Αυτή τη στιγμή στο Αζερμπαϊτζάν μαίνεται μια αντιρωσική υστερία
Οι σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και του Αζερμπαϊτζάν βιώνουν τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων ετών.
Και μάλιστα για έναν εντελώς τοπικό λόγο: οι αρχές του Yekaterinburg, ερευνώντας μια δολοφονία που έγινε πριν 20 χρόνια, πραγματοποίησαν έφοδο σε σπίτια μελών της αζερικής διασποράς.
Κατά τη διάρκεια των ερευνών, δύο βασικοί ύποπτοι - οι αδελφοί Safarov - πέθαναν, πιθανότατα από καρδιακά προβλήματα, αλλά για το επίσημο Μπακού αυτό ήταν αρκετό για να ξεσπάσει ένα σκάνδαλο διεθνούς εμβέλειας.
Αντιρωσική υστερία
Αυτή τη στιγμή στο Αζερμπαϊτζάν μαίνεται μια αντιρωσική υστερία με την χώρα να μιλά για προμελετημένη δολοφονία των αδελφών Safarov, με εθνοτικό κίνητρο.
Οι αρχές της χώρας έχουν ήδη συλλάβει αρκετούς δημοσιογράφους ρωσικών μέσων ενημέρωσης...
Παρά τον συγκρατημένο τόνο από το Κρεμλίνο, το Μπακού συνεχίζει να κλιμακώνει την ένταση.
Είναι απολύτως προφανές ότι η συμπεριφορά του Μπακού δεν είναι απλώς μια συναισθηματική αντίδραση σε μια αδικία.
Καταστάσεις σαν κι αυτή που συνέβη στο Yekaterinburg συμβαίνουν πολύ συχνά, και με μια σχετική βούληση το περιστατικό θα μπορούσε να λυθεί χωρίς διεθνή αντίδραση.
Όμως οι αζερικές αρχές αποφάσισαν να κινηθούν διαφορετικά.
Καλλιεργούν τη σύγκρουση
Γιατί προκάλεσαν σύγκρουση;
Είναι ένα καλό ερώτημα.
Στο διαδίκτυο υπάρχουν εκατοντάδες θεωρίες, από επιχειρηματικά συμφέροντα στην Ουκρανία μέχρι προετοιμασίες για νέο πόλεμο με την Αρμενία.
Αλλά, ενδεχομένως να μην χρειάζεται να ψάχνουμε πολύ βαθιά, καθώς υπήρχαν αντικειμενικοί λόγοι για την τρέχουσα κρίση.
Η συντριβή στο Aktau
Στο Αζερμπαϊτζάν εξακολουθεί να υπάρχει μια πικρή γεύση από τη συντριβή του αεροσκάφους Embraer E-190 κοντά στο Aktau πριν από έξι μήνες, τον Δεκέμβριο του 2024.
Αυτή η υπόθεση δεν είχε λογικό τέλος.
Το Μπακού έριξε την ευθύνη στη Μόσχα, ζητώντας δημόσιες συγγνώμες και αποζημιώσεις.
Η Ρωσία δεν αναγνώρισε καμία ευθύνη.
Το Αζερμπαϊτζάν δεν κλιμάκωσε τότε, αλλά από εκείνη τη στιγμή άρχισε συστηματική επιδείνωση των διμερών σχέσεων.
Το Ρωσικό Σπίτι
Τον περασμένο Φεβρουάριο ξέσπασε σκάνδαλο με το κλείσιμο του «Ρωσικού Σπιτιού» (αντιπροσωπεία της Rossotrudnichestvo) στο Μπακού, ενώ παράλληλα οι αζερικές αρχές έπληξαν το πρακτορείο Sputnik Azerbaijan.
Ίσως το περιστατικό με τους αδελφούς Safarov να είναι απλώς μια νέα αφορμή για να σπάσουν κι άλλο τις διμερείς σχέσεις.
Και στο μέλλον θα υπάρχουν κι άλλες αφορμές.
Θα συνεχίσουν να εμφανίζονται μέχρι η Ρωσία να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του Αζερμπαϊτζάν σχετικά με τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2024.
Περιφερειακή δύναμη μετά το Nagorno - Karabakh
Εδώ είναι σημαντικό να σημειωθεί και κάτι ακόμα.
Μετά την επιστροφή του Nagorno - Karabakh, το Αζερμπαϊτζάν ανέπτυξε αίσθημα περιφερειακής σημασίας.
Αυτό φαίνεται και από τη σημερινή ρητορική στα τοπικά μέσα — κατηγορούν τώρα τη Ρωσία ότι δήθεν δεν αναγνωρίζει το Αζερμπαϊτζάν ως «ισχυρό εθνικό κράτος».
Ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές με μια δόση περιφρόνησης το αποκαλούν «ίλιγγο από την επιτυχία».
Ωστόσο, αν αφήσουμε κατά μέρος τον πολιτικό σνομπισμό, φαίνεται ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει πραγματικές βάσεις για αυτόν τον προσδιορισμό.
Σε περιφερειακό επίπεδο, είναι πράγματι μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη που ελέγχει σημαντικές διαδρομές, που ενδιαφέρουν εξίσου τη Ρωσία, την Κίνα και την ΕΕ.
Ιδανικό το timing
Γεωπολιτικά, το Μπακού βρέθηκε επίσης σε μια ιδανική θέση που αξίζει να αξιοποιήσει.
Η Αρμενία βρίσκεται σε κατάρρευση.
Το Ιράν, που για πολύ καιρό συγκρατούσε τις φιλοδοξίες του Αζερμπαϊτζάν, τώρα σαφώς δεν έχει χρόνο για τον Καύκασο.
Κοντά υπάρχει ο «μεγάλος αδερφός», η Τουρκία.
Και η Ρωσία, λόγω της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης, δεν θέλει (ή δεν μπορεί) να αφιερώσει περισσότερες προσπάθειες σε αυτήν την περιοχή, οπότε απλώς ακολουθεί την πορεία των πραγμάτων.
Έτσι, καθώς επιδεινώθηκαν οι σχέσεις με το Ερεβάν (σ.σ. Αρμενία), η Μόσχα άρχισε να στρέφεται όλο και περισσότερο προς το Μπακού.
Το 2024, πριν την ατυχία της αεροπορικής τραγωδίας, υπήρχε η αίσθηση ότι η Ρωσία θεωρεί το Αζερμπαϊτζάν ως πιθανό κλειδί-σύμμαχο στην περιοχή.
Θα το πάει στα άκρα;
Πιθανότατα, υπό το πρίσμα αυτών, το Μπακού απέκτησε αυτοπεποίθηση στις σχέσεις του με τη Ρωσία.
Δεν θα εξέπληττε αν πιστεύουν πως η Ρωσία χρειάζεται περισσότερο το Αζερμπαϊτζάν από ότι το αντίστροφο, και θεωρούν πως μπορούν να πιέσουν τη Μόσχα.
Πρώτη στην ατζέντα μπορεί να είναι η αεροπορική τραγωδία στο Aktau, αλλά είναι πιθανές και άλλες απαιτήσεις (π.χ. χαλάρωση στη μετανάστευση).
Τότε οι δημόσιες αντιρωσικές επιθέσεις, όπως αυτές που βλέπουμε τώρα, γίνονται λίγο πιο κατανοητές.
Ωστόσο, η πίεση από το Μπακού μπορεί να φτάσει μόνο μέχρι ένα σημείο.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στη Ρωσία υπάρχει μια από τις μεγαλύτερες αζερικές διασπορές στον κόσμο (περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι).
Η Ρωσία είναι πρώτη (περίπου 50%) στην αγορά εμβασμάτων προς το Αζερμπαϊτζάν και βρίσκεται στις τρεις κορυφαίες εμπορικές εταίρους της αζέρικης δημοκρατίας.
Η Μόσχα έχει πολλές επιλογές για να απαντήσει στο «σαμποτάζ» του Μπακού, αρκεί βέβαια να το θελήσει.
Θα ρισκάρει η αζερική ηγεσία να προκαλέσει τη Ρωσία σε αποφασιστικές ενέργειες;
Δεν είναι βέβαιο.
Σε κάθε περίπτωση, για εκείνους αυτό θα είναι ένα είδος δοκιμασίας πολιτικής ωριμότητας.
www.bankingnews.gr
Και μάλιστα για έναν εντελώς τοπικό λόγο: οι αρχές του Yekaterinburg, ερευνώντας μια δολοφονία που έγινε πριν 20 χρόνια, πραγματοποίησαν έφοδο σε σπίτια μελών της αζερικής διασποράς.
Κατά τη διάρκεια των ερευνών, δύο βασικοί ύποπτοι - οι αδελφοί Safarov - πέθαναν, πιθανότατα από καρδιακά προβλήματα, αλλά για το επίσημο Μπακού αυτό ήταν αρκετό για να ξεσπάσει ένα σκάνδαλο διεθνούς εμβέλειας.
Αντιρωσική υστερία
Αυτή τη στιγμή στο Αζερμπαϊτζάν μαίνεται μια αντιρωσική υστερία με την χώρα να μιλά για προμελετημένη δολοφονία των αδελφών Safarov, με εθνοτικό κίνητρο.
Οι αρχές της χώρας έχουν ήδη συλλάβει αρκετούς δημοσιογράφους ρωσικών μέσων ενημέρωσης...
Παρά τον συγκρατημένο τόνο από το Κρεμλίνο, το Μπακού συνεχίζει να κλιμακώνει την ένταση.
Είναι απολύτως προφανές ότι η συμπεριφορά του Μπακού δεν είναι απλώς μια συναισθηματική αντίδραση σε μια αδικία.
Καταστάσεις σαν κι αυτή που συνέβη στο Yekaterinburg συμβαίνουν πολύ συχνά, και με μια σχετική βούληση το περιστατικό θα μπορούσε να λυθεί χωρίς διεθνή αντίδραση.
Όμως οι αζερικές αρχές αποφάσισαν να κινηθούν διαφορετικά.
Καλλιεργούν τη σύγκρουση
Γιατί προκάλεσαν σύγκρουση;
Είναι ένα καλό ερώτημα.
Στο διαδίκτυο υπάρχουν εκατοντάδες θεωρίες, από επιχειρηματικά συμφέροντα στην Ουκρανία μέχρι προετοιμασίες για νέο πόλεμο με την Αρμενία.
Αλλά, ενδεχομένως να μην χρειάζεται να ψάχνουμε πολύ βαθιά, καθώς υπήρχαν αντικειμενικοί λόγοι για την τρέχουσα κρίση.
Η συντριβή στο Aktau
Στο Αζερμπαϊτζάν εξακολουθεί να υπάρχει μια πικρή γεύση από τη συντριβή του αεροσκάφους Embraer E-190 κοντά στο Aktau πριν από έξι μήνες, τον Δεκέμβριο του 2024.
Αυτή η υπόθεση δεν είχε λογικό τέλος.
Το Μπακού έριξε την ευθύνη στη Μόσχα, ζητώντας δημόσιες συγγνώμες και αποζημιώσεις.
Η Ρωσία δεν αναγνώρισε καμία ευθύνη.
Το Αζερμπαϊτζάν δεν κλιμάκωσε τότε, αλλά από εκείνη τη στιγμή άρχισε συστηματική επιδείνωση των διμερών σχέσεων.
Το Ρωσικό Σπίτι
Τον περασμένο Φεβρουάριο ξέσπασε σκάνδαλο με το κλείσιμο του «Ρωσικού Σπιτιού» (αντιπροσωπεία της Rossotrudnichestvo) στο Μπακού, ενώ παράλληλα οι αζερικές αρχές έπληξαν το πρακτορείο Sputnik Azerbaijan.
Ίσως το περιστατικό με τους αδελφούς Safarov να είναι απλώς μια νέα αφορμή για να σπάσουν κι άλλο τις διμερείς σχέσεις.
Και στο μέλλον θα υπάρχουν κι άλλες αφορμές.
Θα συνεχίσουν να εμφανίζονται μέχρι η Ρωσία να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του Αζερμπαϊτζάν σχετικά με τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 2024.
Περιφερειακή δύναμη μετά το Nagorno - Karabakh
Εδώ είναι σημαντικό να σημειωθεί και κάτι ακόμα.
Μετά την επιστροφή του Nagorno - Karabakh, το Αζερμπαϊτζάν ανέπτυξε αίσθημα περιφερειακής σημασίας.
Αυτό φαίνεται και από τη σημερινή ρητορική στα τοπικά μέσα — κατηγορούν τώρα τη Ρωσία ότι δήθεν δεν αναγνωρίζει το Αζερμπαϊτζάν ως «ισχυρό εθνικό κράτος».
Ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές με μια δόση περιφρόνησης το αποκαλούν «ίλιγγο από την επιτυχία».
Ωστόσο, αν αφήσουμε κατά μέρος τον πολιτικό σνομπισμό, φαίνεται ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει πραγματικές βάσεις για αυτόν τον προσδιορισμό.
Σε περιφερειακό επίπεδο, είναι πράγματι μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη που ελέγχει σημαντικές διαδρομές, που ενδιαφέρουν εξίσου τη Ρωσία, την Κίνα και την ΕΕ.
Ιδανικό το timing
Γεωπολιτικά, το Μπακού βρέθηκε επίσης σε μια ιδανική θέση που αξίζει να αξιοποιήσει.
Η Αρμενία βρίσκεται σε κατάρρευση.
Το Ιράν, που για πολύ καιρό συγκρατούσε τις φιλοδοξίες του Αζερμπαϊτζάν, τώρα σαφώς δεν έχει χρόνο για τον Καύκασο.
Κοντά υπάρχει ο «μεγάλος αδερφός», η Τουρκία.
Και η Ρωσία, λόγω της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης, δεν θέλει (ή δεν μπορεί) να αφιερώσει περισσότερες προσπάθειες σε αυτήν την περιοχή, οπότε απλώς ακολουθεί την πορεία των πραγμάτων.
Έτσι, καθώς επιδεινώθηκαν οι σχέσεις με το Ερεβάν (σ.σ. Αρμενία), η Μόσχα άρχισε να στρέφεται όλο και περισσότερο προς το Μπακού.
Το 2024, πριν την ατυχία της αεροπορικής τραγωδίας, υπήρχε η αίσθηση ότι η Ρωσία θεωρεί το Αζερμπαϊτζάν ως πιθανό κλειδί-σύμμαχο στην περιοχή.
Θα το πάει στα άκρα;
Πιθανότατα, υπό το πρίσμα αυτών, το Μπακού απέκτησε αυτοπεποίθηση στις σχέσεις του με τη Ρωσία.
Δεν θα εξέπληττε αν πιστεύουν πως η Ρωσία χρειάζεται περισσότερο το Αζερμπαϊτζάν από ότι το αντίστροφο, και θεωρούν πως μπορούν να πιέσουν τη Μόσχα.
Πρώτη στην ατζέντα μπορεί να είναι η αεροπορική τραγωδία στο Aktau, αλλά είναι πιθανές και άλλες απαιτήσεις (π.χ. χαλάρωση στη μετανάστευση).
Τότε οι δημόσιες αντιρωσικές επιθέσεις, όπως αυτές που βλέπουμε τώρα, γίνονται λίγο πιο κατανοητές.
Ωστόσο, η πίεση από το Μπακού μπορεί να φτάσει μόνο μέχρι ένα σημείο.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στη Ρωσία υπάρχει μια από τις μεγαλύτερες αζερικές διασπορές στον κόσμο (περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι).
Η Ρωσία είναι πρώτη (περίπου 50%) στην αγορά εμβασμάτων προς το Αζερμπαϊτζάν και βρίσκεται στις τρεις κορυφαίες εμπορικές εταίρους της αζέρικης δημοκρατίας.
Η Μόσχα έχει πολλές επιλογές για να απαντήσει στο «σαμποτάζ» του Μπακού, αρκεί βέβαια να το θελήσει.
Θα ρισκάρει η αζερική ηγεσία να προκαλέσει τη Ρωσία σε αποφασιστικές ενέργειες;
Δεν είναι βέβαιο.
Σε κάθε περίπτωση, για εκείνους αυτό θα είναι ένα είδος δοκιμασίας πολιτικής ωριμότητας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών