Οι ευρωπαϊκές startups στον τομέα της άμυνας προσελκύουν μεγάλες ποσότητες ιδιωτικού κεφαλαίου, καθώς οι επενδυτές αναζητούν πρόσβαση σε έναν κλάδο που βρίσκεται στο χείλος να επωφεληθεί από τεράστια σχέδια επανεξοπλισμού.
Η πίεση από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump, ο συνεχιζόμενος πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας και η ευρεία γεωπολιτική αστάθεια οδήγησαν φέτος σε δεσμεύσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο για δραστική αύξηση των δαπανών άμυνας. Παράλληλα, τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού να αυξήσουν τους στόχους δαπανών για την ασφάλεια στο 5% του ΑΕΠ.
Σε… αχαρτογράφητα νερά
Από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις αρχές του 2022, το ιδιωτικό κεφάλαιο ρέει στις ευρωπαϊκές εταιρείες άμυνας. Σύμφωνα με έκθεση του Φεβρουαρίου από την Dealroom και το NATO Innovation Fund -ένα ταμείο επιχειρηματικού κεφαλαίου υποστηριζόμενο από 24 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ- οι επενδύσεις σε ευρωπαϊκές startups άμυνας και ασφάλειας έφτασαν ρεκόρ 5,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024, ενώ η συνολική αγορά VC στην περιοχή μειώθηκε.
«Η διάθεση για επενδύσεις σε startups άμυνας, ασφάλειας και ανθεκτικότητας είναι αγνώριστη στην Ευρώπη σε σύγκριση με λίγα χρόνια πριν», δήλωσε ο CEO της Dealroom, Yoram Wijngaarde, στην έκθεση. Δεν υπάρχει κανένα σημάδι ότι αυτή η διάθεση επιβραδύνεται.
Η Loredana Muharremi από τη Morningstar, δήλωσε στο CNBC ότι η τάση επιτάχυνε περαιτέρω φέτος, παράλληλα με αύξηση της ζήτησης από επενδυτές για εισηγμένες εταιρείες άμυνας. «Έχουμε δει μια σημαντική αλλαγή στην ιδιωτική αγορά άμυνας της Ευρώπης από το 2022, με έντονη επιτάχυνση στο πρώτο εξάμηνο του 2025», είπε, σημειώνοντας ότι ο οδηγός φέτος ήταν ο νέος στόχος δαπανών του ΝΑΤΟ. «Όχι μόνο αυξάνονται οι συνολικές επενδύσεις σε δολάρια, αλλά και η αξία ανά συμφωνία είναι υψηλότερη, υποδηλώνοντας υψηλότερες αποτιμήσεις».
Η Muharremi πρόσθεσε ότι η φύση των συμφωνιών έχει αλλάξει, από εξαγορές M&A σε επενδύσεις VC. «Το ιδιωτικό κεφάλαιο παίζει κρίσιμο ρόλο στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ πρωτοτύπων πρώιμου σταδίου και κύριας υιοθέτησης στην άμυνα», σημείωσε.
Σύμφωνα με την ανάλυση της Morningstar, οι περισσότερες ευρωπαϊκές startups άμυνας είναι λογισμικού και υποστηρίζονται από AI, με έμφαση σε drones, κυβερνοασφάλεια και διαστημικές τεχνολογίες — τομείς καινοτομίας εκτός του βασικού αντικειμένου πολλών παραδοσιακών εταιρειών άμυνας. «Μια ακόμη σημαντική τάση είναι ο αυξανόμενος ρόλος των Αμερικανών επενδυτών, ειδικά σε επενδύσεις προχωρημένου σταδίου, που παρέχουν το κεφάλαιο για κλιμάκωση», πρόσθεσε η Muharremi.
Ένας Αμερικανός επενδυτής που δείχνει ενδιαφέρον για την ευρωπαϊκή άμυνα είναι η Scout Ventures, μια εταιρεία VC με έδρα το Τέξας που επικεντρώνεται σε startups πρώιμου σταδίου. «Ιστορικά, η κύρια αγορά για οργανισμούς διπλής χρήσης ή άμυνας ήταν οι ΗΠΑ», είπε ο Cody Huggins, εταίρος στη Scout και πρώην αξιωματικός του αμερικανικού στρατού. «Οι ΗΠΑ είχαν απλώς τεράστιο προϋπολογισμό και ήταν η αγορά που έπρεπε να βρίσκεσαι — τώρα έχει μετατοπιστεί σε αυτό που θα ονόμαζα τέσσερις βασικούς κόμβους, η Ευρώπη είναι ένας από αυτούς».
Σύμφωνα με τον Huggins, η Νοτιοανατολική Ασία και οι χώρες του Κόλπου αναδύονται επίσης ως εστίες καινοτομίας στην τεχνολογία άμυνας. «Όπου υπάρχει χρήμα, εκεί θα εμφανιστούν κορυφαίοι επιχειρηματίες που αλλιώς δεν θα δραστηριοποιούνταν σε αυτόν τον χώρο, γιατί θα ανησυχούσαν για την έλλειψη συμβάσεων, venture capital ή growth equity στην Ευρώπη», πρόσθεσε. «Και αυτό το παράδειγμα έχει αλλάξει δραματικά με την αύξηση των περιφερειακών προϋπολογισμών».
«Το χρυσάφι είναι μεγαλύτερο»
Οι Ευρωπαίοι επενδυτές VC δήλωσαν επίσης ότι ο τομέας της άμυνας γίνεται όλο και πιο εστιασμένος στο εγχώριο κεφάλαιο. Ο Archie Muirhead, εταίρος στη βρετανική VC IQ Capital, είπε ότι από το 2005, έως και το ένα τρίτο των εταιρειών του χαρτοφυλακίου της IQ ήταν επικεντρωμένες στην άμυνα ή διπλής χρήσης. Πρόσφατα, όμως, η εταιρεία επιδιώκει ενεργά να εντοπίζει εταιρείες της οποίας η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για λόγους ασφάλειας.
«Τα τελευταία δύο, τρία χρόνια αρχίσαμε να πραγματοποιούμε επενδύσεις πρώτα για την άμυνα ή αποκλειστικά για την άμυνα στην Ευρώπη», είπε ο Muirhead. «Αρχίσαμε να βλέπουμε ιδρυτές που χτίζουν στην άμυνα με τη σωστή νοοτροπία για τα αποτελέσματα VC. Είναι εν μέρει λόγω των συναισθηματικών, αποστολο-κεντρικών ιδρυτών και εν μέρει επειδή το "χρυσάφι" είναι περισσότερο και πλέον έχει πρόσβαση και η Ευρώπη».
Η IQ Capital συμμετείχε νωρίς στο U.K. National Security Strategic Investment Fund (NSSIF), το κρατικό βραχίονα επιχειρηματικών κεφαλαίων του Ηνωμένου Βασιλείου, που συνεργάζεται με επενδυτές για να χρηματοδοτεί startups που αναπτύσσουν τεχνολογίες άμυνας διπλής χρήσης. Αλλά, παρά τον ενθουσιασμό γύρω από την ευρωπαϊκή άμυνα, ο Muirhead παραδέχτηκε ότι η πορεία εξόδου για πολλές startups στον τομέα παραμένει αβέβαιη. «Δεν έχουμε δει ακόμη το πρώτο κύμα εξόδου νέων εταιρειών άμυνας», είπε. «Έχουμε δει το πρώτο σετ πολύ μικρών εξαγορών, αλλά δεν βασίζονται σε έσοδα, είναι περισσότερο για στρατηγική εναρμόνιση. Η προσέγγισή μας είναι, υπάρχει λευκό κενό σε όρους συνολικής ικανότητας και θα μπορούσε να γίνει πολυπροϊοντική, πολυπλατφορμική, πολυεθνική επιχείρηση; Αν ναι, τότε υπάρχει σαφώς δρόμος για δημόσια εγγραφή ή οικονομική έξοδο αντί για στρατηγική».
Επενδυτικές ευκαιρίες
Ενώ μερικές VC, όπως η IQ Capital, έχουν στραφεί για να επικεντρωθούν στην άμυνα, άλλες ιδρύονται στην Ευρώπη αποκλειστικά για να αναζητήσουν ευκαιρίες στον τομέα. Μεταξύ αυτών είναι η βρετανική Defence Invest, μια VC που ιδρύθηκε το 2024 από πενταμελές προσωπικό με συνολικά πάνω από 60 χρόνια εμπειρίας στις βρετανικές και γερμανικές ένοπλες δυνάμεις.
Ο συνιδρυτής Matt Kuppers, που υπηρέτησε στον γερμανικό στρατό μέχρι πέρυσι και τώρα ανήκει στις εφεδρικές δυνάμεις, δήλωσε ότι η στρατιωτική εμπειρία της Defence Invest βοήθησε στον εντοπισμό κενών ικανοτήτων και συμφόρησης προμηθειών στην ευρωπαϊκή άμυνα. Η εταιρεία αναζητά «hotspots» startups σε Μόναχο, Ηνωμένο Βασίλειο, Ουκρανία και Ανατολική Ευρώπη.
«Η αγορά είναι ακόμα πολύ υποχρηματοδοτούμενη και υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για VC», είπε, αναφερόμενος σε τομείς όπως οι επικοινωνίες ασφαλείας, η ανάπτυξη τεχνολογιών «jamming» για διακοπή σημάτων drones, τεχνολογίες μπαταριών και προμήθεια κρίσιμων εξαρτημάτων άμυνας. Αλλά οι VC πρέπει να είναι έτοιμοι να περιμένουν μέχρι οι επενδύσεις τους να αποδώσουν, καθώς η αύξηση των δαπανών άμυνας είναι σχετικά νέο φαινόμενο. «Θα πάρει λίγο χρόνο μέχρι η τεράστια εισροή κεφαλαίου να αρχίσει να έχει πραγματικό αντίκτυπο», είπε. «Περιμένω ότι αυτό θα συμβεί τα επόμενα δύο με τρία χρόνια, μέχρι να δούμε σημαντική αύξηση στην καινοτομία άμυνας».
Η Ευρώπη «πατάει στα πόδια της»
Οι startups θα πρέπει να αξιοποιήσουν την ευελιξία τους σε σχέση με τις μεγάλες εταιρείες άμυνας, είπε ο Kuppers, που τους δίνει πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό για νέες κρατικές συμβάσεις. «Οι startups μπορούν να καινοτομούν γρήγορα. Μπορούν να κάνουν πολλά DIY», είπε. «Δεν δεσμεύονται από πιστοποιήσεις και κανονισμούς συμμόρφωσης, τουλάχιστον όχι στη φάση R&D. Έτσι, οι startups τεχνολογίας άμυνας μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην καινοτομία άμυνας σε μεγάλη κλίμακα στην Ευρώπη».
Μία νέα εταιρεία που ήδη έχει κρατικές συμβάσεις είναι η βρετανική startup Valarian στον τομέα προστασίας δεδομένων. Ο τελευταίος γύρος χρηματοδότησης των 7 εκατ. δολαρίων συν-οδηγήθηκε από την Artis Ventures και ανέβασε το συνολικό κεφάλαιο της πενταετούς εταιρείας στα 20 εκατ. δολάρια.
Ο Max Buchan, συνιδρυτής και CEO, δήλωσε ότι η Ευρώπη προσφέρει σήμερα μια «ενδιαφέρουσα ευκαιρία αρμπιτράζ». «Αναζητούμε κεφάλαια όχι μόνο από τις ΗΠΑ, αλλά και γνώση και εμπειρία στη διάθεση κεφαλαίων, και τα φέρνουμε στην Ευρώπη για να επενδύσουμε σε αυτή τη μεγάλη περίοδο γεωπολιτικών αλλαγών», είπε. «Οι κυβερνήσεις του ΝΑΤΟ… δεν αγοράζουν προϊόντα, δεν αγοράζουν τεχνολογίες — αγοράζουν ικανότητες». «Το βλέπουμε παντού στην Ευρώπη», πρόσθεσε. «Για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό, η Ευρώπη όντως πατάει στα πόδια της όσον αφορά τη διανομή δαπανών και την προμήθεια τέτοιων τεχνολογιών».
Αν και το γεωπολιτικό περιβάλλον συνεχίζει να ευνοεί τις ευρωπαϊκές εταιρείες, ο Muirhead της IQ Capital τόνισε ότι θα συνεχίσουν να ανταγωνίζονται με τις -συχνά πολύ μεγαλύτερες και καθιερωμένες- αμερικανικές εταιρείες για κρατικές συμβάσεις. Αυτό οδήγησε μερικές ευρωπαϊκές εταιρείες άμυνας να υποστηρίξουν ότι οι αυξημένοι προϋπολογισμοί θα πρέπει να κατευθύνονται σε εταιρείες με έδρα την περιοχή, ενώ τα σχέδια επανεξοπλισμού της ΕΕ έχουν υποδείξει στα κράτη-μέλη να δίνουν προτεραιότητα σε ευρωπαϊκές εταιρείες.
«Σίγουρα υπάρχει μια προσωρινή προσέγγιση "αγοράστε τοπικά"… ιδιαίτερα σε τομείς όπως το διάστημα και οι επικοινωνίες, όπου, αν διακοπεί η προμήθεια, είστε πλήρως απομονωμένοι», είπε ο Muirhead. «Αλλά νομίζω ότι η ιδέα πως η αμερικανική τεχνολογία δεν θα προμηθεύεται στην Ευρώπη είναι λίγο υπερβολική. Οι άνεμοι θα αλλάζουν καθώς οι διατλαντικές σχέσεις διευθετούνται».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών