Τι επισήμανε στην τοποθέτησή του στο Davos o Ουκρανός πρόεδρος και οι ολέθριες συνέπειες της πρότασης
Σχετικά Άρθρα
Ουκρανία: Η Υπηρεσία Ασφάλειας ξεκίνησε την κατάσχεση των assets της Rosneft στη χώρα
Bruegel: Περιττή, ανόητη και παράνομη η κατάσχεση των συναλλαγματικών αποθεματικών της Ρωσίας
Κατά την ομιλία του στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στις 23 Μαϊου 2022 ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky ζήτησε με περίσσειο θράσος και αγνοώντας κάθε διάσταση του διεθνούς δικαίου από τις δυτικές κυβερνήσεις να χρησιμοποιήσουν τα «παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας για να χρηματοδοτήσουν την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας - που εκτιμάται με πολύ συντηρητικούς υπολογισμούς και για το αρχικό στάδιο ότι θα κοστίσει περίπου 500 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σύμφωνα με το επιχείρημα του όταν κάποιος επιλέγει επιθετικές ενέργειες, τότε θα πληρώνει ακριβό τίμημα.
Στον αντίποδα, κατά το ευρωπαϊκό think tank Bruegel η πρόταση αυτή είναι «περιττή και ανόητη» και μη συνάδουσα με τους κανόνες της διεθνούς τάξης και του κράτους δικαίου.
Κατ’ αρχάς πρέπει να σημειωθεί ότι τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας (συνολικά περίπου 330 δισ. δολάρια έχουν παγώσει) αντιπροσωπεύουν δημόσιο χρήμα.
Συνεπώς, ουδεμία σχέση έχουν με τα περιουσιακά στοιχεία των Ρώσων ολιγαρχών και δεν υπάρχει λόγος να υποθέσει κανείς ότι αποκτήθηκαν με παράνομο τρόπο - κατά συνέπεια η κατάσχεση αποτελεί παράνομη πράξη.
Απαιτεί διεθνή συμφωνία
Όπως έγραψε ο Zelensky στο Telegram αναλύοντας το επιχείρημά του - γιατί ακριβώς πρόκειται για πρωτογφανη στα χρονικά παραβίαση του διεθνούς δικαίου – η κίνηση αυτή θα απαιτούσε μια πολυμερή συμφωνία που θα εξασφάλιζε ότι όποια χώρα υπέφερε εξαιτίας ενεργειών άλλης χώρας θα μπορούσε να λάβει αποζημίωση για τις απώλειές της.
Αυτό βέβαια αποτελεί βίαιη παραβίαση των κανόνων που διέπουν τις οικονομικές σχέσεις και προσομοι΄ζει με το.. δίακιο της κατάκτησης,
Αφετέρου, πέραν του νομικού σκέλους, στερεί από αυτόν που θα υποστεί τις συνέπειες την όποια δυνατότητας οικονομικής ανάκαμψης και τον αποσυνδέει μόνιμα απο το διεθνές οικονομικό σύστημα.
«Υπό τους όρους μιας τέτοιας συμφωνίας, ρωσικά κεφάλαια και ατομικές περιουσίες που βρίσκονται υπό την αρμοδιότητα χωρών που έχουν υπογράψει τη συμφωνία πρέπει να δημευτούν ή να παγώσουν και στη συνέχεια να κατασχεθούν και να οδηγηθούν σε ένα ταμείο δημιουργημένο για αυτόν τον σκοπό από το οποίο όλα τα θύματα της ρωσικής επιθετικότητας τα μπορέσουν να αποζημιωθούν», πρότεινει στην ανάρτησή του,
Τραπεζικό σύστημα
Την ίδια ώρα πέραν της κατάσχεσης των συναλλαγματικών διαθεσίμων -τα μισά περίπου από 640 δισ. δολάρια που υπολογίζονται συνολικά είναι δεσμευμένα η Ουκρανία διεκδικεί κυρώσεις κατά της Gazprombank και ολόκληρου του ρωσικού τραπεζικού συστήματος.
«Το αέριο είναι το όπλο της Μόσχας.
Ακριβώς όπως το λάδι.
Στη Ρωσία, κάθε παραχώρηση εκλαμβάνεται αποκλειστικά ως αδυναμία.
Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε διπλωματικά για να κάνουμε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες να το κατανοήσουν αυτό», δήλωσε ο επικεφαλής του Γραφείου του Προέδρου Zelensly..
Σύμφωνα με τον Ουκρανό αξιωματούχο, αφού η Πολωνική PGNiG, η βουλγαρική Bulgargaz και η φινλανδική Gasum αρνήθηκαν να πληρώσουν σε ρούβλια, η παροχή φυσικού αερίου ανεστάλη, αλλά ορισμένες εταιρείες, σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico, θα μπορούσαν τελικά να υποκύψουν στις απαιτήσεις της Ρωσίας.
Συντάσσεται και η Ευρώπη
Επίσης και ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Josep Borrell ο οποίος πρότεινε τα παγωμένα συναλλαγματικά αποθέματα της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που βρίσκονται σε ευρωπαϊκής χώρες να χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμησης της Ουκρανίας.
Όμως και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen επίσης φάνηκε θετική σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο υποστηρίζοντας ότι «και η Ρωσία πρέπει να συνεισφέρει» [ενν. στην ανοικοδόμησης της Ουκρανίας] και ότι οι νομικές υπηρεσίες της ΕΕ εξετάζουν τρόπους ώστε τα «παγωμένα» περιουσιακά στοιχεία Ρώσων ολιγαρχών να αξιοποιηθούν σε αυτή την κατεύθυνση.
Όμως, και ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Cristian Lindner ενώ υποστήριξε… γενικά στην ιδέα δηλώνοντας «πολιτικά ανοιχτός στην ιδέα να κατάσχουμε ξένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας», δήλωσε ότι «για τα ιδιωτικά περιουσιακά στοιχεία πρέπει να δούμε τι είναι νομικά δυνατό. Πρέπει να σεβαστούμε το κράτος δικαίου ακόμη και εάν έχουμε να κάνουμε με Ρώσους. ολιγάρχες».
Τα δικαιώματα ιδιοκτησίας
Οι διεθνείς συναλλαγές και αυτό που περιγράφουμε ως «παγκοσμιοποίηση» στηρίζεται στην αντίληψη τα δικαιώματα ιδιοκτησίας σε περιουσιακά στοιχεία παραμένουν σεβαστά και οι όποιες παρεμβάσεις σε αυτά προϋποθέτουν την τήρηση κανόνων δικαίου.
Αυτό αφορά τόσο τα ιδιωτικά περιουσιακά στοιχεία όσο και τα κρατικά.
Οι νομικές προϋποθέσεις
Την ίδια ώρα, η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων ενός κυρίαρχου κράτους προϋποθέτει συνήθως αυτό να μπορεί να υποστηριχτεί μέσα από κάποια διεθνή συμφωνία (π.χ. μια Συμφωνία Ειρήνης που να περιλαμβάνει και πρόβλεψη πολεμικών αποζημιώσεων), ενώ για τους ιδιώτες προϋποτίθεται συνήθως κάποιου είδους καταδίκη και απόδειξη ότι παραβίασαν κυρώσεις ή ότι τα χρήματά τους προέρχονται από παράνομες δραστηριότητες ή μπορούν να χρηματοδοτήσουν παράνομες δραστηριότητες.
Τι ισχύει για τις κεντρικές τράπεζες
Σε σχέση με τα περιουσιακά στοιχείων των Κεντρικών Τραπεζών, το ερώτημα που υπάρχει είναι εάν αυτά προστατεύονται από τις προβλέψεις για την κρατική ή κυρίαρχη ασυλία (sovereign immunity) που απολαμβάνουν τα κράτη.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αυτό δεν επιτρέπει να υπάρξει κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων ενός κράτους άρα και μίας Κεντρικής Τράπεζας, άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν και επικαλούνται πρακτικές όπως το πάγωμα περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Βενεζουέλας που έχουν κάνει οι ΗΠΑ ή την αντίστοιχη για την Κεντρική Τράπεζα του Αφγανιστάν όταν επέστρεψαν οι Ταλιμπάν.
Διεθνές πλαίσιο για τις κυρώσεις
Όλα αυτά υφίστανται λόγω της απουσίας ενός πλαισιίου παο τον ΟΗΕ για τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό σε περιπτώσεις επιθετικών ενεργειών που εγείρουν θέματα αποκατάστασης και αποζημίωσης.
Θυμίζουμε ότι στην πραγματικότητα ένα πλήρες πλαίσιο διεθνούς δικαίου για τις κυρώσεις δεν υπάρχει και αυτές αποφασίζονται πάντα κατά περίπτωση.
Ωστόσο, ένα τέτοιο πλαίσιο και η εφαρμογή του απαιτεί να υπάρξει απόφαση πρώτα από όλα σε επίπεδο Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ένα όργανο στο οποίο, ως γνωστόν, η Ρωσία, ως μόνιμο μέλος, μπορεί να θέσει veto.
Για να υπερβληθούν τα παραπάνω προβλήματα, έχει προταθεί να γίνει χρήση δυνατοτήτων που υπάρχουν στην αμερικανική νομοθεσία όπως είναι ο νόμος του 1977 για τις Οικονομικές Εξουσίες σε περίπτωση Διεθνούς Έκτακτης Ανάγκης (International Emergency Economic Powers Act).
Ο νόμος αυτός όντως επιτρέπει την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων που άμεσα ή έμμεσα υποστηρίζουν εχθρικές στρατιωτικές ενέργειες σε βάρος των ΗΠΑ και έχει χρησιμοποιηθεί, με αφετηρία την «κρίση των ομήρων» στο Ιράν, ως βάση για τα διατάγματα του προέδρου (Executive Orders) με τα οποία επιβάλλονται έκτοτε κυρώσεις σε πρόσωπα ή σε κυβερνήσεις.
Ωστόσο, και εδώ το πιο πιθανό είναι να χρειαστούν και νέες νομοθετικές ρυθμίσεις καθώς το νομικό πεδίο είναι θολό και θα οδηγήει σε διαρκείς δικαστικες μάχες.
Διεθνής επιδιαιτησία
Ας μην ξεχνάμε ότι πέραν όλων των άλλων, είναι πιθανό η Ρωσία ή ρωσικές εταιρικές οντότητες να απαντήσουν και αυτό να σημαίνει μακρόχρονες διαδικασίες διεθνούς διαιτησίας για την τύχη των κεφαλαίων αυτών.
Μια άλλη λύση είναι να ακολουθηθεί το παράδειγμα των αξιώσεων έναντι του Αφγανιστάν, δηλαδή αγωγές αποζημίωσης από τη μεριά της Ουκρανίας κυρίως προς περιουσιακά στοιχεία Ρώσων ολιγαρχών (που δεν προστατεύονται από «κυρίαρχη ασυλία»). Τέτοιες αγωγές μπορεί να κάνουν και ιδιώτες.
Ήδη ο Rinat Leonidovych Akhmetov, ο πλουσιότερος άνθρωπος στην Ουκρανία, θέλει να κάνει αγωγές κατά της Ρωσίας για την καταστροφή των περιουσιακών στοιχείων του που περιλαμβάνουν το εργοστάσιο Azovstal στην Μαριούπολη αλλά και άλλες βιομηχανικές μονάδες που βρέθηκαν στο στόχαστρο των ρωσικών επιθέσεων, διεκδικώντας «αρμόζουσα αποζημίωση για όλα τα κόστη και την απώλεια εισοδήματος».
Απονομιμοποίηση της διεθνούς τάξης
Τίθεται το ερώτημα της νομιμοποίησης μιας τέτοιας ενέργειας, ιδίως εάν στηριχτεί σε έκτακτες και ad hoc αποφάσεις και όχι σε κάποιο συμφωνημένο πλαίσιο παραβιάζοντας κάθε διαθνή νομιμότητα.
Δηλαδή, τελικά οι δυτικές κυβερνήσεις εμφανίζονται κινούνται με τη λογική της «κλοπής»
Παγκοσμιοποίηση και αγορές
Και βέβαια υπάρχει το συνολικότερο πρόβλημα του πώς λειτουργεί ο ίδιος ο μηχανισμός της παγκοσμιοποίησης.
Η τοποθέτηση συναλλαγματικών αποθεμάτων στο εξωτερικό είναι μια πάγια πρακτική, που εξυπηρετεί τόσο τις χώρες που τοποθετούνται, μια που μπορούν να έχουν καλύτερη απόδοση, όσο και τις χώρες που υποδέχονται αυτές τις τοποθετήσεις και που βλέπουν αυξημένες επενδύσεις σε δικά τους κρατικά χρεόγραφα.
Αυτή η πρακτική στηρίζεται στην παραδοχή ότι αυτές οι τοποθετήσεις είναι προστατευμένες σε υψηλό βαθμό.
Η γενίκευση μιας δυσπιστίας ως προς τον βαθμό προστασίας των τοποθετήσεων στο εξωτερικό από τη μεριά των κεντρικών τραπεζών θα μπορούσε να δημιουργήσει μια ιδιαίτερα προβληματική κατάσταση ως τη συνολική διεθνή χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών