Μια σημαντική διόρθωση μπορεί να είναι προ των πυλών…
Οικονομικός συναγερμός σήμανε στις διεθνείς αγορές, καθώς τα σημάδια επερχόμενης ύφεσης στις Ηνωμένες Πολιτείες πληθαίνουν και η Federal Reserve δείχνει να αλλάζει ρότα, εγκαινιάζοντας μια επικίνδυνη περίοδο αβεβαιότητας.
Οι οικονομολόγοι μιλούν για έναν «οικονομικό Αρμαγεδδώνα» που πλησιάζει με ταχύτητα, καθώς οι ενδείξεις επιβράδυνσης πολλαπλασιάζονται, οι επενδυτές αποσύρουν ρευστότητα και η φούσκα της τεχνητής νοημοσύνης απειλείται με... σκάσιμο.
Οι αγορές κρατούν την ανάσα τους, με τα σενάρια για παγκόσμιο κραχ μέσα στο 2025 να επανέρχονται πιο επιτακτικά από ποτέ (ως γνωστόν, όταν βήχουν οι ΗΠΑ, ο υπόλοιπος κόσμος παθαίνει πνευμονία).
Η Ουάσιγκτον δείχνει αδύναμη να ισορροπήσει ανάμεσα στον πληθωρισμό, την ύφεση και το δυσθεώρητο δημόσιο χρέος, ενώ το ντόμινο φαίνεται έτοιμο να αγγίξει Ευρώπη και Ασία.
Πιθανή ύφεση
Οι συζητήσεις για πιθανή ύφεση το 2025 είχαν κοπάσει, αλλά οι οικονομολόγοι επεσήμαναν ένα αίσθημα αστάθειας μεταξύ των καταναλωτών -οι οποίοι δαπανούσαν λιγότερα- και των επιχειρήσεων, που προχωρούσαν σε λιγότερες προσλήψεις.
Τώρα, με τη Federal Reserve να επιστρέφει σε πολιτική μείωσης επιτοκίων και με ακόμη χαμηλότερα επιτόκια να αναμένονται έως το 2026, οι συζητήσεις περί ύφεσης επιστρέφουν δυναμικά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα: πρόσφατη έρευνα της Goldman Sachs μεταξύ Αμερικανών επαγγελματιών του ασφαλιστικού κλάδου -ανθρώπων που γνωρίζουν καλά τον χρηματοοικονομικό κίνδυνο- έδειξε ότι λίγο πάνω από τους μισούς (52%) θεωρούν τον πληθωρισμό μείζονα απειλή, ενώ 48% βλέπουν κίνδυνο επιβράδυνσης ή ύφεσης μέσα στο 2025.
Ακόμη και με την καταναλωτική εμπιστοσύνη να βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων πέντε μηνών τον Οκτώβριο (σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν), κανείς δεν προεξοφλεί μια κατάρρευση πριν από το τέλος του 2025 - ή ακόμη και το 2026.
Ωστόσο, μια σημαντική διόρθωση μπορεί να είναι προ των πυλών, καθώς οι υψηλές αποτιμήσεις των αγορών, η ενδεχόμενη επιβράδυνση της εορταστικής κατανάλωσης και οι αυξανόμενες πιθανότητες μιας «φούσκας» στην τεχνητή νοημοσύνη (AI) θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τις μετοχές νωρίτερα απ’ ό,τι αναμενόταν.
«Η οικονομία και οι αγορές είναι εξαιρετικά πολωμένες», λέει ο Jean-Baptiste Wautier, επικεφαλής οικονομικής πολιτικής και επενδύσεων στη λονδρέζικη Wautier Family Office.
«Από τη μία, το συνολικό δημόσιο χρέος των ΗΠΑ είναι ολοένα και πιο μη βιώσιμο, έχοντας φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει πολύ υψηλό, και ο κίνδυνος υπερχρέωσης είναι μεγαλύτερος από ποτέ».
Την ίδια ώρα, τα χρηματιστήρια σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, καθοδηγούμενα κυρίως από τις λεγόμενες Magnificent Seven (τις επτά γιγαντιαίες εταιρείες τεχνολογίας).
Στροφή της Fed
Ακόμη ένα σημάδι επιβράδυνσης της οικονομίας είναι η πρόσφατη μείωση των επιτοκίων από τη Federal Reserve.
Τον Σεπτέμβριο, η Επιτροπή Ανοικτών Αγορών (FOMC) μείωσε το βασικό επιτόκιο κατά 0,25 ποσοστιαίες μονάδες, με περισσότερες μειώσεις να αναμένονται για τη στήριξη της οικονομίας, ενώ μείωση κατά 0,25% υπήρξε και τον Οκτώβριο.
«Η ανακοίνωση της FOMC αναγνώρισε την επιβράδυνση στις νέες θέσεις εργασίας και την αύξηση της ανεργίας, αλλά σημείωσε επίσης ότι ο πληθωρισμός παραμένει αυξημένος», ανέφερε ο Scott Anderson, επικεφαλής οικονομολόγος της BMO Capital Markets, σε σημείωμα της 17ης Σεπτεμβρίου.
Η πιο πρόσφατη dot plot πρόβλεψη της Fed δείχνει ότι οι περισσότεροι αξιωματούχοι βλέπουν δύο ακόμη μειώσεις φέτος, ενώ ο Anderson προβλέπει τρεις επιπλέον για το 2026.
«Η απόφαση για μείωση του επιτοκίου κατά 0,25% βασίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στην αλλαγή ισορροπίας μεταξύ κινδύνων αγοράς εργασίας και πληθωρισμού», πρόσθεσε.
Επιβράδυνση στις προσλήψεις και επίμονη ακρίβεια
Η απασχόληση στις ΗΠΑ παραμένει θολή, με μόλις 22.000 νέες θέσεις τον Αύγουστο, σύμφωνα με το Γραφείο Στατιστικής Εργασίας (BLS).
Η δημοσίευση της έκθεσης Σεπτεμβρίου καθυστέρησε έως τις 4 Νοεμβρίου, λόγω προσωρινού κλεισίματος της κυβέρνησης.
Το BLS σημείωσε ότι η απασχόληση «έχει δείξει μικρές μεταβολές από τον Απρίλιο», ενώ η αύξηση των θέσεων το 2025 είναι περίπου στο μισό ρυθμό σε σχέση με το 2024.
Παράλληλα, ο πληθωρισμός παραμένει κρίσιμος παράγοντας για τις επερχόμενες αποφάσεις της Fed.
Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (CPI) αυξήθηκε κατά 3% σε ετήσια βάση τον Σεπτέμβριο, χαμηλότερα από τις εκτιμήσεις, αλλά ακόμα πάνω από τον στόχο του 2%.
«Η εξασθένηση της αγοράς εργασίας θα επηρεάσει τον πληθωρισμό, οπότε η Fed είναι διατεθειμένη να περιμένει», ανέφερε ο Jack McIntyre της Brandywine Global.
«Οι διαφορές στις πολιτικές απόψεις εντός της Fed για το 2026 δείχνουν ότι αναμένεται μεγαλύτερη μεταβλητότητα στις αγορές».
Φόροι, Εμπόριο και Δασμοί
Αν και το μακροπρόθεσμο αποτύπωμα της οικονομικής πολιτικής του Προέδρου Donald Trump παραμένει ασαφές, είναι δύσκολο να αγνοηθούν οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στην αγορά το 2025.
«Η προσέγγιση της κυβέρνησης, με έμφαση στις φορολογικές μειώσεις και τους δασμούς, έχει δημιουργήσει αίσθημα απροβλεψιμότητας», τονίζει ο Wautier.
Οι φοροαπαλλαγές στοχεύουν να τονώσουν την επιχειρηματική επένδυση και την κατανάλωση, αλλά αυξάνουν τον δημόσιο δανεισμό.
Αντίστοιχα, οι δασμοί στα εισαγόμενα προϊόντα αύξησαν τις τιμές καταναλωτή και δημιούργησαν διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες — εντείνοντας τον πληθωρισμό.
Η αβεβαιότητα στο εμπόριο καθιστά δύσκολο για τις επιχειρήσεις να προγραμματίσουν επενδύσεις ή να εξασφαλίσουν σταθερές προμήθειες, πλήττοντας τη συνολική οικονομική σταθερότητα.
Επιβράδυνση στις επενδύσεις AI
Η εκρηκτική άνοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) έχει συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας.
Ωστόσο, υπάρχουν πλέον ενδείξεις ότι η “άνθηση” της AI αρχίζει να ξεθωριάζει, καθώς πολλές εταιρείες δεν βλέπουν τα αναμενόμενα οφέλη.
Σύμφωνα με μελέτη της IBM, μόλις το 25% των πρωτοβουλιών AI απέδωσαν την αναμενόμενη απόδοση επένδυσης (ROI), ενώ μόνο το 16% επεκτάθηκε σε όλη την επιχείρηση.
Άλλη μελέτη του MIT Media Lab (NANDA Initiative) έδειξε ότι 95% των πιλοτικών έργων γενετικής AI δεν παρήγαγαν ούτε εξοικονομήσεις κόστους ούτε ουσιαστικά κέρδη, παρά τη δαπάνη 30–40 δισ. δολαρίων.
Τυχόν αρνητικές εξελίξεις στην AI θα έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις, καθώς η μείωση των επενδύσεων στον κλάδο θα μπορούσε να επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη.
Αχτίδα αισιοδοξίας;
Κάποιοι αναλυτές αναγνωρίζουν τον κίνδυνο για τις μετοχές, αλλά θεωρούν ότι υπάρχει αρκετή δυναμική και ανθεκτικότητα για να αποφευχθεί κραχ.
«Δεν προβλέπω κατάρρευση στις αμερικανικές αγορές», λέει ο Ben Deveran, αναλυτής κεφαλαιαγορών στη Νέα Υόρκη.
«Το μόνο πραγματικό μακροοικονομικό ρίσκο είναι μια επανατιμολόγηση στα περιθώρια υπερσυγκέντρωσης, ειδικά προς τα τέλη του 2025».
Ο Deveran επισημαίνει ότι η κεφαλαιοποίηση της αγοράς μετοχών των ΗΠΑ φτάνει τα 50 τρισ. δολ., σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου ΑΕΠ (105 τρισ.).
«Η κυριαρχία αυτή δεν είναι τυχαία ή φούσκα», σημειώνει. «Αντικατοπτρίζει τον ρόλο των ΗΠΑ ως παγκόσμιου κέντρου καινοτομίας και κεφαλαίου».
Ακόμη και όταν μετοχές όπως η Nvidia αντιπροσωπεύουν πάνω από 8% της αμερικανικής αγοράς, μια μικρή διόρθωση μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές επιπτώσεις στα ETFs και σε ολόκληρο το χρηματιστήριο — χωρίς αυτό να σημαίνει κραχ, αλλά αναπροσαρμογή υπερβολών.
«Το σύστημα παραμένει θεμελιωδώς ισχυρό, τροφοδοτούμενο από πραγματική παραγωγικότητα και ρυθμό καινοτομίας», καταλήγει ο Deveran.
«Δεν πρόκειται για βιομηχανική επανάσταση — είναι κάτι ταχύτερο, πιο δυναμικό και πιο αποδοτικό κεφαλαιακά.
Θα υπάρξουν πολλές «διορθώσεις» που θα μοιάζουν με κραχ, αλλά στην πραγματικότητα θα είναι ανακατανομές κεφαλαίου με πρωτοφανή ταχύτητα». Ίδωμεν...
www.bankingnews.gr
Οι οικονομολόγοι μιλούν για έναν «οικονομικό Αρμαγεδδώνα» που πλησιάζει με ταχύτητα, καθώς οι ενδείξεις επιβράδυνσης πολλαπλασιάζονται, οι επενδυτές αποσύρουν ρευστότητα και η φούσκα της τεχνητής νοημοσύνης απειλείται με... σκάσιμο.
Οι αγορές κρατούν την ανάσα τους, με τα σενάρια για παγκόσμιο κραχ μέσα στο 2025 να επανέρχονται πιο επιτακτικά από ποτέ (ως γνωστόν, όταν βήχουν οι ΗΠΑ, ο υπόλοιπος κόσμος παθαίνει πνευμονία).
Η Ουάσιγκτον δείχνει αδύναμη να ισορροπήσει ανάμεσα στον πληθωρισμό, την ύφεση και το δυσθεώρητο δημόσιο χρέος, ενώ το ντόμινο φαίνεται έτοιμο να αγγίξει Ευρώπη και Ασία.
Πιθανή ύφεση
Οι συζητήσεις για πιθανή ύφεση το 2025 είχαν κοπάσει, αλλά οι οικονομολόγοι επεσήμαναν ένα αίσθημα αστάθειας μεταξύ των καταναλωτών -οι οποίοι δαπανούσαν λιγότερα- και των επιχειρήσεων, που προχωρούσαν σε λιγότερες προσλήψεις.
Τώρα, με τη Federal Reserve να επιστρέφει σε πολιτική μείωσης επιτοκίων και με ακόμη χαμηλότερα επιτόκια να αναμένονται έως το 2026, οι συζητήσεις περί ύφεσης επιστρέφουν δυναμικά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα: πρόσφατη έρευνα της Goldman Sachs μεταξύ Αμερικανών επαγγελματιών του ασφαλιστικού κλάδου -ανθρώπων που γνωρίζουν καλά τον χρηματοοικονομικό κίνδυνο- έδειξε ότι λίγο πάνω από τους μισούς (52%) θεωρούν τον πληθωρισμό μείζονα απειλή, ενώ 48% βλέπουν κίνδυνο επιβράδυνσης ή ύφεσης μέσα στο 2025.
Ακόμη και με την καταναλωτική εμπιστοσύνη να βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων πέντε μηνών τον Οκτώβριο (σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν), κανείς δεν προεξοφλεί μια κατάρρευση πριν από το τέλος του 2025 - ή ακόμη και το 2026.
Ωστόσο, μια σημαντική διόρθωση μπορεί να είναι προ των πυλών, καθώς οι υψηλές αποτιμήσεις των αγορών, η ενδεχόμενη επιβράδυνση της εορταστικής κατανάλωσης και οι αυξανόμενες πιθανότητες μιας «φούσκας» στην τεχνητή νοημοσύνη (AI) θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τις μετοχές νωρίτερα απ’ ό,τι αναμενόταν.
«Η οικονομία και οι αγορές είναι εξαιρετικά πολωμένες», λέει ο Jean-Baptiste Wautier, επικεφαλής οικονομικής πολιτικής και επενδύσεων στη λονδρέζικη Wautier Family Office.
«Από τη μία, το συνολικό δημόσιο χρέος των ΗΠΑ είναι ολοένα και πιο μη βιώσιμο, έχοντας φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει πολύ υψηλό, και ο κίνδυνος υπερχρέωσης είναι μεγαλύτερος από ποτέ».
Την ίδια ώρα, τα χρηματιστήρια σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, καθοδηγούμενα κυρίως από τις λεγόμενες Magnificent Seven (τις επτά γιγαντιαίες εταιρείες τεχνολογίας).
Στροφή της Fed
Ακόμη ένα σημάδι επιβράδυνσης της οικονομίας είναι η πρόσφατη μείωση των επιτοκίων από τη Federal Reserve.
Τον Σεπτέμβριο, η Επιτροπή Ανοικτών Αγορών (FOMC) μείωσε το βασικό επιτόκιο κατά 0,25 ποσοστιαίες μονάδες, με περισσότερες μειώσεις να αναμένονται για τη στήριξη της οικονομίας, ενώ μείωση κατά 0,25% υπήρξε και τον Οκτώβριο.
«Η ανακοίνωση της FOMC αναγνώρισε την επιβράδυνση στις νέες θέσεις εργασίας και την αύξηση της ανεργίας, αλλά σημείωσε επίσης ότι ο πληθωρισμός παραμένει αυξημένος», ανέφερε ο Scott Anderson, επικεφαλής οικονομολόγος της BMO Capital Markets, σε σημείωμα της 17ης Σεπτεμβρίου.
Η πιο πρόσφατη dot plot πρόβλεψη της Fed δείχνει ότι οι περισσότεροι αξιωματούχοι βλέπουν δύο ακόμη μειώσεις φέτος, ενώ ο Anderson προβλέπει τρεις επιπλέον για το 2026.
«Η απόφαση για μείωση του επιτοκίου κατά 0,25% βασίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στην αλλαγή ισορροπίας μεταξύ κινδύνων αγοράς εργασίας και πληθωρισμού», πρόσθεσε.
Επιβράδυνση στις προσλήψεις και επίμονη ακρίβεια
Η απασχόληση στις ΗΠΑ παραμένει θολή, με μόλις 22.000 νέες θέσεις τον Αύγουστο, σύμφωνα με το Γραφείο Στατιστικής Εργασίας (BLS).
Η δημοσίευση της έκθεσης Σεπτεμβρίου καθυστέρησε έως τις 4 Νοεμβρίου, λόγω προσωρινού κλεισίματος της κυβέρνησης.
Το BLS σημείωσε ότι η απασχόληση «έχει δείξει μικρές μεταβολές από τον Απρίλιο», ενώ η αύξηση των θέσεων το 2025 είναι περίπου στο μισό ρυθμό σε σχέση με το 2024.
Παράλληλα, ο πληθωρισμός παραμένει κρίσιμος παράγοντας για τις επερχόμενες αποφάσεις της Fed.
Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (CPI) αυξήθηκε κατά 3% σε ετήσια βάση τον Σεπτέμβριο, χαμηλότερα από τις εκτιμήσεις, αλλά ακόμα πάνω από τον στόχο του 2%.
«Η εξασθένηση της αγοράς εργασίας θα επηρεάσει τον πληθωρισμό, οπότε η Fed είναι διατεθειμένη να περιμένει», ανέφερε ο Jack McIntyre της Brandywine Global.
«Οι διαφορές στις πολιτικές απόψεις εντός της Fed για το 2026 δείχνουν ότι αναμένεται μεγαλύτερη μεταβλητότητα στις αγορές».
Φόροι, Εμπόριο και Δασμοί
Αν και το μακροπρόθεσμο αποτύπωμα της οικονομικής πολιτικής του Προέδρου Donald Trump παραμένει ασαφές, είναι δύσκολο να αγνοηθούν οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στην αγορά το 2025.
«Η προσέγγιση της κυβέρνησης, με έμφαση στις φορολογικές μειώσεις και τους δασμούς, έχει δημιουργήσει αίσθημα απροβλεψιμότητας», τονίζει ο Wautier.
Οι φοροαπαλλαγές στοχεύουν να τονώσουν την επιχειρηματική επένδυση και την κατανάλωση, αλλά αυξάνουν τον δημόσιο δανεισμό.
Αντίστοιχα, οι δασμοί στα εισαγόμενα προϊόντα αύξησαν τις τιμές καταναλωτή και δημιούργησαν διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες — εντείνοντας τον πληθωρισμό.
Η αβεβαιότητα στο εμπόριο καθιστά δύσκολο για τις επιχειρήσεις να προγραμματίσουν επενδύσεις ή να εξασφαλίσουν σταθερές προμήθειες, πλήττοντας τη συνολική οικονομική σταθερότητα.
Επιβράδυνση στις επενδύσεις AI
Η εκρηκτική άνοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) έχει συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας.
Ωστόσο, υπάρχουν πλέον ενδείξεις ότι η “άνθηση” της AI αρχίζει να ξεθωριάζει, καθώς πολλές εταιρείες δεν βλέπουν τα αναμενόμενα οφέλη.
Σύμφωνα με μελέτη της IBM, μόλις το 25% των πρωτοβουλιών AI απέδωσαν την αναμενόμενη απόδοση επένδυσης (ROI), ενώ μόνο το 16% επεκτάθηκε σε όλη την επιχείρηση.
Άλλη μελέτη του MIT Media Lab (NANDA Initiative) έδειξε ότι 95% των πιλοτικών έργων γενετικής AI δεν παρήγαγαν ούτε εξοικονομήσεις κόστους ούτε ουσιαστικά κέρδη, παρά τη δαπάνη 30–40 δισ. δολαρίων.
Τυχόν αρνητικές εξελίξεις στην AI θα έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις, καθώς η μείωση των επενδύσεων στον κλάδο θα μπορούσε να επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη.
Αχτίδα αισιοδοξίας;
Κάποιοι αναλυτές αναγνωρίζουν τον κίνδυνο για τις μετοχές, αλλά θεωρούν ότι υπάρχει αρκετή δυναμική και ανθεκτικότητα για να αποφευχθεί κραχ.
«Δεν προβλέπω κατάρρευση στις αμερικανικές αγορές», λέει ο Ben Deveran, αναλυτής κεφαλαιαγορών στη Νέα Υόρκη.
«Το μόνο πραγματικό μακροοικονομικό ρίσκο είναι μια επανατιμολόγηση στα περιθώρια υπερσυγκέντρωσης, ειδικά προς τα τέλη του 2025».
Ο Deveran επισημαίνει ότι η κεφαλαιοποίηση της αγοράς μετοχών των ΗΠΑ φτάνει τα 50 τρισ. δολ., σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου ΑΕΠ (105 τρισ.).
«Η κυριαρχία αυτή δεν είναι τυχαία ή φούσκα», σημειώνει. «Αντικατοπτρίζει τον ρόλο των ΗΠΑ ως παγκόσμιου κέντρου καινοτομίας και κεφαλαίου».
Ακόμη και όταν μετοχές όπως η Nvidia αντιπροσωπεύουν πάνω από 8% της αμερικανικής αγοράς, μια μικρή διόρθωση μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές επιπτώσεις στα ETFs και σε ολόκληρο το χρηματιστήριο — χωρίς αυτό να σημαίνει κραχ, αλλά αναπροσαρμογή υπερβολών.
«Το σύστημα παραμένει θεμελιωδώς ισχυρό, τροφοδοτούμενο από πραγματική παραγωγικότητα και ρυθμό καινοτομίας», καταλήγει ο Deveran.
«Δεν πρόκειται για βιομηχανική επανάσταση — είναι κάτι ταχύτερο, πιο δυναμικό και πιο αποδοτικό κεφαλαιακά.
Θα υπάρξουν πολλές «διορθώσεις» που θα μοιάζουν με κραχ, αλλά στην πραγματικότητα θα είναι ανακατανομές κεφαλαίου με πρωτοφανή ταχύτητα». Ίδωμεν...
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών