Για να υλοποιήσει πραγματικά τις υποσχέσεις της, η BRICS+ οφείλει να ξεπεράσει τις συναντήσεις, τους διαλόγους και τα συμβολικά μηνύματα. Πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην ενίσχυση του εμπορίου, της τεχνολογικής συνεργασίας και της χρηματοπιστωτικής διασύνδεσης μεταξύ των μελών της.
Η παγκόσμια φιλελεύθερη τάξη που εγκαθιδρύθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, βασισμένη σε δυτικές αρχές και ηγεμονία, υποσχέθηκε ειρήνη, πρόοδο και ευημερία. Ωστόσο, οι ασυμμετρίες, η επιλεκτική εφαρμογή κανόνων και η αποξένωση του παγκόσμιου Νότου αποκαλύπτουν τα βαθιά ρήγματα αυτής της τάξης. Στο πλαίσιο αυτό, ο σχηματισμός της BRICS+ —με μέλη τις Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική, και με προοπτική διεύρυνσης— προτείνει όχι απλώς ένα εναλλακτικό φόρουμ, αλλά μια νέα οπτική για την παγκόσμια διακυβέρνηση, βασισμένη στην πολυπολικότητα, τον αμοιβαίο σεβασμό και την εκπροσώπηση.
Πέρα από αντιδυτικά αφηγήματα
Η BRICS+ δεν είναι αντιδυτική· είναι μεταδυτική, σημειώνει σε άρθρο του στο Anadolu ο Marcus Vinicius De Freitas, επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Κίνας και ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Πολιτικής για το Νέο Νότο.
Αντιπροσωπεύει μια μετάβαση πέρα από τις ιεραρχικές δομές του παρελθόντος, προς έναν πιο συμμετοχικό παγκόσμιο διάλογο. Αυτή ακριβώς η εξέλιξη προκαλεί δυσφορία σε όσους ταυτίζουν την παγκόσμια τάξη με τη δυτική κυριαρχία. Η άνοδος αναδυόμενων δυνάμεων εκτός της δυτικής ιδεολογικής τροχιάς υπονομεύει βασικές παραδοχές του μεταπολεμικού κόσμου.
Η αυξανόμενη νομιμοποίηση της BRICS+, η διεύρυνση της επιρροής της σε χώρες εκτός του αρχικού πυρήνα και η ικανότητά της να διαμορφώνει νέο ήθος διεθνούς συνεργασίας σηματοδοτούν την έλευση ενός πολυκεντρικού κόσμου. Σε αντίθεση με το G7, του οποίου η συνοχή βασίζεται στην ιδεολογική σύμπλευση και τα προνόμια, η BRICS+ ευδοκιμεί μέσα από τη διαφορετικότητα· συνδυάζει Λατινική Αμερική, Αφρική και Ευρασία, δημοκρατίες και αυταρχικά καθεστώτα, μεγάλες και μεσαίες δυνάμεις, πολιτισμικά και ιστορικά ετερόκλητες.
Η θέση της Κίνας και η πολυπλοκότητα του μπλοκ
Η συμμετοχή της Κίνας δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως απόπειρα ηγεμονίας. Αν και διαθέτει τεράστια επιρροή, η BRICS+ δεν αποτελεί πλατφόρμα μονομερούς προβολής ισχύος. Αντιθέτως, η Κίνα λειτουργεί ως στρατηγικός εταίρος σε μια συλλογική προσπάθεια ανασχεδιασμού της διεθνούς τάξης προς ένα πιο ισότιμο και μη ιεραρχικό μοντέλο. Το μπλοκ δεν υπηρετεί έναν ηγεμόνα· προάγει έναν κόσμο με περισσότερα από ένα κέντρα εξουσίας.
Τα στατιστικά ενισχύουν την αξία της BRICS+. Τα κράτη-μέλη της αντιπροσωπεύουν πάνω από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού και σχεδόν το 32% του παγκόσμιου ΑΕΠ με βάση την αγοραστική δύναμη, ξεπερνώντας το G7. Το 2022, η BRICS+ αντιστοιχούσε στο 18% του παγκόσμιου εμπορίου και έως το 2028 αναμένεται να συμβάλει σε πάνω από το 50% της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης. Μόνο η Κίνα και η Ινδία αναμένεται να συμβάλουν σε πάνω από το ένα τρίτο της παγκόσμιας αύξησης του ΑΕΠ την επόμενη πενταετία.
Οικονομική διασύνδεση και πολιτισμική εγγύτητα
Παρότι τα μεγέθη είναι εντυπωσιακά, η BRICS+ οφείλει να εστιάσει σε συγκεκριμένες προτεραιότητες: ενίσχυση του εμπορίου, συνεργασία στην τεχνολογία και εμβάθυνση της χρηματοπιστωτικής συνδεσιμότητας. Σήμερα, το ενδο-BRICS+ εμπόριο αντιστοιχεί μόλις στο 6% του συνολικού εμπορίου των μελών. Η αύξηση αυτού του ποσοστού δεν είναι απλώς οικονομική αναγκαιότητα αλλά και πολιτική επιταγή.
Ακόμη πιο καίριο είναι το πρόβλημα της περιορισμένης αλληλοκατανόησης μεταξύ των χωρών-μελών. Η ελλιπής γνώση των επιχειρηματικών, πολιτισμικών και επιστημονικών ιδιαιτεροτήτων μεταξύ τους οδηγεί σε παρερμηνείες και χαμηλή αποδοτικότητα. Για την αντιμετώπιση αυτού του κενού, προτείνεται η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού και πολιτιστικού προγράμματος ανταλλαγών —μιας μορφής «Erasmus του Νότου».
Το πρόγραμμα Gandhi-Yatsen, όπως προτείνεται να ονομαστεί, θα περιλαμβάνει ακαδημαϊκές ανταλλαγές, κοινή έρευνα, διπλωματία νέων και επαγγελματικές μετακινήσεις. Με στόχο την ενίσχυση της αμοιβαίας κατανόησης, τέτοιες πρωτοβουλίες θα δημιουργήσουν σταθερές γέφυρες εμπιστοσύνης, θεμελιώνοντας μια νέα πολιτική συνείδηση βασισμένη στη συνύπαρξη και τη διαφορετικότητα.
Αντιμετωπίζοντας τον επικοινωνιακό πόλεμο
Η BRICS+ αντιμετωπίζει επίσης μια συστηματική προσπάθεια απονομιμοποίησης. Κατηγορείται ως ασύνδετη, αδύναμη ή χωρίς στόχο· μια αφήγηση που εξυπηρετεί τα συμφέροντα όσων φοβούνται τις προοπτικές της.
Αυτό που τρομάζει δεν είναι αυτό που η BRICS+ είναι σήμερα, αλλά αυτό που μπορεί να εξελιχθεί: ένας ανεξάρτητος χώρος χωρίς προϋποθέσεις, με την ισχύ να θεσμοθετήσει τους δικούς του κανόνες και να αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο αναπτυξιακό υπόδειγμα.
Η BRICS+ δεν πρέπει να επιδιώξει να μιμηθεί το G7 ή το ΝΑΤΟ.
Οφείλει να καθορίσει η ίδια τα κριτήρια επιτυχίας της, να αναπτύξει δικά της πρότυπα και να αποφύγει να κρίνεται με μέτρα που δεν αντικατοπτρίζουν τις πραγματικότητες και τις ανάγκες του αναπτυσσόμενου κόσμου.
Μια νέα παγκόσμια συμφωνία με βάση την αξιοπρέπεια
Καθώς η φιλελεύθερη διεθνής τάξη κλονίζεται από τις εσωτερικές της αντιφάσεις—προωθώντας την παγκοσμιοποίηση ενώ υποκύπτει στον προστατευτισμό, εξυμνώντας τη δημοκρατία ενώ την εφαρμόζει επιλεκτικά—η BRICS+ προτείνει μια πιο έντιμη συμφωνία: όχι με βάση την ομοιομορφία, αλλά τον σεβασμό· όχι με βάση την επιβολή, αλλά τη συνεργασία· όχι με βάση την κυριαρχία, αλλά την αξιοπρέπεια.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών