Οικονομικό σοκ: «Βόμβα» χρέους απειλεί την Ευρώπη το 2023 μετά τις αυξήσεις επιτοκίων – Έρχονται ύφεση και σκληρή λιτότητα

Στη δίνη ενός οικονομικού κυκλώνα αναμένεται να βρεθεί η Ευρώπη καθώς με τη σύσφιξη των νομισματικών συνθηκών που φέρνει η άνοδος των επιτοκίων από την ΕΚΤ και τις άλλες κεντρικές τράπεζες θα καταγραφεί άνοδος του β ο οποίος πραγματοποιείται για την κάλυψη αυξημένων των δημοσιονομικών δαπανών.
Oι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αναμένεται να αυξηθούν το 2023 εφόσον οι κυβερνήσεις συνεχίσουν τις ανεξέλεγκτες δημοσιονομικές δαπάνες και εκδίδουν χρέος το οποίο οι κεντρικές τράπεζες δεν θα μπορούν να αγοράσουν, σύμφωνα με τον Peter Toogood, επικεφαλής επενδύσεων της Embark Group, καθώς οι κεντρικές τράπεζες επιτείνουν τις προσπάθειές τους για μείωση των ισολογισμών τους, όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα του CNBC το Σάββατο 24 Δεκεμβρίου 2022.
Οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο έχουν κάνει στροφή το τελευταίο έτος από την πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης προς την ποσοτική σύσφιγξη.
Αύξησαν τα επιτόκια με τον ταχύτερο ρυθμό και με τη μεγαλύτερη κλίμακα σε διάρκεια τουλάχιστον δύο δεκαετιών το 2022, καθώς οι διαμορφωτές πολιτικής άνοιξαν μάχη κατά του πληθωρισμού.
Οι κεντρικές τράπεζες που εποπτεύουν τα 10 νομίσματα με τη μεγαλύτερη συναλλακτική δραστηριότητα στον πλανήτη προχώρησαν σε επιτοκιακές αυξήσεις της τάξης των 2.700 μονάδων βάσης σε 54 συνεδριάσεις στη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών, σύμφωνα με υπολογισμούς του Reuters.
Όλες οι κεντρικές τράπεζες με εξαίρεση αυτή της Ιαπωνίας αύξησαν τα επιτόκια φέτος, παρότι οι διαμορφωτές νομισματικής πολιτικής στο Τόκιο αιφνιδίασαν τις αγορές το Δεκέμβριο με την απόφασή τους να διευρύνουν το πλαίσιο διακύμανσης των ομολογιακών αποδόσεων, σε μία κίνηση που προοιωνίζεται πιο αυστηρή νομισματική πολιτική.
Πρωταγωνιστής η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve)που αύξησε τα επιτόκιά της κατά 225 μονάδες βάσης στη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών.
«Όσον αφορά στις ΗΠΑ, πρόκειται για ένα από τα πιο επιθετικά έτη όσον αφορά τη νομισματική πολιτική κατ΄ατη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών», αναφέρει ο David Horner, επικεφαλής στο τμήμα αναδυόμενων της Bank of America Global Research.
Επισημαίνει δε ότι όταν η νομισματική πολιτική είναι τόσο αυστηρή, θα πρέπει να περιμένεις κάτι περισσότερο από μία απλή ύφεση.
Σε μηνιαία βάση, τα στοιχεία έδειξαν ότι οι επτά στις 10 κορυφαίες κεντρικές τράπεζες αύξησαν τα επιτόκια το Δεκέμβριο.
Οι Fed, ΕΚΤ, Τράπεζα της Αγγλίας, κεντρική τράπεζα Αυστραλίας, Νορβηγίας, Καναδά και Ελβετίας αύξησαν τα επιτόκιά τους σωρρευτικά κατά 300 μονάδες βάσης.
Κορύφωση είχαμε το Σεπτέμβριο, με αύξηση των επιτοκίων κατά 550 μονάδες βάσης.
Επίσης, πέντε στις 18 κεντρικές τράπεζες πραγματοποίησαν επιτοκιακές αυξήσεις της τάξης των 260 μονάδων βάσης το Δεκέμβριο, λιγότερες σε σχέση με τις 400 μονάδες βάσης του Νοεμβρίου και τις 800 σε μηνιαία βάση τον Ιούλιο και τον Ιούνιο.
Οι κεντρικές τράπεζες των αναδυόμενων έχουν αυξήσει τα επιτόκια 93 φορές κατά 7.425 μονάδες βάσης στη διάρκεια του τρέχοντος έτους, σχεδόν τρεις φορές περισσότερο από τις αυξήσεις των 2.745 μονάδων βάσης του 2021, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Reuters.

Δημοσιονομικές δαπάνες

Την ίδια ώρα το μεγαλύτερο μέρος της κίνησης των αγορών μετοχών και ομολόγων στη διάρκεια των τελευταίων μηνών αποδίδεται στις ελπίδες για στροφή πολιτικής των κεντρικών τραπεζών από τις επιθετικές επιτοκιακές αυξήσεις τους.
Οι αγορές επιδόθηκαν σε σύντομο ράλι καθώς τα τελευταία στοιχεία έδειξαν ότι ο πληθωρισμός έχει φθάσει σε κορύφωση σε πολλές οικονομίες.
«Εξακολουθώ να πιστεύω ότι οι ομολογιακές αποδόσεις θα συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία για τους λάθος λόγους… Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ο Σεπτέμβριος αποτελεί προειδοποίηση για τι μέλλει γενέσθαι εάν οι κυβερνήσεις συνεχίσουν να δαπανούν», ανέφερε ο Toogood.
Στη διάρκεια του Σεπτεμβρίου, η απόδοση του αμερικανικού 10ετούς ξεπέρασε το 4% προς στιγμή, καθώς οι επενδυτές επιχείρησαν να προβλέψουν την επόμενη κίνηση της Fed.
Την ίδια στιγμή, οι ομολογιακές αποδόσεις των βρετανικών 10ετών παρουσίασαν τόσο μεγάλη αύξηση που η Τράπεζα της Αγγλίας αναγκάστηκε να παρέμβει για να προστατεύσει την χρηματοπιστωτική σταθερότητα της χώρας και να αποτρέψει την κατάρρευση συνταξιοδοτικών ταμείων της Βρετανίας.

Μείωση των ισολογισμών των κεντρικών τραπεζών

Ο Τoogood εκτιμά ότι η μετάβαση από την ποσοτική χαλάρωση στην ποσοτική σύσφιγξη το 2023 θα ωθήσει σε άνοδο τις ομολογιακές αποδόσεις επειδή οι κυβερνήσεις θα εκδώσουν χρέος που οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν πλέον να αγοράσουν.
Η ΕΚΤ δεσμεύθηκε να αρχίσει να «ξεφορτώνει» μέρος από το τεράστιο χαρτοφυλάκιό της ύψους 5 τρισ.ευρώ από το Μάρτιο του επόμενου έτους.
Η Τράπεζα της Αγγλίας έχει επιταχύνει τον ρυθμό πώλησης ενεργητικού της και έχει δεσμευθεί να πωλήσει κρατικά ομόλογα αξίας 9,75 δισ.στερλινών στο πρώτο τρίμηνο του 2023.
Ωστόσο, οι κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να εκδίδουν κρατικά ομόλογα σε μία αγορά όπου οι κεντρικές τράπεζες δεν θα αγοράζουν πλέον, επισημαίνει ο Toogood.

Πώς η αγορά θα αποτιμήσει την έκδοση νέου χρέους 400 δισ. ευρώ

Την ίδια ώρα, σε αυτό το ίδιαίτερα αρνητικό οικονομικό περιβάλλον οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα εκδώσουν πρόσθετο χρέος το 2023 για να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση και το κόστος της ενέργειας.
Δεδομένου, όμως, ότι η ΕΚΤ θα μειώσει τις επανεπενδύσεις, θα αυξηθεί η πίεση στην αγορά και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δελεάσουν τους επενδυτές του ιδιωτικού τομέα για να αγοράσουν πρόσθετο χρέος ύψους 400 δισ. ευρώ.
Από το 2015, οπότε και άρχισε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, η ΕΚΤ αποτελεί τον εγγυημένο αγοραστή κρατικών ομολόγων και τον δανειστή ύστατης προσφυγής.
Εχει άλλωστε απορροφήσει στο χαρτοφυλάκιό της έναν τεράστιο όγκο νέων ομολόγων που εξέδωσαν οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης το διάστημα από το 2019 έως και το 2021.
Από το νέο έτος, όμως, θα αρχίσει να περιορίζει το χαρτοφυλάκιό της σε πρώτη φάση μειώνοντας τις επανεπενδύσεις από τα κέρδη όσων ομολόγων λήγουν.
Κάθε άλλο παρά τυχαία, η αλλαγή πολιτικής της ΕΚΤ συμπίπτει με την προσπάθεια των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης να αμβλύνουν τις επιπτώσεις από το υψηλό κόστος της ενέργειας.
Και αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται πρόσθετα κεφάλαια, οπότε θα εκδώσουν νέο πρόσθετο δημόσιο χρέος.
Η Γερμανία ειδικότερα θα εκδώσει χρέος-ρεκόρ μέσα στο επόμενο έτος.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Bank of America, ο όγκος του νέου κρατικού χρέους που θα κληθούν να απορροφήσουν οι επενδυτές μέσα στο 2023 θα είναι διπλάσιος σε σύγκριση με το προηγούμενο ρεκόρ πριν από μια δεκαετία.
Αυτό σημαίνει πως οι εκδοτικές αρχές θα χρειαστεί να καταβάλουν διπλάσιες προσπάθειες για να προσελκύσουν επενδυτές.
Παράλληλα κινδυνεύουν να πληρώσουν πολύ μεγαλύτερες αποδόσεις, καθώς η επιθετική στροφή της ΕΚΤ σε περιοριστική πολιτική και οι νέες αυξήσεις επιτοκίων που προανήγγειλε η κ. Christine Lagarde την περασμένη εβδομάδα έχουν πείσει τους επενδυτές ότι θα ακολουθήσει νέα αύξηση του κόστους δανεισμού κατά μισή εκατοστιαία μονάδα μέσα στο νέο έτος.

Σίγουρη η άνοδος των αποδόσεων

Ηδη οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων της Γερμανίας έχουν αυξηθεί κατά 250 μονάδες βάσης μέσα στο έτος και των ιταλικών περισσότερο από 300 μ.β., εκ των οποίων οι 50 μ.β. ήταν μόνον μέσα στην τελευταία εβδομάδα.
Αναλυτές των BNP Paribas, Deutsche Bank και Citigroup, που αναλαμβάνουν τις πωλήσεις δημοσίου χρέους των χωρών της Ευρωζώνης, εκτιμούν πως οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων θα συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία και το επόμενο έτος.
Η BNP Paribas εκτιμά πως οι πωλήσεις αυτών των ομολόγων θα εξωθήσουν τις αποδόσεις των δεκαετών της Γερμανίας σε άνοδο 45 μ.β. ακόμη, φθάνοντάς τες στο 2,75% μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους.
Η τράπεζα θα εξακολουθήσει προς το παρόν να επανεπενδύει μέρος του χρέους που αγόρασε στη διάρκεια της πανδημίας. Παράλληλα, όμως, θα αρχίσει να μειώνει τα ομόλογα, ύψους 5 τρισ. ευρώ, που έχει συγκεντρώσει στο χαρτοφυλάκιό της στα χρόνια της ποσοτικής χαλάρωσης, πουλώντας ομόλογα αξίας 15 δισ. ευρώ κάθε μήνα από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο.
Το τι θα συμβεί μετά παραμένει άδηλο.
Μέχρι και τον Νοέμβριο η ομάδα εργασίας της ΕΚΤ, που έχει επαφές με την αγορά, ανέφερε πως η μεγαλύτερη ανησυχία αφορά τον μεγάλο όγκο χρέους που θα χρειαστεί να αγοράσουν επενδυτές από τον ιδιωτικό τομέα.
Οπως επισημαίνει ο Julian Le Beron, γενικός διευθυντής επενδύσεων στην Allianz Global Investors, «είναι γεγονός πως οι επενδυτές δεν έχουν τόση διάθεση να αγοράσουν ευρωπαϊκά ομόλογα το επόμενο έτος».

Πρώτο.. αγκάθι η Ιταλία

Αποτελεί, άλλωστε, λόγο προβληματισμού το χρέος της Ιταλίας και η βιωσιμότητά του.
Οι αποδόσεις των ιταλικών δεκαετών έχουν ήδη υπερβεί το 4% και αρχίζουν να ανησυχούν τους επενδυτές.
Δεν προβλέπουν, πάντως, όλες οι τράπεζες περαιτέρω άνοδο των αποδόσεων μέσα στο νέο έτος.
Η JP Morgan, για παράδειγμα, εκτιμά πως θα υποχωρήσουν, ενώ ακόμη και η ΒΝΡ προσβλέπει σε υποχώρησή τους μετά την αρχική άνοδο. Υπάρχει άλλωστε και η ελπίδα πως οι υψηλές αποδόσεις θα προσελκύσουν τους επενδυτές και στην περίπτωση της ύφεσης θα καταστήσουν τα ομόλογα πιο ελκυστικά, δεδομένου ότι είναι επενδύσεις χαμηλού ρίσκου.

www.bankingnews.gr