Τα μέταλλα δυσπρόσιο, τέρβιο, σαμάριο, γαδολίνιο και ύττριο είναι ζωτικής σημασίας για ηλεκτροκινητήρες, ημιαγωγούς – και κατ’ επέκταση κυρίως για τη βιομηχανία άμυνας.
Πρόκειται για μια επίδειξη δύναμης: Από τον Απρίλιο, η Κίνα έχει περιορίσει τις εξαγωγές σπανίων γαιών.
Τα μέταλλα δυσπρόσιο, τέρβιο, σαμάριο, γαδολίνιο και ύττριο είναι ζωτικής σημασίας για ηλεκτροκινητήρες, ημιαγωγούς – και κατ’ επέκταση κυρίως για τη βιομηχανία άμυνας.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, περίπου 420 κιλά από αυτά τα υλικά περιέχονται σε κάθε μαχητικό αεροσκάφος τύπου F-35, με τη μερίδα του λέοντος να προέρχεται από την Κίνα.
Ακόμα και στο γερμάνιο, ένα από τα σπανιότερα μέταλλα στον κόσμο, το οποίο είναι απαραίτητο για συστήματα νυχτερινής όρασης και υπέρυθρα συστήματα, η Κίνα προκαλεί ελλείψεις.
«Η Κίνα έχει ουσιαστικά σταματήσει πλήρως τις εξαγωγές» δηλώνει στέλεχος γερμανικής αμυντικής εταιρείας.
«Το γερμάνιο είναι αυτήν τη στιγμή ένα τεράστιο πρόβλημα».
Η αμυντική βιομηχανία εξαρτάται από αυτά τα κρίσιμα υλικά.
Εάν οι ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες δεν μπορούν να τα εξασφαλίσουν επαρκώς, αυτό μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την επέκταση της παραγωγής όπλων στην Ευρώπη.
Οι ελλείψεις πρώτων υλών ανησυχούν το ΝΑΤΟ
Η «αλλαγή εποχής» («Zeitenwende»), όπως την αποκάλεσε το 2022 ο πρώην καγκελάριος Olaf Scholz, σκοπό έχει -με χρηματοδότηση πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ- να προετοιμάσει τη Γερμανία και τους ευρωπαίους συμμάχους για μια πιθανή σύγκρουση με τη Ρωσία.
Το ΝΑΤΟ είναι σε επιφυλακή. Ήδη από τα τέλη του 2024, η Συμμαχία έχει εντοπίσει οκτώ οπλικά συστήματα για τα οποία η προμήθεια πρώτων υλών θεωρείται κρίσιμη.
Σε αυτά περιλαμβάνονται μαχητικά αεροσκάφη, τεθωρακισμένα οχήματα, φρεγάτες και πυρομαχικά.
Ο γενικός κανόνας είναι: όσο πιο περίπλοκο και διασυνδεδεμένο είναι το οπλικό σύστημα, τόσο περισσότερα κρίσιμα υλικά απαιτούνται.
Δεδομένου ότι οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ στηρίζονται στην τεχνολογική υπεροχή, η προμήθεια αυτών των πρώτων υλών είναι ιδιαιτέρως σημαντική.
Σε αυτά περιλαμβάνονται, εκτός από τις σπάνιες γαίες και το γερμάνιο, το τιτάνιο, η πλατίνα, το γάλλιο, ο γραφίτης, το κοβάλτιο, ο χαλκός, το βανάδιο, το αντιμόνιο και το βολφράμιο.
Αυτά τα υλικά χρησιμοποιούνται σε κινητήρες αεροσκαφών, αισθητήρες, διατρητικά πυρομαχικά, ραντάρ ή επιβραδυντικά φλόγας.
Το βολφράμιο, για παράδειγμα, είναι απαραίτητο για την κατασκευή εξαιρετικά σκληρών και ανθεκτικών στη θερμότητα υλικών, όπως χάλυβας για άρματα μάχης, κεφαλές πυραύλων ή τουρμπίνες μαχητικών αεροσκαφών.
Όσο πιο σύνθετο το όπλο, τόσο περισσότερες κρίσιμες πρώτες ύλες απαιτούνται
Μέχρι στιγμής, η αλλαγή στη συμπεριφορά εξαγωγών της Κίνας δεν έχει επηρεάσει άμεσα την αμυντική παραγωγή.
Ωστόσο, οι ανησυχίες αυξάνονται: ειδικοί του κλάδου αναφέρουν ότι οι αμυντικές βιομηχανίες σε ολόκληρη την Ευρώπη εργάζονται εντατικά για να εξαλείψουν πλήρως την εξάρτηση από την Κίνα και χώρες φιλικά προσκείμενες στη Ρωσία.
Εάν αυτό είναι εφικτό, κανείς δεν γνωρίζει.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα είναι δύσκολο – και δαπανηρό.
«Συχνά οι επιχειρήσεις δεν γνωρίζουν καν τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες – με 15 έως 20 επίπεδα και αρκετές χιλιάδες εμπλεκόμενες εταιρείες ανά επίπεδο, είναι εξαιρετικά περίπλοκες» λέει ο Michael Essich, καθηγητής προμηθειών στο Πανεπιστήμιο της Bundeswehr στο Μόναχο.
Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία έχει συρρικνωθεί δραστικά τις τελευταίες δεκαετίες και πλέον παράγει σε ελάχιστους αριθμούς.
Συχνά δεν διαθέτει δικές της αλυσίδες εφοδιασμού: «Ήδη από το δεύτερο επίπεδο προμηθευτών, το 70% των εξαρτημάτων και υλικών προέρχεται από πολιτικές πηγές» λέει ο Essich.
«Οι σπάνιες γαίες είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου».
Μελέτη του IISS: Η εξάρτηση είναι επικίνδυνη
Το πόσο απειλητική είναι αυτή η εξάρτηση φαίνεται σε μελέτη του λονδρέζικου think tank IISS:
«Οι ελλείψεις προμηθειών αποτελούν ολοένα και περισσότερο πηγή ανησυχίας για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στον τομέα της άμυνας», αναφέρεται στη μελέτη.
«Πιθανοί αντίπαλοι των δυτικών κρατών έχουν εν μέρει σχεδόν μονοπωλιακό έλεγχο της προμήθειας σημαντικών υλικών».
Η Ρωσία περιορίζει τις εξαγωγές νικελίου και τιτανίου
Αυτό δεν ισχύει μόνο για την Κίνα. Η Ρωσία έχει ήδη περιορίσει τις εξαγωγές τιτανίου και νικελίου.
Και τα δύο μέταλλα είναι σημαντικά για τη ρωσική πολεμική βιομηχανία, η οποία έχει αυξήσει σημαντικά την παραγωγή της τους τελευταίους μήνες.
Όμως τιτάνιο και νικέλιο είναι αναγκαία και για τη δυτική αεροναυπηγική βιομηχανία – για κατασκευαστές όπως οι Boeing, Lockheed Martin, BAE Systems ή η γερμανική Airbus Defence.
Η ανησυχία για κρίσιμες πρώτες ύλες υπάρχει εδώ και καιρό στον κλάδο.
«Η χρήση ελέγχων εξαγωγών από την Κίνα για κρίσιμα υλικά έχει εντείνει περαιτέρω αυτές τις ανησυχίες», γράφουν οι αναλυτές.
Τα αυστηρότερα καθεστώτα αδειοδότησης για τις σπάνιες γαίες είναι η απάντηση της Κίνας στους τιμωρητικούς δασμούς της κυβέρνησης Trump, πλήττουν όμως και την Ευρώπη.
Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, για το γάλλιο και το ιρίδιο – δύο στοιχεία απαραίτητα για την κατασκευή ραντάρ και αισθητήρων.
Η εξάρτηση από την Κίνα είναι σχεδόν απόλυτη τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για την Ευρώπη.
Όμως και στην περίπτωση του βολφραμίου, η Κίνα ελέγχει το 86% της παγκόσμιας αγοράς.
Με αυτό το μέταλλο έχει ενισχυθεί η κεφαλή του γερμανικού πυραύλου cruise Taurus.
Και στα μεταλλικά πυρίτια και το αλουμίνιο, η Κίνα είναι επίσης ο μεγαλύτερος προμηθευτής.
Και αυτά έχουν χαρακτηριστεί από την ΕΕ ως στρατηγικά σημαντικές πρώτες ύλες για την αμυντική βιομηχανία.
Αποτέλεσμα πολιτικών και οικονομικών επιλογών της Δύσης
«Αυτό είναι το αποτέλεσμα οικονομικών και πολιτικών αποφάσεων των δυτικών κρατών» επισημαίνει το IISS.
«Για παράδειγμα, έκλεισαν ορυχεία και μονάδες επεξεργασίας, όταν υπήρχαν φθηνότερες εναλλακτικές στο εξωτερικό, ενώ ταυτόχρονα ενισχύθηκαν οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί στο εσωτερικό».
Ο Cornelius Herzog, ειδικός στις πρώτες ύλες στην εταιρεία συμβούλων Oliver Wyman, δεν βλέπει το πρόβλημα τόσο στις πηγές πρώτων υλών: «Για πολλά υλικά υπάρχουν εναλλακτικές εκτός Κίνας.
Η ισχυρή εξάρτηση αφορά κυρίως την επεξεργασία των πρώτων υλών, όπως γραφίτης, βολφράμιο ή πλατίνα», λέει.
Ούτε στην Ευρώπη ούτε στις ΗΠΑ υπάρχουν σήμερα επαρκείς βιομηχανικές δυνατότητες για την επεξεργασία αυτών των υλικών.
«Εδώ υπάρχει έντονη εξάρτηση από ασιατικές χώρες – και κυρίως από την Κίνα».
Πιθανοί εταίροι: Καζακστάν, Ινδία – Γροιλανδία
Μέσω της «Στρατηγικής Πρωτοβουλίας για τις Πρώτες Ύλες», η ΕΕ προσπαθεί να μειώσει την εξάρτηση από συγκεκριμένες χώρες για στρατηγικά σημαντικά υλικά.
Ο στόχος είναι έως το 2030 το 10% των κρίσιμων πρώτων υλών να εξορύσσεται στην ίδια την ΕΕ και το 40% να επεξεργάζεται εντός αυτής.
Πρώτα έργα αφορούν την εξόρυξη και επεξεργασία βολφραμίου, για παράδειγμα στην Ισπανία – μια χώρα που θα μπορούσε μεσοπρόθεσμα να καλύψει το 20% των αναγκών της ΕΕ.
Επιπλέον, κλείνονται συμφωνίες με προμηθευτές εκτός Ρωσίας και Κίνας, όπως το Καζακστάν και η Γροιλανδία.
Ωστόσο, για τους φυσικούς πόρους του νησιού –που τελεί υπό τη διοίκηση της Δανίας– έχει εκφράσει ενδιαφέρον και ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump, ακόμη και με στρατιωτικά μέσα.
www.bankingnews.gr
Τα μέταλλα δυσπρόσιο, τέρβιο, σαμάριο, γαδολίνιο και ύττριο είναι ζωτικής σημασίας για ηλεκτροκινητήρες, ημιαγωγούς – και κατ’ επέκταση κυρίως για τη βιομηχανία άμυνας.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, περίπου 420 κιλά από αυτά τα υλικά περιέχονται σε κάθε μαχητικό αεροσκάφος τύπου F-35, με τη μερίδα του λέοντος να προέρχεται από την Κίνα.
Ακόμα και στο γερμάνιο, ένα από τα σπανιότερα μέταλλα στον κόσμο, το οποίο είναι απαραίτητο για συστήματα νυχτερινής όρασης και υπέρυθρα συστήματα, η Κίνα προκαλεί ελλείψεις.
«Η Κίνα έχει ουσιαστικά σταματήσει πλήρως τις εξαγωγές» δηλώνει στέλεχος γερμανικής αμυντικής εταιρείας.
«Το γερμάνιο είναι αυτήν τη στιγμή ένα τεράστιο πρόβλημα».
Η αμυντική βιομηχανία εξαρτάται από αυτά τα κρίσιμα υλικά.
Εάν οι ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες δεν μπορούν να τα εξασφαλίσουν επαρκώς, αυτό μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την επέκταση της παραγωγής όπλων στην Ευρώπη.
Οι ελλείψεις πρώτων υλών ανησυχούν το ΝΑΤΟ
Η «αλλαγή εποχής» («Zeitenwende»), όπως την αποκάλεσε το 2022 ο πρώην καγκελάριος Olaf Scholz, σκοπό έχει -με χρηματοδότηση πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ- να προετοιμάσει τη Γερμανία και τους ευρωπαίους συμμάχους για μια πιθανή σύγκρουση με τη Ρωσία.
Το ΝΑΤΟ είναι σε επιφυλακή. Ήδη από τα τέλη του 2024, η Συμμαχία έχει εντοπίσει οκτώ οπλικά συστήματα για τα οποία η προμήθεια πρώτων υλών θεωρείται κρίσιμη.
Σε αυτά περιλαμβάνονται μαχητικά αεροσκάφη, τεθωρακισμένα οχήματα, φρεγάτες και πυρομαχικά.
Ο γενικός κανόνας είναι: όσο πιο περίπλοκο και διασυνδεδεμένο είναι το οπλικό σύστημα, τόσο περισσότερα κρίσιμα υλικά απαιτούνται.
Δεδομένου ότι οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ στηρίζονται στην τεχνολογική υπεροχή, η προμήθεια αυτών των πρώτων υλών είναι ιδιαιτέρως σημαντική.
Σε αυτά περιλαμβάνονται, εκτός από τις σπάνιες γαίες και το γερμάνιο, το τιτάνιο, η πλατίνα, το γάλλιο, ο γραφίτης, το κοβάλτιο, ο χαλκός, το βανάδιο, το αντιμόνιο και το βολφράμιο.
Αυτά τα υλικά χρησιμοποιούνται σε κινητήρες αεροσκαφών, αισθητήρες, διατρητικά πυρομαχικά, ραντάρ ή επιβραδυντικά φλόγας.
Το βολφράμιο, για παράδειγμα, είναι απαραίτητο για την κατασκευή εξαιρετικά σκληρών και ανθεκτικών στη θερμότητα υλικών, όπως χάλυβας για άρματα μάχης, κεφαλές πυραύλων ή τουρμπίνες μαχητικών αεροσκαφών.
Όσο πιο σύνθετο το όπλο, τόσο περισσότερες κρίσιμες πρώτες ύλες απαιτούνται
Μέχρι στιγμής, η αλλαγή στη συμπεριφορά εξαγωγών της Κίνας δεν έχει επηρεάσει άμεσα την αμυντική παραγωγή.
Ωστόσο, οι ανησυχίες αυξάνονται: ειδικοί του κλάδου αναφέρουν ότι οι αμυντικές βιομηχανίες σε ολόκληρη την Ευρώπη εργάζονται εντατικά για να εξαλείψουν πλήρως την εξάρτηση από την Κίνα και χώρες φιλικά προσκείμενες στη Ρωσία.
Εάν αυτό είναι εφικτό, κανείς δεν γνωρίζει.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα είναι δύσκολο – και δαπανηρό.
«Συχνά οι επιχειρήσεις δεν γνωρίζουν καν τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες – με 15 έως 20 επίπεδα και αρκετές χιλιάδες εμπλεκόμενες εταιρείες ανά επίπεδο, είναι εξαιρετικά περίπλοκες» λέει ο Michael Essich, καθηγητής προμηθειών στο Πανεπιστήμιο της Bundeswehr στο Μόναχο.
Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία έχει συρρικνωθεί δραστικά τις τελευταίες δεκαετίες και πλέον παράγει σε ελάχιστους αριθμούς.
Συχνά δεν διαθέτει δικές της αλυσίδες εφοδιασμού: «Ήδη από το δεύτερο επίπεδο προμηθευτών, το 70% των εξαρτημάτων και υλικών προέρχεται από πολιτικές πηγές» λέει ο Essich.
«Οι σπάνιες γαίες είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου».
Μελέτη του IISS: Η εξάρτηση είναι επικίνδυνη
Το πόσο απειλητική είναι αυτή η εξάρτηση φαίνεται σε μελέτη του λονδρέζικου think tank IISS:
«Οι ελλείψεις προμηθειών αποτελούν ολοένα και περισσότερο πηγή ανησυχίας για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στον τομέα της άμυνας», αναφέρεται στη μελέτη.
«Πιθανοί αντίπαλοι των δυτικών κρατών έχουν εν μέρει σχεδόν μονοπωλιακό έλεγχο της προμήθειας σημαντικών υλικών».
Η Ρωσία περιορίζει τις εξαγωγές νικελίου και τιτανίου
Αυτό δεν ισχύει μόνο για την Κίνα. Η Ρωσία έχει ήδη περιορίσει τις εξαγωγές τιτανίου και νικελίου.
Και τα δύο μέταλλα είναι σημαντικά για τη ρωσική πολεμική βιομηχανία, η οποία έχει αυξήσει σημαντικά την παραγωγή της τους τελευταίους μήνες.
Όμως τιτάνιο και νικέλιο είναι αναγκαία και για τη δυτική αεροναυπηγική βιομηχανία – για κατασκευαστές όπως οι Boeing, Lockheed Martin, BAE Systems ή η γερμανική Airbus Defence.
Η ανησυχία για κρίσιμες πρώτες ύλες υπάρχει εδώ και καιρό στον κλάδο.
«Η χρήση ελέγχων εξαγωγών από την Κίνα για κρίσιμα υλικά έχει εντείνει περαιτέρω αυτές τις ανησυχίες», γράφουν οι αναλυτές.
Τα αυστηρότερα καθεστώτα αδειοδότησης για τις σπάνιες γαίες είναι η απάντηση της Κίνας στους τιμωρητικούς δασμούς της κυβέρνησης Trump, πλήττουν όμως και την Ευρώπη.
Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, για το γάλλιο και το ιρίδιο – δύο στοιχεία απαραίτητα για την κατασκευή ραντάρ και αισθητήρων.
Η εξάρτηση από την Κίνα είναι σχεδόν απόλυτη τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για την Ευρώπη.
Όμως και στην περίπτωση του βολφραμίου, η Κίνα ελέγχει το 86% της παγκόσμιας αγοράς.
Με αυτό το μέταλλο έχει ενισχυθεί η κεφαλή του γερμανικού πυραύλου cruise Taurus.
Και στα μεταλλικά πυρίτια και το αλουμίνιο, η Κίνα είναι επίσης ο μεγαλύτερος προμηθευτής.
Και αυτά έχουν χαρακτηριστεί από την ΕΕ ως στρατηγικά σημαντικές πρώτες ύλες για την αμυντική βιομηχανία.
Αποτέλεσμα πολιτικών και οικονομικών επιλογών της Δύσης
«Αυτό είναι το αποτέλεσμα οικονομικών και πολιτικών αποφάσεων των δυτικών κρατών» επισημαίνει το IISS.
«Για παράδειγμα, έκλεισαν ορυχεία και μονάδες επεξεργασίας, όταν υπήρχαν φθηνότερες εναλλακτικές στο εξωτερικό, ενώ ταυτόχρονα ενισχύθηκαν οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί στο εσωτερικό».
Ο Cornelius Herzog, ειδικός στις πρώτες ύλες στην εταιρεία συμβούλων Oliver Wyman, δεν βλέπει το πρόβλημα τόσο στις πηγές πρώτων υλών: «Για πολλά υλικά υπάρχουν εναλλακτικές εκτός Κίνας.
Η ισχυρή εξάρτηση αφορά κυρίως την επεξεργασία των πρώτων υλών, όπως γραφίτης, βολφράμιο ή πλατίνα», λέει.
Ούτε στην Ευρώπη ούτε στις ΗΠΑ υπάρχουν σήμερα επαρκείς βιομηχανικές δυνατότητες για την επεξεργασία αυτών των υλικών.
«Εδώ υπάρχει έντονη εξάρτηση από ασιατικές χώρες – και κυρίως από την Κίνα».
Πιθανοί εταίροι: Καζακστάν, Ινδία – Γροιλανδία
Μέσω της «Στρατηγικής Πρωτοβουλίας για τις Πρώτες Ύλες», η ΕΕ προσπαθεί να μειώσει την εξάρτηση από συγκεκριμένες χώρες για στρατηγικά σημαντικά υλικά.
Ο στόχος είναι έως το 2030 το 10% των κρίσιμων πρώτων υλών να εξορύσσεται στην ίδια την ΕΕ και το 40% να επεξεργάζεται εντός αυτής.
Πρώτα έργα αφορούν την εξόρυξη και επεξεργασία βολφραμίου, για παράδειγμα στην Ισπανία – μια χώρα που θα μπορούσε μεσοπρόθεσμα να καλύψει το 20% των αναγκών της ΕΕ.
Επιπλέον, κλείνονται συμφωνίες με προμηθευτές εκτός Ρωσίας και Κίνας, όπως το Καζακστάν και η Γροιλανδία.
Ωστόσο, για τους φυσικούς πόρους του νησιού –που τελεί υπό τη διοίκηση της Δανίας– έχει εκφράσει ενδιαφέρον και ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump, ακόμη και με στρατιωτικά μέσα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών