωσίας και Κίνας στη Μέση Ανατολή.
Αμέσως μετά την επίθεση, ο Putin επικοινώνησε με τον Ιρανό πρόεδρο Masoud Pezeshkian, εκφράζοντας συλλυπητήρια και καταγγέλλοντας την επίθεση ως «παραβίαση του Χάρτη του ΟΗΕ». Την επόμενη ημέρα μίλησε και με τον Αμερικανό πρόεδρο Donald Trump, προτείνοντας μεσολάβηση. Η Μόσχα καταδίκασε επίσης τις αμερικανικές επιθέσεις στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις σε Fordow, Natanz και Isfahan και, μαζί με την Κίνα και το Πακιστάν, κατέθεσε πρόταση για κατάπαυση του πυρός στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, που όμως απορρίφθηκε από τις ΗΠΑ με βέτο.
Η Κίνα κινήθηκε σε παρόμοια γραμμή.
Ο Xi Jinping δήλωσε ότι «αν η Μέση Ανατολή δεν είναι σταθερή, ο κόσμος δεν θα γνωρίσει ειρήνη» και κάλεσε σε άμεση εκεχειρία, υποστηρίζοντας την πρόταση διαμεσολάβησης του Putin και καταδικάζοντας τις αμερικανικές επιθέσεις. Ωστόσο, πέρα από δηλώσεις, τηλεφωνικές επικοινωνίες και ένα αποτυχημένο ψήφισμα, οι δύο χώρες δεν ανέλαβαν κανενός είδους στρατιωτική ή αποφασιστική διπλωματική δράση.
Ηγεμονική θεωρία και έλλειψη πραγματικής ισχύος
Σύμφωνα με τη Θεωρία Ηγεμονίας του Ρεαλισμού, μια δύναμη που επιθυμεί να ηγηθεί ενός «πόλου» στον διεθνή σύστημα θα πρέπει να μπορεί είτε να επιβάλει ειρήνη με απειλές και κίνητρα είτε να ενισχύσει στρατιωτικά τον σύμμαχό της ώστε να αναγκάσει τον αντίπαλο σε διαπραγμάτευση. Ρωσία και Κίνα δεν έκαναν τίποτα από αυτά.
Η Ρωσία, απομονωμένη πλέον στη Μέση Ανατολή μετά την απώλεια του συμμάχου της Bashar al-Assad στη Συρία, επικεντρώνεται στον πόλεμο στην Ουκρανία και δεν θέλει να ανοίξει νέο μέτωπο. Αντίθετα, το Ισραήλ επιτέθηκε ταυτόχρονα σε Ιράν, Γάζα, Λίβανο, Συρία και Υεμένη, παρά τη μικρότερη ισχύ του.
Η Κίνα παραμένει πιστή στη στρατηγική της «μη ανάμειξης», αποφεύγοντας να εμπλακεί στρατιωτικά ή να δώσει άμεση βοήθεια σε καιρό πολέμου. Ούτε η Μόσχα ούτε το Πεκίνο έλαβαν μέτρα για να σταματήσουν τη γενοκτονία στη Γάζα ή να υπερασπιστούν στρατιωτικά το Ιράν. Αντιθέτως, οι ΗΠΑ —ο παραδοσιακός ηγεμόνας— συνεχίζουν να στηρίζουν το Ισραήλ με δισεκατομμύρια σε όπλα, οικονομική βοήθεια, αντιαεροπορικά συστήματα Iron Dome, Patriot, THAAD, περιπολίες με F-35 και επιθέσεις από βάσεις στην Ιορδανία και το Ιράκ.
Στρατιωτικά κενά και τεχνολογική ανισορροπία
Στον πόλεμο Ιράν–Ισραήλ, μόνο το σύστημα S-300 της Ιράν λειτούργησε μερικώς αποτελεσματικά· τα ισραηλινά μαχητικά κυριάρχησαν στον αέρα, καταστρέφοντας πυρηνικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις σχεδόν ανενόχλητα.
Η Ρωσία και η Κίνα διαθέτουν υπερσύγχρονα μαχητικά 5ης γενιάς (Su-57, J-20) και συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας (S-400, HQ-9), αλλά δεν παρείχαν τίποτα από αυτά στην Ιράν — ούτε καν σε επίπεδο αποτρεπτικής στήριξης. Αντίθετα, οι ΗΠΑ έχουν επενδύσει για χρόνια στην ανάπτυξη και αναβάθμιση της ισραηλινής άμυνας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών