Η Πολωνία απαιτεί πολεμικές αποζημιώσεις 1,3 τρισ. ευρώ από τη Γερμανία, με πρωτοβουλία του εθνικιστή προέδρου Karol Nawrocki, την ώρα που η ελληνική κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει πλήρως το ζήτημα των πολεμικών επανορθώσεων, του κατοχικού δανείου, την κλοπή των αρχαιολογικών θησαυρών, παρότι έχουν καθοριστεί από διεθνείς συμβάσεις, που δεσμεύουν και τα δύο κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Σύμφωνα με την Ειδική Επιτροπή του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (Γ.Λ.Κ), οι ελληνικές απαιτήσεις έναντι της Γερμανίας οι οποίες συνδέονται με τον Α ́ Π.Π. και τον Β ́ Π.Π. αφορούν:
1) 7.811 εκατ. δολάρια (1938) για ζημίες που υπέστησαν το ελληνικό κράτος και Έλληνες ιδιώτες.
Συμπεριλαμβάνονται απαιτήσεις σχετικά με αποζημιώσεις Ελλήνων ομήρων που υποβλήθηκαν σε καταναγκαστική εργασία στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
2) 135,8 εκατ. δολάρια (1947) για την επιστροφή του αναγκαστικού δανείου της Τράπεζας της Ελλάδος προς το Γ ́ Ράιχ, συν τους τόκους, σύμφωνα με τη δανειακή σύμβαση του 1943.
3) 263 εκατ. δολάρια (1972). Υπόλοιπο μη καταβληθεισών επανορθώσεων του Α ́ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι γερμανικές καταβολές περιλαμβάνουν:
1) Με βάση την αναλογική κατανομή των υποδομών της πολεμικής γερμανικής βιομηχανίας, στην Ελλάδα κατεβλήθη για πολεμικά χρέη το ποσό των 20 εκατ. δολαρίων (Διασυμμαχική Επιτροπή για τις Πολεμικές Αποζημιώσεις, Παρίσι 1946).
2) 115 εκατ. μάρκα (Συμφωνία 1960 με την Ελλάδα).
3) 4,8 εκατ. μάρκα για τις κατασχέσεις καπνών από τις αρχές κατοχής (1961).
«Βόμβα» Nawrocki στη Γερμανία
Δεν είναι μυστικό ότι ο Γερμανός καγκελάριος Friedrich Merz προτιμά να συνεργάζεται με τον άλλον Πολωνό ηγέτη, τον κεντρώο πρωθυπουργό Donald Tusk.
Ωστόσο, την Τρίτη θα υποδεχτεί τον πρόεδρο της Πολωνίας Karol Nawrocki, έναν εθνικιστή που στηρίζεται από το αντιπολιτευόμενο λαϊκιστικό δεξιό κόμμα Law and Justice (PiS), το οποίο απαιτεί από το Βερολίνο να καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις για τη ναζιστική εισβολή και κατοχή της Πολωνίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σημειώνει το Politico.
Οι σχέσεις Πολωνίας και Γερμανίας τα τελευταία χρόνια ταλαντεύονται μεταξύ στενής συνεργασίας και ανοικτής έντασης.
Παρότι οι δύο χώρες διατηρούν ισχυρούς εμπορικούς δεσμούς και ενισχυμένη αμυντική συνεργασία, ο Nawrocki και πολιτικοί του PiS καταγγέλλουν συχνά την επιρροή της ΕΕ στις εσωτερικές υποθέσεις της Πολωνίας και αναμοχλεύουν παλιά τραύματα για τις καταστροφές που προκάλεσε η ναζιστική Γερμανία.
Ο Knut Abraham, συντονιστής για τις σχέσεις με την Πολωνία στο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, σχολιάζει ότι η σχέση είναι εξαιρετικά ευαίσθητη:
«Μισή πρόταση στραβή μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη αναστάτωση», τόνισε.
«Πολωνία πρώτα» και το ζήτημα των αποζημιώσεων
Ο Nawrocki, πρώην πυγμάχος, ενσαρκώνει σε μεγάλο βαθμό το είδος του πολωνικού λαϊκισμού που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία στον Merz και τους συμμάχους του. Εκλέχθηκε τον Ιούνιο με κεντρικό σύνθημα το «Πρώτα η Πολωνία», που περιελάμβανε την απαίτηση να καταβάλει η γερμανική κυβέρνηση αποζημιώσεις — κάτι που το Βερολίνο έχει επανειλημμένα απορρίψει.
Ακόμη και η ύπαρξη κοινού εχθρού, του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin, δεν έχει καταφέρει να ενώσει το Βερολίνο και τη δεξιά αντιπολίτευση της Βαρσοβίας, παρότι πρόσφατα ρωσικά drones παραβίασαν τον πολωνικό εναέριο χώρο σε αυτό που Ευρωπαίοι ηγέτες χαρακτήρισαν εσκεμμένο σχέδιο στοχοποίησης του ΝΑΤΟ και η Ρωσία προβοκάτσια της Ουκρανίας.
Ο Nawrocki μάλιστα προσπαθεί να συνδέσει την απαίτηση για αποζημιώσεις με τον κοινό ευρωπαϊκό αγώνα κατά της ρωσικής επιθετικότητας.
«Οι αποζημιώσεις δεν είναι εναλλακτική στη λήθη της Ιστορίας, αλλά η Πολωνία, ως χώρα πρώτης γραμμής και βασικό κράτος στο ανατολικό άκρο του ΝΑΤΟ, χρειάζεται δικαιοσύνη, αλήθεια και ξεκάθαρες σχέσεις με τη Γερμανία», δήλωσε νωρίτερα αυτόν τον μήνα σε εκδήλωση μνήμης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο εκπρόσωπός του, Rafal Leskiewicz ανέφερε ότι ο Πολωνός πρόεδρος θα «αναφερθεί σίγουρα» στο θέμα κατά την επίσκεψή του στο Βερολίνο, όπου θα συναντηθεί με τον Merz αλλά και τον Γερμανό πρόεδρο Frank-Walter Steinmeier.
Δεν προβλέπονται κοινές συνεντεύξεις Τύπου, ώστε να περιοριστούν τυχόν δημόσιες συγκρούσεις.
Ο άνθρωπος του Trump στην Πολωνία
Παρά τις εντάσεις, ο Nawrocki θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμος για τον Merz και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες σε έναν τομέα: έχει την προσοχή του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump.
Ο Trump τον είχε στηρίξει ανοιχτά πριν από τις φετινές προεδρικές εκλογές στην Πολωνία, ενώ τον υποδέχθηκε με τιμές στον Λευκό Οίκο νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Μετά την παραβίαση του πολωνικού εναέριου χώρου από ρωσικά drones, ο Trump τηλεφώνησε στον Nawrocki — και όχι στον Tusk.
Το ίδιο συνέβη και σε πρόσφατη τηλεδιάσκεψη του Λευκού Οίκου με ηγέτες της «συμμαχίας των προθύμων» που έχουν δεσμευτεί για την ασφάλεια της Ουκρανίας.
Αυτό συμβαίνει παρόλο που ο ρόλος του Πολωνού προέδρου είναι κατά βάση συμβολικός: έχει τη δυνατότητα να ασκεί βέτο σε νομοθετήματα — κάτι που έχει κάνει για να μπλοκάρει την ατζέντα του Tusk — αλλά η χάραξη εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής ανήκει στον πρωθυπουργό και τους υπουργούς του.
Η εμφανής προσπάθεια του Trump να παρακάμπτει τον Tusk έχει προκαλέσει τριβές ανάμεσα στην κυβέρνηση και τον πρόεδρο της Πολωνίας.
«Δεν μπορούν να υπάρχουν δύο εξωτερικές πολιτικές», είχε δηλώσει πρόσφατα ο εκπρόσωπος του πολωνικού ΥΠΕΞ Pawel Wroński.
Πολιτική της μνήμης
Μετά την ανάληψη της εξουσίας από την κυβέρνηση Tusk, εγκαταλείφθηκαν οι απαιτήσεις της προηγούμενης κυβέρνησης του PiS για αποζημιώσεις ύψους 1,3 τρισ. ευρώ — ποσό που συνεχίζει να στηρίζει ο Nawrocki.
Η κυβέρνηση Tusk αναγνωρίζει ότι υπάρχει ηθικό επιχείρημα υπέρ των αποζημιώσεων, αλλά υποστηρίζει ότι νομικά είναι ανέφικτες και ότι η διεκδίκησή τους βλάπτει τις σχέσεις με τη Γερμανία, τον μεγαλύτερο εξαγωγικό προορισμό της Πολωνίας.
Αντί γι’ αυτό, ο υπουργός Εξωτερικών Radoslaw Sikorski έχει προτείνει στη Γερμανία να δώσει ένα «ορατό σήμα» αναγνώρισης των ζημιών που υπέστη η Πολωνία στον πόλεμο — για παράδειγμα ένα «κέντρο τεκμηρίωσης και διαλόγου» που θα αναγνωρίζει τον πόνο των Πολωνών και θα λειτουργεί και ως μνημείο.
Τον Απρίλιο ανεγέρθηκε στο Βερολίνο ένα προσωρινό μνημείο με έναν ογκόλιθο 30 τόνων για τα πολωνικά θύματα της ναζιστικής Γερμανίας, ενώ σχεδιάζεται η ανέγερση μόνιμου μνημείου, εφόσον το εγκρίνει η Bundestag.
Ωστόσο, τέτοιες συμβολικές κινήσεις δύσκολα θα ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις των πολιτικών του PiS, καθώς η πλειοψηφία των Πολωνών ψηφοφόρων υποστηρίζει τη διεκδίκηση αποζημιώσεων. Έρευνα της SW Research για το Onet έδειξε ότι 54% των ερωτηθέντων τάσσονται υπέρ, ενώ 27% κατά.
Κίνδυνος ρήγματος στην ενότητα της Δύσης
Εξαιτίας αυτού, ο Nawrocki δύσκολα θα υποχωρήσει, παρά το γεγονός ότι αυτό μπορεί να οξύνει τις εντάσεις ανάμεσα σε συμμάχους του ΝΑΤΟ σε καιρό πολέμου, προειδοποιούν επικριτές.
«Κάποιος ίσως να θέλει να χρησιμοποιήσει αυτό το ζήτημα για να χτίσει το όνομά του στην εσωτερική πολιτική. Δεκτό — συμβαίνει παντού», δήλωσε ο Rolf Nikel από το German Council on Foreign Relations και πρώην πρεσβευτής της Γερμανίας στην Πολωνία.
«Αλλά αυτή τη στιγμή έχουμε πόλεμο στα εξωτερικά μας σύνορα και πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να παραμείνουν ενωμένες η Γερμανία, η Πολωνία και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι».
«Οτιδήποτε παρεμβάλλεται σε αυτό, παίζει απλώς στα χέρια του κ. Putin», πρόσθεσε. «Όταν ο κ. Nawrocki έρθει στο Βερολίνο, πρέπει να αποφασίσει ποιο τραγούδι θέλει να παίξει».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών