Τα καμικάζι drones μεγάλης εμβέλειας αποδείχθηκαν απροσδόκητα δύσκολος αντίπαλος για τα συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας, τα οποία σχεδιάστηκαν με βάση πρότυπα του 20ού αιώνα.
Σε έναν κόσμο όπου τα σμήνη φτηνών, αλλά θανατηφόρων καμικάζι drones αλλάζουν άρδην το πεδίο της σύγχρονης μάχης, η Ρωσία απαντά με ένα όπλο-ασπίδα που θα δώσει νέα διάσταση στην αντιαεροπορική άμυνα: το πρωτοποριακό Pantsir-SMD, ένα σύστημα που συνδυάζει υπερσύγχρονη τεχνολογία ραντάρ, έξυπνες «μίνι» ρουκέτες και την προοπτική ενσωμάτωσης ισχυρών λέιζερ, για να αποκρούσει μαζικές επιθέσεις και να προστατεύσει κρίσιμες υποδομές από τον ανελέητο βομβαρδισμό των εναέριων απειλών.
Η νέα γενιά «Pantsir» δεν είναι απλά μια εξέλιξη αλλά είναι μια επανάσταση στον τρόπο που οι σύγχρονες δυνάμεις αντιμετωπίζουν την υβριδική αεροπορική απειλή.
Έτοιμη να υπερασπιστεί τους ουρανούς με ακρίβεια και οικονομική αποδοτικότητα, αυτή η ρωσική ασπίδα αναδεικνύει για πρώτη φορά στην ιστορία την ισορροπία ανάμεσα στην τεχνολογία αιχμής και τη μαζική παραγωγή.
Η μάχη για τον αέρα έχει αλλάξει και η Ρωσία δείχνει πως παίζει πλέον με κανόνες που δεν έχουν ξαναδεί τα σύγχρονα πεδία μαχών.
Η απειλή των drones
Τα καμικάζι drones μεγάλης εμβέλειας αποδείχθηκαν απροσδόκητα δύσκολος αντίπαλος για τα συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας, τα οποία σχεδιάστηκαν με βάση πρότυπα του 20ού αιώνα.
Το πρόβλημα δεν είναι ότι κάθε drone είναι δύσκολο να καταρριφθεί από μόνο του αλλά κυρίως είναι η ανάγκη προστασίας των μετόπισθεν από μαζικές επιθέσεις σμηνών φτηνών ιπτάμενων μέσων, καθένα από τα οποία κοστίζει πολλαπλάσια λιγότερο από μια αντιαεροπορική ρουκέτα.
Τρομερά όπλα
Στην πραγματικότητα, η Ρωσία ήταν η πρώτη που έδειξε στον κόσμο αυτό που γνώριζαν ήδη δεκάδες ή και εκατοντάδες ειδικοί πριν την έναρξη της Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης: τα ιρανικά drones-καμικάζι Shahed (γνωστά στη Ρωσία ως Geran) είναι τρομερά όπλα λόγω του συνδυασμού χαμηλού κόστους, απλότητας κατασκευής και επαρκούς αποτελεσματικότητας.
Παρόλο που η ιδέα κορεσμού της αεράμυνας με φτηνά drones ή ρουκέτες είχε τεθεί στο παρελθόν, δεν είχε εφαρμοστεί ευρέως.
Συστήματα αντιμετώπισης
Υπήρξαν, ωστόσο, προσπάθειες ανάπτυξης συστημάτων για την αντιμετώπιση τέτοιων απειλών, για παράδειγμα, το S-350 "Vityaz", με 12 ρουκέτες ανά εκτοξευτή (σε σύγκριση με 4 των S-300/400).
Όμως και το Vityaz αποδείχθηκε υπερβολικά ακριβό για χρήση κατά drones όπως το Lyutiy.
Καθώς είχε σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζει πυραύλους cruise και βαλλιστικούς στόχους, χρησιμοποιεί πανάκριβους πυραύλους, γεγονός που καθιστά οικονομικά ασύμφορη τη χρήση του κατά φτηνών drones από «πλαστικό και πανί».
Το νέο Pantsir - SMD
Γι’ αυτόν τον λόγο, μέχρι πρόσφατα, η καταπολέμηση εχθρικών drones γινόταν κυρίως με το σύστημα Pantsir-S1, το οποίο διαθέτει τόσο ρουκέτες όσο και αυτόματα πυροβόλα.
Ωστόσο, ακόμα και το Pantsir-S1 κρίθηκε οικονομικά αναποτελεσματικό, οδηγώντας σε ριζική αναβάθμισή του.
Έτσι γεννήθηκε η νέα εκδοχή: το Pantsir-SMD (σύντμηση του «υπερμικρής εμβέλειας»).
Το νέο Pantsir-SMD έχει ήδη παραδοθεί στον στρατό, σύμφωνα με τον Αντιστράτηγο των Ρωσικών Αεροδιαστημικών Δυνάμεων, Alexander Maksimtsev.
Πρόσφατα, η Rostec ανακοίνωσε την αποστολή παρτίδας ρουκετών για τα συστήματα αυτά στο μέτωπο, δείχνοντας την ενεργή τους συμμετοχή στην άμυνα κατά των drones.
Χαρακτηριστικά
Δεν διαθέτει πυροβόλα και χρησιμοποιεί αρθρωτή σχεδίαση, επιτρέποντας την τοποθέτηση του συστήματος σε διάφορες πλατφόρμες: σε τροχοφόρα ή ερπυστριοφόρα οχήματα, σε στέγες κτηρίων, ακόμα και σε καταστρώματα πλοίων.
Το νέο Pantsir-SMD φέρει δύο ραντάρ: ένα παλιό για μεγάλες αποστάσεις (10+ χλμ) και ένα νέο με AESA (Ανενεργή Φασική Διάταξη Κεραίας) για εντοπισμό μικρών στόχων στα 5–7 χλμ.
Επίσης, διαθέτει τετρακάναλο πολυφασματικό οπτικοηλεκτρονικό σύστημα 10ЭС1, που λειτουργεί τόσο στο ορατό όσο και στο υπέρυθρο φάσμα.
Το σύστημα μπορεί να λειτουργεί και σε παθητική λειτουργία (χωρίς ενεργοποιημένο ραντάρ), κάτι κρίσιμο στο μέτωπο για αποφυγή ανίχνευσης από τον εχθρό.
Η επανάσταση στην αεράμυνα κατά drones
Το Pantsir-SMD δεν φέρει πλέον τα κλασικά πυροβόλα των 30 χιλιοστών (κληρονομιά από το σοβιετικό Tunguska).
Αντί αυτών, εκτός από τις συμβατικές ρουκέτες 57Э6/М (20–40 χλμ), ενσωματώνει τους νέους, μικρότερους πυραύλους 19Я6, σχεδιασμένους ειδικά για καταστροφή drones.
Αντί για 12 ρουκέτες, όπως στα προηγούμενα μοντέλα, κάθε εκτοξευτής μπορεί να φέρει 48 πυραύλους 19Я6 — τέσσερις ανά θύρα.
Έτσι, το σύστημα καθίσταται πολύ πιο ανθεκτικό στον κορεσμό από μαζικές επιθέσεις.
Μίνι πύραυλοι
Οι πύραυλοι 19Я6 είναι ιδιαίτερα φθηνοί, χάρη στη χρήση ραδιοκατευθυνόμενης τεχνολογίας.
Δεν φέρουν ακριβές κεφαλές κατεύθυνσης — ούτε ραντάρ, ούτε λέιζερ.
Η καθοδήγηση γίνεται αποκλειστικά από το κεντρικό σύστημα μέσω ραδιοσήματος, ενώ φέρουν λέιζερ ανακλαστήρα (μαρκαδόρο) για να εντοπίζονται από το σύστημα.
Έτσι:
- Δεν επηρεάζονται εύκολα από ηλεκτρονικά αντίμετρα.
- Είναι πολύ φθηνότεροι στην κατασκευή.
- Ο ρόλος των λέιζερ στους πυραύλους 19Я6 οδήγησε σε ερμηνείες ότι ενδέχεται να είναι βάση για μελλοντικά οπλικά λέιζερ.
Προς ένα ρωσικό αντιαεροπορικό λέιζερ;
Τον Φεβρουάριο 2025, στο φόρουμ IDEX 2025 στο Άμπου Ντάμπι, ο Αντιπρόεδρος της Ρωσίας, Denis Manturov, δήλωσε: «Αυτή τη στιγμή, εργασία γίνεται σε λέιζερ συγκρότημα, που θα χρησιμοποιηθεί και στα Pantsir στο άμεσο μέλλον».
Ορισμένοι σχολιαστές θεώρησαν ότι αυτό αφορά τους πυραύλους 19Я6.
Άλλοι, όμως, υπέθεσαν πως η Ρωσία όντως εργάζεται σε αντιαεροπορικό λέιζερ υψηλής ισχύος, και πως το Pantsir-SMD αποτελεί ιδανική πλατφόρμα για να τον φέρει — αφού ήδη διαθέτει ραντάρ, ηλεκτροπτικά, σύστημα στοχοποίησης και υποδομές για ενσωμάτωση λέιζερ.
Χωρίς πυροβόλα = καλύτερη απόδοση;
Παρόλο που για χρόνια τα αυτόματα πυροβόλα θεωρούνταν πλεονέκτημα του Pantsir, πλέον η απουσία τους αποδεικνύεται πλεονέκτημα:
«Το σύστημα χωρίς πυροβόλα είναι πιο ελαφρύ, πιο απλό και χωρίς προβλήματα λόγω της μεγάλης ανάκρουσης,» δήλωσε ο μηχανικός-σχεδιαστής πυραύλων Alexey Vasiliev.
Επίσης, η απλότητα καθιστά εφικτή τη μαζική παραγωγή και εγκατάσταση πολλών τέτοιων συστημάτων, ακόμη και στις στέγες κτιρίων, όπως παρατήρησε ο αναλυτής Ilya Kramnik.
Καθοριστικά για το μέλλον
Η παράδοση του Pantsir-SMD στον ρωσικό στρατό έρχεται να ανατρέψει τα δεδομένα.
Δείχνει ότι το ρωσικό στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα ανταποκρίθηκε γρήγορα στις νέες συνθήκες πολέμου.
Με τις ουκρανικές δυνάμεις (και τους συμμάχους τους) να αυξάνουν την παραγωγή drones μεγάλων αποστάσεων και να στοχεύουν κρίσιμες υποδομές, η ανάγκη για φτηνά και αποτελεσματικά συστήματα συστήματα αεράμυνας όπως το Pantsir-SMD θα αυξάνεται διαρκώς, τόσο στο μέτωπο όσο και στα μετόπισθεν.
Η δυνατότητα μαζικής παραγωγής τέτοιων συστημάτων και των φτηνών ρουκετών τους μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική στο μέλλον.
www.bankingnews.gr
Η νέα γενιά «Pantsir» δεν είναι απλά μια εξέλιξη αλλά είναι μια επανάσταση στον τρόπο που οι σύγχρονες δυνάμεις αντιμετωπίζουν την υβριδική αεροπορική απειλή.
Έτοιμη να υπερασπιστεί τους ουρανούς με ακρίβεια και οικονομική αποδοτικότητα, αυτή η ρωσική ασπίδα αναδεικνύει για πρώτη φορά στην ιστορία την ισορροπία ανάμεσα στην τεχνολογία αιχμής και τη μαζική παραγωγή.
Η μάχη για τον αέρα έχει αλλάξει και η Ρωσία δείχνει πως παίζει πλέον με κανόνες που δεν έχουν ξαναδεί τα σύγχρονα πεδία μαχών.
Η απειλή των drones
Τα καμικάζι drones μεγάλης εμβέλειας αποδείχθηκαν απροσδόκητα δύσκολος αντίπαλος για τα συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας, τα οποία σχεδιάστηκαν με βάση πρότυπα του 20ού αιώνα.
Το πρόβλημα δεν είναι ότι κάθε drone είναι δύσκολο να καταρριφθεί από μόνο του αλλά κυρίως είναι η ανάγκη προστασίας των μετόπισθεν από μαζικές επιθέσεις σμηνών φτηνών ιπτάμενων μέσων, καθένα από τα οποία κοστίζει πολλαπλάσια λιγότερο από μια αντιαεροπορική ρουκέτα.
Τρομερά όπλα
Στην πραγματικότητα, η Ρωσία ήταν η πρώτη που έδειξε στον κόσμο αυτό που γνώριζαν ήδη δεκάδες ή και εκατοντάδες ειδικοί πριν την έναρξη της Ειδικής Στρατιωτικής Επιχείρησης: τα ιρανικά drones-καμικάζι Shahed (γνωστά στη Ρωσία ως Geran) είναι τρομερά όπλα λόγω του συνδυασμού χαμηλού κόστους, απλότητας κατασκευής και επαρκούς αποτελεσματικότητας.
Παρόλο που η ιδέα κορεσμού της αεράμυνας με φτηνά drones ή ρουκέτες είχε τεθεί στο παρελθόν, δεν είχε εφαρμοστεί ευρέως.
Συστήματα αντιμετώπισης
Υπήρξαν, ωστόσο, προσπάθειες ανάπτυξης συστημάτων για την αντιμετώπιση τέτοιων απειλών, για παράδειγμα, το S-350 "Vityaz", με 12 ρουκέτες ανά εκτοξευτή (σε σύγκριση με 4 των S-300/400).
Όμως και το Vityaz αποδείχθηκε υπερβολικά ακριβό για χρήση κατά drones όπως το Lyutiy.
Καθώς είχε σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζει πυραύλους cruise και βαλλιστικούς στόχους, χρησιμοποιεί πανάκριβους πυραύλους, γεγονός που καθιστά οικονομικά ασύμφορη τη χρήση του κατά φτηνών drones από «πλαστικό και πανί».
Το νέο Pantsir - SMD
Γι’ αυτόν τον λόγο, μέχρι πρόσφατα, η καταπολέμηση εχθρικών drones γινόταν κυρίως με το σύστημα Pantsir-S1, το οποίο διαθέτει τόσο ρουκέτες όσο και αυτόματα πυροβόλα.
Ωστόσο, ακόμα και το Pantsir-S1 κρίθηκε οικονομικά αναποτελεσματικό, οδηγώντας σε ριζική αναβάθμισή του.
Έτσι γεννήθηκε η νέα εκδοχή: το Pantsir-SMD (σύντμηση του «υπερμικρής εμβέλειας»).
Το νέο Pantsir-SMD έχει ήδη παραδοθεί στον στρατό, σύμφωνα με τον Αντιστράτηγο των Ρωσικών Αεροδιαστημικών Δυνάμεων, Alexander Maksimtsev.
Πρόσφατα, η Rostec ανακοίνωσε την αποστολή παρτίδας ρουκετών για τα συστήματα αυτά στο μέτωπο, δείχνοντας την ενεργή τους συμμετοχή στην άμυνα κατά των drones.
Χαρακτηριστικά
Δεν διαθέτει πυροβόλα και χρησιμοποιεί αρθρωτή σχεδίαση, επιτρέποντας την τοποθέτηση του συστήματος σε διάφορες πλατφόρμες: σε τροχοφόρα ή ερπυστριοφόρα οχήματα, σε στέγες κτηρίων, ακόμα και σε καταστρώματα πλοίων.
Το νέο Pantsir-SMD φέρει δύο ραντάρ: ένα παλιό για μεγάλες αποστάσεις (10+ χλμ) και ένα νέο με AESA (Ανενεργή Φασική Διάταξη Κεραίας) για εντοπισμό μικρών στόχων στα 5–7 χλμ.
Επίσης, διαθέτει τετρακάναλο πολυφασματικό οπτικοηλεκτρονικό σύστημα 10ЭС1, που λειτουργεί τόσο στο ορατό όσο και στο υπέρυθρο φάσμα.
Το σύστημα μπορεί να λειτουργεί και σε παθητική λειτουργία (χωρίς ενεργοποιημένο ραντάρ), κάτι κρίσιμο στο μέτωπο για αποφυγή ανίχνευσης από τον εχθρό.
Η επανάσταση στην αεράμυνα κατά drones
Το Pantsir-SMD δεν φέρει πλέον τα κλασικά πυροβόλα των 30 χιλιοστών (κληρονομιά από το σοβιετικό Tunguska).
Αντί αυτών, εκτός από τις συμβατικές ρουκέτες 57Э6/М (20–40 χλμ), ενσωματώνει τους νέους, μικρότερους πυραύλους 19Я6, σχεδιασμένους ειδικά για καταστροφή drones.
Αντί για 12 ρουκέτες, όπως στα προηγούμενα μοντέλα, κάθε εκτοξευτής μπορεί να φέρει 48 πυραύλους 19Я6 — τέσσερις ανά θύρα.
Έτσι, το σύστημα καθίσταται πολύ πιο ανθεκτικό στον κορεσμό από μαζικές επιθέσεις.
Μίνι πύραυλοι
Οι πύραυλοι 19Я6 είναι ιδιαίτερα φθηνοί, χάρη στη χρήση ραδιοκατευθυνόμενης τεχνολογίας.
Δεν φέρουν ακριβές κεφαλές κατεύθυνσης — ούτε ραντάρ, ούτε λέιζερ.
Η καθοδήγηση γίνεται αποκλειστικά από το κεντρικό σύστημα μέσω ραδιοσήματος, ενώ φέρουν λέιζερ ανακλαστήρα (μαρκαδόρο) για να εντοπίζονται από το σύστημα.
Έτσι:
- Δεν επηρεάζονται εύκολα από ηλεκτρονικά αντίμετρα.
- Είναι πολύ φθηνότεροι στην κατασκευή.
- Ο ρόλος των λέιζερ στους πυραύλους 19Я6 οδήγησε σε ερμηνείες ότι ενδέχεται να είναι βάση για μελλοντικά οπλικά λέιζερ.
Προς ένα ρωσικό αντιαεροπορικό λέιζερ;
Τον Φεβρουάριο 2025, στο φόρουμ IDEX 2025 στο Άμπου Ντάμπι, ο Αντιπρόεδρος της Ρωσίας, Denis Manturov, δήλωσε: «Αυτή τη στιγμή, εργασία γίνεται σε λέιζερ συγκρότημα, που θα χρησιμοποιηθεί και στα Pantsir στο άμεσο μέλλον».
Ορισμένοι σχολιαστές θεώρησαν ότι αυτό αφορά τους πυραύλους 19Я6.
Άλλοι, όμως, υπέθεσαν πως η Ρωσία όντως εργάζεται σε αντιαεροπορικό λέιζερ υψηλής ισχύος, και πως το Pantsir-SMD αποτελεί ιδανική πλατφόρμα για να τον φέρει — αφού ήδη διαθέτει ραντάρ, ηλεκτροπτικά, σύστημα στοχοποίησης και υποδομές για ενσωμάτωση λέιζερ.
Χωρίς πυροβόλα = καλύτερη απόδοση;
Παρόλο που για χρόνια τα αυτόματα πυροβόλα θεωρούνταν πλεονέκτημα του Pantsir, πλέον η απουσία τους αποδεικνύεται πλεονέκτημα:
«Το σύστημα χωρίς πυροβόλα είναι πιο ελαφρύ, πιο απλό και χωρίς προβλήματα λόγω της μεγάλης ανάκρουσης,» δήλωσε ο μηχανικός-σχεδιαστής πυραύλων Alexey Vasiliev.
Επίσης, η απλότητα καθιστά εφικτή τη μαζική παραγωγή και εγκατάσταση πολλών τέτοιων συστημάτων, ακόμη και στις στέγες κτιρίων, όπως παρατήρησε ο αναλυτής Ilya Kramnik.
Καθοριστικά για το μέλλον
Η παράδοση του Pantsir-SMD στον ρωσικό στρατό έρχεται να ανατρέψει τα δεδομένα.
Δείχνει ότι το ρωσικό στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα ανταποκρίθηκε γρήγορα στις νέες συνθήκες πολέμου.
Με τις ουκρανικές δυνάμεις (και τους συμμάχους τους) να αυξάνουν την παραγωγή drones μεγάλων αποστάσεων και να στοχεύουν κρίσιμες υποδομές, η ανάγκη για φτηνά και αποτελεσματικά συστήματα συστήματα αεράμυνας όπως το Pantsir-SMD θα αυξάνεται διαρκώς, τόσο στο μέτωπο όσο και στα μετόπισθεν.
Η δυνατότητα μαζικής παραγωγής τέτοιων συστημάτων και των φτηνών ρουκετών τους μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική στο μέλλον.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών