Οι συνωμότες συμφώνησαν ότι μια επιτροπή ηγεσίας, αποτελούμενη από λίγους υψηλόβαθμους αξιωματούχους, θα αναλάμβανε τη διακυβέρνηση της χώρας και θα διαπραγματευόταν μια συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να σταματήσουν οι επιθέσεις του Ισραήλ.
Οι επιθέσεις της Αμερικής κατά του Ιράν το βράδυ του Σαββάτου (21/6) ενέτειναν ακόμη περισσότερο τη δημόσια συζήτηση στην Τεχεράνη για το μέλλον της χώρας και το κατά πόσο ο Ανώτατος Ηγέτης Ayatollah Ali Khamenei θα πρέπει να παραμείνει στην εξουσία σύμφωνα με το περιοδικό The Atlantic, το οποίο επικαλείται πηγές του στο Ιράν.
Στις ημέρες που προηγήθηκαν της αμερικανικής παρέμβασης, μια ομάδα Ιρανών επιχειρηματιών, πολιτικών και στρατιωτικών προσώπων, καθώς και συγγενών υψηλόβαθμων κληρικών, σύμφωνα με δύο πηγές που συμμετείχαν στις συζητήσεις, είχε ξεκινήσει να καταστρώνει σχέδιο για τη διακυβέρνηση του Ιράν χωρίς τον Khamenei — είτε σε περίπτωση θανάτου του 86χρονου ηγέτη είτε αν παραμεριστεί. Συνταγματικά, το Assembly of Experts, ένα σώμα 88 κληρικών, θα έπρεπε να ψηφίσει την αποπομπή του Khamenei από τη θέση του, αλλά η οργάνωση μιας τέτοιας ψηφοφορίας υπό τις παρούσες συνθήκες θεωρείται απίθανη. Ο ηγέτης θα μπορούσε επίσης να παραγκωνιστεί πιο άτυπα, π.χ. από εσωτερικούς κύκλους που θα τον πίεζαν ή θα τον έπειθαν να μεταβιβάσει την πραγματική εξουσία σε έναν προσωρινό αντικαταστάτη.
Οι συνωμότες συμφώνησαν ότι μια επιτροπή ηγεσίας, αποτελούμενη από λίγους υψηλόβαθμους αξιωματούχους, θα αναλάμβανε τη διακυβέρνηση της χώρας και θα διαπραγματευόταν μια συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να σταματήσουν οι επιθέσεις του Ισραήλ.
Οι πηγές εξέφρασαν τον φόβο τους ότι μπορεί να αποκαλυφθούν, αλλά δήλωσαν ότι μιλούν για τις συζητήσεις τους με την ελπίδα ότι η δημοσιοποίηση θα μπορούσε να τους βοηθήσει να μετρήσουν τις περιφερειακές και διεθνείς αντιδράσεις. Ανάμεσα στις πληροφορίες που αποκάλυψαν είναι ότι ο πρώην πρόεδρος Hassan Rouhani, ο οποίος δεν συμμετέχει στις συζητήσεις, εξετάζεται για βασικό ρόλο στην επιτροπή ηγεσίας, καθώς και ότι ορισμένοι από τους στρατιωτικούς που συμμετέχουν έχουν τακτικές επαφές με ομολόγους τους από σημαντική χώρα του Κόλπου, αναζητώντας στήριξη για την αλλαγή πορείας του Ιράν και της σύνθεσης της ηγεσίας του.
«Η δική μας είναι μόνο μία από τις ιδέες», είπε ένα άτομο που συμμετείχε στις συζητήσεις. «Η Τεχεράνη είναι πλέον γεμάτη με τέτοια σχέδια. Υπάρχουν συνομιλίες και με Ευρωπαίους για το μέλλον του Ιράν. Όλοι ξέρουν ότι οι μέρες του Khamenei είναι μετρημένες. Ακόμη κι αν παραμείνει στο αξίωμα, δεν θα έχει πραγματική εξουσία.»
Διχασμένο το ιρανικό καθεστώς
Ένα άλλο άτομο που συμμετείχε στις ίδιες συνομιλίες δήλωσε ότι είναι πλέον λιγότερο αισιόδοξο σχετικά με την επιτυχία του σχεδίου τους να εξασφαλιστεί ειρήνη με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ. «Αλλά ακόμα κι αν το Ιράν τελικά επιλέξει μια επιθετική στάση απέναντι στις ΗΠΑ, ίσως χρειαστεί να παραμεριστεί ο Khamenei», είπε.
Η έκταση της ζημιάς που προκλήθηκε από τους βομβαρδισμούς αποτελεί αυτή τη στιγμή αντικείμενο πολεμικής προπαγάνδας μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης . Οι ΗΠΑ διατείνονται ότι η επίθεση ήταν εντυπωσιακά επιτυχής — ο πρόεδρος Donald Trump ισχυρίζεται ότι «κατέστρεψε» το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν — ενώ το Ιράν προσπαθεί να υποβαθμίσει την καταστροφή, υποστηρίζοντας ότι είχε ήδη μετακινήσει το πυρηνικό του υλικό και ότι τα πλήγματα δεν διείσδυσαν σε οχυρωμένες εγκαταστάσεις.
Όπως και να 'χει, το κλίμα στους ιρανικούς κύκλους που βρίσκονται κοντά στο καθεστώς είναι πλέον διχασμένο. Ορισμένοι εκ των συνωμοτών επιδιώκουν μια συμφωνία με τον Trump, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να εγκαταλειφθεί ο Khamenei. Άλλοι πιστεύουν ότι το Ιράν πρέπει να απαντήσει δυναμικά — αλλιώς θα ανοίξει τον δρόμο για περαιτέρω επιθέσεις.
Χωρίς επιλογές το Ιράν
Ο Mostafa Najafi, ειδικός με έδρα την Τεχεράνη και στενοσυνδεδεμένος με το ιρανικό σύστημα ασφαλείας, δήλωσε λίγο μετά τις επιθέσεις: «Το Ιράν θα απαντήσει και ο πόλεμος θα επεκταθεί, έστω και προσωρινά».
Σύμφωνα με τον Najafi, η μακρόχρονη εμπειρία του Ιράν στον ασύμμετρο πόλεμο το καθιστά ικανό να αντέξει σε μια παρατεταμένη αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ.
Το Ιράν είχε προσπαθήσει να μην εμπλέξει άμεσα τις περιφερειακές του πολιτοφυλακές εναντίον αμερικανικών στόχων, όμως, όπως είπε, ένα απευθείας πλήγμα από τις ΗΠΑ θα μπορούσε να αλλάξει αυτή τη στάση.
Παρόλα αυτά, οι επιλογές του Ιράν είναι περιορισμένες. Η Hezbollah στον Λίβανο είναι πια σκιά του παλιού της εαυτού και δείχνει ελάχιστη διάθεση να εμπλακεί. Στο Ιράκ, λόγω της προεκλογικής περιόδου, οι φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές διστάζουν να προκαλέσουν εμπλοκή της χώρας σε νέο πόλεμο.
Μέσα στο καθεστώς του Ιράν, υπάρχουν πλέον φωνές που προτείνουν την αποχώρηση από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT) και την ανοιχτή επιδίωξη απόκτησης πυρηνικών όπλων. Ακόμα και πιο μετριοπαθή πρόσωπα έχουν αρχίσει να υιοθετούν πολεμοχαρή ρητορική. Για παράδειγμα, πριν από την επίθεση των ΗΠΑ, ο πρώην πρόεδρος της Βουλής, Ali Larijani, απείλησε τον επικεφαλής του ΔΟΑΕ, Rafael Grossi, λέγοντας ότι το Ιράν «θα τον κυνηγήσει» μετά τον πόλεμο.
Όμως οι εξελίξεις τρέχουν πιο γρήγορα απ’ όσο μπορεί να διαχειριστεί ο Ali Khamenei. Ο Mojtaba Dehghani, Ιρανός αναλυτής με έδρα την Ευρώπη και γνώστης του εσωτερικού κύκλου εξουσίας της Τεχεράνης, εκτιμά ότι το Ιράν πιθανόν να προβεί σε συμβολική επίθεση, πιθανότατα σε αμερικανική βάση στο Ιράκ. Ωστόσο, μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε γενικευμένη ανάφλεξη και την κατάρρευση του Khamenei, καθώς αντίπαλες φατρίες θα δουν την ευκαιρία να πάρουν την εξουσία και να διαπραγματευτούν ειρήνη με τις ΗΠΑ.
Το δίλημμα του Khamenei
Εδώ και δεκαετίες, ο Khamenei φωνάζει «Θάνατος στην Αμερική» και «Θάνατος στο Ισραήλ» χωρίς όμως να εμπλέκεται σε άμεσο πόλεμο στο ιρανικό έδαφος. Τώρα, όμως, η χώρα του δέχεται επίθεση και από τις δύο χώρες. Το Ιράν βρίσκεται μπροστά σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι:
1. Είτε κλιμακώνει τον πόλεμο, διακινδυνεύοντας να αποξενώσει και τα κράτη του Περσικού Κόλπου που φιλοξενούν αμερικανικές βάσεις,
2. Είτε προχωρά σε ιστορικό συμβιβασμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες, εγκαταλείποντας δεκαετίες εχθρότητας.
Η στάση του Khamenei φαίνεται ταυτόχρονα αδιάλλακτη και διστακτική, ακόμα και δειλή. Και αυτό προκαλεί αναστάτωση στα ανώτερα κλιμάκια της εξουσίας, όπου όλο και περισσότεροι αναρωτιούνται αν ήρθε η ώρα να παραμεριστεί.
www.bankingnews.gr
Στις ημέρες που προηγήθηκαν της αμερικανικής παρέμβασης, μια ομάδα Ιρανών επιχειρηματιών, πολιτικών και στρατιωτικών προσώπων, καθώς και συγγενών υψηλόβαθμων κληρικών, σύμφωνα με δύο πηγές που συμμετείχαν στις συζητήσεις, είχε ξεκινήσει να καταστρώνει σχέδιο για τη διακυβέρνηση του Ιράν χωρίς τον Khamenei — είτε σε περίπτωση θανάτου του 86χρονου ηγέτη είτε αν παραμεριστεί. Συνταγματικά, το Assembly of Experts, ένα σώμα 88 κληρικών, θα έπρεπε να ψηφίσει την αποπομπή του Khamenei από τη θέση του, αλλά η οργάνωση μιας τέτοιας ψηφοφορίας υπό τις παρούσες συνθήκες θεωρείται απίθανη. Ο ηγέτης θα μπορούσε επίσης να παραγκωνιστεί πιο άτυπα, π.χ. από εσωτερικούς κύκλους που θα τον πίεζαν ή θα τον έπειθαν να μεταβιβάσει την πραγματική εξουσία σε έναν προσωρινό αντικαταστάτη.
Οι συνωμότες συμφώνησαν ότι μια επιτροπή ηγεσίας, αποτελούμενη από λίγους υψηλόβαθμους αξιωματούχους, θα αναλάμβανε τη διακυβέρνηση της χώρας και θα διαπραγματευόταν μια συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να σταματήσουν οι επιθέσεις του Ισραήλ.
Οι πηγές εξέφρασαν τον φόβο τους ότι μπορεί να αποκαλυφθούν, αλλά δήλωσαν ότι μιλούν για τις συζητήσεις τους με την ελπίδα ότι η δημοσιοποίηση θα μπορούσε να τους βοηθήσει να μετρήσουν τις περιφερειακές και διεθνείς αντιδράσεις. Ανάμεσα στις πληροφορίες που αποκάλυψαν είναι ότι ο πρώην πρόεδρος Hassan Rouhani, ο οποίος δεν συμμετέχει στις συζητήσεις, εξετάζεται για βασικό ρόλο στην επιτροπή ηγεσίας, καθώς και ότι ορισμένοι από τους στρατιωτικούς που συμμετέχουν έχουν τακτικές επαφές με ομολόγους τους από σημαντική χώρα του Κόλπου, αναζητώντας στήριξη για την αλλαγή πορείας του Ιράν και της σύνθεσης της ηγεσίας του.
«Η δική μας είναι μόνο μία από τις ιδέες», είπε ένα άτομο που συμμετείχε στις συζητήσεις. «Η Τεχεράνη είναι πλέον γεμάτη με τέτοια σχέδια. Υπάρχουν συνομιλίες και με Ευρωπαίους για το μέλλον του Ιράν. Όλοι ξέρουν ότι οι μέρες του Khamenei είναι μετρημένες. Ακόμη κι αν παραμείνει στο αξίωμα, δεν θα έχει πραγματική εξουσία.»
Διχασμένο το ιρανικό καθεστώς
Ένα άλλο άτομο που συμμετείχε στις ίδιες συνομιλίες δήλωσε ότι είναι πλέον λιγότερο αισιόδοξο σχετικά με την επιτυχία του σχεδίου τους να εξασφαλιστεί ειρήνη με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ. «Αλλά ακόμα κι αν το Ιράν τελικά επιλέξει μια επιθετική στάση απέναντι στις ΗΠΑ, ίσως χρειαστεί να παραμεριστεί ο Khamenei», είπε.
Η έκταση της ζημιάς που προκλήθηκε από τους βομβαρδισμούς αποτελεί αυτή τη στιγμή αντικείμενο πολεμικής προπαγάνδας μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης . Οι ΗΠΑ διατείνονται ότι η επίθεση ήταν εντυπωσιακά επιτυχής — ο πρόεδρος Donald Trump ισχυρίζεται ότι «κατέστρεψε» το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν — ενώ το Ιράν προσπαθεί να υποβαθμίσει την καταστροφή, υποστηρίζοντας ότι είχε ήδη μετακινήσει το πυρηνικό του υλικό και ότι τα πλήγματα δεν διείσδυσαν σε οχυρωμένες εγκαταστάσεις.
Όπως και να 'χει, το κλίμα στους ιρανικούς κύκλους που βρίσκονται κοντά στο καθεστώς είναι πλέον διχασμένο. Ορισμένοι εκ των συνωμοτών επιδιώκουν μια συμφωνία με τον Trump, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να εγκαταλειφθεί ο Khamenei. Άλλοι πιστεύουν ότι το Ιράν πρέπει να απαντήσει δυναμικά — αλλιώς θα ανοίξει τον δρόμο για περαιτέρω επιθέσεις.
Χωρίς επιλογές το Ιράν
Ο Mostafa Najafi, ειδικός με έδρα την Τεχεράνη και στενοσυνδεδεμένος με το ιρανικό σύστημα ασφαλείας, δήλωσε λίγο μετά τις επιθέσεις: «Το Ιράν θα απαντήσει και ο πόλεμος θα επεκταθεί, έστω και προσωρινά».
Σύμφωνα με τον Najafi, η μακρόχρονη εμπειρία του Ιράν στον ασύμμετρο πόλεμο το καθιστά ικανό να αντέξει σε μια παρατεταμένη αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ.
Το Ιράν είχε προσπαθήσει να μην εμπλέξει άμεσα τις περιφερειακές του πολιτοφυλακές εναντίον αμερικανικών στόχων, όμως, όπως είπε, ένα απευθείας πλήγμα από τις ΗΠΑ θα μπορούσε να αλλάξει αυτή τη στάση.
Παρόλα αυτά, οι επιλογές του Ιράν είναι περιορισμένες. Η Hezbollah στον Λίβανο είναι πια σκιά του παλιού της εαυτού και δείχνει ελάχιστη διάθεση να εμπλακεί. Στο Ιράκ, λόγω της προεκλογικής περιόδου, οι φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές διστάζουν να προκαλέσουν εμπλοκή της χώρας σε νέο πόλεμο.
Μέσα στο καθεστώς του Ιράν, υπάρχουν πλέον φωνές που προτείνουν την αποχώρηση από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT) και την ανοιχτή επιδίωξη απόκτησης πυρηνικών όπλων. Ακόμα και πιο μετριοπαθή πρόσωπα έχουν αρχίσει να υιοθετούν πολεμοχαρή ρητορική. Για παράδειγμα, πριν από την επίθεση των ΗΠΑ, ο πρώην πρόεδρος της Βουλής, Ali Larijani, απείλησε τον επικεφαλής του ΔΟΑΕ, Rafael Grossi, λέγοντας ότι το Ιράν «θα τον κυνηγήσει» μετά τον πόλεμο.
Όμως οι εξελίξεις τρέχουν πιο γρήγορα απ’ όσο μπορεί να διαχειριστεί ο Ali Khamenei. Ο Mojtaba Dehghani, Ιρανός αναλυτής με έδρα την Ευρώπη και γνώστης του εσωτερικού κύκλου εξουσίας της Τεχεράνης, εκτιμά ότι το Ιράν πιθανόν να προβεί σε συμβολική επίθεση, πιθανότατα σε αμερικανική βάση στο Ιράκ. Ωστόσο, μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε γενικευμένη ανάφλεξη και την κατάρρευση του Khamenei, καθώς αντίπαλες φατρίες θα δουν την ευκαιρία να πάρουν την εξουσία και να διαπραγματευτούν ειρήνη με τις ΗΠΑ.
Το δίλημμα του Khamenei
Εδώ και δεκαετίες, ο Khamenei φωνάζει «Θάνατος στην Αμερική» και «Θάνατος στο Ισραήλ» χωρίς όμως να εμπλέκεται σε άμεσο πόλεμο στο ιρανικό έδαφος. Τώρα, όμως, η χώρα του δέχεται επίθεση και από τις δύο χώρες. Το Ιράν βρίσκεται μπροστά σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι:
1. Είτε κλιμακώνει τον πόλεμο, διακινδυνεύοντας να αποξενώσει και τα κράτη του Περσικού Κόλπου που φιλοξενούν αμερικανικές βάσεις,
2. Είτε προχωρά σε ιστορικό συμβιβασμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες, εγκαταλείποντας δεκαετίες εχθρότητας.
Η στάση του Khamenei φαίνεται ταυτόχρονα αδιάλλακτη και διστακτική, ακόμα και δειλή. Και αυτό προκαλεί αναστάτωση στα ανώτερα κλιμάκια της εξουσίας, όπου όλο και περισσότεροι αναρωτιούνται αν ήρθε η ώρα να παραμεριστεί.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών