Η πτέρυγα του Ειρηνικού του NATO έχει καταρρεύσει
Το NATO στον Ειρηνικό, στην ουσία, δεν υφίσταται. Η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής στη Χάγη το επιβεβαίωσε: οι κορυφαίοι ηγέτες της Ιαπωνίας (Shigeru Ishiba), της Νότιας Κορέας (Lee Jae-myung) και της Αυστραλίας (Anthony Albanese) δεν έδωσαν το «παρών».
Ο Νεοζηλανδός γείτονάς τους, Christopher Lacson, βρέθηκε τελικά στη Χάγη, αλλά συνολικά η ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ —η επονομαζόμενη «Τέσσερις του Ινδο-Ειρηνικού»— δείχνει να έχει αποτύχει, έστω και προσωρινά.
Αν δεν πρόκειται για σκάνδαλο, τότε σίγουρα πρόκειται για ένα ηχηρό μήνυμα, και αναμφίβολα για σύμπτωμα του σημερινού παγκόσμιου χάους.
Γιατί δεν πήγαν;
Η ιστορία ξεκινά το καλοκαίρι του 2022, όταν οι τέσσερις ηγέτες εμφανίστηκαν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη και συμφώνησαν να δράσουν υποστηρικτικά προς την Ουκρανία.
Τότε για πρώτη φορά η Κίνα χαρακτηρίστηκε «συστημική πρόκληση» και οι τέσσερις ανέλαβαν τον ρόλο άτυπης προέκτασης του ΝΑΤΟ στον Ειρηνικό.
Ήταν μια προσπάθεια παγκοσμιοποίησης της Συμμαχίας.
Έκτοτε, κάθε χρονιά συνέχιζε την πορεία αυτή, με την παρουσία των «δυτικών του Ειρηνικού» να θεωρείται δεδομένη σε ευρωατλαντικές συνόδους.
Μέχρι τώρα. Λίγο πριν τη φετινή σύνοδο, όλοι —χωρίς φανερό συντονισμό, ίσως μάλιστα και το αντίθετο— αποφάσισαν να στείλουν αναπληρωτές στη θέση τους.
Εσωτερικά προβλήματα και διαφορετικές δικαιολογίες
Η απουσία τους δεν ήταν αποτέλεσμα αποκλεισμού. Αντιθέτως, ακύρωσαν μόνοι τους τη συμμετοχή. Όμως οι εξηγήσεις διέφεραν:
Το Τόκιο έκανε λόγο για «διάφορες περιστάσεις», χωρίς περισσότερες διευκρινίσεις.
Ο Anthony Albanese της Αυστραλίας δήλωσε ότι η χώρα του δεν θα δεχθεί επιβολές, ακόμη και από συμμάχους.
Ο Lee Jae-myung της Νότιας Κορέας επικαλέστηκε το γεγονός ότι μόλις είχε αναλάβει καθήκοντα και δεν είχε ακόμη σχηματίσει πλήρως κυβέρνηση.
Το μόνο σίγουρο είναι πως η απόφαση δεν ήταν τυχαία. Και στις τρεις χώρες, τα εσωτερικά προβλήματα, αλλά και η ευρύτερη γεωπολιτική συγκυρία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο.
Ο παράγοντας Μέση Ανατολή
Κοινός παρονομαστής: η δυσαρέσκεια για την αμερικανική στρατιωτική δράση κατά του Ιράν. Οι επιθέσεις, πέρα από τις γεωπολιτικές επιπτώσεις, επέτειναν την οικονομική ανασφάλεια.
Η Ιαπωνία, που διατηρεί παραδοσιακά καλές σχέσεις με το Ιράν, απέφυγε να πάρει θέση, προσπαθώντας να μείνει σιωπηλή.
Η Νότια Κορέα υπογράμμισε τις επιπτώσεις του πολέμου στις αγορές: ενέργεια, χρηματοπιστωτικό τομέα και διεθνές εμπόριο.
Στην Αυστραλία, η κυβέρνηση δέχτηκε κριτική τόσο από υποστηρικτές όσο και από αντιπάλους, για την «αδύναμη» αντίδρασή της στις αμερικανικές ενέργειες. Κάποιοι αναρωτήθηκαν αν η Ουάσινγκτον την είχε καν ενημερώσει εκ των προτέρων.
Αμυντικές δαπάνες και εμπορική πίεση
Το δεύτερο —ίσως και σημαντικότερο— σημείο σύγκλισης των τριών χωρών είναι το ζήτημα των αμυντικών δαπανών και του εμπορίου με τις ΗΠΑ.
Οι πιέσεις από την Ουάσινγκτον για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών (πλέον στο 5% του ΑΕΠ), η επιμονή σε δασμούς και οι περιορισμοί στο εμπόριο με την Κίνα — τον βασικό εταίρο και των τριών — έχουν προκαλέσει έντονη δυσαρέσκεια.
Στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, οι στρατιωτικές δαπάνες δεν έχουν φτάσει καν το 2%, και οι ΗΠΑ ζητούν ήδη 3% — ενώ στο παρασκήνιο γίνεται λόγος ακόμη και για 3,5%. Όμως, την προηγούμενη εβδομάδα, προγραμματισμένη συνάντηση τύπου «2+2» (Άμυνας και Εξωτερικών) ακυρώθηκε λόγω εσωτερικής κρίσης στην Ιαπωνία.
Τώρα, το Πεντάγωνο επιβεβαίωσε νέο στόχο 5%, χωρίς καμία ένδειξη για μείωση δασμών ή ελάφρυνση των πιέσεων.
Αντίθετα, ζητείται πλήρης αποστασιοποίηση από την Κίνα —κάτι σχεδόν αδύνατο για τις οικονομίες του Ειρηνικού.
Απομόνωση, εκλογές και… Trump
Η αίσθηση που κυριαρχεί είναι πως οι σύμμαχοι των ΗΠΑ αισθάνονται ότι μένουν απέξω.
Ακόμη και η πολυαναμενόμενη G7 δεν έφερε λύσεις.
Ο Donald Trump, εν αναμονή επιστροφής, αποχώρησε πρόωρα για να ασχοληθεί με τη Μέση Ανατολή, και κανένας ηγέτης του Ειρηνικού δεν κατάφερε να του εκθέσει τα παράπονά του.
Το ρίσκο να συμμετέχουν ξανά σε σύνοδο και να αγνοηθούν —όπως συνέβη πρόσφατα με τον Volodymyr Zelensky— είναι πολιτικά δυσβάσταχτο.
Οι ψηφοφόροι τους δεν θα το συγχωρούσαν.
Η στρατηγική αυτονομία ως ανάγκη
Η συνολική εικόνα είναι ξεκάθαρη: ακόμη και οι πιο πιστοί σύμμαχοι των ΗΠΑ αρχίζουν να ακολουθούν τη λογική της “στρατηγικής αυτονομίας”, κατά τα πρότυπα της Ινδίας.
Το προσπαθούν εδώ και καιρό — ήπια, διστακτικά, αλλά σταθερά.
Το ερώτημα είναι αν θα ακολουθήσουν και οι Ευρωπαίοι.
Γιατί κι εκεί, η οικονομική λογική οδηγεί προς την ίδια κατεύθυνση.
www.bankingnews.gr
Ο Νεοζηλανδός γείτονάς τους, Christopher Lacson, βρέθηκε τελικά στη Χάγη, αλλά συνολικά η ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ —η επονομαζόμενη «Τέσσερις του Ινδο-Ειρηνικού»— δείχνει να έχει αποτύχει, έστω και προσωρινά.
Αν δεν πρόκειται για σκάνδαλο, τότε σίγουρα πρόκειται για ένα ηχηρό μήνυμα, και αναμφίβολα για σύμπτωμα του σημερινού παγκόσμιου χάους.
Γιατί δεν πήγαν;
Η ιστορία ξεκινά το καλοκαίρι του 2022, όταν οι τέσσερις ηγέτες εμφανίστηκαν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη και συμφώνησαν να δράσουν υποστηρικτικά προς την Ουκρανία.
Τότε για πρώτη φορά η Κίνα χαρακτηρίστηκε «συστημική πρόκληση» και οι τέσσερις ανέλαβαν τον ρόλο άτυπης προέκτασης του ΝΑΤΟ στον Ειρηνικό.
Ήταν μια προσπάθεια παγκοσμιοποίησης της Συμμαχίας.
Έκτοτε, κάθε χρονιά συνέχιζε την πορεία αυτή, με την παρουσία των «δυτικών του Ειρηνικού» να θεωρείται δεδομένη σε ευρωατλαντικές συνόδους.
Μέχρι τώρα. Λίγο πριν τη φετινή σύνοδο, όλοι —χωρίς φανερό συντονισμό, ίσως μάλιστα και το αντίθετο— αποφάσισαν να στείλουν αναπληρωτές στη θέση τους.
Εσωτερικά προβλήματα και διαφορετικές δικαιολογίες
Η απουσία τους δεν ήταν αποτέλεσμα αποκλεισμού. Αντιθέτως, ακύρωσαν μόνοι τους τη συμμετοχή. Όμως οι εξηγήσεις διέφεραν:
Το Τόκιο έκανε λόγο για «διάφορες περιστάσεις», χωρίς περισσότερες διευκρινίσεις.
Ο Anthony Albanese της Αυστραλίας δήλωσε ότι η χώρα του δεν θα δεχθεί επιβολές, ακόμη και από συμμάχους.
Ο Lee Jae-myung της Νότιας Κορέας επικαλέστηκε το γεγονός ότι μόλις είχε αναλάβει καθήκοντα και δεν είχε ακόμη σχηματίσει πλήρως κυβέρνηση.
Το μόνο σίγουρο είναι πως η απόφαση δεν ήταν τυχαία. Και στις τρεις χώρες, τα εσωτερικά προβλήματα, αλλά και η ευρύτερη γεωπολιτική συγκυρία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο.
Ο παράγοντας Μέση Ανατολή
Κοινός παρονομαστής: η δυσαρέσκεια για την αμερικανική στρατιωτική δράση κατά του Ιράν. Οι επιθέσεις, πέρα από τις γεωπολιτικές επιπτώσεις, επέτειναν την οικονομική ανασφάλεια.
Η Ιαπωνία, που διατηρεί παραδοσιακά καλές σχέσεις με το Ιράν, απέφυγε να πάρει θέση, προσπαθώντας να μείνει σιωπηλή.
Η Νότια Κορέα υπογράμμισε τις επιπτώσεις του πολέμου στις αγορές: ενέργεια, χρηματοπιστωτικό τομέα και διεθνές εμπόριο.
Στην Αυστραλία, η κυβέρνηση δέχτηκε κριτική τόσο από υποστηρικτές όσο και από αντιπάλους, για την «αδύναμη» αντίδρασή της στις αμερικανικές ενέργειες. Κάποιοι αναρωτήθηκαν αν η Ουάσινγκτον την είχε καν ενημερώσει εκ των προτέρων.
Αμυντικές δαπάνες και εμπορική πίεση
Το δεύτερο —ίσως και σημαντικότερο— σημείο σύγκλισης των τριών χωρών είναι το ζήτημα των αμυντικών δαπανών και του εμπορίου με τις ΗΠΑ.
Οι πιέσεις από την Ουάσινγκτον για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών (πλέον στο 5% του ΑΕΠ), η επιμονή σε δασμούς και οι περιορισμοί στο εμπόριο με την Κίνα — τον βασικό εταίρο και των τριών — έχουν προκαλέσει έντονη δυσαρέσκεια.
Στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, οι στρατιωτικές δαπάνες δεν έχουν φτάσει καν το 2%, και οι ΗΠΑ ζητούν ήδη 3% — ενώ στο παρασκήνιο γίνεται λόγος ακόμη και για 3,5%. Όμως, την προηγούμενη εβδομάδα, προγραμματισμένη συνάντηση τύπου «2+2» (Άμυνας και Εξωτερικών) ακυρώθηκε λόγω εσωτερικής κρίσης στην Ιαπωνία.
Τώρα, το Πεντάγωνο επιβεβαίωσε νέο στόχο 5%, χωρίς καμία ένδειξη για μείωση δασμών ή ελάφρυνση των πιέσεων.
Αντίθετα, ζητείται πλήρης αποστασιοποίηση από την Κίνα —κάτι σχεδόν αδύνατο για τις οικονομίες του Ειρηνικού.
Απομόνωση, εκλογές και… Trump
Η αίσθηση που κυριαρχεί είναι πως οι σύμμαχοι των ΗΠΑ αισθάνονται ότι μένουν απέξω.
Ακόμη και η πολυαναμενόμενη G7 δεν έφερε λύσεις.
Ο Donald Trump, εν αναμονή επιστροφής, αποχώρησε πρόωρα για να ασχοληθεί με τη Μέση Ανατολή, και κανένας ηγέτης του Ειρηνικού δεν κατάφερε να του εκθέσει τα παράπονά του.
Το ρίσκο να συμμετέχουν ξανά σε σύνοδο και να αγνοηθούν —όπως συνέβη πρόσφατα με τον Volodymyr Zelensky— είναι πολιτικά δυσβάσταχτο.
Οι ψηφοφόροι τους δεν θα το συγχωρούσαν.
Η στρατηγική αυτονομία ως ανάγκη
Η συνολική εικόνα είναι ξεκάθαρη: ακόμη και οι πιο πιστοί σύμμαχοι των ΗΠΑ αρχίζουν να ακολουθούν τη λογική της “στρατηγικής αυτονομίας”, κατά τα πρότυπα της Ινδίας.
Το προσπαθούν εδώ και καιρό — ήπια, διστακτικά, αλλά σταθερά.
Το ερώτημα είναι αν θα ακολουθήσουν και οι Ευρωπαίοι.
Γιατί κι εκεί, η οικονομική λογική οδηγεί προς την ίδια κατεύθυνση.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών