Το Ταμείο μετανιώνει για τη διάσωση της Ελλάδας, με την επικεφαλής του Christine Lagarde πιθανόν να μην το επιχειρήσει ξανά
Στη σκληρή στάση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έναντι της Ελλάδας και στον αντίκτυπο που έχει η εμπλοκή του στη διάσωση της χώρας στους δύο τελευταίους επικεφαλής του αναφέρεται σε άρθρο του ο Pierre Briancon στο Politico.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται, πρώην επικεφαλής του Ταμείου Dominique Strauss-Kahn εκτιμούσε ότι έσωζε τον κόσμο, ενώ η νυν γενική διευθύντρια Christine Lagarde το μόνο που μπορεί να ελπίζει είναι ότι θα σώσει τη δουλειά της.
Ο αντίκτυπος από την εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στις διασώσεις της Ελλάδας, επισημαίνεται στο άρθρο, μπορεί να έχει διαφορετικές συνέπειες για τους δύο τελευταίους γενικούς διευθυντές του Ταμείου.
Ωστόσο, η κύρια συνέπεια από την αμφιλεγόμενη δράση του Ταμείου από το 2010 φαίνεται να είναι σαφής: «ποτέ ξανά» εμπλοκή του ΔΝΤ στις υποθέσεις της Ευρωζώνης.
Ο Dominique Strauss-Kahn, κατά τη διάρκεια της δίκης του ως κατηγορούμενου για μαστροπεία, όπου πρόσφατα κρίθηκε αθώος, εξήγησε στους δικαστές ότι δεν θα μπορούσε να παρίσταται σε τόσα πολλά πάρτι όπως τον κατηγορούσαν, διότι ήταν «πολύ απασχολημένος να σώζει τον κόσμο».
Ήταν ο γενικός διευθυντής του ΔΝΤ το 2010, όταν το Ταμείο εκλήθη να βοηθήσει την Ευρωζώνη να βρεθεί ένας τρόπος για να διασωθεί η Ελλάδα.
Η διάδοχός του Christine Lagarde, από την πλευρά της, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες μιας εμπλοκής που από την αρχή ήταν αμφιλεγόμενη.
Πρέπει να καθησυχάσει το ανήσυχο διοικητικό συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπου αντιπρόσωποι αναδυόμενων χωρών δυσανασχετούν με την εμπλοκή του Ταμείου στην δίχως τέλος ελληνική κρίση.
Ίσως αυτός είναι ο λόγος, σημειώνεται στο άρθρο, που η Christine Lagarde φαίνεται να κρατά πιο σκληρή στάση έναντι της Ελλάδας σε σχέση με τους πιστωτές της χώρας στην Ευρωζώνη –εκτός ίσως από τον γερμανό υπουργό Οικονομικών, Wolfgang Schaeuble, που παραμένει σκεπτικός όσον αφορά την ικανότητα της Ελλάδας να λύσει τα προβλήματά της.
Η Christine Lagarde αναμένεται τον επόμενο χρόνο να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για τη θέση του επικεφαλής του Ταμείου και δεν μπορεί να διακινδυνεύσει ένα διασπασμένο διοικητικό συμβούλιο.
Έτσι πρέπει να δείξει ότι μπορεί να είναι σκληρή έναντι της Ευρώπης.
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι σκληρή τόσο έναντι της Ελλάδας, διασφαλίζοντας ότι η Αθήνα θα εμμείνει σε αν αξιόπιστο πρόγραμμα, όσο και έναντι των πιστωτών της Ελλάδας, τονίζοντάς του ότι θα πρέπει να έχουν επίγνωση μιας ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους στο μέλλον.
Μάλιστα, μέχρι τον Μάρτιο του 2016, όταν το τρέχον πρόγραμμα του ΔΝΤ για την Ελλάδα λήγει, θα πρέπει να «απομακρύνει» το Ταμείο από το ελληνικό χάος στο οποίο έχει μετανιώσει που ενεπλάκη.
Όπως είχε αναφέρει παλαιότερα ο Gabriel Sterne, ο οποίος είχε δουλέψει στο παρελθόν στο Ταμείο και τώρα είναι ο επικεφαλής οικονομολόγος της Oxford Economics, ο ρόλος του ΔΝΤ στην Ελλάδα επηρέασε την αξιοπιστία του.
Το κυριότερα «προπατορικό αμάρτημα» που διέπραξε το ΔΝΤ ενάντια στους ίδιους του κανόνες του, με το πρώτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας το 2010, ήταν ότι συμφώνησε σε ένα πρόγραμμα για το οποίο δεν διασφαλιζόταν, ούτε μπορούσε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους μακροπρόθεσμα.
Όπως σημειώνεται στο άρθρο, σε κάθε πρόγραμμα του ΔΝΤ πρέπει υποθετικά να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ της «προσαρμογής», που σχεδόν πάντα σημαίνει λιτότητα, που απαιτείται από το Ταμείο και της χρηματοδότησης που παρέχει ως αντάλλαγμα.
Σχεδόν πάντα αυτό συμπεριλαμβάνει υποτίμηση του νομίσματος και ορισμένες φορές κάποιου είδους αναδιάρθρωση του χρέους.
Επειδή, όμως, η Ελλάδα ήταν στη Νομισματική Ένωση και δεν μπορούσε να υποτιμήσει το νόμισμα, το ΔΝΤ εισήγαγε μια «συστημική εξαίρεση» που αποποιούνταν οποιαδήποτε προϋπόθεση αφορούσε το χρέος, σημειώνει ο Jean – Pierre Landau, ο οποίος ήταν τότε υποδιοικητής της γαλλικής κεντρικής τράπεζας και τώρα είναι καθηγητής στο Sciences Po, στο Παρίσι.
Αυτό ήταν «μια κωδική λέξη για τον κίνδυνο μετάδοσης της κρίσης του ευρώ εντός της ζώνης του ευρώ», σημειώνει.
Από την αρχή αυτό ήταν κάτι δύσκολο για να αποδεχθεί το διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ, κάτι που δημιούργησε δυσαρέσκεια και πολύ σκεπτικισμό, προσθέτει ο Landau, ο οποίος όπως σημειώνεται στο άρθρο, γνωρίζει πολύ καλά το ΔΝΤ και, όντας Γάλλος, μέλος του διοικητικού του συμβουλίου στις αρχές της δεκαετίας '90.
Η ελληνική διάσωση δημιούργησε επίσης ένα προηγούμενο σε όρους μεγέθους, δηλαδή ήταν η μεγαλύτερη διάσωση που είχε γίνει ποτέ από το ΔΝΤ, ως ποσοστό της συμμετοχής μιας χώρας στο Ταμείο.
Μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου πακέτου διάσωσης το 2012, το ΔΝΤ κατέληξε σε έναν δανεισμό που έφθασε περίπου τα 30 δισεκατομμύρια ευρώ για την Ελλάδα.
Από αυτά, περί τα 23 δισεκατομμύρια ευρώ οφείλονται ακόμη στο Ταμείο και θα πρέπει να επιστραφούν σε αυτό μέχρι το τέλος του 2030, ξεκινώντας από τα 5,5 δισ. ευρώ στα τέλη του τρέχοντος έτους.
Λάθη στις προβλέψεις
Παράλληλα, σημειώνεται, υπήρχαν και λάθη όσον αφορά τις προβλέψεις.
Όπως σημειώνει ο Sterne, για παράδειγμα, το ΔΝΤ αναθεώρησε πτωτικά τις εκτιμήσεις του για το ΑΕΠ της Ελλάδας το 2014 περίπου κατά 22% σε διάστημα 18 μηνών.
«Σε όρους ΗΠΑ, αυτό ισοδυναμεί με την αναθεώρηση της συνδυασμένης παραγωγής ολόκληρης της Καλιφόρνιας, της Νέας Υόρκης και της Φλόριντα», επισημαίνει ο Sterne.
Το ΔΝΤ, όμως, δεν ήταν το μόνο ίδρυμα που αναγκάστηκε να αναθεωρήσει τις προβλέψεις του προς τα κάτω σε όλη τη μακρά ύφεση στην Ευρωζώνη, όπως και δεν ήταν ο μόνος παγκόσμιος οργανισμός τα χρήματα του οποίου ήταν σε κίνδυνο.
Κατά την εκτίμηση της βιωσιμότητας του χρέους στην Ελλάδα, το ΔΝΤ έθεσε την αναλογία χρέους προς το ΑΕΠ στο 120% από το 2020.
Τώρα βρίσκεται τώρα περίπου στο 175%, με ελάχιστες πιθανότητες να υποχωρήσει σε αυτό το επίπεδο μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, εκτός και αν υπάρξει μια σοβαρή διαγραφή χρεών από τους πιστωτές της ευρωζώνης.
Όμως, πίσω στο 2010, ο τότε διοικητής της ΕΚΤ, Jean-Claude Trichet, είχε πολεμήσει με νύχια και με δόντια να κρατήσει το Ταμείο έξω από τη διάσωση της Ελλάδας.
Η Ευρωζώνη, σκέφτηκε, θα μπορούσε να ασχοληθεί με το πρόβλημα από μόνη της, όμως όπως σημειώνουν σήμερα μερικοί από τους πρώην συνεργάτες του, ο Trichet έζησε τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρώτο πακέτο διάσωσης ως «προσωπική ταπείνωση».
Όμως, η γερμανίδα καγκελάριος, Angela Merkel, ήταν ανένδοτη ότι μόνον το ΔΝΤ είχε την τεχνογνωσία να σχεδιάσει και να παρακολουθήσει μια σοβαρή μεταστροφή του οικονομικού προγράμματος για την Ελλάδα.
Πολύ λίγο, πολύ αργά
Το Ταμείο δεν έφερε μόνον χρήματα -πολύ λιγότερα συνολικά έναντι των μελών της Ευρωζώνης- αλλά η Merkel εκτίμησε ότι η νοοτροπία του «κακού μπάτσου» ήταν αναγκαία για να αναγκάσει την Ελλάδα να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις.
Ο Strauss-Kahn, ο οποίος την εποχή εκείνη είχε τη φιλοδοξία να διεκδικήσει την γαλλική προεδρία το 2012, μπορεί επίσης να είχε την ελπίδα ότι θα επωφελούνταν από μια αποφασιστική δράση του ΔΝΤ για να βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων του ευρώ.
Η έκταση των λαθών του ΔΝΤ όσον αφορά την Ελλάδα είναι εν μέρει ο λόγος που κρίθηκε αναγκαίο να ζητήσει συγγνώμη το 2013, κυρίως για την «αμέριμνη» εκτίμησή του για τις αρνητικές συνέπειες της δημοσιονομικής λιτότητας σε συνδυασμό με μια πιστωτική κρίση.
Σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία αυτή την εβδομάδα της Ελλάδας με τους πιστωτές και η χώρα δεν καταστεί δυνατό να αποπληρώσει το ποσό που οφείλει προς το ΔΝΤ στο τέλος του μήνα, η Lagarde θα πρέπει να εξηγήσει στο διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου το γιατί και πώς τα χρήματα εξατμίστηκαν…
Έτσι, σημειώνεται στο άρθρο, μην περιμένετε το ΔΝΤ να ηγηθεί μιας διάσωσης την επόμενη φορά που μια οικονομία της Ευρωζώνης αντιμετωπίσει προβλήματα, ούτε θα υπάρξει μεγάλος ενθουσιασμός στο ΔΝΤ να λάβει μέρος σε ένα τρίτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας, αν αυτό καταστεί αναγκαίο.
Προς το παρόν, h προτεραιότητα της Lagarde φαίνεται να είναι σχετικά σαφής: να πάρει τα χρήματά της πίσω.
Μεταφραστική επιμέλεια: Ελένη Κάτσουρα
www.bankingnews.gr
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται, πρώην επικεφαλής του Ταμείου Dominique Strauss-Kahn εκτιμούσε ότι έσωζε τον κόσμο, ενώ η νυν γενική διευθύντρια Christine Lagarde το μόνο που μπορεί να ελπίζει είναι ότι θα σώσει τη δουλειά της.
Ο αντίκτυπος από την εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στις διασώσεις της Ελλάδας, επισημαίνεται στο άρθρο, μπορεί να έχει διαφορετικές συνέπειες για τους δύο τελευταίους γενικούς διευθυντές του Ταμείου.
Ωστόσο, η κύρια συνέπεια από την αμφιλεγόμενη δράση του Ταμείου από το 2010 φαίνεται να είναι σαφής: «ποτέ ξανά» εμπλοκή του ΔΝΤ στις υποθέσεις της Ευρωζώνης.
Ο Dominique Strauss-Kahn, κατά τη διάρκεια της δίκης του ως κατηγορούμενου για μαστροπεία, όπου πρόσφατα κρίθηκε αθώος, εξήγησε στους δικαστές ότι δεν θα μπορούσε να παρίσταται σε τόσα πολλά πάρτι όπως τον κατηγορούσαν, διότι ήταν «πολύ απασχολημένος να σώζει τον κόσμο».
Ήταν ο γενικός διευθυντής του ΔΝΤ το 2010, όταν το Ταμείο εκλήθη να βοηθήσει την Ευρωζώνη να βρεθεί ένας τρόπος για να διασωθεί η Ελλάδα.
Η διάδοχός του Christine Lagarde, από την πλευρά της, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες μιας εμπλοκής που από την αρχή ήταν αμφιλεγόμενη.
Πρέπει να καθησυχάσει το ανήσυχο διοικητικό συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπου αντιπρόσωποι αναδυόμενων χωρών δυσανασχετούν με την εμπλοκή του Ταμείου στην δίχως τέλος ελληνική κρίση.
Ίσως αυτός είναι ο λόγος, σημειώνεται στο άρθρο, που η Christine Lagarde φαίνεται να κρατά πιο σκληρή στάση έναντι της Ελλάδας σε σχέση με τους πιστωτές της χώρας στην Ευρωζώνη –εκτός ίσως από τον γερμανό υπουργό Οικονομικών, Wolfgang Schaeuble, που παραμένει σκεπτικός όσον αφορά την ικανότητα της Ελλάδας να λύσει τα προβλήματά της.
Η Christine Lagarde αναμένεται τον επόμενο χρόνο να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για τη θέση του επικεφαλής του Ταμείου και δεν μπορεί να διακινδυνεύσει ένα διασπασμένο διοικητικό συμβούλιο.
Έτσι πρέπει να δείξει ότι μπορεί να είναι σκληρή έναντι της Ευρώπης.
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι σκληρή τόσο έναντι της Ελλάδας, διασφαλίζοντας ότι η Αθήνα θα εμμείνει σε αν αξιόπιστο πρόγραμμα, όσο και έναντι των πιστωτών της Ελλάδας, τονίζοντάς του ότι θα πρέπει να έχουν επίγνωση μιας ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους στο μέλλον.
Μάλιστα, μέχρι τον Μάρτιο του 2016, όταν το τρέχον πρόγραμμα του ΔΝΤ για την Ελλάδα λήγει, θα πρέπει να «απομακρύνει» το Ταμείο από το ελληνικό χάος στο οποίο έχει μετανιώσει που ενεπλάκη.
Όπως είχε αναφέρει παλαιότερα ο Gabriel Sterne, ο οποίος είχε δουλέψει στο παρελθόν στο Ταμείο και τώρα είναι ο επικεφαλής οικονομολόγος της Oxford Economics, ο ρόλος του ΔΝΤ στην Ελλάδα επηρέασε την αξιοπιστία του.
Το κυριότερα «προπατορικό αμάρτημα» που διέπραξε το ΔΝΤ ενάντια στους ίδιους του κανόνες του, με το πρώτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας το 2010, ήταν ότι συμφώνησε σε ένα πρόγραμμα για το οποίο δεν διασφαλιζόταν, ούτε μπορούσε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους μακροπρόθεσμα.
Όπως σημειώνεται στο άρθρο, σε κάθε πρόγραμμα του ΔΝΤ πρέπει υποθετικά να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ της «προσαρμογής», που σχεδόν πάντα σημαίνει λιτότητα, που απαιτείται από το Ταμείο και της χρηματοδότησης που παρέχει ως αντάλλαγμα.
Σχεδόν πάντα αυτό συμπεριλαμβάνει υποτίμηση του νομίσματος και ορισμένες φορές κάποιου είδους αναδιάρθρωση του χρέους.
Επειδή, όμως, η Ελλάδα ήταν στη Νομισματική Ένωση και δεν μπορούσε να υποτιμήσει το νόμισμα, το ΔΝΤ εισήγαγε μια «συστημική εξαίρεση» που αποποιούνταν οποιαδήποτε προϋπόθεση αφορούσε το χρέος, σημειώνει ο Jean – Pierre Landau, ο οποίος ήταν τότε υποδιοικητής της γαλλικής κεντρικής τράπεζας και τώρα είναι καθηγητής στο Sciences Po, στο Παρίσι.
Αυτό ήταν «μια κωδική λέξη για τον κίνδυνο μετάδοσης της κρίσης του ευρώ εντός της ζώνης του ευρώ», σημειώνει.
Από την αρχή αυτό ήταν κάτι δύσκολο για να αποδεχθεί το διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ, κάτι που δημιούργησε δυσαρέσκεια και πολύ σκεπτικισμό, προσθέτει ο Landau, ο οποίος όπως σημειώνεται στο άρθρο, γνωρίζει πολύ καλά το ΔΝΤ και, όντας Γάλλος, μέλος του διοικητικού του συμβουλίου στις αρχές της δεκαετίας '90.
Η ελληνική διάσωση δημιούργησε επίσης ένα προηγούμενο σε όρους μεγέθους, δηλαδή ήταν η μεγαλύτερη διάσωση που είχε γίνει ποτέ από το ΔΝΤ, ως ποσοστό της συμμετοχής μιας χώρας στο Ταμείο.
Μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου πακέτου διάσωσης το 2012, το ΔΝΤ κατέληξε σε έναν δανεισμό που έφθασε περίπου τα 30 δισεκατομμύρια ευρώ για την Ελλάδα.
Από αυτά, περί τα 23 δισεκατομμύρια ευρώ οφείλονται ακόμη στο Ταμείο και θα πρέπει να επιστραφούν σε αυτό μέχρι το τέλος του 2030, ξεκινώντας από τα 5,5 δισ. ευρώ στα τέλη του τρέχοντος έτους.
Λάθη στις προβλέψεις
Παράλληλα, σημειώνεται, υπήρχαν και λάθη όσον αφορά τις προβλέψεις.
Όπως σημειώνει ο Sterne, για παράδειγμα, το ΔΝΤ αναθεώρησε πτωτικά τις εκτιμήσεις του για το ΑΕΠ της Ελλάδας το 2014 περίπου κατά 22% σε διάστημα 18 μηνών.
«Σε όρους ΗΠΑ, αυτό ισοδυναμεί με την αναθεώρηση της συνδυασμένης παραγωγής ολόκληρης της Καλιφόρνιας, της Νέας Υόρκης και της Φλόριντα», επισημαίνει ο Sterne.
Το ΔΝΤ, όμως, δεν ήταν το μόνο ίδρυμα που αναγκάστηκε να αναθεωρήσει τις προβλέψεις του προς τα κάτω σε όλη τη μακρά ύφεση στην Ευρωζώνη, όπως και δεν ήταν ο μόνος παγκόσμιος οργανισμός τα χρήματα του οποίου ήταν σε κίνδυνο.
Κατά την εκτίμηση της βιωσιμότητας του χρέους στην Ελλάδα, το ΔΝΤ έθεσε την αναλογία χρέους προς το ΑΕΠ στο 120% από το 2020.
Τώρα βρίσκεται τώρα περίπου στο 175%, με ελάχιστες πιθανότητες να υποχωρήσει σε αυτό το επίπεδο μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, εκτός και αν υπάρξει μια σοβαρή διαγραφή χρεών από τους πιστωτές της ευρωζώνης.
Όμως, πίσω στο 2010, ο τότε διοικητής της ΕΚΤ, Jean-Claude Trichet, είχε πολεμήσει με νύχια και με δόντια να κρατήσει το Ταμείο έξω από τη διάσωση της Ελλάδας.
Η Ευρωζώνη, σκέφτηκε, θα μπορούσε να ασχοληθεί με το πρόβλημα από μόνη της, όμως όπως σημειώνουν σήμερα μερικοί από τους πρώην συνεργάτες του, ο Trichet έζησε τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρώτο πακέτο διάσωσης ως «προσωπική ταπείνωση».
Όμως, η γερμανίδα καγκελάριος, Angela Merkel, ήταν ανένδοτη ότι μόνον το ΔΝΤ είχε την τεχνογνωσία να σχεδιάσει και να παρακολουθήσει μια σοβαρή μεταστροφή του οικονομικού προγράμματος για την Ελλάδα.
Πολύ λίγο, πολύ αργά
Το Ταμείο δεν έφερε μόνον χρήματα -πολύ λιγότερα συνολικά έναντι των μελών της Ευρωζώνης- αλλά η Merkel εκτίμησε ότι η νοοτροπία του «κακού μπάτσου» ήταν αναγκαία για να αναγκάσει την Ελλάδα να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις.
Ο Strauss-Kahn, ο οποίος την εποχή εκείνη είχε τη φιλοδοξία να διεκδικήσει την γαλλική προεδρία το 2012, μπορεί επίσης να είχε την ελπίδα ότι θα επωφελούνταν από μια αποφασιστική δράση του ΔΝΤ για να βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων του ευρώ.
Η έκταση των λαθών του ΔΝΤ όσον αφορά την Ελλάδα είναι εν μέρει ο λόγος που κρίθηκε αναγκαίο να ζητήσει συγγνώμη το 2013, κυρίως για την «αμέριμνη» εκτίμησή του για τις αρνητικές συνέπειες της δημοσιονομικής λιτότητας σε συνδυασμό με μια πιστωτική κρίση.
Σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία αυτή την εβδομάδα της Ελλάδας με τους πιστωτές και η χώρα δεν καταστεί δυνατό να αποπληρώσει το ποσό που οφείλει προς το ΔΝΤ στο τέλος του μήνα, η Lagarde θα πρέπει να εξηγήσει στο διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου το γιατί και πώς τα χρήματα εξατμίστηκαν…
Έτσι, σημειώνεται στο άρθρο, μην περιμένετε το ΔΝΤ να ηγηθεί μιας διάσωσης την επόμενη φορά που μια οικονομία της Ευρωζώνης αντιμετωπίσει προβλήματα, ούτε θα υπάρξει μεγάλος ενθουσιασμός στο ΔΝΤ να λάβει μέρος σε ένα τρίτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας, αν αυτό καταστεί αναγκαίο.
Προς το παρόν, h προτεραιότητα της Lagarde φαίνεται να είναι σχετικά σαφής: να πάρει τα χρήματά της πίσω.
Μεταφραστική επιμέλεια: Ελένη Κάτσουρα
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών