Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα των σχεδίων που προωθούνται ήταν τα προγράμματα διάσωσης για την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης κρατικού χρέους πριν από περίπου μια δεκαετία
Απίστευτα σχέδια εξυφαίνονται πλέον στο γραφειοκρατικό κέντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με μια κλειστή ομάδα να επιταχύνει πλέον τα σχέδια της για κατάργηση των κρατών και τη δημιουργία ενός υπερκράτους.
Ουσιαστικά, αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτείται από τις συνεισφορές των κρατών-μελών της, σύμφωνα με τις συνθήκες ίδρυσης της, στην πράξη έχει ακολουθήσει άλλους δρόμους για αρκετό καιρό.
Στο επίκεντρο της χρηματοδοτικής αρχιτεκτονικής της Ευρώπης βρίσκεται ο ξεκάθαρος διαχωρισμός ευθύνης και ευθύνης: το Άρθρο 125 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (TFEU), η λεγόμενη "Ρήτρα Μη Δανεισμού".
Δηλώνει σαφώς ότι ούτε η Ένωση, ούτε τα μεμονωμένα κράτη-μέλη, μπορούν να αναλάβουν τα χρέη άλλων κρατών.
Ο σκοπός αυτής της διάταξης είναι να αποτρέψει τα φαινόμενα «εκμετάλλευσης» (ηθικός κίνδυνος) εις βάρος των άλλων κρατών-μελών: κάθε κράτος είναι υπεύθυνο για τις δικές του υποχρεώσεις.
Ωστόσο, η διάταξη δεν αποκλείει την πολιτική υποστήριξη, αρκεί αυτή να μην σημαίνει την ανάληψη των υφιστάμενων χρεών άλλων κρατών.
Το πείραμα της Ελλάδας
Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα αυτής της πρακτικής ήταν τα προγράμματα διάσωσης για την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης κρατικού χρέους πριν από περίπου μια δεκαετία.
Το Άρθρο 310 TFEU ρυθμίζει περαιτέρω τον προϋπολογισμό της ΕΕ: τα έσοδα και οι δαπάνες πρέπει να είναι ισοσκελισμένα κάθε χρόνο, και ο προϋπολογισμός μπορεί να χρηματοδοτείται μόνο μέσω πόρων της ΕΕ, όπως οι συνεισφορές των κρατών-μελών, δασμοί ή εγκεκριμένα έσοδα.
Ανεξάρτητα δάνεια από την Επιτροπή της ΕΕ που υπερβαίνουν το εγκεκριμένο πλαίσιο απαγορεύονται.
Μαζί, αυτοί οι κανόνες αποτελούν την νομική βάση της οικονομικής πολιτικής της ΕΕ: καμία αυτόματη ευθύνη, κανένα αυτόνομο χρέος της ΕΕ και μόνο πλήρως καλυμμένες δαπάνες.
Αυτός ο σχεδιασμός επιλέχθηκε σκόπιμα για να αποτραπεί η δημιουργία ενός υπερκράτους στις Βρυξέλλες και για να υπερασπιστεί το εθνικό πεδίο δράσης των κρατών-μελών απέναντι στην επεκτεινόμενη γραφειοκρατία των Βρυξελλών.
Θεωρία έναντι πράξης
Αυτό είναι το θεωρητικό πλαίσιο. Στην πράξη, η ΕΕ έχει αυξήσει σταθερά την παρουσία της ως δανειολήπτης στην αγορά ομολόγων.
Η αρχή έγινε το 1976 με το πρώτο ευρωπαϊκό ομόλογο για την υποστήριξη της Ιταλίας και της Ιρλανδίας κατά την κρίση του πετρελαίου.
Στη δεκαετία του 1980 και του 1990 ακολούθησαν νέες εκδόσεις για τη Γαλλία, την Ελλάδα και την Πορτογαλία—πάντα με στόχο να δείξουν συλλογική αλληλεγγύη και να διευκολύνουν τις δημοσιονομικές εντάσεις.
Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008/2010 αποτέλεσε καθοριστική στιγμή: με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSM) και, το 2012, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), η ΕΕ άρχισε να στηρίζει σκόπιμα υπερχρεωμένα κράτη-μέλη μέσω εκδόσεων ομολόγων.
Το 2010, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι θα αγοράσει ευρωπαϊκά ομόλογα κυριαρχίας στην ανοιχτή αγορά για να αποτρέψει την κατάρρευση της νομισματικής ένωσης—πάντα σε στενή συνεργασία με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Τα χρόνια της πανδημίας COVID έφεραν μια νέα διάσταση το 2020: για πρώτη φορά, η ΕΕ εξέδωσε Κοινωνικά Ομόλογα μέσω του ταμείου “SURE”.
Την ίδια στιγμή, το πρόγραμμα “Next Generation EU” ξεκίνησε, παρέχοντας περίπου 800 δισεκατομμύρια ευρώ για βοήθεια σε καιρό κρίσης.
Από το 2025, η Ένωση βασίζεται όλο και περισσότερο σε λεγόμενα “βιώσιμα ομόλογα” (Green Bonds) και σχεδιάζει την έκδοση βραχυπρόθεσμων εντόκων γραμματίων για βελτιωμένη διαχείριση ρευστότητας.
Η ΕΕ και η ΕΚΤ λειτουργούν πλέον από κοινού, ενσωματώνοντας συνεχώς νέα χρηματοδοτικά εργαλεία στις κεφαλαιαγορές.
Το μήνυμα προς την αγορά είναι ξεκάθαρο: είμαστε έτοιμοι να καλύψουμε τη crescente ζήτηση για ομόλογα ευρώ.
Και ως εγγύηση, όχι μόνο οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι αλλά και η σχεδόν απεριόριστη ρευστότητα της ΕΚΤ είναι έτοιμη να υποστηρίξει την κατάσταση.
Τι μπορεί να πάει στραβά;
Ζήτηση στην αγορά
Για το δεύτερο εξάμηνο του 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει την έκδοση έως 70 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ομόλογα ΕΕ σε έξι δημοπρασίες, με λήξεις από τρία έως τριάντα χρόνια.
Ήδη τον Μάρτιο του 2025, η Επιτροπή σημείωσε την μεγαλύτερη αύξηση έκδοσης ομολόγων στον κόσμο, φτάνοντας τα 30,62 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τρεις μόνο τοποθετήσεις ανήλθαν σε 13,7 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η ζήτηση είναι μεγάλη, χάρη στη διπλή στήριξη από τα κράτη-μέλη και την ΕΚΤ: η έκδοση ομολόγου επταετούς διάρκειας τον Οκτώβριο του 2024 υπερκαλύφθηκε 17 φορές.
Τα πράσινα ομόλογα είναι ιδιαίτερα στο επίκεντρο: σχεδιάζεται η έκδοση έως και 250 δισεκατομμυρίων ευρώ μέσω του NextGenerationEU, με 48,91 δισεκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη εκδοθεί.
Η απόδοση αυτών των ομολόγων διαπραγματεύεται περίπου 40 μονάδες βάσης πάνω από τα γερμανικά Bunds, καθιστώντας τα ελκυστικά για τους επενδυτές.
Που πάει η ΕΕ;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αδιαμφισβήτητα κινείται προς τη δημιουργία μιας μορφής αυτόνομου κράτους.
Οι αυστηρές ιδεολογικές κατευθύνσεις και ο απόλυτος τόνος που υιοθέτησαν οι εκπρόσωποι της Κομισιόν προς τα κράτη-μέλη οδήγησαν πρόσφατα στη μονομερή διαπραγμάτευση της εμπορικής συμφωνίας ΕΕ-ΗΠΑ.
Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος της συμφωνίας, αυτό στέλνει ένα σαφές μήνυμα: η εξουσία λήψης αποφάσεων και η πολιτική ικανότητα μεταφέρονται με σαφήνεια από τις εθνικές πρωτεύουσες στις Βρυξέλλες, όπου η κεντρική γραφειοκρατία καθορίζει την πολιτική.
Η επιστροφή στην εθνική αυτονομία και μια Κομισιόν περιορισμένη σε βασικές λειτουργίες φαίνεται αδύνατη.
Αυτό αποτυπώνεται στην πρόταση προϋπολογισμού της Κομισιόν για την ΕΕ για την περίοδο 2028-2034, που εκτιμάται γύρω από τα 2 τρισεκατομμύρια ευρώ—αύξηση 40% σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο.
Η δημοσιονομική μεγαλομανία των Βρυξελλών έχει έναν στόχο: να επιτρέψει στην ΕΕ να χρηματοδοτήσει τις δραστηριότητές της αυτόνομα, εκμεταλλευόμενη τους δημοσιονομικούς περιορισμούς των κρατών-μελών.
Το εκκρεμές ποσό των 650 δισεκατομμυρίων ευρώ, που επίσημα θα αντληθεί από τα κράτη-μέλη, κρέμεται ως σπαθί του Δαμοκλή πάνω από τις τρέχουσες διαπραγματεύσεις—μια συνεχής πίεση που επιτρέπει στην Κομισιόν να επιβάλλει αποτελεσματικά τα χρηματοδοτικά της σχέδια μέσω της αγοράς ομολόγων.
Η ΕΚΤ ως δανειστής τελευταίας καταφυγής
Όλα δείχνουν ότι το μοντέλο της συν-χρηματοδότησης καθιστά την ΕΕ όλο και πιο ανεξάρτητη από τους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Οι θεσμικοί περιορισμοί—όπως η φωνή των μεμονωμένων κρατών-μελών—παρακάμπτονται αποτελεσματικά, όπως και η αρχική απαγόρευση δανεισμού από την Κομισιόν.
Βήμα-βήμα, η Ένωση μετατρέπεται από μια κράτος-δεσμευμένη συνομοσπονδία σε έναν κεντρικά διαχειριζόμενο χρηματοοικονομικό φορέα, αποφασίζοντας όλο και περισσότερο για τους δικούς της πόρους και προτεραιότητες.
Εάν το χρέος ξεφύγει ποτέ από τον έλεγχο, όπως έχει γίνει συνήθης πρακτική στην ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα είναι έτοιμη ως δανειστής τελευταίας καταφυγής.
Αυτό θα λειτουργήσει όσο οι αγορές κεφαλαίων διατηρούν την εμπιστοσύνη στην πιστοληπτική ικανότητα της ΕΕ, και κυρίως στην ικανότητα πληρωμής της Γερμανίας.
Εάν η πίστη στις αγορές καταρρεύσει, η ΕΚΤ θα αναγκαστεί να παρέμβει με τρόπο που θα επισκιάσει την κρίση χρέους του 2010.
Η ζώνη του ευρώ τότε θα αποτελεί παρελθόν.
Οι Βρυξέλλες «πατινάρουν» σε πολύ λεπτό πάγο…
Ανησυχία για το οικονομικό μέλλον
Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν ότι πολλοί άνθρωποι παγκοσμίως εκφράζουν ανησυχία για το οικονομικό τους μέλλον.
Χρόνια παγκόσμιας πληθωριστικής πίεσης, στάσιμων μισθών και αυξανόμενων πιέσεων στα συνταξιοδοτικά συστήματα συνεισφέρουν στην οικονομική αβεβαιότητα.
Αυτές οι προκλήσεις εντείνονται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τις μεγάλες γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως οι εμπορικοί δασμοί και οι ένοπλες συγκρούσεις.
Όπως φαίνεται στο διάγραμμα της Anna Fleck από την Statista, τα δεδομένα από έρευνα της Statista Consumer Insights δείχνουν ότι τέσσερις στους δέκα ερωτηθέντες στην Ισπανία εξέφρασαν ανησυχία για το θέμα αυτό μεταξύ Ιουλίου 2024 και Ιουνίου 2025.
Και ακολουθούν κι άλλοι...
www.bankingnews.gr
Ουσιαστικά, αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτείται από τις συνεισφορές των κρατών-μελών της, σύμφωνα με τις συνθήκες ίδρυσης της, στην πράξη έχει ακολουθήσει άλλους δρόμους για αρκετό καιρό.
Στο επίκεντρο της χρηματοδοτικής αρχιτεκτονικής της Ευρώπης βρίσκεται ο ξεκάθαρος διαχωρισμός ευθύνης και ευθύνης: το Άρθρο 125 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (TFEU), η λεγόμενη "Ρήτρα Μη Δανεισμού".
Δηλώνει σαφώς ότι ούτε η Ένωση, ούτε τα μεμονωμένα κράτη-μέλη, μπορούν να αναλάβουν τα χρέη άλλων κρατών.
Ο σκοπός αυτής της διάταξης είναι να αποτρέψει τα φαινόμενα «εκμετάλλευσης» (ηθικός κίνδυνος) εις βάρος των άλλων κρατών-μελών: κάθε κράτος είναι υπεύθυνο για τις δικές του υποχρεώσεις.
Ωστόσο, η διάταξη δεν αποκλείει την πολιτική υποστήριξη, αρκεί αυτή να μην σημαίνει την ανάληψη των υφιστάμενων χρεών άλλων κρατών.
Το πείραμα της Ελλάδας
Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα αυτής της πρακτικής ήταν τα προγράμματα διάσωσης για την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης κρατικού χρέους πριν από περίπου μια δεκαετία.
Το Άρθρο 310 TFEU ρυθμίζει περαιτέρω τον προϋπολογισμό της ΕΕ: τα έσοδα και οι δαπάνες πρέπει να είναι ισοσκελισμένα κάθε χρόνο, και ο προϋπολογισμός μπορεί να χρηματοδοτείται μόνο μέσω πόρων της ΕΕ, όπως οι συνεισφορές των κρατών-μελών, δασμοί ή εγκεκριμένα έσοδα.
Ανεξάρτητα δάνεια από την Επιτροπή της ΕΕ που υπερβαίνουν το εγκεκριμένο πλαίσιο απαγορεύονται.
Μαζί, αυτοί οι κανόνες αποτελούν την νομική βάση της οικονομικής πολιτικής της ΕΕ: καμία αυτόματη ευθύνη, κανένα αυτόνομο χρέος της ΕΕ και μόνο πλήρως καλυμμένες δαπάνες.
Αυτός ο σχεδιασμός επιλέχθηκε σκόπιμα για να αποτραπεί η δημιουργία ενός υπερκράτους στις Βρυξέλλες και για να υπερασπιστεί το εθνικό πεδίο δράσης των κρατών-μελών απέναντι στην επεκτεινόμενη γραφειοκρατία των Βρυξελλών.
Θεωρία έναντι πράξης
Αυτό είναι το θεωρητικό πλαίσιο. Στην πράξη, η ΕΕ έχει αυξήσει σταθερά την παρουσία της ως δανειολήπτης στην αγορά ομολόγων.
Η αρχή έγινε το 1976 με το πρώτο ευρωπαϊκό ομόλογο για την υποστήριξη της Ιταλίας και της Ιρλανδίας κατά την κρίση του πετρελαίου.
Στη δεκαετία του 1980 και του 1990 ακολούθησαν νέες εκδόσεις για τη Γαλλία, την Ελλάδα και την Πορτογαλία—πάντα με στόχο να δείξουν συλλογική αλληλεγγύη και να διευκολύνουν τις δημοσιονομικές εντάσεις.
Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008/2010 αποτέλεσε καθοριστική στιγμή: με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSM) και, το 2012, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), η ΕΕ άρχισε να στηρίζει σκόπιμα υπερχρεωμένα κράτη-μέλη μέσω εκδόσεων ομολόγων.
Το 2010, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι θα αγοράσει ευρωπαϊκά ομόλογα κυριαρχίας στην ανοιχτή αγορά για να αποτρέψει την κατάρρευση της νομισματικής ένωσης—πάντα σε στενή συνεργασία με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Τα χρόνια της πανδημίας COVID έφεραν μια νέα διάσταση το 2020: για πρώτη φορά, η ΕΕ εξέδωσε Κοινωνικά Ομόλογα μέσω του ταμείου “SURE”.
Την ίδια στιγμή, το πρόγραμμα “Next Generation EU” ξεκίνησε, παρέχοντας περίπου 800 δισεκατομμύρια ευρώ για βοήθεια σε καιρό κρίσης.
Από το 2025, η Ένωση βασίζεται όλο και περισσότερο σε λεγόμενα “βιώσιμα ομόλογα” (Green Bonds) και σχεδιάζει την έκδοση βραχυπρόθεσμων εντόκων γραμματίων για βελτιωμένη διαχείριση ρευστότητας.
Η ΕΕ και η ΕΚΤ λειτουργούν πλέον από κοινού, ενσωματώνοντας συνεχώς νέα χρηματοδοτικά εργαλεία στις κεφαλαιαγορές.
Το μήνυμα προς την αγορά είναι ξεκάθαρο: είμαστε έτοιμοι να καλύψουμε τη crescente ζήτηση για ομόλογα ευρώ.
Και ως εγγύηση, όχι μόνο οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι αλλά και η σχεδόν απεριόριστη ρευστότητα της ΕΚΤ είναι έτοιμη να υποστηρίξει την κατάσταση.
Τι μπορεί να πάει στραβά;
Ζήτηση στην αγορά
Για το δεύτερο εξάμηνο του 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει την έκδοση έως 70 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ομόλογα ΕΕ σε έξι δημοπρασίες, με λήξεις από τρία έως τριάντα χρόνια.
Ήδη τον Μάρτιο του 2025, η Επιτροπή σημείωσε την μεγαλύτερη αύξηση έκδοσης ομολόγων στον κόσμο, φτάνοντας τα 30,62 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τρεις μόνο τοποθετήσεις ανήλθαν σε 13,7 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η ζήτηση είναι μεγάλη, χάρη στη διπλή στήριξη από τα κράτη-μέλη και την ΕΚΤ: η έκδοση ομολόγου επταετούς διάρκειας τον Οκτώβριο του 2024 υπερκαλύφθηκε 17 φορές.
Τα πράσινα ομόλογα είναι ιδιαίτερα στο επίκεντρο: σχεδιάζεται η έκδοση έως και 250 δισεκατομμυρίων ευρώ μέσω του NextGenerationEU, με 48,91 δισεκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη εκδοθεί.
Η απόδοση αυτών των ομολόγων διαπραγματεύεται περίπου 40 μονάδες βάσης πάνω από τα γερμανικά Bunds, καθιστώντας τα ελκυστικά για τους επενδυτές.
Που πάει η ΕΕ;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αδιαμφισβήτητα κινείται προς τη δημιουργία μιας μορφής αυτόνομου κράτους.
Οι αυστηρές ιδεολογικές κατευθύνσεις και ο απόλυτος τόνος που υιοθέτησαν οι εκπρόσωποι της Κομισιόν προς τα κράτη-μέλη οδήγησαν πρόσφατα στη μονομερή διαπραγμάτευση της εμπορικής συμφωνίας ΕΕ-ΗΠΑ.
Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος της συμφωνίας, αυτό στέλνει ένα σαφές μήνυμα: η εξουσία λήψης αποφάσεων και η πολιτική ικανότητα μεταφέρονται με σαφήνεια από τις εθνικές πρωτεύουσες στις Βρυξέλλες, όπου η κεντρική γραφειοκρατία καθορίζει την πολιτική.
Η επιστροφή στην εθνική αυτονομία και μια Κομισιόν περιορισμένη σε βασικές λειτουργίες φαίνεται αδύνατη.
Αυτό αποτυπώνεται στην πρόταση προϋπολογισμού της Κομισιόν για την ΕΕ για την περίοδο 2028-2034, που εκτιμάται γύρω από τα 2 τρισεκατομμύρια ευρώ—αύξηση 40% σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο.
Η δημοσιονομική μεγαλομανία των Βρυξελλών έχει έναν στόχο: να επιτρέψει στην ΕΕ να χρηματοδοτήσει τις δραστηριότητές της αυτόνομα, εκμεταλλευόμενη τους δημοσιονομικούς περιορισμούς των κρατών-μελών.
Το εκκρεμές ποσό των 650 δισεκατομμυρίων ευρώ, που επίσημα θα αντληθεί από τα κράτη-μέλη, κρέμεται ως σπαθί του Δαμοκλή πάνω από τις τρέχουσες διαπραγματεύσεις—μια συνεχής πίεση που επιτρέπει στην Κομισιόν να επιβάλλει αποτελεσματικά τα χρηματοδοτικά της σχέδια μέσω της αγοράς ομολόγων.
Η ΕΚΤ ως δανειστής τελευταίας καταφυγής
Όλα δείχνουν ότι το μοντέλο της συν-χρηματοδότησης καθιστά την ΕΕ όλο και πιο ανεξάρτητη από τους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Οι θεσμικοί περιορισμοί—όπως η φωνή των μεμονωμένων κρατών-μελών—παρακάμπτονται αποτελεσματικά, όπως και η αρχική απαγόρευση δανεισμού από την Κομισιόν.
Βήμα-βήμα, η Ένωση μετατρέπεται από μια κράτος-δεσμευμένη συνομοσπονδία σε έναν κεντρικά διαχειριζόμενο χρηματοοικονομικό φορέα, αποφασίζοντας όλο και περισσότερο για τους δικούς της πόρους και προτεραιότητες.
Εάν το χρέος ξεφύγει ποτέ από τον έλεγχο, όπως έχει γίνει συνήθης πρακτική στην ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα είναι έτοιμη ως δανειστής τελευταίας καταφυγής.
Αυτό θα λειτουργήσει όσο οι αγορές κεφαλαίων διατηρούν την εμπιστοσύνη στην πιστοληπτική ικανότητα της ΕΕ, και κυρίως στην ικανότητα πληρωμής της Γερμανίας.
Εάν η πίστη στις αγορές καταρρεύσει, η ΕΚΤ θα αναγκαστεί να παρέμβει με τρόπο που θα επισκιάσει την κρίση χρέους του 2010.
Η ζώνη του ευρώ τότε θα αποτελεί παρελθόν.
Οι Βρυξέλλες «πατινάρουν» σε πολύ λεπτό πάγο…
Ανησυχία για το οικονομικό μέλλον
Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν ότι πολλοί άνθρωποι παγκοσμίως εκφράζουν ανησυχία για το οικονομικό τους μέλλον.
Χρόνια παγκόσμιας πληθωριστικής πίεσης, στάσιμων μισθών και αυξανόμενων πιέσεων στα συνταξιοδοτικά συστήματα συνεισφέρουν στην οικονομική αβεβαιότητα.
Αυτές οι προκλήσεις εντείνονται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τις μεγάλες γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως οι εμπορικοί δασμοί και οι ένοπλες συγκρούσεις.
Όπως φαίνεται στο διάγραμμα της Anna Fleck από την Statista, τα δεδομένα από έρευνα της Statista Consumer Insights δείχνουν ότι τέσσερις στους δέκα ερωτηθέντες στην Ισπανία εξέφρασαν ανησυχία για το θέμα αυτό μεταξύ Ιουλίου 2024 και Ιουνίου 2025.
Και ακολουθούν κι άλλοι...
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών