Απόστολος Βλάχος,
Οικονομολόγος, Επιχειρηματίας
Το επιτελικό κράτος αποτελεί μια ζωτικής σημασίας έννοια στη σύγχρονη δημόσια διοίκηση, επιδιώκοντας τη δημιουργία ενός οργανισμού με υψηλή απόδοση, προσαρμοστικότητα και λογοδοσία. Στην Ελλάδα, ο όρος έχει υιοθετηθεί από την κυβέρνηση με στόχο την ενίσχυση της επαρκούς λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού, αν και στην πράξη φαίνεται πως δεν έχει καταφέρει να πραγματώσει το ακριβές του περιεχόμενο.
Ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό του επιτελικού κράτους αποτελεί πρωτίστως η ικανότητα υλοποίησης πολιτικών, με τον κρατικό μηχανισμό να λειτουργεί ως εκτελεστής της πολιτικής ηγεσίας, ευθυγραμμίζοντας τις ενέργειές της με τις κυβερνητικές προτεραιότητες.
Ένα δεύτερο πολύ βασικό στοιχείο είναι η ικανότητα παραγωγής αποτελέσματος, δεδομένου ότι βασικό ζητούμενο πρέπει να είναι η επίτευξη συγκεκριμένων και μετρήσιμων αποτελεσμάτων. Η εφαρμογή των πολιτικών πρέπει να γίνεται με τρόπο που μεγιστοποιεί την αποδοτικότητα και την καλύτερη δυνατή χρήση των διαθέσιμων πόρων.
Ένα τρίτο στοιχείο είναι η ικανότητα επίτευξης αποδοτικότητας, καθώς οι μεγάλες προκλήσεις της εποχής προϋποθέτουν προσαρμοστικότητα και ευελιξία. Το επιτελικό κράτος υιοθετεί εξ ορισμού διαδικασίες συνεχούς αυτοβελτίωσης, επιδιώκοντας την αποδοτικότητα στις δομές και τις διαδικασίες του.
Ένα τέταρτο κεντρικό χαρακτηριστικό είναι η ικανότητα λογοδοσίας, που αποτελεί ίσως τον βασικότερο - και το πιο αξιακά φορτισμένο - άξονα της χρηστής δημόσιας διοίκησης. Η διασφάλιση της υπευθυνότητας όσων ενεργούν στο όνομα του δημοσίου συμφέροντος πρέπει αδιαπραγμάτευτα να περνά μέσα από μηχανισμούς διαφάνειας και αξιολόγησης.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει καταβάλει προσπάθειες για την εφαρμογή ενός επιτελικού κράτους, με τη μέχρι τώρα πορεία της να θεωρείται αμφιλεγόμενη. Η συγκέντρωση εξουσιών σε μία κλειστή περίμετρο γύρω από το πρωθυπουργικό γραφείο πρακτικά περιορίζει την αυτονομία των υπουργείων και των δημόσιων υπηρεσιών, ναρκοθετώντας την οποιαδήποτε προσπάθεια ουσιώδους κυβερνητικού έργου, αλλά και το αίτημα για εκτεταμένη λογοδοσία.
Παράλληλα, η κομματικοποίηση και η έλλειψη αντικειμενικών κριτηρίων επιλογής στελεχών παραμένουν ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για τη δημιουργία ενός πραγματικά αποδοτικού και διαφανούς επιτελικού κράτους. Η ανάδειξη πραγματικά ικανών στελεχών εντός του κρατικού μηχανισμού και η καλλιέργεια μίας κουλτούρας επαγγελματικής εξέλιξης και θεσμικής γνώσης είναι στοιχήματα που δεν έχουν κερδηθεί ακόμα.
Για την επίτευξη ενός σύγχρονου επιτελικού κράτους, απαιτούνται ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις και πρωτοβουλίες που να στοχεύουν στη μείωση του υψηλού λειτουργικού και γραφειοκρατικού του κόστους. Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων του ιδιωτικού τομέα μέσω αναθέσεων έργων, που θα προϋποθέτουν συγκεκριμένα και μετρήσιμα, για τη μείωση του παραπάνω κόστους, αποτελέσματα πρέπει να αποτυπωθεί θεσμικά-νομοθετικά τα επόμενα χρόνια.
Εν κατακλείδι, το επιτελικό κράτος παραμένει ακόμα ένας μείζων στόχος για την ελληνική δημόσια διοίκηση. Η υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων και η ενίσχυση των θεμελιωδών χαρακτηριστικών του μπορούν να οδηγήσουν σε έναν οργανισμό που θα σχεδιάζει, θα υλοποιεί και θα αξιολογεί πολιτικές με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα, προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών