Την ίδια ώρα έχει ανοίξει συζήτηση σχετικά με την αυτονομία του εξοπλισμού και την ηθική του πολέμου.
Η τεχνητή νοημοσύνη ωθεί τον πόλεμο σε μια νέα εποχή, ανέφερε η Financial Times, καθώς τα συντονισμένα σμήνη μη επανδρωμένων αεροσκαφών πλησιάζουν στο να αναδιαμορφώσουν το πεδίο μάχης και τον σχεδιασμό των αμυντικών γραμμών.
Προηγμένο λογισμικό επιτρέπει πλέον σε στόλους drones να υπερφορτώνουν την εχθρική άμυνα, φέρνοντας τους στρατούς πιο κοντά στην υλοποίηση ενός στόχου που κάποτε έμοιαζε μακρινός.
Ο Lorenz Meier, διευθύνων σύμβουλος της αμερικανο-γερμανικής start-up Auterion, δήλωσε στην εφημερίδα ότι η παρουσίαση του drone swarm strike engine αποτέλεσε σημείο καμπής.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το λογισμικό Nemyx της εταιρείας επιτρέπει σε μεμονωμένα drones να δρουν ως μία ενιαία, ολοκληρωμένη δύναμη, με μοντέλα που μπορούν να αναβαθμιστούν εύκολα ώστε να λειτουργούν ως δικτυωμένα όπλα.
Αν και το σύστημα δεν έχει χρησιμοποιηθεί ακόμη σε μάχη, η Auterion εξασφάλισε συμβόλαιο με το Πεντάγωνο για την παράδοση 33.000 “strike kits” με AI στην Ουκρανία πριν από το τέλος του έτους.
Αυτά μπορούν να αναβαθμιστούν με το Nemyx ώστε να επιχειρούν ως συντονισμένα σμήνη. «Γνωρίζουν ότι θα κορέσει την άμυνά τους», είπε ο Meier.
«Όλοι μιλούν για swarming• όλοι ανησυχούν για το swarming».
Ο όρος swarming drones (ή «σμήνη drones») αναφέρεται σε μια τεχνολογία κατά την οποία πολλά μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) επιχειρούν συγχρονισμένα και συνεργατικά, σαν να αποτελούν ένα ενιαίο «οργανισμό».
Οι παγίδα των Ρώσων στο ΝΑΤΟ
Τα ρωσικά drones, κατασκευασμένα από ξύλο και αφρό, παραβίασαν αυτή την εβδομάδα τον εναέριο χώρο της Πολωνίας και καταρρίφθηκαν με συστήματα όπλων πολλών εκατομμυρίων δολαρίων — αναδεικνύοντας την έλλειψη κατάλληλης προετοιμασίας του NATO για τέτοιες απειλές, όπως αναφέρει το Politico.
Τουλάχιστον 19 drones εισήλθαν στην Πολωνία την Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου 2025, σε μια «πολιτική και στρατιωτική δοκιμασία από τη Ρωσία. Είναι πολύ σημαντικό που η Πολωνία εντόπισε και κατέρριψε τα drones», δήλωσε η Ulrike Franke, senior policy fellow στο European Council on Foreign Relations.
Ωστόσο, η δράση του NATO αποδείχθηκε σαφώς λιγότερο αποτελεσματική από την τυπική ουκρανική αντίδραση.
Η Συμμαχία κατέρριψε περίπου τρία drones, τη στιγμή που το Κίεβο συνήθως αναφέρει ποσοστά αναχαίτισης 80% με 90% — παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζει πολύ μεγαλύτερες επιθέσεις.
Η Franke πρόσθεσε ότι υπάρχει μια εμφανής αναντιστοιχία μεταξύ του χαμηλού κόστους των ρωσικών μέσων και της δαπανηρής στρατιωτικής απάντησης του NATO:
«Τι θα κάνουμε, θα στέλνουμε κάθε φορά F-16 και F-35;
Αυτό δεν είναι βιώσιμο. Χρειάζεται να εξοπλιστούμε καλύτερα με αντι-drone συστήματα».
Η απειλή που έθεταν τα drones ήταν απολύτως πραγματική.
Σύμφωνα με τη γερμανική WELT, που ανήκει στον ίδιο όμιλο με το Politico (Axel Springer), πέντε drones κατευθύνονταν σε πορεία απευθείας προς βάση του NATO, πριν αναχαιτιστούν από ολλανδικά μαχητικά F-35 της Lockheed Martin. Στην επιχείρηση συμμετείχαν επίσης αεροσκάφος ανεφοδιασμού του NATO, ιταλικό αεροσκάφος επιτήρησης και γερμανικό σύστημα αεράμυνας MIM-104 Patriot.
Δισεκατομμύρια δολάρια εξοπλισμού κινητοποιήθηκαν για να αντιμετωπιστούν φθηνά ρωσικά drones τύπου Gerbera — αντίγραφα των ιρανικών Shahed, με εκτιμώμενο κόστος παραγωγής μόλις 10.000 δολάρια το καθένα.
Η χαμηλού κόστους αυτή εισβολή προκάλεσε, ωστόσο, μια αντίδραση πολύ υψηλού επιπέδου.
Η Πολωνία επικαλέστηκε το Άρθρο 4 του NATO, που απαιτεί τη σύγκληση των μελών της Συμμαχίας για επείγουσες συνομιλίες.
Πολωνία και Λετονία έκλεισαν τον ανατολικό εναέριο χώρο τους, ενώ το NATO εξετάζει «αμυντικά μέτρα».
Την Τετάρτη (10/9), ο Βρετανός υπουργός Άμυνας John Healey ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει από τη στρατιωτική ηγεσία του Λονδίνου προτάσεις για το πώς η Βρετανία μπορεί να ενισχύσει την αεράμυνα του NATO πάνω από την Πολωνία. Η Ουκρανία προσφέρθηκε επίσης να βοηθήσει.
«Η Πολωνία έχει ζητήσει υποστήριξη, που περιλαμβάνει στενή παρακολούθηση, περισσότερη συλλογή πληροφοριών και αναγνώρισης, καθώς και περισσότερη αεράμυνα», δήλωσε αξιωματούχος του NATO.
Φθηνά drones, ακριβά βλήματα
Η αεράμυνα έχει από καιρό εντοπιστεί ως μία από τις κύριες αδυναμίες δυνατοτήτων των κρατών του NATO. Η EU επίσης ενθαρρύνει τα κράτη να διαθέσουν μέρος των 150 δισ. ευρώ από τα δάνεια SAFE για την ενίσχυση της αεράμυνας.
Ωστόσο, μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων κατευθύνεται σε εξαιρετικά δαπανηρά όπλα.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Volodymyr Zelenskyy, έχει τονίσει ο ίδιος ότι τα αμερικανικά συστήματα MIM-104 Patriot και τα γαλλο-ιταλικά SAMP/T, με κόστος εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων το καθένα, δεν είναι λογική λύση για την αναχαίτιση φθηνών ρωσικών drones αυτοκτονίας.
Η Ουκρανία δεν χρησιμοποιεί τέτοιον εξοπλισμό απέναντι σε μαζικά κύματα μη επανδρωμένων ρωσικών επιθέσεων που μπορεί να αριθμούν εκατοντάδες σε μία μόνο νύχτα. Αντίθετα, έχει αναπτύξει δικά της, πολύ φθηνά «αντι-drones» για να καταρρίπτει τις εισερχόμενες απειλές.
Το ζήτημα τέθηκε την Πέμπτη 11/9 σε ενημέρωση ανάμεσα στον Γενικό Γραμματέα του NATO Mark Rutte και τους πρέσβεις της ΕΕ στις Βρυξέλλες — η πρώτη φορά που επικεφαλής της Συμμαχίας συμμετείχε σε τέτοια συνεδρίαση.
Πολλοί συμμετέχοντες εξέφρασαν ανησυχία ότι η αντίδραση της Τετάρτης αποκάλυψε την έλλειψη ετοιμότητας της Δύσης. «Δεν είναι δυνατόν οι στρατοί του NATO να χρησιμοποιούν τακτικά F-35 για να αναχαιτίζουν τέτοιους εισβολείς», σημείωσε ένας διπλωμάτης.
«Ο ίδιος ο Rutte κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα, και κανείς δεν διαφώνησε», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με τον Charly Salonius-Pasternak, CEO του think tank Nordic West Office με έδρα το Helsinki, η προσαρμογή της απάντησης του NATO στον χαμηλού κόστους, μαζικά παραγόμενο εξοπλισμό της Ρωσίας είναι ήδη καθυστερημένη.
«Υπάρχουν μαθήματα για το πώς να παρακολουθούμε και να καταρρίπτουμε φθηνά drones χωρίς να χρειάζεται πύραυλος πολλών εκατομμυρίων ευρώ; Φυσικά, αλλά αυτό δεν είναι νέο μάθημα», είπε. «Το ερώτημα είναι: τι έχει κάνει η ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία γι’ αυτό;»
Κάποιες χώρες προσαρμόζουν ήδη τα οπλοστάσιά τους — ιδιαίτερα όσες αισθάνονται πιο έντονα την απειλή — αλλά η εφαρμογή απαιτεί χρόνο και προϋπολογιστικές αποφάσεις.
Η τεχνολογία σμήνους μειώνει επίσης το ανθρώπινο δυναμικό που απαιτείται για την εκτέλεση πολύπλοκων επιχειρήσεων.
Ένας μόνο στρατιώτης μπορεί να κατευθύνει πολλά drones ταυτόχρονα, εξέλιξη που ο Gundbert Scherf, συνιδρυτής της αμυντικής εταιρείας Helsing, περιέγραψε ως έναν τρόπο ενίσχυσης της ανθρώπινης ικανότητας.
«Η όλη ιδέα των σμηνών είναι ότι πολλαπλασιάζεις τη δύναμη.
Εκμεταλλεύεσαι τον έναν άνθρωπο», είπε.
Η Helsing, σε συνεργασία με τη γερμανική εταιρεία λογισμικού Systematic, ανακοίνωσε πρόσφατα το δικό της σύστημα σμήνους βασισμένο σε AI.
Τα πρώιμα πειράματα με swarming χρονολογούνται σχεδόν πριν από μια δεκαετία.
Το 2016, το Ναυτικό των ΗΠΑ απελευθέρωσε microdrones από μαχητικά F-18, ενώ η Κίνα επέδειξε τις δυνατότητές της τον επόμενο χρόνο.
Από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία το 2022, εγχώριες start-ups επιτάχυναν την ανάπτυξή τους.
Η εταιρεία Swarmer, με έδρα το Κίεβο, υποστηρίζει ότι η τεχνολογία της έχει ήδη χρησιμοποιηθεί σε περισσότερες από 82.000 μάχιμες αποστολές.
Ο συνιδρυτής και CEO της Swarmer, Serhii Kupriienko, συγκρίνει ένα «έξυπνο σμήνος» με ζωντανό οργανισμό.
Τα drones επικοινωνούν, χαράσσουν τις δικές τους πορείες και εκτελούν επιχειρήσεις αυτόνομα.
Τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία έχουν ήδη υιοθετήσει στοιχεία τακτικής σμήνους.
Η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει μεγάλα σμήνη φθηνών drones για να υπερφορτώσει την αεράμυνα σε ουκρανικές πόλεις, αυξάνοντας τα ποσοστά επιτυχίας των επιθέσεων. Όμως η νέα γενιά λογισμικού AI υπόσχεται να πάει πιο πέρα, επιτρέποντας στα drones να μαθαίνουν και να προσαρμόζονται, κάτι που προηγούμενα συστήματα – τα οποία απλώς μετέφεραν επικοινωνίες από μεγαλύτερα drones – δεν μπορούσαν να επιτύχουν.
Οι αλγόριθμοι που θα προκαλέσουν επανάσταση στη βιομηχανία
Ο αμυντικός τεχνολογικός τομέας της Ουκρανια πιστεύει ότι διαθέτει καθοριστικό πλεονέκτημα: πρόσβαση σε τεράστιο απόθεμα απόρρητων δεδομένων μάχης. Το λεγόμενο Universal Military Dataset είναι διαθέσιμο μόνο σε ουκρανικές εταιρείες και παρέχει μοναδικό εκπαιδευτικό υλικό για μοντέλα AI.
«Το drone swarming θεωρούνταν για καιρό ένας φιλόδοξος στόχος», δήλωσε η Eveline Buchatskiy, managing partner της επενδυτικής εταιρείας D3 με έδρα το Κίεβο.
Υποστήριξε ότι ο «πρωτοφανής όγκος δεδομένων μάχης που είναι διαθέσιμος για την εκπαίδευση μοντέλων αυτονομίας» αποτελεί το «θεμελιώδες δομικό στοιχείο για το swarming».
Οι προγραμματιστές λένε ότι η πρόοδος επιταχύνεται.
Ο Michael Holm της Systematic σημείωσε ότι τα ανοικτά συστήματα λογισμικού καθιστούν την ενσωμάτωση ταχύτερη και ευκολότερη: «Μιλάμε για εβδομάδες, μέρες και εβδομάδες, για να ενσωματωθεί και να γίνει επιχειρησιακό το σμήνος, όχι για χρόνια και μήνες».
Ωστόσο, επικριτές προειδοποιούν ότι η ανάθεση περισσότερων αποφάσεων σε αλγορίθμους θολώνει τη γραμμή του ανθρώπινου ελέγχου στα όπλα.
Τα πλήρως αυτόνομα συστήματα χωρίς ανθρώπινη εποπτεία απαγορεύονται από το διεθνές δίκαιο.
«Έχουμε, βέβαια, ενσωματώσει την αυτονομία, αλλά πάντα βεβαιωθήκαμε ότι ο άνθρωπος είναι στο κύκλωμα», δήλωσε ο Scherf της Helsing. «Αυτό είναι πολύ κοντά στις ευρωπαϊκές αξίες και το ευρωπαϊκό δόγμα».
Μια άλλη πρόκληση βρίσκεται στον ηλεκτρονικό πόλεμο, όπου οι αντίπαλοι μπορούν να μπλοκάρουν τα σήματα πλοήγησης και επικοινωνίας στα οποία βασίζονται τα σμήνη για να παραμένουν συγχρονισμένα.
Η βιομηχανική χρήση
Πέρα από τη στρατιωτική χρήση, οι αλγόριθμοι swarming θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν με επαναστατικό τρόπο σε βιομηχανίες από τη γεωργία έως την αντιμετώπιση καταστροφών.
Πολλαπλά drones που δρουν σε συντονισμό θα μπορούσαν να επιθεωρούν υποδομές, να φυτεύουν καλλιέργειες ή να ερευνούν ερείπια μετά από σεισμούς. Start-ups, κυρίως στη Silicon Valley και τη Shenzhen, εξερευνούν ήδη εμπορικές εφαρμογές, από αυτοματοποίηση αποθηκών μέχρι πυρόσβεση και παρακολούθηση πλήθους.
Οι αναλυτές προειδοποιούν, ωστόσο, ότι τέτοιες εμπορικές χρήσεις εξαρτώνται από το κατά πόσο οι ρυθμιστικές αρχές θα θέσουν σαφή πρότυπα για την ασφάλεια και τη διακυβέρνηση δεδομένων.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών