Η αμερικανική οικονομία κατρακυλά, με παγκόσμιες επιπτώσεις…
Οι δασμοί, το εκρηκτικό δημόσιο χρέος και ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός καθιστούν τα Trumponomics μια οικονομική περιπέτεια υψηλού ρίσκου, υπογραμμίζει σε άρθρο του στο Project Syndicate ο γνωστός οικονομολόγος Desmond Lachman.
Όπως εξηγεί, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump ανέστειλε τις εμπορικές συνομιλίες με τον Καναδά και ανακοίνωσε πρόσθετο δασμό 10% στα καναδικά προϊόντα, με αφορμή μια τηλεοπτική διαφήμιση που χρηματοδοτήθηκε από την Οντάριο και περιείχε ηχητικό απόσπασμα του πρώην Προέδρου Ronald Reagan, το οποίο καταδίκαζε τους δασμούς.
Το επεισόδιο αυτό, σημειώνει ο Lachman, είναι ενδεικτικό: για ακόμη μία φορά ο Trump παρουσιάζεται ως υπερασπιστής των παραδοσιακών αρχών του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ενώ στην πράξη υιοθετεί πολιτικές που συνιστούν πλήρη ανατροπή τους.
Κατά τον Lachman, πολλοί από τους υποστηρικτές του Trump καλωσορίζουν αυτή τη στροφή, αλλά θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικοί.
Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων λαϊκιστικών πολιτικών τύπου Trump που κατέληξαν σε υψηλό πληθωρισμό και οικονομική αστάθεια.
Ήδη, οι ψηφοφόροι του –από παραγωγούς σόγιας στη Μέση Δύση έως εργαζομένους στη Φλόριντα που κινδυνεύουν να χάσουν την ασφαλιστική τους κάλυψη– αρχίζουν να πληρώνουν το τίμημα.
Το GOP, από την εποχή του Calvin Coolidge έως τον George H. W. Bush, είχε ως θεμελιώδη αρχή την ανάγκη για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και περιορισμό του εθνικού χρέους, ώστε να μην επιβαρύνονται οι μελλοντικές γενιές.
Ο πρώην Πρόεδρος Herbert Hoover λέγεται ότι είχε επισημάνει: «Μακάριοι οι νέοι, διότι θα κληρονομήσουν το εθνικό χρέος».
Ωστόσο το ζήτημα δεν είναι μόνο ηθικό• ο καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας Niall Ferguson διαπιστώνει ότι το χρέος «ήταν ανέκαθεν η καταστροφή των μεγάλων δυνάμεων».
Αντί να περιορίσει τη συσσώρευση του αμερικανικού δημόσιου χρέους, ο Trump επιδείνωσε το ήδη μη βιώσιμο δημοσιονομικό πλαίσιο που παρέλαβε. Με φορολογικές μειώσεις και αύξηση δαπανών, το Congressional Budget Office εκτιμά ότι πρόσθεσε περίπου 3,4 τρισ. δολάρια στο έλλειμμα της επόμενης δεκαετίας.
Αυτό θα διατηρήσει το έλλειμμα πάνω από το 6% του ΑΕΠ και θα ωθήσει το χρέος στο 128% του ΑΕΠ σε δέκα χρόνια — επίπεδο αντίστοιχο με εκείνο της Ελλάδας στην αρχή της κρίσης του 2010.
Μια ακόμη παραδοσιακή αξία των Ρεπουμπλικάνων που ο Trump έχει εγκαταλείψει είναι η προσήλωση στο ελεύθερο εμπόριο.
«Άνθρωπος των Δασμών»
Από την ορκωμοσία του, ο αυτοαποκαλούμενος «Άνθρωπος των Δασμών» ανέβασε τον μέσο αποτελεσματικό δασμό από κάτω του 3% στο 17,5%, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων εκατό ετών.
Στη βάση μιας απλοϊκής λογικής μηδενικού αθροίσματος, ο Trump ισχυρίζεται ότι αυτό θα μειώσει τα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ.
Παράλληλα, έχει χρησιμοποιήσει τους δασμούς ως πολιτικό εργαλείο πίεσης.
Πριν τιμωρήσει τον Καναδά για τη διαφήμιση, επέβαλε δασμούς 50% σε όλες τις εισαγωγές από τη Βραζιλία, ως αντιποίνων για τη δίωξη του πρώην προέδρου Jair Bolsonaro σχετικά με την προσπάθειά του να ανατρέψει το αποτέλεσμα των εκλογών του 2022.
Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι σοβαρές.
Η χαοτική και απρόβλεπτη εμπορική πολιτική —με συνεχείς απειλές, ανατροπές και αντιφάσεις— τροφοδοτεί αβεβαιότητα για επιχειρήσεις και επενδυτές.
Το Yale Budget Lab υπολογίζει ότι οι δασμοί του Trump θα μειώσουν την ανάπτυξη του ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά μισή μονάδα την περίοδο 2025-26, αφήνοντας την οικονομία μόνιμα 0,4% μικρότερη απ’ ό,τι θα ήταν αλλιώς.
Επιπλέον, οι δασμοί θα μπορούσαν να αυξήσουν το γενικό επίπεδο τιμών κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες.
Αυτό μας οδηγεί σε ακόμη μια σοβαρή παρέκκλιση του Trump από τη ρεπουμπλικανική ορθοδοξία: την υπονόμευση της σταθερότητας των τιμών.
Επίθεση στη Federal Reserve
Πέρα από την πολιτική των δασμών και τη δημοσιονομική επέκταση, ο Trump επιτίθεται ανοιχτά στην ανεξαρτησία της Federal Reserve.
Ζητά μείωση επιτοκίων κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες, παρότι ο πληθωρισμός παραμένει πάνω από τον στόχο του 2%.
Έχει δημόσια επιπλήξει τον Πρόεδρο της Fed Jerome Powell, ενώ ο διάδοχος που θα διορίσει τον επόμενο Μάιο αναμένεται να υιοθετήσει την επιθυμητή «γερακιού» στάση.
Παράλληλα, έχει προσπαθήσει —ανεπιτυχώς μέχρι τώρα— να απομακρύνει το μέλος του ΔΣ Lisa Cook, ώστε οι δικοί του διορισμοί να αποκτήσουν πλειοψηφία. Μια τέτοια εξέλιξη θα έθετε τις βάσεις για παρατεταμένα υψηλό πληθωρισμό.
Ίσως όμως η πλέον εντυπωσιακή παραβίαση των ρεπουμπλικανικών αξιών είναι η άμεση παρέμβασή του στις αγορές.
Η απόκτηση ποσοστού 10% στην Intel και η απαίτηση προς τις Nvidia και AMD να διαθέτουν το 15% των πωλήσεών τους στην Κίνα στην κυβέρνηση θυμίζουν περισσότερο κρατικιστικές παρά καπιταλιστικές πρακτικές.
Ταυτόχρονα, το τέλος 100.000 δολαρίων για αίτηση βίζας H-1B περιορίζει την πρόσβαση της τεχνολογικής βιομηχανίας σε εξειδικευμένο ξένο προσωπικό, ενώ η αυστηρή μεταναστευτική πολιτική προκαλεί ελλείψεις εργατικού δυναμικού στη γεωργία και την οικοδομή.
Πρόκειται για πολιτικές που απέχουν πολύ από την παραδοσιακά επιχειρηματικά φιλική στάση των Ρεπουμπλικάνων.
Από τη Λατινική Αμερική μέχρι την Τουρκία, η ιστορία έχει δείξει ότι τέτοιου τύπου οικονομικός λαϊκισμός καταλήγει πάντα σε κρίση.
Το ερώτημα είναι πόσο θα καθυστερήσει η στιγμή που οι ΗΠΑ θα βρεθούν αντιμέτωπες με την πραγματικότητα. Τα πρόσφατα μηνύματα των αγορών —η πτώση του δολαρίου κατά 10%, η άνοδος της τιμής του χρυσού κατά 50% και οι επίμονα υψηλές αποδόσεις ομολόγων— δείχνουν ότι ίσως αυτή η στιγμή δεν βρίσκεται μακριά.
Οι ξένοι επενδυτές δείχνουν να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στην αμερικανική οικονομική κυριαρχία και φοβούνται ολοένα περισσότερο ότι οι ΗΠΑ μπορεί να προσπαθήσουν να «φουσκώσουν» τα χρέη τους μέσω πληθωρισμού.
Αν υπάρχει μια αχτίδα φωτός μέσα σε αυτό το διογκούμενο οικονομικό αδιέξοδο, καταλήγει ο Lachman, είναι ότι θα επιβεβαιώσει —για ακόμη μία φορά— την αξία μιας οικονομικής ορθοδοξίας που το σύγχρονο GOP έχει εγκαταλείψει.
www.bankingnews.gr
Όπως εξηγεί, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump ανέστειλε τις εμπορικές συνομιλίες με τον Καναδά και ανακοίνωσε πρόσθετο δασμό 10% στα καναδικά προϊόντα, με αφορμή μια τηλεοπτική διαφήμιση που χρηματοδοτήθηκε από την Οντάριο και περιείχε ηχητικό απόσπασμα του πρώην Προέδρου Ronald Reagan, το οποίο καταδίκαζε τους δασμούς.
Το επεισόδιο αυτό, σημειώνει ο Lachman, είναι ενδεικτικό: για ακόμη μία φορά ο Trump παρουσιάζεται ως υπερασπιστής των παραδοσιακών αρχών του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ενώ στην πράξη υιοθετεί πολιτικές που συνιστούν πλήρη ανατροπή τους.
Κατά τον Lachman, πολλοί από τους υποστηρικτές του Trump καλωσορίζουν αυτή τη στροφή, αλλά θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικοί.
Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων λαϊκιστικών πολιτικών τύπου Trump που κατέληξαν σε υψηλό πληθωρισμό και οικονομική αστάθεια.
Ήδη, οι ψηφοφόροι του –από παραγωγούς σόγιας στη Μέση Δύση έως εργαζομένους στη Φλόριντα που κινδυνεύουν να χάσουν την ασφαλιστική τους κάλυψη– αρχίζουν να πληρώνουν το τίμημα.
Το GOP, από την εποχή του Calvin Coolidge έως τον George H. W. Bush, είχε ως θεμελιώδη αρχή την ανάγκη για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και περιορισμό του εθνικού χρέους, ώστε να μην επιβαρύνονται οι μελλοντικές γενιές.
Ο πρώην Πρόεδρος Herbert Hoover λέγεται ότι είχε επισημάνει: «Μακάριοι οι νέοι, διότι θα κληρονομήσουν το εθνικό χρέος».
Ωστόσο το ζήτημα δεν είναι μόνο ηθικό• ο καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας Niall Ferguson διαπιστώνει ότι το χρέος «ήταν ανέκαθεν η καταστροφή των μεγάλων δυνάμεων».
Αντί να περιορίσει τη συσσώρευση του αμερικανικού δημόσιου χρέους, ο Trump επιδείνωσε το ήδη μη βιώσιμο δημοσιονομικό πλαίσιο που παρέλαβε. Με φορολογικές μειώσεις και αύξηση δαπανών, το Congressional Budget Office εκτιμά ότι πρόσθεσε περίπου 3,4 τρισ. δολάρια στο έλλειμμα της επόμενης δεκαετίας.
Αυτό θα διατηρήσει το έλλειμμα πάνω από το 6% του ΑΕΠ και θα ωθήσει το χρέος στο 128% του ΑΕΠ σε δέκα χρόνια — επίπεδο αντίστοιχο με εκείνο της Ελλάδας στην αρχή της κρίσης του 2010.
Μια ακόμη παραδοσιακή αξία των Ρεπουμπλικάνων που ο Trump έχει εγκαταλείψει είναι η προσήλωση στο ελεύθερο εμπόριο.
«Άνθρωπος των Δασμών»
Από την ορκωμοσία του, ο αυτοαποκαλούμενος «Άνθρωπος των Δασμών» ανέβασε τον μέσο αποτελεσματικό δασμό από κάτω του 3% στο 17,5%, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων εκατό ετών.
Στη βάση μιας απλοϊκής λογικής μηδενικού αθροίσματος, ο Trump ισχυρίζεται ότι αυτό θα μειώσει τα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ.
Παράλληλα, έχει χρησιμοποιήσει τους δασμούς ως πολιτικό εργαλείο πίεσης.
Πριν τιμωρήσει τον Καναδά για τη διαφήμιση, επέβαλε δασμούς 50% σε όλες τις εισαγωγές από τη Βραζιλία, ως αντιποίνων για τη δίωξη του πρώην προέδρου Jair Bolsonaro σχετικά με την προσπάθειά του να ανατρέψει το αποτέλεσμα των εκλογών του 2022.
Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι σοβαρές.
Η χαοτική και απρόβλεπτη εμπορική πολιτική —με συνεχείς απειλές, ανατροπές και αντιφάσεις— τροφοδοτεί αβεβαιότητα για επιχειρήσεις και επενδυτές.
Το Yale Budget Lab υπολογίζει ότι οι δασμοί του Trump θα μειώσουν την ανάπτυξη του ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά μισή μονάδα την περίοδο 2025-26, αφήνοντας την οικονομία μόνιμα 0,4% μικρότερη απ’ ό,τι θα ήταν αλλιώς.
Επιπλέον, οι δασμοί θα μπορούσαν να αυξήσουν το γενικό επίπεδο τιμών κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες.
Αυτό μας οδηγεί σε ακόμη μια σοβαρή παρέκκλιση του Trump από τη ρεπουμπλικανική ορθοδοξία: την υπονόμευση της σταθερότητας των τιμών.
Επίθεση στη Federal Reserve
Πέρα από την πολιτική των δασμών και τη δημοσιονομική επέκταση, ο Trump επιτίθεται ανοιχτά στην ανεξαρτησία της Federal Reserve.
Ζητά μείωση επιτοκίων κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες, παρότι ο πληθωρισμός παραμένει πάνω από τον στόχο του 2%.
Έχει δημόσια επιπλήξει τον Πρόεδρο της Fed Jerome Powell, ενώ ο διάδοχος που θα διορίσει τον επόμενο Μάιο αναμένεται να υιοθετήσει την επιθυμητή «γερακιού» στάση.
Παράλληλα, έχει προσπαθήσει —ανεπιτυχώς μέχρι τώρα— να απομακρύνει το μέλος του ΔΣ Lisa Cook, ώστε οι δικοί του διορισμοί να αποκτήσουν πλειοψηφία. Μια τέτοια εξέλιξη θα έθετε τις βάσεις για παρατεταμένα υψηλό πληθωρισμό.
Ίσως όμως η πλέον εντυπωσιακή παραβίαση των ρεπουμπλικανικών αξιών είναι η άμεση παρέμβασή του στις αγορές.
Η απόκτηση ποσοστού 10% στην Intel και η απαίτηση προς τις Nvidia και AMD να διαθέτουν το 15% των πωλήσεών τους στην Κίνα στην κυβέρνηση θυμίζουν περισσότερο κρατικιστικές παρά καπιταλιστικές πρακτικές.
Ταυτόχρονα, το τέλος 100.000 δολαρίων για αίτηση βίζας H-1B περιορίζει την πρόσβαση της τεχνολογικής βιομηχανίας σε εξειδικευμένο ξένο προσωπικό, ενώ η αυστηρή μεταναστευτική πολιτική προκαλεί ελλείψεις εργατικού δυναμικού στη γεωργία και την οικοδομή.
Πρόκειται για πολιτικές που απέχουν πολύ από την παραδοσιακά επιχειρηματικά φιλική στάση των Ρεπουμπλικάνων.
Από τη Λατινική Αμερική μέχρι την Τουρκία, η ιστορία έχει δείξει ότι τέτοιου τύπου οικονομικός λαϊκισμός καταλήγει πάντα σε κρίση.
Το ερώτημα είναι πόσο θα καθυστερήσει η στιγμή που οι ΗΠΑ θα βρεθούν αντιμέτωπες με την πραγματικότητα. Τα πρόσφατα μηνύματα των αγορών —η πτώση του δολαρίου κατά 10%, η άνοδος της τιμής του χρυσού κατά 50% και οι επίμονα υψηλές αποδόσεις ομολόγων— δείχνουν ότι ίσως αυτή η στιγμή δεν βρίσκεται μακριά.
Οι ξένοι επενδυτές δείχνουν να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στην αμερικανική οικονομική κυριαρχία και φοβούνται ολοένα περισσότερο ότι οι ΗΠΑ μπορεί να προσπαθήσουν να «φουσκώσουν» τα χρέη τους μέσω πληθωρισμού.
Αν υπάρχει μια αχτίδα φωτός μέσα σε αυτό το διογκούμενο οικονομικό αδιέξοδο, καταλήγει ο Lachman, είναι ότι θα επιβεβαιώσει —για ακόμη μία φορά— την αξία μιας οικονομικής ορθοδοξίας που το σύγχρονο GOP έχει εγκαταλείψει.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών