Τεράστιο κύμα φυγής από αγορά εργασίας, λόγω σεναρίων για αύξηση ορίων ηλικίας στη συνταξιοδότηση - Τι δείχνει ο Άτλας

Ένα νέο μεγάλο κύμα συνταξιοδοτήσεων προδιαγράφεται για την επόμενη τριετία (2025-2027), καθώς εντείνεται η ανησυχία για επικείμενες αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης σταδιακής λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής κατά 1,5 έτος.
Όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΕΦΚΑ, το 2024 συνταξιοδοτήθηκαν 197.228 εργαζόμενοι, αριθμός που συνιστά την τρίτη υψηλότερη επίδοση από το 2017 και μετά, αλλά και όλα τα προηγούμενα χρόνια από το 2021 και μετά οι συνταξιοδοτήσεις ήταν 212.151, το 2022 211.133, το 2023 190.368 και το 2024 έφθασαν τις 197.228.
Κατά τα ίδια πρότυπα εκτιμάται ότι θα κινηθούν και την επόμενη τριετία, καθώς το συνταξιοδοτικό σύστημα βρίσκεται εν πολλοίς στην ωρίμανση δικαιωμάτων πολλών ασφαλισμένων γεννημένων την δεκαετία 1955 – 1965, αλλά και στη δυνατότητα που παρέχεται – πλέον - σε συνταξιούχους να συνεχίσουν να εργάζονται, χωρίς να χάνουν μέρος της σύνταξής τους.

Ταυτοχρόνως, σημαντικό ρόλο έχουν διαδραματίσει οι επιπτώσεις του οξυμένου δημογραφικού προβλήματος που επαναφέρουν, με βάση τη νομοθεσία Κατρούγκαλου, την επαναξιολόγηση των ορίων ηλικίας κάθε τριετία, γεγονός που ωθεί όσους έχουν τη δυνατότητα να αποχωρήσουν.

Πως θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας

Στην περίπτωση που υπάρξει αύξηση των ορίων ηλικίας κατά 6 μήνες, τότε η προσαρμογή θα γίνεται με ρυθμό δύο μηνών ανά έτος, ώστε να ολοκληρωθεί εντός της τριετίας. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, κάθε τρία χρόνια, εφόσον αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής μετά το 65ο έτος, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα προσαρμόζονται αναλόγως.
Το όλο θέμα θα εξεταστεί στα τέλη του 2026 με βάση τη μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, η οποία εκπονείται κάθε τρία χρόνια και θα αποτυπώσει, όπως δείχνουν τα στοιχεία, αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Η πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής δείχνει ότι το 2030 τα νομοθετημένα σήμερα όρια ηλικίας των 62 και 67 ετών αυξάνονται κατά 1,5 έτος. Τα αν αυτή η αύξηση θα είναι προοδευτική από το 2027 έως το 2030, ή αν θα επισυμβεί μονομιάς από 1/1/2027 και μετά, θα εξαρτηθεί από τον τρόπο που θα εφαρμοστεί η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας. Αν η αύξηση των ορίων ηλικίας γίνει σταδιακά, τότε είναι πιθανό να εφαρμοστεί η συνταγή των αλλαγών που έγιναν στα όρια ηλικίας κατά την περίοδο 2015-2021, όπου κάθε χρόνο άλλαζαν οι ηλικίες συνταξιοδότησης.
Στην περίπτωση αυτή οι ασφαλισμένοι, για παράδειγμα, που θα κλείσουν το 62ο έτος το 2027 μπορεί να συνταξιοδοτηθούν με όριο ηλικίας τα 62,6 έτη, όσοι κλείσουν τα 62 το 2028 να βγουν στα 62,9 έτη και όσοι κλείσουν τα 62 το 2030 να συνταξιοδοτηθούν στα 63,5 έτη.

Στην πρόσφατη έκθεσή του ο ΟΟΣΑ αναφέρεται ότι μέχρι το 2050, λόγω βελτίωσης του προσδόκιμου ζωής, θα πρέπει να αυξηθεί το όριο ηλικίας κατά 2,8 έτη.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Eurostat με βάση τόσο το προσδόκιμο ζωής όσο και το ύψος της συνταξιοδοτικής δαπάνης, η Ελλάδα, το 2030 θα πρέπει να το αυξήσει κατά ενάμισι έτος στα 68,5 έτη και για την πρόωρη συνταξιοδότηση κατά ένα έτος και τρεις μήνες, στα 63,5 έτη. Μάλιστα για τις γυναίκες, λόγω του μεγαλύτερου προσδόκιμου ζωής, υποδεικνύει αύξηση του ορίου ηλικίας το 2030 κατά ένα μήνα περισσότερο, στα 68,6 και στα 63,6 έτη για πρόωρη συνταξιοδότηση.
Οι δημογραφικές προβολές δείχνουν ότι το 2050 το γενικό όριο ηλικίας στη χώρα μας θα πρέπει να φτάσει στα 70,5 έτη και με πρόωρη σύνταξη στα 65,5 έτη, ενώ το 2070 τα όρια ηλικίας θα πρέπει να αγγίξουν τα 72,5 έτη και με πρόωρη σύνταξη τα 67,5 έτη.

Σήμερα τα όρια ηλικίας έχουν κλειδώσει είτε στα 62 έτη, με την προϋπόθεση ότι οι ασφαλισμένοι θα έχουν συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης (12.000 ένσημα), είτε στα 67 έτη, με συμπληρωμένη απλώς μία 15ετία (4.500 ένσημα), ως ελάχιστα για τη λήψη σύνταξης.

Τι δείχνει ο «Άτλας»

Σύμφωνα με το σύστημα συνταξιοδοτήσεων «Άτλας», η αυξητική τάση στις νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης, έχει ξεκινήσει να εντοπίζεται από το 2017, όταν είχαν προκύψει 142.061 καθ’ όλο το έτος. Το 2018 ανήλθαν στις 155.649, το 2019 έφτασαν τις 170.111, ενώ στις 175.705 κινήθηκαν το 2020, συνεχίζοντας την ανοδική τους πορεία. Εν συνεχεία, πραγματοποιήθηκε το «άλμα» στις 212.151 αιτήσεις του 2021 και εν συνεχεία διατηρήθηκε το ίδιο επίπεδο, με 211.133 αιτήσεις το 2022, υποχώρηση στις 190.368 αιτήσεις το 2023 και νέα αύξηση στις 197.228 το 2024. Από τις 14.688 αιτήσεις που υποβλήθηκαν τον Δεκέμβριο του 2024, οι 10.302 πραγματοποιήθηκαν τον ίδιο μήνα, ενώ οι 4.386 σε προγενέστερο μήνα.
Σε ό,τι αφορά την οφειλόμενη δαπάνη για την καταβολή ληξιπρόθεσμων αιτήσεων, στο επίπεδο των κύριων συντάξεων, παρατηρείται και τον Δεκέμβριο του 2024, αρνητικό πρόσημο κατά 15.055.126 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι οι αιτούντες σύνταξη, έχουν αθροιστικά περισσότερες οφειλές προς τον ΕΦΚΑ λόγω μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, από τα ποσά που πρέπει να εισπράξουν ως αναδρομικά, λόγω τυχόν καθυστέρησης καταβολής της σύνταξης που τους αναλογεί.
Αντίστοιχη εικόνα έχει διαμορφωθεί και στο πεδίο των μη ληξιπρόθεσμων αιτήσεων για απονομή κύριας σύνταξης. Και εκεί διαπιστώθηκε τον Δεκέμβριο του 2024 αρνητικό πρόσημο ύψους 22.582.808 ευρώ.
Στα τέλη Δεκεμβρίου της περασμένης χρονιάς, το σύστημα Άτλας κατέγραψε 15.000 ληξιπρόθεσμες εκκρεμείς αιτήσεις για κύρια σύνταξη, καθώς και άλλες 17.855 μη ληξιπρόθεσμες. Άρα, το σύνολο των εκκρεμοτήτων που συσσωρεύτηκαν στον ΕΦΚΑ το 2024 και μεταφέρθηκαν στο 2025, ανήλθε στις 32.855 αιτήσεις.

Αντώνης Βασιλόπουλος
www.bankingnews.gr