Η ισραηλινή επίθεση στο South Pars οδηγεί την Ευρώπη σε μια νέα ενεργειακή κρίση
Η τελευταία στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ στις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν και στον κύριο άξονα του ενεργειακού του τομέα έχει αναδιαμορφώσει το γεωπολιτικό τοπίο της περιοχής.
Για την Ευρώπη, η επίθεση θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την αρχή μιας καταστροφής στην ενεργειακή πολιτική.
Είναι ακόμα νωρίς για να εκτιμηθούν πλήρως οι στρατηγικές επιθέσεις του Ισραήλ στις πυρηνικές υποδομές και την παραγωγή ενέργειας του Ιράν.
Ωστόσο, ένα πράγμα είναι ήδη σαφές: εκτός από την συστηματική εξάλειψη στρατιωτικών και πυρηνικών στόχων, η ακριβής επίθεση στο πεδίο φυσικού αερίου South Pars σηματοδοτεί μια δραματική κλιμάκωση των στρατιωτικών γεγονότων.
Το South Pars, το οποίο βρίσκεται στον Περσικό Κόλπο, είναι σήμερα το μεγαλύτερο ενεργό πεδίο φυσικού αερίου στον κόσμο και ένας κεντρικός πυλώνας της οικονομικής σταθερότητας του ιρανικού καθεστώτος.
Στοχοποιώντας αυτήν την εγκατάσταση, το Ισραήλ έστειλε ένα σαφές μήνυμα ότι επιδιώκει να προκαλέσει αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη—και είναι έτοιμο να ρισκάρει αντίποινα επιθέσεων στην δική του ενεργειακή υποδομή για να το πετύχει.
Χτυπώντας τη βιομηχανική αρτηρία του Ιράν
Η επίθεση της 14ης Ιουνίου στο πεδίο αερίου είχε ως αποτέλεσμα την άμεση διακοπή της λειτουργίας μιας από τις τέσσερις μονάδες παραγωγής του.
Η ημερήσια παραγωγή μειώθηκε κατά 12 εκατομμύρια κυβικά μέτρα—μια μείωση περίπου 4,4% στην ημερήσια παραγωγή αερίου του Ιράν, η οποία ανέρχεται σε περίπου 275 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.
Με την εγχώρια τιμή του αερίου να κυμαίνεται γύρω από τα 0,07 δολ. ανά κυβικό μέτρο, το ιρανικό καθεστώς χάνει τώρα περίπου 840.000 δολ. ημερησίως.
Αυτό αποτελεί σοβαρό πλήγμα στον ενεργειακό τομέα της χώρας, καθώς το South Pars είναι η πιο σημαντική πηγή ενέργειας του Ιράν.
Το Ιράν χρησιμοποιεί το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου του για εγχώρια κατανάλωση—κυρίως για παραγωγή ενέργειας, θέρμανση και βιομηχανικούς σκοπούς.
Μόνο περίπου το 10% της παραγωγής αερίου του προορίζεται για εξαγωγή, σύμφωνα με την Εθνική Ιρανική Εταιρεία Φυσικού Αερίου (NIGC), με το Ιράκ και την Τουρκία ως κύριους πελάτες του μέσω μακροχρόνιων συμβολαίων.
Η εξαγωγή προς την Ευρώπη παραμένει στρατηγικός στόχος για την Τεχεράνη, αλλά είναι προς το παρόν αμελητέα λόγω της έλλειψης υποδομών και των εχθρικών πολιτικών συνθηκών.
Η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης
Η ισραηλινή επίθεση προκάλεσε άμεση αύξηση στις παγκόσμιες τιμές ενέργειας.
Σε λίγες ώρες, η τιμή του πετρελαίου εκτοξεύθηκε κατά 14% φτάνοντας τα 73 δολ. το βαρέλι, αντικατοπτρίζοντας τους φόβους της αγοράς για μια περιφερειακή κλιμάκωση που θα μπορούσε να βλάψει μόνιμα τις υποδομές παραγωγής ενέργειας.
Ενώ οι παγκόσμιες αγορές LNG επηρεάστηκαν λιγότερο άμεσα, οι έμποροι άρχισαν να υπολογίζουν κινδύνους μέσω των συμβολαίων πετρελαίου και φυσικού αερίου, αναμένοντας περαιτέρω επιθέσεις σε κρίσιμες ενεργειακές εγκαταστάσεις.
Αν η σύγκρουση επεκταθεί, οι περιοχές που εξαρτώνται από εισαγωγές ενέργειας και είναι φτωχές σε ενέργεια, θα μπορούσαν να πληρώσουν βαρύ τίμημα.
Η Ευρώπη, και ειδικότερα, θα μπορούσε να θυμηθεί τα πετρελαϊκά σοκ της δεκαετίας του 1970, όταν ο OPEC αντέδρασε στην υποστήριξη της Δύσης προς το Ισραήλ κατά τον Πόλεμο του Γιομ Κιμπούρ με περικοπή 5% στην παραγωγή—βουλιάζοντας τη Δύση σε ύφεση.
Εκείνη την εποχή, η τιμή του πετρελαίου εκτοξεύθηκε από 3 δολ. σε πάνω από 12 δολ. το βαρέλι σε λιγότερο από ένα χρόνο.
Οι δυτικές οικονομίες αγωνίστηκαν να ανταποκριθούν με δραστικά μέτρα, όπως οι θρυλικές "Κυριακές χωρίς αυτοκίνητα."
Ευάλωτη η Ευρώπη
Παρά τις δεκαετίες ρητορικής για ενεργειακή ανεξαρτησία, η Ευρώπη παραμένει ιδιαίτερα ευάλωτη.
Περίπου το 58% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να καλύπτεται από εισαγωγές από άλλες χώρες.
Αυτή η εξάρτηση καθιστά την Ευρώπη ευάλωτη σε γεωπολιτικές κρίσεις, μεταβλητότητα τιμών και διαταραχές στην τροφοδοσία.
Η ενεργειακή ασφάλεια υπήρξε ανέκαθεν κεντρική ανησυχία της ευρωπαϊκής πολιτικής, αλλά η ήπειρος απέτυχε να ξεφύγει από την γεωπολιτική πίεση της παγκόσμιας ενεργειακής αγοράς.
Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ, η οποία επαινείται ως τολμηρή ενεργειακή μεταρρύθμιση, στην πράξη έχει βαθύνει την ευαλωτότητα της Ευρώπης επιταχύνοντας την αποβιομηχάνιση και αδυνατίζοντας τη βιομηχανική της βάση.
Η εξάρτηση από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο παραμένει ιδιαίτερα έντονη.
Η Γερμανία, παρά τις ετήσιες επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ στη "πράσινη μετάβαση", εισάγει το 66% της ενέργειάς της.
Η Ιταλία εξαρτάται από εισαγωγές για το 75% των αναγκών της, και η Ισπανία για το 68%.
Μόνο λίγες χώρες, όπως η Εσθονία (3%) και η Σουηδία (26%), μπορούν να ισχυριστούν σχετική ενεργειακή ανεξαρτησία.
Το Ευρώ και η παγίδα
Για τις χώρες της ευρωζώνης, η επανάληψη της πετρελαϊκής κρίσης της δεκαετίας του 1970 θα ήταν οικονομικά καταστροφική.
Οι κρίσεις αυτού του είδους οδηγούν το κινητό κεφάλαιο προς το αμερικανικό δολάριο—το κυρίαρχο νόμισμα στις εμπορικές συναλλαγές ενέργειας.
Οι ΗΠΑ, με την κυρίως ενεργειακά αυτόνομη οικονομία τους, θα προστατευτούν από μεγάλο μέρος των επιπτώσεων.
Η κατάσταση της Ευρώπης, αντίθετα, είναι επισφαλής.
Το ευρώ είναι ένα fiat νόμισμα που υποστηρίζεται από έναν εκδότη με περιορισμένη πρόσβαση σε εγχώριες ενεργειακές πηγές.
Αντιμέτωπη με γεωπολιτικούς κραδασμούς, πιθανότατα θα υποστεί απότομη υποτίμηση καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να πληρώσει τις αυξανόμενες τιμές εισαγωγής.
Η άνοδος των τιμών ενέργειας θα λειτουργήσει ως επιταχυντής της ύφεσης, εντείνοντας τις υπάρχουσες πληθωριστικές πιέσεις και προκαλώντας φυγή κεφαλαίων προς πιο ενεργειακά ασφαλείς περιοχές.
Η Ευρώπη είναι παγιδευμένη. Η πολιτική εξάλειψη της πυρηνικής ενέργειας στη Γερμανία και το εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια έχουν εντείνει μόνο την έκθεση της ηπείρου.
Η Βρυξέλλες φαίνονται παραλυμένες απέναντι σε αυτή τη γεωπολιτική αναταραχή.
Ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν υπογραμμίζει αυτό που έχει ήδη γίνει σαφές στην σύγκρουση της Ουκρανίας: η ΕΕ χάνει γεωπολιτική σημασία με ταχύτατο ρυθμό.
Παίζει ελάχιστο έως καθόλου ρόλο στην αποτροπή ή επίλυση των κεντρικών συγκρούσεων της εποχής μας.
Χωρίς μια θεμελιώδη αλλαγή στρατηγικής—και μια ανανεωμένη προθυμία για πρακτική διπλωματία—η Ευρώπη στερείται των εργαλείων για να αντιμετωπίσει το επερχόμενο ενεργειακό σοκ.
Η ΕΕ πρέπει να ξαναμάθει την τέχνη των διαπραγματεύσεων. Η επιρροή της στις περιοχές του κόσμου με κυρίαρχη ενέργεια εξατμίζεται γρήγορα.
www.bankingnews.gr
Για την Ευρώπη, η επίθεση θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την αρχή μιας καταστροφής στην ενεργειακή πολιτική.
Είναι ακόμα νωρίς για να εκτιμηθούν πλήρως οι στρατηγικές επιθέσεις του Ισραήλ στις πυρηνικές υποδομές και την παραγωγή ενέργειας του Ιράν.
Ωστόσο, ένα πράγμα είναι ήδη σαφές: εκτός από την συστηματική εξάλειψη στρατιωτικών και πυρηνικών στόχων, η ακριβής επίθεση στο πεδίο φυσικού αερίου South Pars σηματοδοτεί μια δραματική κλιμάκωση των στρατιωτικών γεγονότων.
Το South Pars, το οποίο βρίσκεται στον Περσικό Κόλπο, είναι σήμερα το μεγαλύτερο ενεργό πεδίο φυσικού αερίου στον κόσμο και ένας κεντρικός πυλώνας της οικονομικής σταθερότητας του ιρανικού καθεστώτος.
Στοχοποιώντας αυτήν την εγκατάσταση, το Ισραήλ έστειλε ένα σαφές μήνυμα ότι επιδιώκει να προκαλέσει αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη—και είναι έτοιμο να ρισκάρει αντίποινα επιθέσεων στην δική του ενεργειακή υποδομή για να το πετύχει.
Χτυπώντας τη βιομηχανική αρτηρία του Ιράν
Η επίθεση της 14ης Ιουνίου στο πεδίο αερίου είχε ως αποτέλεσμα την άμεση διακοπή της λειτουργίας μιας από τις τέσσερις μονάδες παραγωγής του.
Η ημερήσια παραγωγή μειώθηκε κατά 12 εκατομμύρια κυβικά μέτρα—μια μείωση περίπου 4,4% στην ημερήσια παραγωγή αερίου του Ιράν, η οποία ανέρχεται σε περίπου 275 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.
Με την εγχώρια τιμή του αερίου να κυμαίνεται γύρω από τα 0,07 δολ. ανά κυβικό μέτρο, το ιρανικό καθεστώς χάνει τώρα περίπου 840.000 δολ. ημερησίως.
Αυτό αποτελεί σοβαρό πλήγμα στον ενεργειακό τομέα της χώρας, καθώς το South Pars είναι η πιο σημαντική πηγή ενέργειας του Ιράν.
Το Ιράν χρησιμοποιεί το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου του για εγχώρια κατανάλωση—κυρίως για παραγωγή ενέργειας, θέρμανση και βιομηχανικούς σκοπούς.
Μόνο περίπου το 10% της παραγωγής αερίου του προορίζεται για εξαγωγή, σύμφωνα με την Εθνική Ιρανική Εταιρεία Φυσικού Αερίου (NIGC), με το Ιράκ και την Τουρκία ως κύριους πελάτες του μέσω μακροχρόνιων συμβολαίων.
Η εξαγωγή προς την Ευρώπη παραμένει στρατηγικός στόχος για την Τεχεράνη, αλλά είναι προς το παρόν αμελητέα λόγω της έλλειψης υποδομών και των εχθρικών πολιτικών συνθηκών.
Η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης
Η ισραηλινή επίθεση προκάλεσε άμεση αύξηση στις παγκόσμιες τιμές ενέργειας.
Σε λίγες ώρες, η τιμή του πετρελαίου εκτοξεύθηκε κατά 14% φτάνοντας τα 73 δολ. το βαρέλι, αντικατοπτρίζοντας τους φόβους της αγοράς για μια περιφερειακή κλιμάκωση που θα μπορούσε να βλάψει μόνιμα τις υποδομές παραγωγής ενέργειας.
Ενώ οι παγκόσμιες αγορές LNG επηρεάστηκαν λιγότερο άμεσα, οι έμποροι άρχισαν να υπολογίζουν κινδύνους μέσω των συμβολαίων πετρελαίου και φυσικού αερίου, αναμένοντας περαιτέρω επιθέσεις σε κρίσιμες ενεργειακές εγκαταστάσεις.
Αν η σύγκρουση επεκταθεί, οι περιοχές που εξαρτώνται από εισαγωγές ενέργειας και είναι φτωχές σε ενέργεια, θα μπορούσαν να πληρώσουν βαρύ τίμημα.
Η Ευρώπη, και ειδικότερα, θα μπορούσε να θυμηθεί τα πετρελαϊκά σοκ της δεκαετίας του 1970, όταν ο OPEC αντέδρασε στην υποστήριξη της Δύσης προς το Ισραήλ κατά τον Πόλεμο του Γιομ Κιμπούρ με περικοπή 5% στην παραγωγή—βουλιάζοντας τη Δύση σε ύφεση.
Εκείνη την εποχή, η τιμή του πετρελαίου εκτοξεύθηκε από 3 δολ. σε πάνω από 12 δολ. το βαρέλι σε λιγότερο από ένα χρόνο.
Οι δυτικές οικονομίες αγωνίστηκαν να ανταποκριθούν με δραστικά μέτρα, όπως οι θρυλικές "Κυριακές χωρίς αυτοκίνητα."
Ευάλωτη η Ευρώπη
Παρά τις δεκαετίες ρητορικής για ενεργειακή ανεξαρτησία, η Ευρώπη παραμένει ιδιαίτερα ευάλωτη.
Περίπου το 58% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να καλύπτεται από εισαγωγές από άλλες χώρες.
Αυτή η εξάρτηση καθιστά την Ευρώπη ευάλωτη σε γεωπολιτικές κρίσεις, μεταβλητότητα τιμών και διαταραχές στην τροφοδοσία.
Η ενεργειακή ασφάλεια υπήρξε ανέκαθεν κεντρική ανησυχία της ευρωπαϊκής πολιτικής, αλλά η ήπειρος απέτυχε να ξεφύγει από την γεωπολιτική πίεση της παγκόσμιας ενεργειακής αγοράς.
Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ, η οποία επαινείται ως τολμηρή ενεργειακή μεταρρύθμιση, στην πράξη έχει βαθύνει την ευαλωτότητα της Ευρώπης επιταχύνοντας την αποβιομηχάνιση και αδυνατίζοντας τη βιομηχανική της βάση.
Η εξάρτηση από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο παραμένει ιδιαίτερα έντονη.
Η Γερμανία, παρά τις ετήσιες επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ στη "πράσινη μετάβαση", εισάγει το 66% της ενέργειάς της.
Η Ιταλία εξαρτάται από εισαγωγές για το 75% των αναγκών της, και η Ισπανία για το 68%.
Μόνο λίγες χώρες, όπως η Εσθονία (3%) και η Σουηδία (26%), μπορούν να ισχυριστούν σχετική ενεργειακή ανεξαρτησία.
Το Ευρώ και η παγίδα
Για τις χώρες της ευρωζώνης, η επανάληψη της πετρελαϊκής κρίσης της δεκαετίας του 1970 θα ήταν οικονομικά καταστροφική.
Οι κρίσεις αυτού του είδους οδηγούν το κινητό κεφάλαιο προς το αμερικανικό δολάριο—το κυρίαρχο νόμισμα στις εμπορικές συναλλαγές ενέργειας.
Οι ΗΠΑ, με την κυρίως ενεργειακά αυτόνομη οικονομία τους, θα προστατευτούν από μεγάλο μέρος των επιπτώσεων.
Η κατάσταση της Ευρώπης, αντίθετα, είναι επισφαλής.
Το ευρώ είναι ένα fiat νόμισμα που υποστηρίζεται από έναν εκδότη με περιορισμένη πρόσβαση σε εγχώριες ενεργειακές πηγές.
Αντιμέτωπη με γεωπολιτικούς κραδασμούς, πιθανότατα θα υποστεί απότομη υποτίμηση καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να πληρώσει τις αυξανόμενες τιμές εισαγωγής.
Η άνοδος των τιμών ενέργειας θα λειτουργήσει ως επιταχυντής της ύφεσης, εντείνοντας τις υπάρχουσες πληθωριστικές πιέσεις και προκαλώντας φυγή κεφαλαίων προς πιο ενεργειακά ασφαλείς περιοχές.
Η Ευρώπη είναι παγιδευμένη. Η πολιτική εξάλειψη της πυρηνικής ενέργειας στη Γερμανία και το εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια έχουν εντείνει μόνο την έκθεση της ηπείρου.
Η Βρυξέλλες φαίνονται παραλυμένες απέναντι σε αυτή τη γεωπολιτική αναταραχή.
Ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν υπογραμμίζει αυτό που έχει ήδη γίνει σαφές στην σύγκρουση της Ουκρανίας: η ΕΕ χάνει γεωπολιτική σημασία με ταχύτατο ρυθμό.
Παίζει ελάχιστο έως καθόλου ρόλο στην αποτροπή ή επίλυση των κεντρικών συγκρούσεων της εποχής μας.
Χωρίς μια θεμελιώδη αλλαγή στρατηγικής—και μια ανανεωμένη προθυμία για πρακτική διπλωματία—η Ευρώπη στερείται των εργαλείων για να αντιμετωπίσει το επερχόμενο ενεργειακό σοκ.
Η ΕΕ πρέπει να ξαναμάθει την τέχνη των διαπραγματεύσεων. Η επιρροή της στις περιοχές του κόσμου με κυρίαρχη ενέργεια εξατμίζεται γρήγορα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών