Χαμηλές οι προσδοκίες από τη Σύνοδο Κορυφής στην Αλάσκα - Η ανώδυνη... χειρονομία του Putin
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούν τώρα να ανασάνουν λίγο πιο εύκολα, μετά τις διαβεβαιώσεις που έλαβαν από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump, ότι δεν σκοπεύει να πραγματοποιήσει τους χειρότερους φόβους τους και να «πουλήσει» την Ουκρανία στη σύνοδο κορυφής με τον Πρόεδρο της Ρωσίας, Putin, την Παρασκευή 15/8.
Όμως μπορούν να ανασάνουν… μόνο λίγο πιο εύκολα.
Με τη μοίρα της Ουκρανίας να συζητείται από ανθρώπους τόσο χειριστικούς όσο ο Putin και τόσο απρόβλεπτους όσο ο Trump, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος τα πράγματα να πάρουν μια απροσδόκητη τροπή όταν οι δυο τους συναντηθούν τελικά στην Αλάσκα.
Εν ολίγοις ο Trump είπε ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να παράσχουν εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία με τον όρο ότι θα προηγηθεί εκεχειρία και ότι η Ουκρανία θα είναι εκτός του ΝΑΤΟ, χωρίς ωστόσο να διευκρινίσει τι ακριβώς εννοεί ως εγγυήσεις, με τους Ευρωπαίους ωστόσο να παραμένουν ιδιαίτερα επιφυλακτικοί.
Φοβήθηκαν διαμελισμό
Οι δηλώσεις του Trump τις τελευταίες ημέρες σχετικά με ανταλλαγές εδαφών προκάλεσαν τρόμο στους Ευρωπαίους, που φοβήθηκαν ότι οι ΗΠΑ ετοιμάζονται να διαμελίσουν την Ουκρανία σε μια ειρηνευτική συμφωνία με τη Μόσχα, χωρίς καν να τους έχουν συμβουλευτεί.
Ένας γρήγορος διπλωματικός γύρος χθες Τετάρτη 13/8 φάνηκε να κατευνάζει αυτούς τους φόβους — προς το παρόν.
Οι Ευρωπαίοι βγήκαν από μια τηλεδιάσκεψη πεπεισμένοι ότι ο Trump κατανοεί πως μια εκεχειρία πρέπει να προηγηθεί οποιασδήποτε συζήτησης για εδάφη, και ότι η Ουκρανία πρέπει να έχει θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Κάποιοι Ευρωπαίοι διέκριναν ακόμα και ενδείξεις ότι οι Αμερικανοί, κάνοντας στροφή 180 μοιρών, άρχισαν να βλέπουν θετικά την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο.
Καταλαβαίνει και συμμερίζεται ο Trump
Ο Trump γνωρίζει τις θέσεις της Ευρώπης και «σε μεγάλο βαθμό τις συμμερίζεται», δήλωσε ο Γερμανός Καγκελάριος Friedrich Merz μετά την κλήση, ενώ αντίστοιχες δηλώσεις έγιναν από τον Γάλλο Πρόεδρο Emmanuel Macron και τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου António Costa.
Η Πρωθυπουργός της Λετονίας Evika Siliņa, της οποίας η χώρα συνορεύει με τη Ρωσία, διατήρησε παρόμοιο ήπιο τόνο.
«Είμαστε όλοι στην ίδια σελίδα όσον αφορά την τελική ειρηνευτική συμφωνία», δήλωσε στο Politico.
«Ο Πρόεδρος Trump είναι ένας εξαιρετικός και μοναδικός διαπραγματευτής, οπότε πιστεύω ότι αποσκοπεί στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα των συνομιλιών», πρόσθεσε η Siliņa, η οποία είχε συμμετάσχει σε προηγούμενη τηλεδιάσκεψη ηγετών της ΕΕ με τον Αντιπρόεδρο JD Vance.
Δηλώσεις αλλά στην πράξη;
Φυσικά, αυτό είναι που οφείλουν να λένε.
Το τι θα συμβεί στην πραγματικότητα είναι άλλο θέμα.
Ένα άτομο με γνώση της «διάσκεψης» της Τετάρτης προειδοποίησε μιλώντας στο Politico: «Αν και υπήρξε συνολικά θετικό κλίμα ο Trump, όπως πάντα, μιλούσε πολύ για το τι θα έκανε, αλλά με τρόπο που κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τι ακριβώς εννοούσε».
Οι απόψεις του Trump για τη Ρωσία και τον Putin, τον οποίο κάποτε αποκάλεσε «ιδιοφυΐα», φαίνεται να σκληραίνουν.
Σοβαρές συνέπειες και … επιφυλάξεις
Κυνηγώντας το Νόμπελ Ειρήνης, ο Trump υπόσχεται «σοβαρές συνέπειες» αν ο Putin δεν δείξει σοβαρότητα στην Αλάσκα για τη λήξη του πολέμου, που ενδεχομένως σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα εντείνουν τις δευτερεύουσες κυρώσεις σε χώρες που συναλλάσσονται με τη Ρωσία.
Αλλά οι Ευρωπαίοι δεν ξεχνούν ότι δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε που ο Trump ταπείνωσε δημόσια τον Zelensky, πίεσε την Ουκρανία να πληρώσει τα έξοδα του πολέμου μέσω συμφωνίας για ορυκτά, και εξέφρασε ενδιαφέρον για οικονομικά deals με τον Putin.
Παραμένουν εξαιρετικά επιφυλακτικοί μήπως ο Putin και ο Trump μετατοπίσουν τη συζήτηση σε επικερδή συμβόλαια ενέργειας και σπάνιων γαιών, και απομακρυνθούν από θέματα όπως οι επανορθώσεις και τα απαχθέντα παιδιά.
Άλλαξε άποψη ο Vance;
Ακόμα και ο Vance, γνωστός επικριτής της Ουκρανίας μετά το ξέσπασμά του κατά του Zelensky στο Οβάλ Γραφείο τον περασμένο Φεβρουάριο, φαίνεται να έχει αλλάξει άποψη, σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο.
Ένας άλλος αξιωματούχος σχολίασε με χιούμορ: «Οι άνθρωποι εντυπωσιάστηκαν από τον Vance, ο οποίος ψάχνει λύσεις, ξεκαθαρίζοντας όμως ότι ο Putin είναι ο κακός».
Κατά τη διάρκεια των διακοπών του στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Vance πέρασε το περασμένο Σάββατο στο εξοχικό του Υπουργού Εξωτερικών David Lammy, όπου συναντήθηκε με τον Rustem Umerov, γραμματέα του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας, και τον Andriy Yermak, επικεφαλής του γραφείου του Zelensky.
Άλλαξε αυτό τη στάση του Vance;
Αν ναι, μόνο μερικώς.
Ειρήνη στην Ευρώπη
Την Κυριακή, μιλώντας στο Fox News, υιοθέτησε παραδοσιακή στάση: «Τελειώσαμε με τη χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία», είπε.
«Οι Αμερικανοί έχουν κουραστεί να στέλνουν τα χρήματά τους, τους φόρους τους, σε αυτή τη σύγκρουση. Αλλά αν οι Ευρωπαίοι θέλουν να αναλάβουν και να αγοράσουν όπλα από Αμερικανούς κατασκευαστές, είμαστε εντάξει μ’ αυτό — απλώς δεν θα χρηματοδοτούμε εμείς άλλο».
Αυτό δεν μοιάζει να δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για εγγυήσεις ασφαλείας μετά τον πόλεμο.
Η ιδέα να παίξουν ρόλο ειρηνοποιού, ωστόσο, φαίνεται να αποκτά έδαφος.
Ο Vance δήλωσε αργότερα, από αεροπορική βάση στη Βρετανία, ότι ο Trump «είπε ξεκάθαρα ότι αποστολή είναι να φέρουμε και πάλι ειρήνη στην Ευρώπη».
Παίζει παιχνίδι ο Putin
Ο Jan Techau, επικεφαλής του παραρτήματος του think tank Eurasia Group στη Γερμανία, προειδοποίησε επίσης ότι ο Trump προσήλθε στη συνάντηση με τους Ευρωπαίους με διαφορετικούς στόχους από τους δικούς τους.
Για τον Trump, το βασικό είναι να μη φανεί σαν «χαμένος» από τη συνάντηση της Αλάσκας.
Η ιδέα ότι θα μπορούσε να τον ξεγελάσει ο Putin τον εξοργίζει, όπως φαίνεται και από τις αναρτήσεις του στο Truth Social.
Ο Techau είπε ότι ο Trump και η διοίκησή του ήθελαν να εμπλακούν με τους Ευρωπαίους για να κατανοήσουν καλύτερα τις τακτικές του Putin, και για να μην εμφανιστούν σαν να «τους έπαιξε» στην Αλάσκα.
Δεν μπορεί να διαβάσει πλήρως τον Ρώσο πρόεδρο
«Δεν μπορεί να διαβάσει πλήρως τον Putin.
Καταλαβαίνει ότι ο Putin έχει άλλη ατζέντα απ’ ό,τι νόμιζε αρχικά.
Σε αυτό, οι Ευρωπαίοι μπορούν να βοηθήσουν, προσφέροντάς του πληροφορίες και στήριξη, αν όλα πάνε στραβά», πρόσθεσε ο αναλυτής.
Βασικά, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες ότι ο Putin δεν έχει καμία πρόθεση να καταλήξει σε ουσιαστική συμφωνία.
Ο βασικός του στόχος — που ακόμα δεν έχει πετύχει — είναι να καταστρέψει ένα δημοκρατικό και ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος.
Δεν υπάρχουν προσδοκίες
«Δεν υπάρχουν μεγάλες προσδοκίες για την Παρασκευή», είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ, ενώ ο Techau υποστήριξε ότι ο Putin θα μπορούσε να κάνει μια «ανώδυνη» χειρονομία — όπως να σταματήσει τους βομβαρδισμούς σε μια περιοχή — για να πείσει τον Trump ότι θέλει ειρήνη.
Η ευρωπαϊκή πλευρά ανησυχεί ιδιαίτερα ότι ο Trump θα μπορούσε να συμφωνήσει σε μια συμφωνία με τον Putin που θα υπολείπεται των ευρωπαϊκών απαιτήσεων — για παράδειγμα, ζητώντας από την Ουκρανία να παραχωρήσει περισσότερο έδαφος ή απαιτώντας από την ΕΕ να μειώσει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας ως προϋπόθεση για συμφωνία.
Το σενάριο της απόρριψης
Το Κίεβο και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι θα μπορούσαν να απορρίψουν μια προβληματική συμφωνία.
Αλλά τότε, ο Trump θα μπορούσε να σηκώσει τα χέρια, να δηλώσει ότι έκανε το καλύτερο δυνατό, και να κατηγορήσει τους Ευρωπαίους ότι εμποδίζουν την ειρήνη, προειδοποίησε ο Techau.
«Αυτό θα ήταν βολικό για τον Trump.
Θα μπορούσε να πει ότι οι πραγματικοί εχθροί της ειρήνης είναι αλλού: είναι οι Ουκρανοί και οι Ευρωπαίοι που στέκονται εμπόδιο», είπε.
Στην πραγματικότητα, ο Trump δεν έχει ακόμη ταχθεί υπέρ όλων των ευρωπαϊκών απαιτήσεων για μια τελική ειρηνευτική συμφωνία.
Η ενδιαφέρουσα παρατήρηση του Orban
Και ίσως το πιο ανησυχητικό είναι ότι συνεχίζει να επαναλαμβάνει αφηγήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία που είναι ευνοϊκές για τη Ρωσία.
Πριν την κλήση με τους ηγέτες της ΕΕ, ο Trump παρέπεμψε σε δήλωση του Ούγγρου Πρωθυπουργού Viktor Orbán — του πιο έντονου επικριτή της Ουκρανίας στην Ευρώπη.
Ο Ούγγρος ηγέτης φέρεται να είπε ότι «οι πόλεμοι είναι αυτό στο οποίο η Ρωσία τα πάει καλύτερα».
Ο Trump το αποκάλεσε «πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση».
Τα μηνύματα από τη συνάντηση του 2018
Πάντως, η προοπτική της συνάντησης του Προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, με τον Ρώσο ηγέτη Vladimir Putin στην Αλάσκα προκαλεί, όπως ήταν αναμενόμενο, αυξανόμενη ανησυχία στην Ουκρανία και την Ευρώπη.
Αυτή η ανησυχία εκφράστηκε και από τον Πολωνό Πρωθυπουργό Donald Tusk νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο οποίος παραδέχτηκε ότι έχει «πολλούς φόβους» για τη σύνοδο της Παρασκευής, αλλά πρόσθεσε πως έχει και «πολλή ελπίδα», πιθανώς για να μην προσβάλει την Ουάσινγκτον.
Η εναλλαγή ανάμεσα στην ελπίδα και τον φόβο είναι απόλυτα κατανοητή, αν σκεφτεί κανείς την τελευταία φορά που οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν σε σύνοδο, το 2018.
Τότε, ο Trump, στην πρώτη του θητεία, είχε υποστηρίξει ότι η συνάντηση είχε περισσότερο στόχο να «σπάσει ο πάγος» παρά κάτι ουσιαστικό.
Όμως δεν έσπασαν απλώς τον πάγο — τον διέλυσαν, καθώς ο Trump αποδέχτηκε πρόθυμα την άρνηση του Putin ότι η Ρωσία είχε εμπλακεί με οποιονδήποτε τρόπο στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016, γεγονός που έφερε τον Trump σε έντονη αντιπαράθεση με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών.
Επιστρέφει ο φόβος
Σύμφωνα με το Poltico, επτά χρόνια μετά, ο φόβος τώρα είναι πως ο Putin θα ξανακατευθύνει επιδέξια τον Trump, αυτή τη φορά ώστε να βρεθεί απέναντι στην Ουκρανία και στους νευρικούς Ευρωπαίους συμμάχους της Αμερικής. Οι ηγέτες της Ευρώπης ελπίζουν να πείσουν τον Trump να μη δεχθεί να συμφωνήσει σε οτιδήποτε πάνω στο κεφάλι της Ουκρανίας.
Αλλά υπάρχει πραγματικά πιθανότητα ο Trump να ξεπεράσει αυτό που η πρώην «τσαρίνα» Fiona Hill χαρακτηρίζει ως «σεβαστική» στάση απέναντι στον Putin;
Ή μήπως ο πρώην KGB πράκτορας θα προωθήσει την ατζέντα του να υποτάξει την Ουκρανία, να την κάνει ρωσικό δορυφόρο και, έτσι, να διασπάσει μια ήδη εύθραυστη δυτική συμμαχία;
Με όλες τις προϋποθέσεις για τη σύνοδο στην Αλάσκα να τίθενται από τη Ρωσία — και όχι από την Ουάσιγκτον — φαίνεται πιο πιθανό το δεύτερο.
Ο Putin καταλαβαίνει τον Trump
Ο Putin έχει δει πολλούς προέδρους των ΗΠΑ να έρχονται και να φεύγουν, και πολύ συχνά τους αποστραγγίζει από αντοχή και εξαντλεί την προσοχή τους.
Αυτό είναι σαφώς ευκολότερο για έναν αυταρχικό ηγέτη απ’ ό,τι για έναν δημοκρατικό, που πρέπει να λογοδοτεί στους ψηφοφόρους και δεν μπορεί να παίζει μακροπρόθεσμα παιχνίδια.
Ο Putin μπορεί να περιμένει τους αντιπάλους του, εμπλέκοντάς τους σε ατελείωτες περιπλοκές, σωρεύοντας παρεκκλίσεις και εκτροπές.
Το κόλπο είναι να συγκαλύπτεις, να καθυστερείς, να μπερδεύεις, να παρουσιάζεις μια θλιμμένη ευγένεια, ενώ ταυτόχρονα κρεμάς ένα καρότο — στην περίπτωση αυτή, μια συμφωνία που θα ενισχύσει την αυτοεικόνα του αμερικανού προέδρου ως δεξιοτέχνη διαπραγματευτή.
Ο Putin έχει ήδη δείξει ότι καταλαβαίνει την ψυχολογία του Trump: τον επαινεί ενώ τον αποπροσανατολίζει — κάτι που ο παθιασμένος ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelenskyy σχεδόν πλήρωσε με καταστροφή στην περίφημη συνάντησή του με τον Trump στον Λευκό Οίκο νωρίτερα φέτος.
Ο ρώσος ηγέτης είναι αρκετά έξυπνος ώστε να αποφεύγει να προκαλεί τον θυμό του Trump με μια ρωσική άρνηση και αντίθετα να προσφέρει σεβασμό για τις προσπάθειες της Ουάσιγκτον, ενώ θλιμμένα υποστηρίζει ότι υπάρχει πολύ περισσότερη δουλειά να γίνει.
Δεν βιάζεται
Η αλήθεια είναι πως ο Putin δεν βιάζεται να τελειώσει τον πόλεμο — στην πραγματικότητα, κάτι τέτοιο μπορεί να απειλήσει το καθεστώς του, καθώς η μετάβαση από μια πολεμική οικονομία θα αυξήσει τον κίνδυνο επικίνδυνης κοινωνικοπολιτικής αναταραχής.
Και βεβαίως, η παράταση της σύγκρουσης επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τις ευρωπαϊκές χώρες και τη διατλαντική συμμαχία — κάτι που σίγουρα αρέσει στο Πεκίνο.
Επιπλέον, το σχέδιο του Ρώσου ηγέτη του έχει ήδη αποφέρει μια μεγάλη νίκη, απλώς εξασφαλίζοντας μια συνάντηση με τον Trump χωρίς να χρειαστεί να υποσχεθεί σημαντικές δημόσιες παραχωρήσεις.
Ίσως να έχει προσφέρει μία ή δύο παραχωρήσεις, ιδιωτικά στον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ Steve Witkoff όταν συναντήθηκαν στη Μόσχα την περασμένη εβδομάδα, αλλά η ανησυχία είναι ότι ο απεσταλμένος του Trump - που αποφεύγει να έχει σημειώσεις κατά τις συναντήσεις του στο Κρεμλίνο - έχει τη συνήθεια να είναι ελαστικός με τις λεπτομέρειες και στο παρελθόν έχει ερμηνεύσει όπως ήθελε, αυτά που του είπαν.
Προβληματισμός για Witkoff
Προβληματισμό προκαλεί ότι ο Witkoff έχει ήδη δώσει αντικρουόμενες αφηγήσεις σχετικά με τις προθέσεις του Putin σε αρκετές τηλεφωνικές επικοινωνίες με Ευρωπαίους ηγέτες, εντείνοντας τον πανικό στην Ουκρανία και σε ολόκληρη την ΕΕ.
Στην πραγματικότητα, δεν είναι καθόλου σαφές τι ακριβώς είπε ο Putin στον Witkoff σχετικά με το ποια μορφή «ανταλλαγής εδαφών» θα μπορούσε να αποδεχτεί.
Είναι έτοιμος να αποδεχτεί κατάπαυση του πυρός κατά μήκος των τρεχουσών γραμμών του μετώπου, που σημαίνει ότι δεν θα λάβει όλη την επικράτεια των τεσσάρων περιοχών — Donetsk, Luhansk, Kherson και Zaporizhzhia — που διεκδικεί ως ρωσική;
Ή είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει Kherson και Zaporizhzhia με αντάλλαγμα την ουκρανική αποχώρηση από Donetsk, μαζί με μια de facto αποδοχή από το Κίεβο ότι και Donetsk και Luhansk ανήκουν στη Ρωσία;
Ή μήπως είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει μόνο κάποια εδάφη στις περιοχές Sumy και Kharkiv, που τώρα κατέχουν οι ρωσικές δυνάμεις;
Στρατιωτική καταστροφή
Το πρόβλημα είναι ότι οποιαδήποτε αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από Donetsk και Luhansk θα ήταν στρατιωτική καταστροφή για την Ουκρανία.
Θα σήμαινε την παράδοση της λεγόμενης «ανατολικής οχυρωμένης ζώνης» της χώρας, όπου έχει αντισταθεί στις ρωσικές δυνάμεις για πάνω από μια δεκαετία, και θα επέτρεπε στη Ρωσία να πλήξει περαιτέρω προς τα δυτικά όποτε το θελήσει.
Θα ήταν ουσιαστικά μια «στιγμή Μονάχου», με τον Trump να κραδαίνει ένα κομμάτι χαρτί και να κηρύσσει «ειρήνη στον καιρό μας».
Το εδαφικό
Η αλήθεια είναι ότι, με τη συζήτηση για «ανταλλαγή εδαφών» και την έμφαση ότι η Ουκρανία πρέπει να παραχωρήσει εδάφη, ο Trump και ο Witkoff έχουν χειραγωγηθεί από τον Putin ώστε να φορτώσουν την ευθύνη σε βάρος του Κιέβου.
Και ο όρος «ανταλλαγή εδαφών» είναι ιδιαίτερα παράξενος, δεδομένου ότι η Ρωσία δεν καλείται να παραχωρήσει κανένα έδαφος που πραγματικά της ανήκει.
Αντίθετα, πρόκειται για την Ουκρανία που συμφωνεί να παραχωρήσει έδαφος για κάτι που δεν έχει διευκρινιστεί καθόλου.
Την ένταξη στο NATO;
Την αναγνώριση της κυριαρχίας της Ουκρανίας και του δικαιώματός της να ασκεί εξωτερική και αμυντική πολιτική όπως εκείνη κρίνει, συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας όπλων από τη Δύση;
Απίθανο.
Πολιτικά ευάλωτος
«Ο Putin δεν παλεύει απλώς για έδαφος, αλλά για αυτό που θεωρεί μια «φιλική» Ουκρανία, όπως την ορίζει ο ίδιος», παρατήρησε η Ρωσίδα πολιτική επιστήμονας Tatiana Stanovaya.
Πράγματι, λίγοι έμπειροι παρατηρητές του Κρεμλίνου πιστεύουν ότι ο Putin είναι σοβαρός όσον αφορά την εγκατάλειψη του τελικού στόχου του να υποτάξει την Ουκρανία — μια χώρα που δεν πιστεύει ότι θα έπρεπε να υπάρχει.
Σύμφωνα με το New Eurasian Strategies Center του μακροχρόνιου αντιπάλου του Putin, Mikhail Khodorkovsky, για παράδειγμα, «ενώ το Κρεμλίνο ενδιαφέρεται για την άρση των κυρώσεων, δεν βλέπει την ανάγκη να κάνει ουσιαστικές παραχωρήσεις».
«Η Μόσχα επιδιώκει να δημιουργήσει την εντύπωση προόδου προς το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, όπως επιθυμεί ο Donald Trump, ώστε να διατηρήσει το ενδιαφέρον του για τις διαπραγματεύσεις.
Το Κρεμλίνο πιστεύει ότι ο Trump είναι πολιτικά ευάλωτος και ότι η ικανότητά του να επηρεάσει την πορεία του πολέμου είναι περιορισμένη.
Τον βλέπει παγιδευμένο ανάμεσα σε μια ομάδα στο Κογκρέσο που επιμένει στην υποστήριξη της Ουκρανίας και τον περιορισμό της Ρωσίας ως εθνικό ζήτημα ασφαλείας και τους δικούς του ψηφοφόρους, που προτιμούν μια φιλορωσική πολιτική», λέει ο Khodorkovsky.
Ποιος θα πληρώσει το τίμημα
Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αποσυνδεθούν από την Ουκρανία ούτε για οικονομικούς ούτε για ηθικούς λόγους, αλλά, επιπλέον, το να δείχνουν αποφασιστικότητα προς την Ουκρανία αποδεικνύει ταυτόχρονα πως δεν μπορούν να υποκύψουν εύκολα στις πιέσεις του Putin.
Αυτή είναι η ευκαιρία για τους δυτικούς ηγέτες να επιδείξουν σταθερότητα και ενότητα.
www.bankingnews.gr
Όμως μπορούν να ανασάνουν… μόνο λίγο πιο εύκολα.
Με τη μοίρα της Ουκρανίας να συζητείται από ανθρώπους τόσο χειριστικούς όσο ο Putin και τόσο απρόβλεπτους όσο ο Trump, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος τα πράγματα να πάρουν μια απροσδόκητη τροπή όταν οι δυο τους συναντηθούν τελικά στην Αλάσκα.
Εν ολίγοις ο Trump είπε ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να παράσχουν εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία με τον όρο ότι θα προηγηθεί εκεχειρία και ότι η Ουκρανία θα είναι εκτός του ΝΑΤΟ, χωρίς ωστόσο να διευκρινίσει τι ακριβώς εννοεί ως εγγυήσεις, με τους Ευρωπαίους ωστόσο να παραμένουν ιδιαίτερα επιφυλακτικοί.
Φοβήθηκαν διαμελισμό
Οι δηλώσεις του Trump τις τελευταίες ημέρες σχετικά με ανταλλαγές εδαφών προκάλεσαν τρόμο στους Ευρωπαίους, που φοβήθηκαν ότι οι ΗΠΑ ετοιμάζονται να διαμελίσουν την Ουκρανία σε μια ειρηνευτική συμφωνία με τη Μόσχα, χωρίς καν να τους έχουν συμβουλευτεί.
Ένας γρήγορος διπλωματικός γύρος χθες Τετάρτη 13/8 φάνηκε να κατευνάζει αυτούς τους φόβους — προς το παρόν.
Οι Ευρωπαίοι βγήκαν από μια τηλεδιάσκεψη πεπεισμένοι ότι ο Trump κατανοεί πως μια εκεχειρία πρέπει να προηγηθεί οποιασδήποτε συζήτησης για εδάφη, και ότι η Ουκρανία πρέπει να έχει θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Κάποιοι Ευρωπαίοι διέκριναν ακόμα και ενδείξεις ότι οι Αμερικανοί, κάνοντας στροφή 180 μοιρών, άρχισαν να βλέπουν θετικά την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο.
Καταλαβαίνει και συμμερίζεται ο Trump
Ο Trump γνωρίζει τις θέσεις της Ευρώπης και «σε μεγάλο βαθμό τις συμμερίζεται», δήλωσε ο Γερμανός Καγκελάριος Friedrich Merz μετά την κλήση, ενώ αντίστοιχες δηλώσεις έγιναν από τον Γάλλο Πρόεδρο Emmanuel Macron και τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου António Costa.
Η Πρωθυπουργός της Λετονίας Evika Siliņa, της οποίας η χώρα συνορεύει με τη Ρωσία, διατήρησε παρόμοιο ήπιο τόνο.
«Είμαστε όλοι στην ίδια σελίδα όσον αφορά την τελική ειρηνευτική συμφωνία», δήλωσε στο Politico.
«Ο Πρόεδρος Trump είναι ένας εξαιρετικός και μοναδικός διαπραγματευτής, οπότε πιστεύω ότι αποσκοπεί στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα των συνομιλιών», πρόσθεσε η Siliņa, η οποία είχε συμμετάσχει σε προηγούμενη τηλεδιάσκεψη ηγετών της ΕΕ με τον Αντιπρόεδρο JD Vance.
Δηλώσεις αλλά στην πράξη;
Φυσικά, αυτό είναι που οφείλουν να λένε.
Το τι θα συμβεί στην πραγματικότητα είναι άλλο θέμα.
Ένα άτομο με γνώση της «διάσκεψης» της Τετάρτης προειδοποίησε μιλώντας στο Politico: «Αν και υπήρξε συνολικά θετικό κλίμα ο Trump, όπως πάντα, μιλούσε πολύ για το τι θα έκανε, αλλά με τρόπο που κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τι ακριβώς εννοούσε».
Οι απόψεις του Trump για τη Ρωσία και τον Putin, τον οποίο κάποτε αποκάλεσε «ιδιοφυΐα», φαίνεται να σκληραίνουν.
Σοβαρές συνέπειες και … επιφυλάξεις
Κυνηγώντας το Νόμπελ Ειρήνης, ο Trump υπόσχεται «σοβαρές συνέπειες» αν ο Putin δεν δείξει σοβαρότητα στην Αλάσκα για τη λήξη του πολέμου, που ενδεχομένως σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα εντείνουν τις δευτερεύουσες κυρώσεις σε χώρες που συναλλάσσονται με τη Ρωσία.
Αλλά οι Ευρωπαίοι δεν ξεχνούν ότι δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε που ο Trump ταπείνωσε δημόσια τον Zelensky, πίεσε την Ουκρανία να πληρώσει τα έξοδα του πολέμου μέσω συμφωνίας για ορυκτά, και εξέφρασε ενδιαφέρον για οικονομικά deals με τον Putin.
Παραμένουν εξαιρετικά επιφυλακτικοί μήπως ο Putin και ο Trump μετατοπίσουν τη συζήτηση σε επικερδή συμβόλαια ενέργειας και σπάνιων γαιών, και απομακρυνθούν από θέματα όπως οι επανορθώσεις και τα απαχθέντα παιδιά.
Άλλαξε άποψη ο Vance;
Ακόμα και ο Vance, γνωστός επικριτής της Ουκρανίας μετά το ξέσπασμά του κατά του Zelensky στο Οβάλ Γραφείο τον περασμένο Φεβρουάριο, φαίνεται να έχει αλλάξει άποψη, σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο.
Ένας άλλος αξιωματούχος σχολίασε με χιούμορ: «Οι άνθρωποι εντυπωσιάστηκαν από τον Vance, ο οποίος ψάχνει λύσεις, ξεκαθαρίζοντας όμως ότι ο Putin είναι ο κακός».
Κατά τη διάρκεια των διακοπών του στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Vance πέρασε το περασμένο Σάββατο στο εξοχικό του Υπουργού Εξωτερικών David Lammy, όπου συναντήθηκε με τον Rustem Umerov, γραμματέα του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας, και τον Andriy Yermak, επικεφαλής του γραφείου του Zelensky.
Άλλαξε αυτό τη στάση του Vance;
Αν ναι, μόνο μερικώς.
Ειρήνη στην Ευρώπη
Την Κυριακή, μιλώντας στο Fox News, υιοθέτησε παραδοσιακή στάση: «Τελειώσαμε με τη χρηματοδότηση του πολέμου στην Ουκρανία», είπε.
«Οι Αμερικανοί έχουν κουραστεί να στέλνουν τα χρήματά τους, τους φόρους τους, σε αυτή τη σύγκρουση. Αλλά αν οι Ευρωπαίοι θέλουν να αναλάβουν και να αγοράσουν όπλα από Αμερικανούς κατασκευαστές, είμαστε εντάξει μ’ αυτό — απλώς δεν θα χρηματοδοτούμε εμείς άλλο».
Αυτό δεν μοιάζει να δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για εγγυήσεις ασφαλείας μετά τον πόλεμο.
Η ιδέα να παίξουν ρόλο ειρηνοποιού, ωστόσο, φαίνεται να αποκτά έδαφος.
Ο Vance δήλωσε αργότερα, από αεροπορική βάση στη Βρετανία, ότι ο Trump «είπε ξεκάθαρα ότι αποστολή είναι να φέρουμε και πάλι ειρήνη στην Ευρώπη».
Παίζει παιχνίδι ο Putin
Ο Jan Techau, επικεφαλής του παραρτήματος του think tank Eurasia Group στη Γερμανία, προειδοποίησε επίσης ότι ο Trump προσήλθε στη συνάντηση με τους Ευρωπαίους με διαφορετικούς στόχους από τους δικούς τους.
Για τον Trump, το βασικό είναι να μη φανεί σαν «χαμένος» από τη συνάντηση της Αλάσκας.
Η ιδέα ότι θα μπορούσε να τον ξεγελάσει ο Putin τον εξοργίζει, όπως φαίνεται και από τις αναρτήσεις του στο Truth Social.
Ο Techau είπε ότι ο Trump και η διοίκησή του ήθελαν να εμπλακούν με τους Ευρωπαίους για να κατανοήσουν καλύτερα τις τακτικές του Putin, και για να μην εμφανιστούν σαν να «τους έπαιξε» στην Αλάσκα.
Δεν μπορεί να διαβάσει πλήρως τον Ρώσο πρόεδρο
«Δεν μπορεί να διαβάσει πλήρως τον Putin.
Καταλαβαίνει ότι ο Putin έχει άλλη ατζέντα απ’ ό,τι νόμιζε αρχικά.
Σε αυτό, οι Ευρωπαίοι μπορούν να βοηθήσουν, προσφέροντάς του πληροφορίες και στήριξη, αν όλα πάνε στραβά», πρόσθεσε ο αναλυτής.
Βασικά, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες ότι ο Putin δεν έχει καμία πρόθεση να καταλήξει σε ουσιαστική συμφωνία.
Ο βασικός του στόχος — που ακόμα δεν έχει πετύχει — είναι να καταστρέψει ένα δημοκρατικό και ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος.
Δεν υπάρχουν προσδοκίες
«Δεν υπάρχουν μεγάλες προσδοκίες για την Παρασκευή», είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ, ενώ ο Techau υποστήριξε ότι ο Putin θα μπορούσε να κάνει μια «ανώδυνη» χειρονομία — όπως να σταματήσει τους βομβαρδισμούς σε μια περιοχή — για να πείσει τον Trump ότι θέλει ειρήνη.
Η ευρωπαϊκή πλευρά ανησυχεί ιδιαίτερα ότι ο Trump θα μπορούσε να συμφωνήσει σε μια συμφωνία με τον Putin που θα υπολείπεται των ευρωπαϊκών απαιτήσεων — για παράδειγμα, ζητώντας από την Ουκρανία να παραχωρήσει περισσότερο έδαφος ή απαιτώντας από την ΕΕ να μειώσει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας ως προϋπόθεση για συμφωνία.
Το σενάριο της απόρριψης
Το Κίεβο και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι θα μπορούσαν να απορρίψουν μια προβληματική συμφωνία.
Αλλά τότε, ο Trump θα μπορούσε να σηκώσει τα χέρια, να δηλώσει ότι έκανε το καλύτερο δυνατό, και να κατηγορήσει τους Ευρωπαίους ότι εμποδίζουν την ειρήνη, προειδοποίησε ο Techau.
«Αυτό θα ήταν βολικό για τον Trump.
Θα μπορούσε να πει ότι οι πραγματικοί εχθροί της ειρήνης είναι αλλού: είναι οι Ουκρανοί και οι Ευρωπαίοι που στέκονται εμπόδιο», είπε.
Στην πραγματικότητα, ο Trump δεν έχει ακόμη ταχθεί υπέρ όλων των ευρωπαϊκών απαιτήσεων για μια τελική ειρηνευτική συμφωνία.
Η ενδιαφέρουσα παρατήρηση του Orban
Και ίσως το πιο ανησυχητικό είναι ότι συνεχίζει να επαναλαμβάνει αφηγήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία που είναι ευνοϊκές για τη Ρωσία.
Πριν την κλήση με τους ηγέτες της ΕΕ, ο Trump παρέπεμψε σε δήλωση του Ούγγρου Πρωθυπουργού Viktor Orbán — του πιο έντονου επικριτή της Ουκρανίας στην Ευρώπη.
Ο Ούγγρος ηγέτης φέρεται να είπε ότι «οι πόλεμοι είναι αυτό στο οποίο η Ρωσία τα πάει καλύτερα».
Ο Trump το αποκάλεσε «πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση».
Τα μηνύματα από τη συνάντηση του 2018
Πάντως, η προοπτική της συνάντησης του Προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, με τον Ρώσο ηγέτη Vladimir Putin στην Αλάσκα προκαλεί, όπως ήταν αναμενόμενο, αυξανόμενη ανησυχία στην Ουκρανία και την Ευρώπη.
Αυτή η ανησυχία εκφράστηκε και από τον Πολωνό Πρωθυπουργό Donald Tusk νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο οποίος παραδέχτηκε ότι έχει «πολλούς φόβους» για τη σύνοδο της Παρασκευής, αλλά πρόσθεσε πως έχει και «πολλή ελπίδα», πιθανώς για να μην προσβάλει την Ουάσινγκτον.
Η εναλλαγή ανάμεσα στην ελπίδα και τον φόβο είναι απόλυτα κατανοητή, αν σκεφτεί κανείς την τελευταία φορά που οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν σε σύνοδο, το 2018.
Τότε, ο Trump, στην πρώτη του θητεία, είχε υποστηρίξει ότι η συνάντηση είχε περισσότερο στόχο να «σπάσει ο πάγος» παρά κάτι ουσιαστικό.
Όμως δεν έσπασαν απλώς τον πάγο — τον διέλυσαν, καθώς ο Trump αποδέχτηκε πρόθυμα την άρνηση του Putin ότι η Ρωσία είχε εμπλακεί με οποιονδήποτε τρόπο στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016, γεγονός που έφερε τον Trump σε έντονη αντιπαράθεση με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών.
Επιστρέφει ο φόβος
Σύμφωνα με το Poltico, επτά χρόνια μετά, ο φόβος τώρα είναι πως ο Putin θα ξανακατευθύνει επιδέξια τον Trump, αυτή τη φορά ώστε να βρεθεί απέναντι στην Ουκρανία και στους νευρικούς Ευρωπαίους συμμάχους της Αμερικής. Οι ηγέτες της Ευρώπης ελπίζουν να πείσουν τον Trump να μη δεχθεί να συμφωνήσει σε οτιδήποτε πάνω στο κεφάλι της Ουκρανίας.
Αλλά υπάρχει πραγματικά πιθανότητα ο Trump να ξεπεράσει αυτό που η πρώην «τσαρίνα» Fiona Hill χαρακτηρίζει ως «σεβαστική» στάση απέναντι στον Putin;
Ή μήπως ο πρώην KGB πράκτορας θα προωθήσει την ατζέντα του να υποτάξει την Ουκρανία, να την κάνει ρωσικό δορυφόρο και, έτσι, να διασπάσει μια ήδη εύθραυστη δυτική συμμαχία;
Με όλες τις προϋποθέσεις για τη σύνοδο στην Αλάσκα να τίθενται από τη Ρωσία — και όχι από την Ουάσιγκτον — φαίνεται πιο πιθανό το δεύτερο.
Ο Putin καταλαβαίνει τον Trump
Ο Putin έχει δει πολλούς προέδρους των ΗΠΑ να έρχονται και να φεύγουν, και πολύ συχνά τους αποστραγγίζει από αντοχή και εξαντλεί την προσοχή τους.
Αυτό είναι σαφώς ευκολότερο για έναν αυταρχικό ηγέτη απ’ ό,τι για έναν δημοκρατικό, που πρέπει να λογοδοτεί στους ψηφοφόρους και δεν μπορεί να παίζει μακροπρόθεσμα παιχνίδια.
Ο Putin μπορεί να περιμένει τους αντιπάλους του, εμπλέκοντάς τους σε ατελείωτες περιπλοκές, σωρεύοντας παρεκκλίσεις και εκτροπές.
Το κόλπο είναι να συγκαλύπτεις, να καθυστερείς, να μπερδεύεις, να παρουσιάζεις μια θλιμμένη ευγένεια, ενώ ταυτόχρονα κρεμάς ένα καρότο — στην περίπτωση αυτή, μια συμφωνία που θα ενισχύσει την αυτοεικόνα του αμερικανού προέδρου ως δεξιοτέχνη διαπραγματευτή.
Ο Putin έχει ήδη δείξει ότι καταλαβαίνει την ψυχολογία του Trump: τον επαινεί ενώ τον αποπροσανατολίζει — κάτι που ο παθιασμένος ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelenskyy σχεδόν πλήρωσε με καταστροφή στην περίφημη συνάντησή του με τον Trump στον Λευκό Οίκο νωρίτερα φέτος.
Ο ρώσος ηγέτης είναι αρκετά έξυπνος ώστε να αποφεύγει να προκαλεί τον θυμό του Trump με μια ρωσική άρνηση και αντίθετα να προσφέρει σεβασμό για τις προσπάθειες της Ουάσιγκτον, ενώ θλιμμένα υποστηρίζει ότι υπάρχει πολύ περισσότερη δουλειά να γίνει.
Δεν βιάζεται
Η αλήθεια είναι πως ο Putin δεν βιάζεται να τελειώσει τον πόλεμο — στην πραγματικότητα, κάτι τέτοιο μπορεί να απειλήσει το καθεστώς του, καθώς η μετάβαση από μια πολεμική οικονομία θα αυξήσει τον κίνδυνο επικίνδυνης κοινωνικοπολιτικής αναταραχής.
Και βεβαίως, η παράταση της σύγκρουσης επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τις ευρωπαϊκές χώρες και τη διατλαντική συμμαχία — κάτι που σίγουρα αρέσει στο Πεκίνο.
Επιπλέον, το σχέδιο του Ρώσου ηγέτη του έχει ήδη αποφέρει μια μεγάλη νίκη, απλώς εξασφαλίζοντας μια συνάντηση με τον Trump χωρίς να χρειαστεί να υποσχεθεί σημαντικές δημόσιες παραχωρήσεις.
Ίσως να έχει προσφέρει μία ή δύο παραχωρήσεις, ιδιωτικά στον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ Steve Witkoff όταν συναντήθηκαν στη Μόσχα την περασμένη εβδομάδα, αλλά η ανησυχία είναι ότι ο απεσταλμένος του Trump - που αποφεύγει να έχει σημειώσεις κατά τις συναντήσεις του στο Κρεμλίνο - έχει τη συνήθεια να είναι ελαστικός με τις λεπτομέρειες και στο παρελθόν έχει ερμηνεύσει όπως ήθελε, αυτά που του είπαν.
Προβληματισμός για Witkoff
Προβληματισμό προκαλεί ότι ο Witkoff έχει ήδη δώσει αντικρουόμενες αφηγήσεις σχετικά με τις προθέσεις του Putin σε αρκετές τηλεφωνικές επικοινωνίες με Ευρωπαίους ηγέτες, εντείνοντας τον πανικό στην Ουκρανία και σε ολόκληρη την ΕΕ.
Στην πραγματικότητα, δεν είναι καθόλου σαφές τι ακριβώς είπε ο Putin στον Witkoff σχετικά με το ποια μορφή «ανταλλαγής εδαφών» θα μπορούσε να αποδεχτεί.
Είναι έτοιμος να αποδεχτεί κατάπαυση του πυρός κατά μήκος των τρεχουσών γραμμών του μετώπου, που σημαίνει ότι δεν θα λάβει όλη την επικράτεια των τεσσάρων περιοχών — Donetsk, Luhansk, Kherson και Zaporizhzhia — που διεκδικεί ως ρωσική;
Ή είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει Kherson και Zaporizhzhia με αντάλλαγμα την ουκρανική αποχώρηση από Donetsk, μαζί με μια de facto αποδοχή από το Κίεβο ότι και Donetsk και Luhansk ανήκουν στη Ρωσία;
Ή μήπως είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει μόνο κάποια εδάφη στις περιοχές Sumy και Kharkiv, που τώρα κατέχουν οι ρωσικές δυνάμεις;
Στρατιωτική καταστροφή
Το πρόβλημα είναι ότι οποιαδήποτε αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από Donetsk και Luhansk θα ήταν στρατιωτική καταστροφή για την Ουκρανία.
Θα σήμαινε την παράδοση της λεγόμενης «ανατολικής οχυρωμένης ζώνης» της χώρας, όπου έχει αντισταθεί στις ρωσικές δυνάμεις για πάνω από μια δεκαετία, και θα επέτρεπε στη Ρωσία να πλήξει περαιτέρω προς τα δυτικά όποτε το θελήσει.
Θα ήταν ουσιαστικά μια «στιγμή Μονάχου», με τον Trump να κραδαίνει ένα κομμάτι χαρτί και να κηρύσσει «ειρήνη στον καιρό μας».
Το εδαφικό
Η αλήθεια είναι ότι, με τη συζήτηση για «ανταλλαγή εδαφών» και την έμφαση ότι η Ουκρανία πρέπει να παραχωρήσει εδάφη, ο Trump και ο Witkoff έχουν χειραγωγηθεί από τον Putin ώστε να φορτώσουν την ευθύνη σε βάρος του Κιέβου.
Και ο όρος «ανταλλαγή εδαφών» είναι ιδιαίτερα παράξενος, δεδομένου ότι η Ρωσία δεν καλείται να παραχωρήσει κανένα έδαφος που πραγματικά της ανήκει.
Αντίθετα, πρόκειται για την Ουκρανία που συμφωνεί να παραχωρήσει έδαφος για κάτι που δεν έχει διευκρινιστεί καθόλου.
Την ένταξη στο NATO;
Την αναγνώριση της κυριαρχίας της Ουκρανίας και του δικαιώματός της να ασκεί εξωτερική και αμυντική πολιτική όπως εκείνη κρίνει, συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας όπλων από τη Δύση;
Απίθανο.
Πολιτικά ευάλωτος
«Ο Putin δεν παλεύει απλώς για έδαφος, αλλά για αυτό που θεωρεί μια «φιλική» Ουκρανία, όπως την ορίζει ο ίδιος», παρατήρησε η Ρωσίδα πολιτική επιστήμονας Tatiana Stanovaya.
Πράγματι, λίγοι έμπειροι παρατηρητές του Κρεμλίνου πιστεύουν ότι ο Putin είναι σοβαρός όσον αφορά την εγκατάλειψη του τελικού στόχου του να υποτάξει την Ουκρανία — μια χώρα που δεν πιστεύει ότι θα έπρεπε να υπάρχει.
Σύμφωνα με το New Eurasian Strategies Center του μακροχρόνιου αντιπάλου του Putin, Mikhail Khodorkovsky, για παράδειγμα, «ενώ το Κρεμλίνο ενδιαφέρεται για την άρση των κυρώσεων, δεν βλέπει την ανάγκη να κάνει ουσιαστικές παραχωρήσεις».
«Η Μόσχα επιδιώκει να δημιουργήσει την εντύπωση προόδου προς το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, όπως επιθυμεί ο Donald Trump, ώστε να διατηρήσει το ενδιαφέρον του για τις διαπραγματεύσεις.
Το Κρεμλίνο πιστεύει ότι ο Trump είναι πολιτικά ευάλωτος και ότι η ικανότητά του να επηρεάσει την πορεία του πολέμου είναι περιορισμένη.
Τον βλέπει παγιδευμένο ανάμεσα σε μια ομάδα στο Κογκρέσο που επιμένει στην υποστήριξη της Ουκρανίας και τον περιορισμό της Ρωσίας ως εθνικό ζήτημα ασφαλείας και τους δικούς του ψηφοφόρους, που προτιμούν μια φιλορωσική πολιτική», λέει ο Khodorkovsky.
Ποιος θα πληρώσει το τίμημα
Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αποσυνδεθούν από την Ουκρανία ούτε για οικονομικούς ούτε για ηθικούς λόγους, αλλά, επιπλέον, το να δείχνουν αποφασιστικότητα προς την Ουκρανία αποδεικνύει ταυτόχρονα πως δεν μπορούν να υποκύψουν εύκολα στις πιέσεις του Putin.
Αυτή είναι η ευκαιρία για τους δυτικούς ηγέτες να επιδείξουν σταθερότητα και ενότητα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών