Τελευταία Νέα
Απόψεις - Άρθρα

Σαράντος Λέκκας (Οικονομολόγος): Ο πολιτικός ρόλος των συγκυριών

Σαράντος Λέκκας (Οικονομολόγος): Ο πολιτικός ρόλος των συγκυριών
Άρθρο του οικονομολόγου Σαράντου Λέκκα
Από την μεταπολίτευση και μετά οι σταθερές του πολιτικού μας συστήματος είναι η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ , δεδομένου ότι τα τρία αυτά κόμματα έχουν συμμετάσχει σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις από το 1974 και μέχρι σήμερα.
Συγκυρίες αλλά και διασπάσεις βεβαίως συντελούν στην εμφάνιση κομμάτων, τα οποία κάνουν αισθητή την παρουσία τους για κάποιο χρονικό διάστημα, κυρίως όσο επιδρά μια συγκυρία ή όσο η διάσπαση έχει κάποιο πολιτικό περιεχόμενο.
Επιπλέον η χρησιμοποίηση εκλογικών νόμων με χαρακτηριστικά απλής αναλογικής που εμπεριέχουν δείκτες δυσκολίας για την συγκρότηση αυτοδύναμων κυβερνήσεων όπως στις περιόδους 1989/90 και 2023 λειτούργησαν προς την κατεύθυνση εισόδου στη Bουλή κομμάτων που υπό άλλες συνθήκες δεν θα είχαν καμία εκλογική τύχη.
Η πιο συμπαγής βουλή της μεταπολίτευσης ήταν αυτή που προέκυψε από την εκλογική αναμέτρηση του 1981 με τρία κόμματα , αυτά που χαρακτηρίζουμε ως σταθερές του πολιτικού μας συστήματος, ενώ πολυπληθείς κοινοβουλευτικές παρουσίες είχαμε μετά τις δεύτερες εκλογικές αναμετρήσεις του 2015 και του 2023 με την είσοδο οκτώ κομμάτων.
Κατά βάση, η απλή αναλογική, η μη ύπαρξη του 3% ως κατώτερου ορίου εισόδου στη Bουλή και κυρίως η αποσυσπείρωση των κυβερνητικών πυλώνων του πολιτικού συστήματος οδηγούσε στην είσοδο περισσοτέρων των πέντε κομμάτων στη Bουλή.
Βεβαίως κυρίαρχο ρόλο παίζουν οι συγκυρίες οι οποίες διαμορφώνουν όρους εκλογικής επιτυχίας για πολιτικούς σχηματισμούς που ενώ είχαν προηγούμενη παρουσία αυτή ήταν εξωκοινοβουλευτική και άκρως περιθωριακή.
Την δεκαετία του 70 είχαμε την είσοδο στη Βουλή της Εθνικής Παράταξης ενός φιλοβασιλικού και άκρως αντικομμουνιστικού κόμματος, το οποίο συμμετείχε στη Βουλή του 1977 και μετά διαλύθηκε λόγω εσωτερικών διαφωνιών για την εκλογή Καραμανλή στην προεδρία της Δημοκρατίας το 1980.
Την δεκαετία του 80 το κίνημα των οικολόγων βρίσκονταν στην ακμή του, ενώ σε πανευρωπαϊκό επίπεδο έθετε στο πολιτικό σύστημα όρους ισότιμης συμμέτοχης στο ευρύτερο πολιτικό παιχνίδι.
Η συγκυρία ήταν ιδανική και για το εγχώριο οικολογικό κίνημα το οποίο εκμεταλλευόμενο την ιδιόμορφη αναλογική του συστήματος Κουτσόγιωργα όπως και την έλλειψη ορίου 3% για την είσοδο στη Βουλή κατέγραψε δυο παρουσίες μετά τις εκλογικές αναμετρήσεις του 1989/90.
Βραχύβια τριετή παρουσία χωρίς συνέχεια αφού η ασήμαντη εκλογική του δύναμη δεν θα μπορούσε να επιβιώσει όταν το οικολογικό αφήγημα έπαυσε να συγκινεί .
Τις δεκαετίες του 90 και του 00 η εμφάνιση κομμάτων στη Βουλή όπως η ΠΟΛΑΝ του Αντώνη Σαμαρά , ο συνασπισμός του Κωνσταντόπουλου και ο ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη είχαν ως βάση τις αποχωρήσεις –διασπάσεις από τα κόμματα της ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ και του ΚΚΕ .
Ειδικά ο ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη εξέφραζε την λαϊκή , φιλοβασιλική δεξιά με άξονες την εθνική ασφάλεια και το μεταναστευτικό , με δυο εκλογικές επιτυχίες το 2007 και 2009 παίρνοντας θέση δεξιά της ΝΔ του Κώστα Καραμανλή που είχε εστιάσει στον μεσαίο χώρο μετά την εκλογική αποτυχία του 2000.
Η συμμετοχή του ΛΑΟΣ στην κυβέρνηση Παπαδήμου το 2011 ήταν η κορυφαία αλλά και τελευταία παρουσία του συγκεκριμένου κόμματος σε κοινοβουλευτικό επίπεδο αφού μετά τις εκλογές του 2012 συρρικνώθηκε εκλογικά και χάθηκε σταδιακά.
Εάν εξαιρέσουμε την παρουσία της ΠΟΛΑΝ του Αντώνη Σαμαρά δεξιότερα της ΝΔ , μιας και το υπόβαθρο της είχε σχέση με το Μακεδονικό , η παρουσία του ΛΑΟΣ στην ουσία άνοιξε διάπλατα την πόρτα όλων αυτών των σχηματισμών που εφεξής θα καταχωρούνταν δεξιότερα της ΝΔ επιτυγχάνοντας κοινοβουλευτική παρουσία .
Η αναγκαιότητα πλειοψηφικού ρεύματος μετά την εκλογή Κώστα Καραμανλή στην ηγεσία της ΝΔ αλλά και το παράδειγμα της κυβερνητικής θητείας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη σταδιακά οδηγούσε τη ΝΔ προς το κέντρο και τον περίφημο μεσαίο χώρο δίνοντας την ευκαιρία σε κομματικούς σχηματισμούς να καλύπτουν χώρους δεξιότερα της ΝΔ εκφράζοντας πεποιθήσεις που είχαν συνάφεια με τις συγκυρίες .
Η αποδοχή της κατάρρευσης της ελληνικής οικονομίας από την κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου το 2010, η χρηματοδότηση από την τρόικα συνοδεία σκληρών οικονομικών μέτρων που στις συνειδήσεις των απλών πολιτών χαράχτηκαν ως μνημόνια όπως ήταν απόλυτα φυσικό οδήγησε στην αμφισβήτηση των κομμάτων που είχαν την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας τις δεκαετίες που πέρασαν και στην εκλογική κατάρρευση του δίπολου ΝΔ/ΠΑΣΟΚ αρχικά στις δίπλες εκλογικές αναμετρήσεις του 2012 που κορυφώθηκε στις αναμετρήσεις του 2015 όταν το ΠΑΣΟΚ συρρικνώθηκε σε ποσοστά της τάξεως του 4,68%.
Το κίνημα των αγανακτισμένων έδωσε τον τόνο της απόλυτης αμφισβήτησης με την είσοδο στη Βουλή της Χρυσής Αυγής και των Ανεξάρτητων Ελλήνων ενώ το αντιμνημονιακό ρεύμα έφθασε σε υψηλότερο κοινοβουλευτικό επίπεδο στις δεύτερες εκλογές του 2015 με οκτώ κόμματα στη Βουλή, η οποία Βουλή είχε τα πάντα, από την Ένωση Κεντρώων του Λεβέντη, τους ΑΝΕΛ του Καμμένου , το ΠΟΤΑΜΙ του Θεοδωράκη αλλά και την Χρυσή Αυγή ως τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη με ποσοστό 6,99%.
Με τους ποπουλιστές του ΣΥΡΙΖΑ να εκτοξεύονται από το περιθωριακό 4,59% του 2009 στο 36,34% τον Ιανουάριο του 2015 η αντιμνημονιακή συγκυρία είχε φθάσει στο ανώτατο όριο της .
Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ την περίοδο 2015-2019 έδειξε πως η ριζοσπαστική αριστερά δεν είχε κανένα ενδοιασμό στο να συνεργαστεί κυβερνητικά με την άκρα δεξιά επιβεβαιώνοντας την θεωρία των δυο άκρων .
Το κίνημα της αγανάκτησης είχε φουσκώσει τα εκλογικά πανιά των αντιμνημονιακών κομμάτων οπότε όταν το αφήγημα θα έπαιρνε τέλος και η προσπάθεια ανασυγκρότησης θα έπρεπε να είχε αλλά χαρακτηριστικά από αυτά που πρέσβευε ο ΣΥΡΙΖΑ μέσα από τις τοξικές και διχαστικές πρακτικές του τότε νομοτελειακά η κανονικότητα θα οδηγούσε στην αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής παραφωνίας.
Πράγματι η τύχη των ΑΝΕΛ του Καμένου, ακολουθώντας την τύχη του ΛΑΟΣ, έδειξε ότι όποιο μικρό κόμμα εισέρχεται σε κυβέρνηση συνεργασίας εξαφανίζεται πολιτικά , έτσι εξαφανίστηκαν πολιτικά το 2019.
Ταυτόχρονα ο ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα από την ήττα του 2019 με ποσοστό 31,53% συρρικνώθηκε τον Μάιο του 2023 στο 20,07% και μπήκε σε τροχιά πολιτικής αποδόμησης με το 17,83% των εκλογών του Ιουνίου 2023.
Όπως προαναφέραμε οι συγκυρίες αλλά και η απλή αναλογική πάντα διαμορφώνουν συνθήκες εμφάνισης νέων κομμάτων εντός του κοινοβουλίου.
Με την άνοδο της κυβέρνησης Μητσοτάκη το 2019 στην εξουσία και την σταδιακή επιστροφή στην οικονομική κανονικότητα το αντιμνημονιακό αφήγημα πήρε τέλος, όμως δυο νέες κρίσεις την περίοδο 2020-22 διαμόρφωσαν νέους πολιτικούς όρους.
Η υγειονομική στην αρχή και η ενεργειακή /πληθωριστική κρίση στην συνέχεια παρά τον πρωτόγνωρο χαρακτήρα τους όπως ήταν αναμενόμενο έδωσαν την ευκαιρία διαφοροποίησης και έντονης κριτικής ειδικά για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό σε πλήθος ετερόκλητων ομάδων οι οποίες σταδιακά έλαβαν πολιτικά χαρακτηριστικά κινούμενες όμως υπόγεια και αθόρυβα για να μην προκαλέσουν τον εφησυχασμό του πολιτικού κατεστημένου.
Αποτέλεσμα μετά την εκλογική αναμέτρηση του Ιουνίου 2023 να προκύψει οκτακομματική βουλή όπως είχε προκύψει τον Σεπτέμβριο του 2019 επιβεβαιώνοντας ότι κάθε κρίση είτε οικονομική , είτε υγειονομική , είτε ενεργειακή, έχει παράπλευρες και σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις.
Η αποδόμηση του ΣΥΡΙΖΑ έφερε εξ αντανακλάσεως την ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ στη Βουλή , το κρυφτό των ΕΛΛΗΝΩΝ του Κασιδιάρη έφερε του ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ εντός του κοινοβουλίου, ενώ ο θρησκευτικός παροξυσμός έφερε την ΝΙΚΗ στα έδρανα της βουλής.
Βέβαια στην βάση του προσφάτου παρελθόντος όσοι πολιτικοί σχηματισμοί είναι προϊόντα μιας κρίσης νομοτελειακά όταν παύσει η δράση της θα εξαφανιστούν .
Η απουσία μέτρου και η έλλειψη πολιτικής παιδείας συνδυαστικά με την αλαζονεία της αναγνωσιμότητας επιβεβαιώνουν κατά τακτά χρονικά διαστήματα τον ρόλο των συγκυριών ο οποίος είναι καθοριστικός για την πρόσκαιρη εκλογική επιτυχία και ταυτόχρονα αμείλικτος όταν παύει η επίδραση τους , οδηγώντας στο πολιτικό τέλος , στην επιστροφή στο περιθώριο και τελικά στη πολιτική λήθη.

www.bankingnews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Σχόλια αναγνωστών

Δείτε επίσης