(upd) Η πρόσφατη συνάντηση στην Κίνα μεταξύ του Vladimir Putin, του Xi Jinping και του Narendra Modi προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση.
Δεν ήταν απλώς μια τυπική φωτογραφία κορυφής, αλλά μια ισχυρή δήλωση εναντίον της αμερικανικής ηγεμονίας και μια σαφής κίνηση προς την αποδολαριοποίηση.
Το γεγονός αυτό στέλνει μήνυμα ότι η εποχή της μονοπολικής τάξης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο ενδέχεται να φτάνει στο τέλος της.
«Κανένα βουνό ή ωκεανός δεν μπορεί να χωρίσει ανθρώπους με κοινές φιλοδοξίες», δήλωσε τον Ιούλιο του 2024 ο Xi Jinping, απευθυνόμενος στους ηγέτες των κρατών-μελών του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και μερικών ακόμη χωρών στο Αστάνα του Καζακστάν.
Η 25η Σύνοδος Κορυφής SCO, που πραγματοποιήθηκε στην Tianjin της Κίνας από τις 31 Αυγούστου έως την 1η Σεπτεμβρίου 2025, φαίνεται ότι έκανε πράξη – και με το παραπάνω – το όραμα του Κινέζου Προέδρου.
Η σύνοδος αυτή προκάλεσε μια πραγματική «τεκτονική αλλαγή» στη συμβατική παγκόσμια τάξη.
Ο Κινέζος Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Liu Bin χαρακτήρισε τη σύνοδο SCO «ένα από τα πιο σημαντικά διπλωματικά γεγονότα υψηλού επιπέδου στην Κίνα για φέτος». Σύμφωνα με το Economist, η νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται δεν είναι αντι-δυτική· απλώς διαχωρίζει τις μονοπολικές φιλοδοξίες της Δύσης από έναν πολυπολικό, ή καλύτερα πολυ-μπλοκ, κόσμο, όπου οι χώρες στοχεύουν σε ειρηνική συνεργασία και κοινά οφέλη.
Ο SCO ιδρύθηκε το 2001 από την Κίνα, το Καζακστάν, την Κιργιζία, τη Ρωσία, το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Σήμερα, αποτελείται από δέκα μέλη με έδρα το Πεκίνο, συμπεριλαμβανομένων της Ινδίας, του Ιράν, της Λευκορωσίας και του Πακιστάν. Τα κράτη-μέλη αντιπροσωπεύουν το 23% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 43% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Στη σύνοδο παραβρέθηκαν επίσης υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι από τη Μυανμάρ, την Αίγυπτο, την Καμπότζη, το Νεπάλ, την Ινδονησία, τη Μαλαισία, τις Μαλδίβες, την Τουρκία, καθώς και ο Γενικός Γραμματέας της ASEAN, Kao Kim Hourn, και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Antonio Guterres.
Η φετινή σύνοδος κατέστησε σαφές ότι το SCO λειτουργεί πλέον ως ο ηγετικός φορέας του Global South, συμπεριλαμβάνοντας τα 11 κράτη BRICS και τους 10 εταίρους τους, όπως προστέθηκαν στη 16η Σύνοδο BRICS στο Καζάν της Ρωσίας τον Οκτώβριο του 2024.
Η αμφισβήτηση του δολαρίου
Ένα από τα πιο ηχηρά μηνύματα της τριμερούς ήταν η δέσμευση για μείωση της εξάρτησης από το αμερικανικό δολάριο στο παγκόσμιο εμπόριο.
Η Ρωσία έχει ήδη προχωρήσει δυναμικά: πάνω από το 90% των συναλλαγών της με την Κίνα και την Ινδία γίνεται σε εθνικά νομίσματα.
Η Κίνα επιδιώκει εδώ και χρόνια να αναβαθμίσει το γουάν σε παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, ενώ η Ινδία αρχίζει δειλά να πειραματίζεται με πληρωμές σε ρουπίες, ιδιαίτερα στο εμπόριο πετρελαίου με τη Ρωσία.
Αν αυτός ο συντονισμός προχωρήσει, οι συνέπειες για το διεθνές οικονομικό σύστημα θα είναι τεράστιες. Η κυριαρχία του δολαρίου βασίζεται στην εμπιστοσύνη προς τους αμερικανικούς θεσμούς και στην πρωταγωνιστική του θέση στο εμπόριο και στα αποθεματικά. Η συντονισμένη πίεση Μόσχας, Πεκίνου και Νέου Δελχί ανοίγει ρωγμές σε αυτήν την αρχιτεκτονική.
Νέα δυναμική στην Ευρασία
Η συνάντηση κατέδειξε και την εμβάθυνση της ευρασιατικής συνεργασίας. Η Ρωσία, αποκομμένη από τη Δύση μετά την εισβολή στην Ουκρανία, στρέφεται όλο και περισσότερο προς την Ασία.
Η Κίνα, με την Πρωτοβουλία «Belt and Road» και τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), έχει ήδη εδραιωθεί ως οικονομικός κόμβος της περιοχής. Η Ινδία ακολουθεί στρατηγική «πολυευθυγράμμισης», επιδιώκοντας ταυτόχρονα σχέσεις με Ουάσιγκτον, Πεκίνο και Μόσχα.
Η παρουσία του Modi δίπλα στον Xi και τον Putin είχε βαρύνουσα συμβολική σημασία, σημειώνει το Modern Diplomacy.
Παρά την ένταξή της στην αμερικανόφιλη Quad και τις συνεχιζόμενες συνοριακές διαφορές με την Κίνα, η Ινδία έδειξε ότι δεν προτίθεται να ενταχθεί αποκλειστικά σε μία συμμαχία.
Ένα ανησυχητικό μήνυμα για την Ουάσιγκτον
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η τριμερής της Tianjin αποτελεί ηχηρή υπενθύμιση ότι η αδιαμφισβήτητη ηγεμονία τους δεν είναι πλέον δεδομένη. Αν η αποδολαριοποίηση επιταχυνθεί, θα περιοριστεί η ικανότητα της Ουάσιγκτον να χρησιμοποιεί το νόμισμα ως μοχλό πίεσης μέσω κυρώσεων. Παράλληλα, η γεωπολιτική εικόνα μεταβάλλεται: οι προσπάθειες απομόνωσης της Ρωσίας, ανάσχεσης της Κίνας και προσέλκυσης της Ινδίας στο αμερικανικό στρατόπεδο δεν αποδίδουν πλήρως.
Η ίδια η αφήγηση της «πολυπολικότητας», που άλλοτε φαινόταν θεωρητική, αποκτά τώρα θεσμική και πολιτική υπόσταση. Με την ενίσχυση οργανισμών όπως ο SCO και την πιθανή ίδρυση τράπεζας ανάπτυξης εκτός δολαρίου, οι ΗΠΑ βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα πιο πολύπλοκο και λιγότερο ελεγχόμενο διεθνές περιβάλλον.
Όρια και προκλήσεις
Παρά τις φιλοδοξίες, τα εμπόδια παραμένουν σοβαρά.
Η Ινδία και η Κίνα είναι στρατηγικοί αντίπαλοι με ανοιχτές συνοριακές διαφορές. Η Ρωσία κινδυνεύει να περιοριστεί σε ρόλο «μικρού εταίρου» υπό την κινεζική επιρροή. Οικονομικά, το γουάν δεν είναι πλήρως μετατρέψιμο, η ρουπία περιορίζεται από ελέγχους κεφαλαίων, ενώ η ρωσική οικονομία υστερεί σε μέγεθος. Αυτοί οι παράγοντες δείχνουν ότι η μετάβαση δεν θα είναι απότομη αλλά σταδιακή.
Σημείο καμπής
Η συνάντηση στην Tianjin ίσως καταγραφεί ως σημείο καμπής.
Παρά τις διαφορές τους, οι τρεις ηγέτες προέταξαν τα κοινά συμφέροντα έναντι των αντιθέσεων. Αν ακόμη και μέρος των σχεδίων τους υλοποιηθεί—από την ενίσχυση τοπικών νομισμάτων μέχρι νέους θεσμούς χρηματοδότησης—η παγκόσμια τάξη θα αλλάξει, όχι με δραματική κατάρρευση της αμερικανικής ισχύος, αλλά με σταδιακή διάβρωση του μονοπωλίου της.
Η Tianjin μπορεί να αποδειχθεί το ήσυχο αλλά καθοριστικό βήμα προς έναν κόσμο όπου η ισορροπία και η διαπραγμάτευση θα αντικαταστήσουν την απόλυτη κυριαρχία.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών