Τελευταία Νέα
Διεθνή

Τρόμος για νέο πραξικόπημα στην Τουρκία – Ο Erdogan, οι κεμαλικοί και το σενάριο ανατροπής από «λαϊκή οργή»

Τρόμος για νέο πραξικόπημα στην Τουρκία – Ο Erdogan, οι κεμαλικοί και το σενάριο ανατροπής από «λαϊκή οργή»
Μια προειδοποίηση από τον φυλακισμένο ηγέτη του PKK, Abdullah Ocalan, ήταν αρκετή…
Στο επίκεντρο πολιτικής καταιγίδας βρίσκεται και πάλι η Τουρκία, με τον εφιάλτη του στρατιωτικού πραξικοπήματος να επιστρέφει στα σενάρια πολιτικής ανάλυσης.
Μια προειδοποίηση από τον φυλακισμένο ηγέτη του PKK, Abdullah Ocalan, επανέφερε στο προσκήνιο τους φόβους για νέα εκτροπή, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της χώρας.
Ειδικότερα, σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο στην ιστοσελίδα Turkish Minute του Ömer Murat, πολιτικού αναλυτή και πρώην μέλους του τουρκικού διπλωματικού σώματος, που ζει πλέον στη Γερμανία, «η πολιτική σκηνή της Τουρκίας χαρακτηρίζεται από έντονη αστάθεια και πρόσφατες προειδοποιήσεις από απροσδόκητες πηγές έχουν αναζωπυρώσει τις ανησυχίες σχετικά με το ενδεχόμενο στρατιωτικού πραξικοπήματος.
Κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψής του στη Γερμανία, ο Tuncer Bakirhan, συμπρόεδρος του Κόμματος Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών (DEM Party), μετέφερε μια προειδοποίηση εκ μέρους του Abdullah Ocalan, του φυλακισμένου ηγέτη του εκτός νόμου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ocalan προειδοποίησε ότι οι συνθήκες στην Τουρκία ίσως είναι ώριμες για ένα στρατιωτικό πραξικόπημα».
Λίγο αργότερα, ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Ozgur Ozel, κατηγόρησε τον Πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan ότι κρατιέται στην εξουσία μέσω στρατιωτικής στήριξης και πολιτικών χειρισμών, μετά τη σύλληψη τριών δημάρχων του CHP.
Μαζί, αυτές οι εξελίξεις έχουν αναζωπυρώσει παλαιούς φόβους: Οδεύει άραγε η Τουρκία προς ένα νέο στρατιωτικό πραξικόπημα;

Τι δείχνει η Ιστορία

Ιστορικά, σύμφωνα με τον Murat, τα στρατιωτικά πραξικοπήματα στην Τουρκία, όπως αυτά του 1960, του 1971 και του 1980, θεωρούνταν το «αυτοδιορισμένο» καθήκον του στρατού να προστατεύει το κεμαλικό καθεστώς, το οποίο είχε διαμορφωθεί από την ιδεολογία του Mustafa Kemal Ataturk, ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκικής Δημοκρατίας.
Τα τανκς έβγαιναν στους δρόμους για να «διορθώσουν» εκλεγμένες κυβερνήσεις που αποκλίνουν από τον κοσμικό και εθνικιστικό δρόμο.
Ωστόσο, η ιστορία μας διδάσκει επίσης ότι τα πραξικοπήματα δεν γίνονται πάντοτε για να διατηρηθεί το καθεστώς.
Κάποιες φορές λειτουργούν ως διοχέτευση της λαϊκής οργής, όταν τα δημοκρατικά κανάλια αλλαγής έχουν κλείσει.
Από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έως την Οθωμανική, η περιοχή αυτή έχει δει τον στρατό να παρεμβαίνει ως υποκατάστατο της λαϊκής βούλησης. Μπορεί άραγε ένα παρόμοιο σενάριο να εκτυλιχθεί σήμερα;
Αν ο Ocalan αναφέρεται σε ένα κεμαλικό πραξικόπημα, τότε φαίνεται να αγνοεί τη σημερινή εσωτερική δυναμική του κράτους λόγω της απομόνωσής του στη φυλακή.
Οι ανελέητες εκκαθαρίσεις του Erdogan, που πραγματοποιήθηκαν με πρόσχημα την εξάλειψη των οπαδών του θρησκευτικού κινήματος Gulen, έχουν στερήσει από τον στρατό την αυτονομία του.
Αξιωματικοί με ανεξάρτητο πνεύμα έχουν αντικατασταθεί από πιστούς στο καθεστώς, και το θεσμικό πλαίσιο του στρατού έχει αναδιαμορφωθεί μέσω νομικών μεταρρυθμίσεων.
Ένα «κλασικό» κεμαλικό πραξικόπημα εναντίον του CHP, το οποίο αποτελεί τον βασικό εκφραστή του κεμαλισμού, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς.
Η προειδοποίηση του Ozel δείχνει προς μια διαφορετική απειλή: όχι σε μια εξέγερση του στρατού εναντίον της κυβέρνησης, αλλά στην πιθανότητα η ίδια η κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει τον στρατό για να καταπνίξει την αντιπολίτευση.
Οι σκεπτικιστές θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι, αν όντως ήταν εφικτό ένα πραξικόπημα, θα είχε ήδη πραγματοποιηθεί.
Η μονοπρόσωπη διακυβέρνηση του Erdogan έχει συστηματικά αποδομήσει το θεσμικό πλαίσιο του κράτους, συμπεριλαμβανομένου του στρατού.
Στις υπηρεσίες ασφαλείας και πληροφοριών κυριαρχούν πλέον πολιτικά διορισμένοι αξιωματούχοι.
Αν υπήρχαν εντός του στρατού φράξιες με τη θέληση και τη δυνατότητα να δράσουν, γιατί δεν το έχουν ήδη κάνει;
Ωστόσο, η πλήρης απόρριψη αυτού του ενδεχομένου αγνοεί την εκρηκτική ιστορία της Τουρκίας και τις αυξανόμενες πιέσεις υπό το καθεστώς του Erdogan.

Το καθεστώς…

Όπως αναφέρει ο πρώην διπλωμάτης, τα λεγόμενα του οποίου πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη, «η εξουσία του Erdogan, η οποία ισοδυναμεί ουσιαστικά με ένα πολιτικό πραξικόπημα που έχει αναστείλει το Σύνταγμα και έχει συνθλίψει τη διάκριση των εξουσιών, έχει αφήσει τη χώρα σε μια κατάσταση που θυμίζει χύτρα ταχύτητας».
Το κράτος δικαίου έχει διαλυθεί, η διαφθορά είναι ανεξέλεγκτη και μια εξουθενωτική οικονομική κρίση εξαθλιώνει εκατομμύρια πολίτες.
Ως αποτέλεσμα, τα μονοπάτια προς τον εκδημοκρατισμό που κάποτε υπήρχαν, περιορίζονται όλο και περισσότερο.
Η φυλάκιση του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, Ekrem Imamoglu, του ισχυρότερου πολιτικού αντιπάλου του Erdogan, και οι αδιάκοπες επιθέσεις σε δήμους του CHP δείχνουν ότι ο Erdogan δεν πρόκειται να ανεχθεί μια αξιόπιστη εκλογική πρόκληση.
Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό κλίμα, θα μπορούσε άραγε να αναδυθεί μια στρατιωτική φράξια ως καταλύτης για ανατροπή; διερωτάται ο Murat.
Μια τέτοια φράξια δεν θα καθοδηγούνταν απαραίτητα από την κεμαλική ιδεολογία, αλλά μάλλον από την απελπισία της κοινωνίας.
Ένα «λαϊκό πραξικόπημα» δεν θα ήταν τόσο μια προσχεδιασμένη συνωμοσία, όσο μια χαοτική αντίδραση σε ένα σημείο θραύσης, μια βαλβίδα εκτόνωσης της λαϊκής αγανάκτησης.
Ένα τέτοιο σενάριο θα ήταν απρόβλεπτο και λιγότερο οργανωμένο από μια συνωμοσία.
Θα έμοιαζε περισσότερο με σπίθα που ανάβει εν μέσω χάους ή με μια μπάλα που κυλά μπροστά σε έναν ανυποψίαστο στρατό.
«Υπό την εξουσία του Erdogan, η Τουρκία έχει μετατραπεί σε μια αυταρχική χώρα της Μέσης Ανατολής.
Η ιστορία της περιοχής δεν προσφέρει καμία διαβεβαίωση: τα αυταρχικά καθεστώτα όπως αυτό του Erdogan συχνά γεννούν κύκλους πραξικοπημάτων και αντεπαναστατικών πραξικοπημάτων που βυθίζουν τις χώρες σε ακόμη μεγαλύτερη αναταραχή.
Περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση η συμμαχία του Erdogan με εθνικιστικούς κεμαλικούς κύκλους μέσω του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP).
Αυτή η ισλαμιστική-κεμαλική συμμαχία συχνά παραβλέπεται από ξένους αναλυτές, όμως αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της πολιτικής ισχύος του.
Το μήνυμα του Bakirkhan δείχνει ότι οι εκτιμήσεις του Ocalan σχετικά με το ενδεχόμενο πραξικοπήματος στην Τουρκία έγιναν στο πλαίσιο των επιχειρήσεων κατά του CHP.
Υπονοεί άραγε ο Ocalan ότι οι επιχειρήσεις κατά του CHP θα μπορούσαν τελικά να υπονομεύσουν τη συμμαχία μεταξύ των κεμαλικών και του Ερντογάν;
Υπό την ηγεσία του Ozel και με τον Imamoglu ως πιθανό υποψήφιο για την προεδρία, το CHP έχει μεταβεί από μια παθητική αντιπολίτευση υπό τον προηγούμενο ηγέτη του, Kemal Kilicdaroglu, σε μια πιο συγκρουσιακή στάση. Αν ο Erdogan δεν καταφέρει να ελέγξει το CHP, το πολιτικό ρήγμα που θα προκύψει θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει το καθεστώς του και να δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για ανατροπές» σημειώνει ο πρώην Τούρκος αξιωματούχος.

Χάος

Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν θα γίνει πραξικόπημα, αλλά και τι θα σήμαινε αυτό. Θα μπορούσε να επιλύσει το πολιτικό και οικονομικό χάος της Τουρκίας ή θα επιδείνωνε την κατάσταση;
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η δημοτικότητα του Erdogan διαβρώνεται, ωστόσο η ελπίδα για αλλαγή μέσω εκλογών εξασθενεί.
«Αν ο λαός χάσει κάθε ελπίδα, οι φωνές που ζητούν από τον στρατό να «σώσει» τη χώρα θα μπορούσαν να γίνουν πιο δυνατές.
Όμως, με τη θεσμική δομή του στρατού αποδυναμωμένη, ποιες φράξιες θα ανταποκρίνονταν; Θα ανταγωνίζονταν για την εξουσία ή θα κατέληγαν σε έναν συμβιβασμό που η πολιτική απέτυχε να επιτύχει;
Η Τουρκία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, εύθραυστη και αβέβαιη για το μέλλον της.
Όταν η δημοκρατία στραγγαλίζεται, η οργή του λαού θα βρει τρόπο να εκδηλωθεί.
Η μονοπρόσωπη διακυβέρνηση του Erdogan έχει ωθήσει τη χώρα σε μια επώδυνη μετάβαση.
Όπως συνέβη με πολλούς ισχυρούς άνδρες της ιστορίας, είναι πιθανό να μην είναι ικανός να καθορίσει ο ίδιος το τέλος του, πόσο μάλλον εκείνο του διαδόχου του. Το αν αυτή η μετάβαση θα καταλήξει σε χάος ή σε ελεγχόμενο μετασχηματισμό εξαρτάται από δυνάμεις που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πλήρως — ούτε ο Ocalan, ούτε ο Ozel, ούτε ακόμη και ο ίδιος ο Erdogan» καταλήγει ο Murat.

www.bankingnews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Σχόλια αναγνωστών

Δείτε επίσης