Σχετικά Άρθρα
Ηχηρό ράπισμα σε Zelensky από το Ευρωκοινοβούλιο: Πραξικόπημα ο περιορισμός των εξουσιών των γραφείων κατά της διαφθοράς
Κάτι φαίνεται να αλλάζει στην Ευρώπη για τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Volodymyr Zelensky…
Μακροσκελής ανάλυση της ευρωπαϊκή έκδοσης του Politico τον παρουσιάζει ως ένα αυταρχικό ηγέτη, που με αφορμή τον πόλεμο, διοικεί με διατάγματα, παρακάμπτει θεσμούς και εδραιώνει ένα καθεστώς συγκεντρωτικής εξουσίας.
«Ως δημοκρατικό κράτος, η Ουκρανία δέχεται επίθεση από δύο πηγές. Ο πρώτος και πιο προφανής της αντίπαλος είναι η Μόσχα, η οποία εδώ και καιρό επιθυμεί να επαναφέρει τη χώρα στις ημέρες που ήταν ένα παιχνίδι του Κρεμλίνου, ένας απλός ρωσικός δορυφόρος.
Ωστόσο, αναμφισβήτητα υπάρχει ένας άλλος ύπουλος και διαβρωτικός αντίπαλος εκ των έσω… Η ίδια η ημι-αυταρχική ηγεσία της χώρας.
Αυτό υποστηρίζουν εδώ και μήνες βουλευτές της αντιπολίτευσης και ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών, καθώς η προεδρική διοίκηση της Ουκρανίας έχει αρπάξει περισσότερη εξουσία, αποδυναμώνοντας άλλους κυβερνητικούς και περιφερειακούς θεσμούς -συμπεριλαμβανομένου του κοινοβουλίου της χώρας- ενώ εκφοβίζει επίσης τους επικριτές σε μια προσπάθεια να τους φιμώσει με εκστρατείες "κραυγών" ή χαρακτηρίζοντάς τους ως Ρώσους πράκτορες» επισημαίνεται στο δημοσίευμα.
Λένε ότι η έκταση αυτής της δημοκρατικής οπισθοδρόμησης έγινε σαφέστερη αυτή την εβδομάδα, αφότου ο Zelensky αποδυνάμωσε τις δύο βασικές υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς της Ουκρανίας, που είχαν βάλει στο στόχαστρο κορυφαίους κυβερνητικούς αξιωματούχους. Η κίνηση προκάλεσε τις πρώτες πανεθνικές διαδηλώσεις από την έναρξη της πλήρους κλίμακας ρωσικής εισβολής το 2022.
Οι διαδηλώσεις
Στο Κίεβο, εκατοντάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν κοντά στο προεδρικό μέγαρο, ενώ πλήθη βετεράνων, εν ενεργεία στρατιωτών και πολιτών συγκεντρώθηκαν σε δεκάδες άλλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένου του Lviv και των πόλεων της πρώτης γραμμής Οδησσού και Dnipro. Παρά τις συγκεντρώσεις, ο Zelensky ενέκρινε τον νέο νόμο, ο οποίος θα παραχωρήσει ουσιαστική εξουσία στο Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και στην Ειδική Εισαγγελία Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAP) στον πολιτικά διορισμένο γενικό εισαγγελέα.
Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, ο Αμερικανός πρόεδρος, Donald Trump, μπορεί να υπήρξε ένας άθελά του σύμμαχος του Zelensky καθώς ο Ουκρανός ηγέτης έβαλε στο στόχαστρο τους διώκτες της διαφθοράς της χώρας του.
«O Zelensky ξέρει ότι οι ΗΠΑ δεν θα τον πιέσουν», δήλωσε πρώην υπουργός του Zelensky, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί από φόβο αντιποίνων. Η απόφαση να αποδυναμωθούν οι υπηρεσίες προήλθε από «την επίγνωση ότι το NABU θα συνέχιζε να πλησιάζει άλλους στον κυβερνητικό κύκλο», είπαν, αναφέροντας μια έρευνα του NABU για κατάληψη γης εις βάρος του πρώην αντιπροέδρου της κυβέρνησης Oleksiy Chernyshov ως κάτι που θα τρομοκρατούσε τους εσωτερικούς κύκλους. «Αυτή είναι η λογική κορύφωση λογική κατάληξη της αυστηροποίησης των εσωτερικών ελέγχων. Το νέο αφήγημα είναι απλό: Είτε είσαι με τον Zelensky είτε είσαι Ρώσος πράκτορας», πρόσθεσαν.
Σύμφωνα με τον Steve Bannon, πρώην επικεφαλής στρατηγικής του Trump και παρουσιαστή του podcast «War Room», η απόφαση του Zelensky να στοχεύσει τις υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς μπορεί να ήταν έξυπνη. «Ξέρει ότι η MAGA προσπαθεί να τον κατηγορήσει για κλοπή δισεκατομμυρίων. Καλύτερα η Marjorie Taylor Greene και το War Room να διαμαρτύρονται για τη διαφθορά παρά να υπάρχει ένα γραφείο και άνθρωποι εκεί [που] δεν ελέγχει και να κάνουν κάτι γι’ αυτό», είπε στο Politico.
Η… παραχώρηση από Zelensky
Με την πίεση του κοινού και της ΕΕ να αυξάνεται στον Zelensky, ο Ουκρανός ηγέτης φάνηκε να προσφέρει μια παραχώρηση το βράδυ της Τετάρτης, λέγοντας στην τακτική βραδινή του ομιλία ότι θα προωθήσει νέα νομοθεσία που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των διαδηλωτών και θα διασφαλίζει ότι «όλοι οι κανόνες για την ανεξαρτησία των θεσμών καταπολέμησης της διαφθοράς θα είναι σε ισχύ».
Το τι εννοούσε παραμένει ασαφές και δεν έχει καταπνίξει τη δημόσια οργή για έναν νόμο που υπέγραψε με τόση βιασύνη.
Υπονόμευση της Δημοκρατίας
Οι δύο εν λόγω υπηρεσίες δημιουργήθηκαν το 2015 κατόπιν επιμονής της ΕΕ και άλλων διεθνών εταίρων, συμπεριλαμβανομένης της κυβέρνησης του τότε Προέδρου των ΗΠΑ, Barack Obama. Η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες ήθελαν να δουν την Ουκρανία να καταπολεμά πραγματικά το βαθιά ριζωμένο και ενδημικό πρόβλημα διαφθοράς της, και πίεσαν για τη δημιουργία ανεξάρτητων από την κυβέρνηση φορέων καταπολέμησης της διαφθοράς, οι οποίοι θα ήταν αρκετά ισχυροί για να ερευνήσουν παραπτώματα κορυφαίων αξιωματούχων και ατόμων με πολιτικές διασυνδέσεις.
Όμως, ο Νόμος αριθ. 12414, τον οποίο ο Zelensky υπέγραψε γρήγορα αφού πέρασε βιαστικά από τη Verkhovna Rada με σχεδόν πρωτοφανή ταχύτητα, τώρα αφαιρεί τόσο από το NABU όσο και από το SAP αυτή την ανεξαρτησία. Αντίθετα, χορηγεί στο γραφείο του γενικού εισαγγελέα την εξουσία να εκδίδει εντολές σε αυτές τις υπηρεσίες και να αναθέτει υποθέσεις στους δικούς του εισαγγελείς, διαλύοντας ουσιαστικά τις διασφαλίσεις που προστατεύουν αυτούς τους φορείς από αδικαιολόγητη πολιτική παρέμβαση.
Στην ομιλία του το βράδυ της Τρίτης, ο Zelensky διαβεβαίωσε τους Ουκρανούς ότι δεν είχε καμία πρόθεση να υπονομεύσει το έργο καμίας από τις δύο υπηρεσίες, υπονοώντας ότι οι αλλαγές ήταν απαραίτητες για την προστασία των φορέων από τη ρωσική επιρροή. «Η υποδομή καταπολέμησης της διαφθοράς θα λειτουργήσει, μόνο χωρίς ρωσική επιρροή — πρέπει να καθαριστεί από αυτήν. Και πρέπει να υπάρξει περισσότερη δικαιοσύνη», δημοσίευσε στο διαδίκτυο.
Όμως, ούτε ο ίδιος ούτε ο ισχυρός του επικεφαλής του γραφείου του, Andriy Yermak, ο οποίος ενεργεί ως συν-πρόεδρος, δεν έχουν αναφέρει πώς ακριβώς η Μόσχα μπορεί να επηρέασε οποιαδήποτε από τις δύο υπηρεσίες.
Η Lesia Vasylenko, βουλευτής της αντιπολίτευσης με το φιλοευρωπαϊκό κόμμα Holos, χαρακτήρισε τη διάλυση της δομής καταπολέμησης της διαφθοράς «κακή απόφαση. Μια λάθος απόφαση». Μιλώντας στο Politico είπε: «Είμαι πολύ περήφανη για τους Ουκρανούς που βγήκαν στους δρόμους για να υπερασπιστούν το δίκαιο και το είδος της Ουκρανίας που θέλει πραγματικά ο λαός». Ωστόσο, προειδοποίησε επίσης ότι «βρισκόμαστε σε μια πολύ δύσκολη εποχή. Το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι μια επανάσταση εν μέσω πολέμου».
Οι δύο ανεξάρτητοι θεσμοί… γίνονται πλήρως εξαρτημένοι
Σίγουρα, αξιωματούχοι του NABU και του SAP θεωρούν τον Νόμο αριθ. 12414 ως απειλή για τις αποστολές τους. «Στην ουσία, η υποδομή καταπολέμησης της διαφθοράς διαλύθηκε με τις ψήφους 263 βουλευτών», δήλωσε ο επικεφαλής του NABU, Σεμέν Κριβονός, σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον επικεφαλής Εισαγγελέα Καταπολέμησης της Διαφθοράς, Oleksandr Klymenko. «Οι δύο ανεξάρτητοι θεσμοί, NABU και SAP, γίνονται ουσιαστικά πλήρως εξαρτημένοι». (Σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης, 18 από τους βουλευτές που ψήφισαν υπέρ του νέου νόμου είναι ύποπτοι σε έρευνες του NABU.)
Παρά τις διαβεβαιώσεις του Zelensky, αυτή είναι επίσης η άποψη αξιωματούχων και διπλωματών της ΕΕ. Εδώ και μήνες διαμαρτύρονται πικρά -αν και πάντα ιδιωτικά- για τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση του Ουκρανού προέδρου. Ήταν δυσαρεστημένοι με τις εκκαθαρίσεις και τους ανασχηματισμούς που οδήγησαν στην αποχώρηση πιο ανεξάρτητων υπουργών και αξιωματούχων από την κυβέρνηση, όπως ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Dmytro Kuleba και ο πρώην επικεφαλής του εθνικού δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας, Volodymyr Kudrytskyi.
Δεν ήταν άνετοι με την απόλυση του διοικητή των ενόπλων δυνάμεων, Στρατηγού Valery Zaluzhny -ο οποίος είχε συγκρουστεί με τον πρόεδρο τόσο για τη στρατηγική του πολέμου όσο και για την ανάγκη κινητοποίησης πολύ περισσότερων Ουκρανών για να πολεμήσουν- για να μην αναφέρουμε την ανεξήγητη επιρροή που φαίνεται να έχει ο Yermak στον Zelensky. Αξιωματούχοι της ΕΕ εξέφρασαν επίσης φόβους ότι η αναζήτηση προδοτών και Ρώσων συνεργατών από τις αρχές μετατρεπόταν σε πολιτικά κυνήγια μαγισσών με στόχο τη φίμωση των επικριτών.
Ανησυχία στην ΕΕ
Ωστόσο, μέχρι τώρα, αυτές οι ανησυχίες κρατούνταν μυστικές — κυρίως για να αποφευχθεί να δοθεί στη Μόσχα ένα προπαγανδιστικό δώρο ή να υπονομευθεί η δυτική υποστήριξη για την άμυνα της Ουκρανίας.
Αλλά αυτή τη φορά είναι διαφορετικά.
Δημοσιεύοντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πριν από την έγκριση του νέου νόμου, η Επίτροπος Διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Marta Kos, δήλωσε ότι η κατάσταση θα έβλαπτε τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Ουκρανίας. «Ανεξάρτητοι φορείς όπως το NABU και το SAPO είναι απαραίτητοι για την πορεία της Ουκρανίας στην ΕΕ», έγραψε. Εν τω μεταξύ, οι πρεσβευτές των χωρών της G7 στο Κίεβο εξέδωσαν κοινή δήλωση εκφράζοντας τις «σοβαρές ανησυχίες» τους.
Άλλοι κορυφαίοι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες εξέφρασαν επίσης την αποδοκιμασία τους, συμπεριλαμβανομένης της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, η οποία ζήτησε απαντήσεις από τον Zelensky.
Γιατί λοιπόν οι αξιωματούχοι της ΕΕ εκφράζουν τώρα δημόσια τις ανησυχίες τους για αυτή τη μονοπώληση της εξουσίας;
Εν μέρει επειδή η κίνηση σχετικά με τις υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς ήταν τόσο απροκάλυπτη. Σύμφωνα τόσο με το δημόσιο αρχείο όσο και με αξιωματούχους καταπολέμησης της διαφθοράς που μίλησαν στο POLITICO υπό τον όρο της ανωνυμίας, το NABU είχε ανοίξει έρευνες για τις συναλλαγές προσώπων της προεδρίας και υπουργών. Πέραν αυτού, η προεδρική διοίκηση είχε αρχίσει να κυνηγά ακτιβιστές καταπολέμησης της διαφθοράς όπως ο Vitaly Shabunin, επικεφαλής της ΜΚΟ Anti-Corruption Action Center.
Ο Shabunin προειδοποίησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Ο γενικός εισαγγελέας του Zelensky θα σταματήσει τις έρευνες εναντίον όλων των φίλων του προέδρου».
Η σφοδρότητα της δημόσιας αντίδρασης πιθανότατα τράβηξε την προσοχή και της ΕΕ. Η Kyiv Independent, ένα αγγλόφωνο ειδησεογραφικό μέσο που διαβάζεται προσεκτικά στις Βρυξέλλες, τιτλοφόρησε το έντονα επικριτικό της άρθρο: «Ο Zelensky μόλις πρόδωσε τη δημοκρατία της Ουκρανίας — και όλους όσους αγωνίζονται γι' αυτήν».
Ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Mykola Knyazhitsk συμφωνεί επίσης ότι η αιτία για την αποδυνάμωση των υπηρεσιών ήταν η στοχοποίηση των προσώπων της προεδρίας. «Το NABU ήταν κοντά στην απαγγελία κατηγοριών εναντίον πολλών εξαιρετικά ισχυρών προσώπων, και οι αρχές έπρεπε να προστατευτούν επειγόντως», δήλωσε στο Politico.
Υποψιάζεται επίσης ότι ο Zelensky και ο Yermak ένιωσαν ότι μπορούσαν να περιορίσουν την ανεξαρτησία των υπηρεσιών και να γλιτώσουν την τιμωρία. «Πιστεύουν ότι ούτε η ΕΕ ούτε οι ΗΠΑ θα δείξουν τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες των φορέων καταπολέμησης της διαφθοράς όσο πριν, καθώς θα εξακολουθούν να αναγκάζονται να υποστηρίξουν την Ουκρανία», δήλωσε ο Knyazhitskiy.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών