Περισσότερες από 90 χώρες, με επικεφαλής τις BRICS, εγκαταλείπουν το δολάριο στις διεθνείς εμπορικές τους συναλλαγές.
Στη θέση του, το γουάν, το ρούβλι ή η ρουπία κερδίζουν σταδιακά έδαφος.
Αυτή η στρατηγική αναδιάταξη, που δεν αποτελεί απλώς τεχνική προσαρμογή, αμφισβητεί τη χρηματοοικονομική τάξη πραγμάτων που διαμορφώθηκε γύρω από τις Ηνωμένες Πολιτείες από την εποχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Στο επίκεντρο αυτής της κίνησης βρίσκεται η συνειδητή επιδίωξη οικονομικής κυριαρχίας και η άμεση πρόκληση στην αμερικανική ηγεμονία επί των παγκόσμιων ροών.
Η πτώση του δολαρίου στη σύνοδο κορυφής των BRICS
Περισσότερες από 90 χώρες έχουν ξεκινήσει μια ιστορική ρήξη με το δολάριο στις διεθνείς εμπορικές τους συναλλαγές. Ολόκληρες περιοχές, όπως η Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (CIS), η Αφρική και η ASEAN, συμμετέχουν υιοθετώντας τα δικά τους νομίσματα στις εμπορικές συναλλαγές.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντέδρασαν έντονα, με τον Donald Trump να απειλεί με εμπορικές κυρώσεις. Παρά τις εντάσεις, η αποδολαριοποίηση διαφαίνεται ως μια τάση με διάρκεια, ίσως σηματοδοτώντας μια νέα παγκόσμια νομισματική ισορροπία.
Οι BRICS στην πρωτοπορία της παγκόσμιας αποδολαριοποίησης
Από τις αρχές του 2025, τα μέλη των BRICS ενίσχυσαν τη στρατηγική τους για αποδολαριοποίηση με απτές ενέργειες, όπως η μετάβαση σε τοπικά νομίσματα.
Αυτή η δυναμική βασίζεται σε μια κοινή επιδίωξη για αποκατάσταση νομισματικής κυριαρχίας στις διεθνείς συναλλαγές, σημειώνει το Cointribune.
Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Ιράν, Mohammad Reza Farzin, δήλωσε πως το Ιράν έχει καταλήξει σε νομισματική συμφωνία με τη Ρωσία και έχει καταργήσει πλήρως το δολάριο από τις συναλλαγές του, πραγματοποιώντας τώρα τις εμπορικές του δραστηριότητες αποκλειστικά σε ρούβλια και ριάλ.
Αντίστοιχα, οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Ινδίας και Ρωσίας διπλασιάστηκαν από 13 σε 27 δισεκατομμύρια δολάρια, χάρη στη χρήση της ρουπίας.
Η Βραζιλία έχει θεσπίσει απευθείας ανταλλαγές μεταξύ ρεάλ και γουάν με την Κίνα, στηριζόμενη στην ενσωμάτωση του κινεζικού συστήματος πληρωμών στο βραζιλιάνικο τραπεζικό σύστημα.
Πέρα από τις διμερείς συμφωνίες, οι BRICS αναπτύσσουν νέες χρηματοοικονομικές υποδομές ικανές να ανταγωνιστούν τα δυτικά συστήματα.
Το σύστημα πληρωμών BRICS Pay σε τοπικά νομίσματα επιτρέπει ήδη σε περισσότερες από 50 χώρες να παρακάμπτουν το SWIFT.
Η Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών πραγματοποιεί πλέον το 85% των διασυνοριακών συναλλαγών της σε εθνικά νομίσματα.
Η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (NDB) χρηματοδοτεί έργα υποδομής σε τοπικά νομίσματα, όπως στη Βραζιλία και στη Ρωσία.
Το ρούβλι έχει αυξήσει το μερίδιό του στις ρωσικές εξαγωγές από 10% σε άνω του 40%, άλμα που καταγράφηκε μετά τις κυρώσεις λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Αυτές οι εξελίξεις δείχνουν ότι η αποδολαριοποίηση έχει περάσει από τη ρητορική στην πράξη, ενσωματώνοντας νέα εργαλεία, συνειδητές πολιτικές αποφάσεις και ενισχυμένη περιφερειακή συνεργασία στο διεθνές οικονομικό σύστημα.
Ένα φαινόμενο που ξεπερνά τον κύκλο των BRICS
Πέρα από τις BRICS, το κύμα της αποδολαριοποίησης επεκτείνεται σε πολλές χώρες της Αφρικής, της Ασίας και του πρώην σοβιετικού μπλοκ.
Η Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών, που περιλαμβάνει την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν, πραγματοποιεί πλέον πάνω από 85% των διασυνοριακών της συναλλαγών σε τοπικά νομίσματα.
Η Αφρική ακολουθεί αντίστοιχη πορεία.
Η Τανζανία έχει επισήμως απαγορεύσει το δολάριο σε ορισμένες συναλλαγές, ανοίγοντας τον δρόμο και για άλλες χώρες όπως η Κένυα και η Νιγηρία να υιοθετήσουν μοντέλα πληρωμών σε εθνικά νομίσματα. Η ASEAN προωθεί ενεργά περιφερειακούς μηχανισμούς για διακανονισμούς σε τοπικά νομίσματα.
Ιδιαίτερα εμφανής είναι η αλλαγή στον τομέα της ενέργειας.
Η Σαουδική Αραβία, πλέον ευθυγραμμισμένη με τις BRICS, αποδέχεται το γουάν για τις πωλήσεις πετρελαίου της. Η Ινδία πληρώνει τις ρωσικές εισαγωγές της σε ρουπίες, παρακάμπτοντας το δολάριο.
Η Γκάνα, από την πλευρά της, χρησιμοποιεί χρυσό για τις εισαγωγές πετρελαίου. Αυτές οι κινήσεις ερμηνεύονται ως απάντηση στη χρήση του δολαρίου ως πολιτικό όπλο. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Vladimir Putin: «Το δολάριο χρησιμοποιείται ως όπλο. Το βλέπουμε ξεκάθαρα. Είναι σοβαρό λάθος».
Η αμερικανική αντίδραση και η παγκόσμια δυναμική
Απέναντι σε αυτή την τάση, οι Ηνωμένες Πολιτείες αντέδρασαν άμεσα.
Ο Trump απείλησε με την επιβολή δασμών 100% στις χώρες που προωθούν νομισματικές εναλλακτικές. Αυτές οι απειλές είχαν ήδη πολιτικές συνέπειες.
Στη Βραζιλία, ο Πρόεδρος Lula απέσυρε από την ατζέντα της βραζιλιάνικης προεδρίας των BRICS για φέτος την ιδέα ενός κοινού νομίσματος, τονίζοντας όμως: «Η προσφυγή στον μονομερή δρόμο υπονομεύει τη διεθνή τάξη.
Απέναντι στην πόλωση, η συνεπής υπεράσπιση του πολυμερισμού είναι η μόνη διέξοδος».
Παρόλα αυτά, το ρεύμα της αποδολαριοποίησης φαίνεται αμετάστρεπτο.
Δεν αποτελεί πλέον απλώς μια διαμαρτυρία, αλλά μια παγκόσμια στρατηγική στροφή.
Το ερώτημα που απομένει είναι αν αυτή η νομισματική μεταμόρφωση θα οδηγήσει σε έναν διαρκή επαναπροσδιορισμό της οικονομικής ισχύος ή αν θα εντείνει τις ήδη υπαρκτές γεωπολιτικές κατακερματίσεις.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών