Η αντι-ρωσική στάση, που αγγίζει πλέον τα όρια της παράνοιας, κινητοποιεί τεράστιους πόρους την ώρα που κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα εντός της ΕΕ παραμένουν άλυτα
Σχετικά Άρθρα
BIS: Απαράδεκτα υψηλό το παγκόσμιο χρέος, οι αμυντικές δαπάνες θα το επιβαρύνουν – Έρχεται καταιγίδα στις αγορές
Το ευρωπαϊκό χάος επιστρέφει λόγω Ουκρανίας - Η Γερμανία προκαλεί κρίση χρέους ξανά στα PIGS - Προς αμυντικά ομόλογα
Ωρολογιακή βόμβα το χρέος λόγω αμυντικών δαπανών και covid - Ρεκόρ 12,3 τρισ. δολ. το 2025 για τον παγκόσμιο δανεισμό
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται μπροστά σε μια θεμελιώδη μετάλλαξη: από ένωση κρατών με δημοσιονομική αυτονομία, εξελίσσεται σταδιακά σε ένωση χρέους.
Και όλα αυτά, στο όνομα της στήριξης της Ουκρανίας, της «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης» και της αντιμετώπισης κρίσεων που διαδέχονται η μία την άλλη.
Πίσω, όμως, από τις ευγενείς προθέσεις, κρύβεται μια σιωπηρή αλλά βαθιά γεωπολιτική στροφή, που απειλεί να διαρρήξει την εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα σε Βορρά και Νότο – και τελικά να οδηγήσει την Ένωση σε νέα οικονομική και πολιτική κρίση.
Η πρόσφατη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την οποία παρουσίασε η χειρότερη πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula Von der Leyen, προβλέπει διεύρυνση της δυνατότητας δανεισμού της ΕΕ από τις διεθνείς αγορές, με στόχο την άντληση εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ.
Πρόκειται για μια πρόταση που μπορεί να αλλάξει ριζικά τον ρόλο των ευρωπαϊκών θεσμών, καθιστώντας την ΕΕ περισσότερο ομοσπονδιακή – αλλά και βαθιά εξαρτημένη από το χρέος.
Το χρέος ως εργαλείο ελέγχου
Η Επιτροπή προτείνει να αποκτήσει τη δυνατότητα να δανείζεται με κοινή ευθύνη των κρατών-μελών, ώστε να ενισχύει χώρες σε κρίση, να πληρώνει αγρότες ή φτωχότερες περιφέρειες και, κυρίως, να χρηματοδοτεί την πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας. Αυτά τα κονδύλια θα συνοδεύονται από όρους και επιτήρηση, κάτι που δίνει στην Επιτροπή σημαντική εξουσία επί των εθνικών πολιτικών.
Όπως εξηγεί ο Nils Redeker από το Jacques Delors Centre, αυτή η πρακτική επιτρέπει στην ΕΕ να καθοδηγεί τις εθνικές δαπάνες με βάση το ευρωπαϊκό συμφέρον, περιορίζοντας τη δημοσιονομική ανεξαρτησία των κρατών-μελών.
Η Ουκρανία ως πρόσχημα
Η πρόταση περιλαμβάνει ένα πακέτο 100 δισ. ευρώ για την Ουκρανία – μέρος του ως επιχορηγήσεις, μέρος ως δάνεια. Η πολιτική στήριξη προς το Κίεβο έχει αναχθεί σε στρατηγική προτεραιότητα της ΕΕ, με τρόπο που θυμίζει παλαιότερες περιόδους ψυχροπολεμικής έντασης.
Η αντι-ρωσική στάση, που αγγίζει πλέον τα όρια της παράνοιας, κινητοποιεί τεράστιους πόρους την ώρα που κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα εντός της ΕΕ παραμένουν άλυτα.
Η ΕΕ μετατρέπεται σε μια αμυντική οικονομία, με όλο και μεγαλύτερο μέρος των δαπανών να σχετίζεται με εξωτερικές απειλές και γεωπολιτική αστάθεια. Πολλοί, ωστόσο, φοβούνται ότι η λογική αυτή οδηγεί την Ευρώπη σε έναν φαύλο κύκλο χρέους, απώλειας κυριαρχίας και διαρκούς εξάρτησης από τις αγορές.
Η σκληρή πραγματικότητα του ευρωπαϊκού χρέους
Το συνολικό χρέος στην Ευρωζώνη παραμένει πάνω από το 90% του ΑΕΠ, με χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία να ξεπερνούν το 110%. Η εξυπηρέτηση του χρέους γίνεται όλο και πιο δύσκολη, λόγω των υψηλών επιτοκίων. Η δυνατότητα δανεισμού με ευρωπαϊκά ομόλογα – που έχουν χαμηλότερα επιτόκια – είναι ελκυστική για τις υπερχρεωμένες χώρες, αλλά προκαλεί έντονη αντίδραση από τους «λιτούς» του Βορρά.
Οι χώρες αυτές – Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία και άλλες – φοβούνται ότι θα κληθούν να πληρώσουν το τίμημα σε περίπτωση που κάποιο κράτος-μέλος αδυνατεί να αποπληρώσει τα κοινά δάνεια.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε Γερμανός αξιωματούχος στο Politico, «τα δάνεια δεν λύνουν το πρόβλημα, απλώς το μεταθέτουν στο μέλλον».
Ποιος επωφελείται
Το ευρωπαϊκό χρέος απολαμβάνει ήδη υψηλή αξιολόγηση και ζήτηση στις αγορές. Μεγάλοι επενδυτές και κεντρικές τράπεζες αγοράζουν ευρωπαϊκά ομόλογα για να απομακρυνθούν από το δολάριο, το οποίο θεωρούν πλέον λιγότερο ασφαλές, ειδικά ενόψει των πολιτικών εξελίξεων στις ΗΠΑ. Η ΕΕ φιλοδοξεί να δημιουργήσει μια νέα χρηματοπιστωτική αγορά, όπου τα ευρωομόλογα θα λειτουργούν όπως τα αμερικανικά treasury bonds.
Ωστόσο, όπως τονίζει ο οικονομολόγος Olivier Blanchard, αυτό προϋποθέτει σταθερή και επαναλαμβανόμενη έκδοση ομολόγων. Χρειάζεται δηλαδή η ΕΕ να αποκτήσει μόνιμη παρουσία στις αγορές, όπως κάνουν τα κυρίαρχα κράτη, ώστε να δημιουργηθεί ένας μεγάλος, συνεπής μηχανισμός χρηματοδότησης. Αλλιώς, όλα θα μοιάζουν με προσωρινά «μπαλώματα» χωρίς μακροπρόθεσμο όραμα.
Ένωση χρέους χωρίς θεσμούς;
Η μετάβαση της ΕΕ σε μια μορφή δημοσιονομικής ένωσης μέσω χρέους, χωρίς ταυτόχρονη θεσμική και φορολογική ενοποίηση, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Αν δεν συνοδευτεί από κοινή φορολογική πολιτική, δημοκρατικό έλεγχο και θεσμική θωράκιση, η Ένωση κινδυνεύει να οδηγηθεί σε νέα κρίση – αυτή τη φορά όχι στην περιφέρεια, αλλά στον ίδιο της τον πυρήνα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών