Οι BRICS καταδίκασαν τους δασμούς και τα στρατιωτικά χτυπήματα στο Ιράν, αλλά οι αναλυτές εκτιμούν ότι αντιμετωπίζουν την πραγματική τους δοκιμασία στο να κινηθούν πέρα από τη ρητορική για να φέρουν αποτελέσματα
Παρά τις εσωτερικές διαφωνίες και την απουσία ηγετών-κλειδιών, η φετινή Σύνοδος των BRICS στη Βραζιλία έστειλε ένα σαφές και αποφασιστικό μήνυμα: οι αναδυόμενες οικονομίες του κόσμου δεν προτίθενται πλέον να ακολουθούν, αλλά να διαμορφώνουν οι ίδιες τη μοίρα τους, αμφισβητώντας την παλαιά δυτική κυριαρχία και επιδιώκοντας τη συναίνεση.
Ωστόσο, οι αναλυτές εκτιμούν ότι αντιμετωπίζουν την πραγματική τους δοκιμασία στο να κινηθούν πέρα από τη ρητορική για να φέρουν αποτελέσματα, σύμφωνα με ανάλυση του MyNews.
Κριτική στις ΗΠΑ και ενιαία στάση για το Ιράν
Στην κοινή δήλωση που υιοθετήθηκε την Κυριακή, οι ηγέτες των BRICS κατήγγειλαν την «αδιάκριτη» χρήση δασμών και την «πολλαπλασιαζόμενη λήψη εμπορικών περιοριστικών μέτρων», υπονοώντας ευθέως τις πολιτικές του Αμερικανού προέδρου Donald Trump.
Καταδίκασαν επίσης τις πρόσφατες στρατιωτικές επιθέσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ στο Ιράν.
Ένα διευρυμένο μπλοκ με παγκόσμια βαρύτητα
Το διευρυμένο πλέον μπλοκ των BRICS – που περιλαμβάνει ιδρυτικά μέλη όπως Κίνα, Ρωσία και Ινδία, αλλά και νέους εταίρους όπως Ιράν, Αίγυπτο και Ινδονησία – εκπροσωπεί σχεδόν το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού και περίπου το 40% της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής.
Η ομάδα, η οποία ξεκίνησε πριν από δύο δεκαετίες ως φόρουμ αναπτυσσόμενων οικονομιών, έχει μετατραπεί σε μια δυναμική εναλλακτική δομή, την οποία πολλοί πλέον βλέπουν ως κινεζοκεντρικό αντίβαρο στη δυτική τάξη πραγμάτων.
Εσωτερικές αντιθέσεις και διπλωματικές ισορροπίες
Παρότι η κοινή δήλωση αποδεικνύει την ικανότητα συνεννόησης, αναλυτές επισημαίνουν ότι η αυξανόμενη ποικιλομορφία του μπλοκ αποτελεί και τη μεγαλύτερη πρόκληση. Ο Σαράνγκ Σιντόρε του Quincy Institute τόνισε πως το πραγματικό τεστ για τις BRICS είναι να συμφωνούν περισσότερο απ’ όσο διαφωνούν στα κρίσιμα ζητήματα.
Η Βραζιλία, ως οικοδέσποινα της συνόδου, επέδειξε αξιοσημείωτη διπλωματική ικανότητα, επιτυγχάνοντας συναίνεση ακόμη και σε ζητήματα όπως η καταδίκη των επιθέσεων στο Ιράν και η έκκληση για ειρηνική λύση δύο κρατών στο Παλαιστινιακό – θέση που η Τεχεράνη αποδέχθηκε με επιφυλάξεις.
Απών ο Xi και ο Putin, παρών ο γεωπολιτικός ρόλος των BRICS
Η απουσία του Xi Jinping – η πρώτη σε σύνοδο BRICS από την ανάληψη της εξουσίας του – και του Vladimir Putin, λόγω του εντάλματος σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, δεν ανέκοψαν τη δυναμική της ομάδας.
Σύμφωνα με τον Σιντόρε, οι BRICS αναδεικνύονται ως ο βασικός «αγωγός» για τη δημιουργία μιας εναλλακτικής παγκόσμιας τάξης, όχι κατ’ ανάγκη αντι-αμερικανικής, αλλά επικεντρωμένης σε τομείς που οι ΗΠΑ έχουν αποσυρθεί: χρηματοδότηση ανάπτυξης, πολυμερές εμπόριο, υγεία και κλιματική πολιτική.
Συγκρατημένα βήματα με πραγματικές φιλοδοξίες
Αν και τα απτά επιτεύγματα των BRICS παραμένουν περιορισμένα – με κύριο εργαλείο την New Development Bank (NDB) – η συζήτηση για τη δημιουργία ενός Ταμείου Εγγυήσεων για τη μείωση του κόστους χρηματοδότησης αναπτυξιακών έργων αποτελεί ένα θετικό δείγμα άμεσης δράσης.
Η Βραζιλία, από την πλευρά της, ζήτησε να επεκταθεί η κυλιόμενη προεδρία της NDB πέρα από τα πέντε αρχικά μέλη, ώστε να διαλυθεί η εικόνα «ρωσο-κινεζικού διπολισμού» και να ενισχυθεί η ελκυστικότητα της ομάδας προς χώρες όπως αυτές της ASEAN.
Η απάντηση των ΗΠΑ και οι κίνδυνοι για τα νέα μέλη
Το ενδιαφέρον και η ανησυχία της Ουάσιγκτον είναι εμφανή. Ο Trump απείλησε πως κάθε χώρα που υιοθετεί «αντιαμερικανικές» πολιτικές σε συνεργασία με τους BRICS θα αντιμετωπίσει δασμό 10% στις εξαγωγές της προς τις ΗΠΑ. Αυτή είναι η πρώτη φορά που Αμερικανός πρόεδρος στοχοποιεί ευθέως τους BRICS ως μπλοκ.
Η Μιχαέλα Πάπα από το MIT υπογραμμίζει ότι όσο οι BRICS προωθούν την αποδολαριοποίηση, θα βρίσκονται στο στόχαστρο της Ουάσιγκτον.
Για νεότερα μέλη όπως η Ινδονησία, η Αίγυπτος και τα ΗΑΕ, αυτό δημιουργεί διλήμματα: η οικονομική διαφοροποίηση μέσω των BRICS μπορεί να έρθει με κόστος την πρόσβαση στην αμερικανική αγορά.
Xωρίς ενιαίο μέτωπο
Οι αναλυτές συμφωνούν ότι ο πιο πιθανός δρόμος για τους BRICS είναι η ανάπτυξη ενός πλέγματος υποομάδων, που θα κινούνται με διαφορετικές ταχύτητες σε θέματα όπως οι διασυνοριακές πληρωμές σε τοπικά νομίσματα, τα ψηφιακά τελωνεία και τα πρότυπα τεχνητής νοημοσύνης – παρά η συγκρότηση ενός ενιαίου, συμπαγούς μετώπου.
Ωστόσο, η ίδια η ύπαρξη ενός εναλλακτικού σχήματος παγκόσμιας συνεργασίας συνιστά από μόνη της ένα ηχηρό μήνυμα: η παγκόσμια τάξη πραγμάτων είναι σε μετάβαση – και οι BRICS θέλουν να είναι στο τιμόνι της αλλαγής.
www.bankingnews.gr
Ωστόσο, οι αναλυτές εκτιμούν ότι αντιμετωπίζουν την πραγματική τους δοκιμασία στο να κινηθούν πέρα από τη ρητορική για να φέρουν αποτελέσματα, σύμφωνα με ανάλυση του MyNews.
Κριτική στις ΗΠΑ και ενιαία στάση για το Ιράν
Στην κοινή δήλωση που υιοθετήθηκε την Κυριακή, οι ηγέτες των BRICS κατήγγειλαν την «αδιάκριτη» χρήση δασμών και την «πολλαπλασιαζόμενη λήψη εμπορικών περιοριστικών μέτρων», υπονοώντας ευθέως τις πολιτικές του Αμερικανού προέδρου Donald Trump.
Καταδίκασαν επίσης τις πρόσφατες στρατιωτικές επιθέσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ στο Ιράν.
Ένα διευρυμένο μπλοκ με παγκόσμια βαρύτητα
Το διευρυμένο πλέον μπλοκ των BRICS – που περιλαμβάνει ιδρυτικά μέλη όπως Κίνα, Ρωσία και Ινδία, αλλά και νέους εταίρους όπως Ιράν, Αίγυπτο και Ινδονησία – εκπροσωπεί σχεδόν το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού και περίπου το 40% της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής.
Η ομάδα, η οποία ξεκίνησε πριν από δύο δεκαετίες ως φόρουμ αναπτυσσόμενων οικονομιών, έχει μετατραπεί σε μια δυναμική εναλλακτική δομή, την οποία πολλοί πλέον βλέπουν ως κινεζοκεντρικό αντίβαρο στη δυτική τάξη πραγμάτων.
Εσωτερικές αντιθέσεις και διπλωματικές ισορροπίες
Παρότι η κοινή δήλωση αποδεικνύει την ικανότητα συνεννόησης, αναλυτές επισημαίνουν ότι η αυξανόμενη ποικιλομορφία του μπλοκ αποτελεί και τη μεγαλύτερη πρόκληση. Ο Σαράνγκ Σιντόρε του Quincy Institute τόνισε πως το πραγματικό τεστ για τις BRICS είναι να συμφωνούν περισσότερο απ’ όσο διαφωνούν στα κρίσιμα ζητήματα.
Η Βραζιλία, ως οικοδέσποινα της συνόδου, επέδειξε αξιοσημείωτη διπλωματική ικανότητα, επιτυγχάνοντας συναίνεση ακόμη και σε ζητήματα όπως η καταδίκη των επιθέσεων στο Ιράν και η έκκληση για ειρηνική λύση δύο κρατών στο Παλαιστινιακό – θέση που η Τεχεράνη αποδέχθηκε με επιφυλάξεις.
Απών ο Xi και ο Putin, παρών ο γεωπολιτικός ρόλος των BRICS
Η απουσία του Xi Jinping – η πρώτη σε σύνοδο BRICS από την ανάληψη της εξουσίας του – και του Vladimir Putin, λόγω του εντάλματος σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, δεν ανέκοψαν τη δυναμική της ομάδας.
Σύμφωνα με τον Σιντόρε, οι BRICS αναδεικνύονται ως ο βασικός «αγωγός» για τη δημιουργία μιας εναλλακτικής παγκόσμιας τάξης, όχι κατ’ ανάγκη αντι-αμερικανικής, αλλά επικεντρωμένης σε τομείς που οι ΗΠΑ έχουν αποσυρθεί: χρηματοδότηση ανάπτυξης, πολυμερές εμπόριο, υγεία και κλιματική πολιτική.
Συγκρατημένα βήματα με πραγματικές φιλοδοξίες
Αν και τα απτά επιτεύγματα των BRICS παραμένουν περιορισμένα – με κύριο εργαλείο την New Development Bank (NDB) – η συζήτηση για τη δημιουργία ενός Ταμείου Εγγυήσεων για τη μείωση του κόστους χρηματοδότησης αναπτυξιακών έργων αποτελεί ένα θετικό δείγμα άμεσης δράσης.
Η Βραζιλία, από την πλευρά της, ζήτησε να επεκταθεί η κυλιόμενη προεδρία της NDB πέρα από τα πέντε αρχικά μέλη, ώστε να διαλυθεί η εικόνα «ρωσο-κινεζικού διπολισμού» και να ενισχυθεί η ελκυστικότητα της ομάδας προς χώρες όπως αυτές της ASEAN.
Η απάντηση των ΗΠΑ και οι κίνδυνοι για τα νέα μέλη
Το ενδιαφέρον και η ανησυχία της Ουάσιγκτον είναι εμφανή. Ο Trump απείλησε πως κάθε χώρα που υιοθετεί «αντιαμερικανικές» πολιτικές σε συνεργασία με τους BRICS θα αντιμετωπίσει δασμό 10% στις εξαγωγές της προς τις ΗΠΑ. Αυτή είναι η πρώτη φορά που Αμερικανός πρόεδρος στοχοποιεί ευθέως τους BRICS ως μπλοκ.
Η Μιχαέλα Πάπα από το MIT υπογραμμίζει ότι όσο οι BRICS προωθούν την αποδολαριοποίηση, θα βρίσκονται στο στόχαστρο της Ουάσιγκτον.
Για νεότερα μέλη όπως η Ινδονησία, η Αίγυπτος και τα ΗΑΕ, αυτό δημιουργεί διλήμματα: η οικονομική διαφοροποίηση μέσω των BRICS μπορεί να έρθει με κόστος την πρόσβαση στην αμερικανική αγορά.
Xωρίς ενιαίο μέτωπο
Οι αναλυτές συμφωνούν ότι ο πιο πιθανός δρόμος για τους BRICS είναι η ανάπτυξη ενός πλέγματος υποομάδων, που θα κινούνται με διαφορετικές ταχύτητες σε θέματα όπως οι διασυνοριακές πληρωμές σε τοπικά νομίσματα, τα ψηφιακά τελωνεία και τα πρότυπα τεχνητής νοημοσύνης – παρά η συγκρότηση ενός ενιαίου, συμπαγούς μετώπου.
Ωστόσο, η ίδια η ύπαρξη ενός εναλλακτικού σχήματος παγκόσμιας συνεργασίας συνιστά από μόνη της ένα ηχηρό μήνυμα: η παγκόσμια τάξη πραγμάτων είναι σε μετάβαση – και οι BRICS θέλουν να είναι στο τιμόνι της αλλαγής.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών