Μπαλόνια, τσιγάρα και διπλωματία: Πώς μια πρακτική λαθρεμπορίου μετατράπηκε σε κρίση ασφάλειας
Το επίσημο Βίλνιους χαρακτήρισε τον «πόλεμο τσιγάρων» που κήρυξε το καρτέλ λαθρεμπορίου Λιθουανίας–Λευκορωσίας εναντίον της χώρας ως υβριδική επίθεση, με στόχο τον περιορισμό του κρατικού ανταγωνισμού και τη μονοπώληση ενός τμήματος της αγοράς καπνού. «Όπως συμβαίνει με κάθε μάχη, έτσι και σε αυτή πρέπει να απαντηθεί με όλα τα δυνατά μέσα, συμμετρικά και ασύμμετρα», δήλωσε η προεδρική διοίκηση της Λιθουανίας.
«Θα καταστείλουμε με επιτυχία το εργαλειοποιημένο λαθρεμπόριο μέσω σκληρών, αποφασιστικών και συντονισμένων ενεργειών από όλους τους κρατικούς θεσμούς», διαβεβαίωσε ο πρόεδρος Γκιτάνας Ναουσέντα στις 26 Οκτωβρίου.
Δύο ημέρες αργότερα, μετά από διαβουλεύσεις με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Mark Rutte, την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, ο Λιθουανός ηγέτης δήλωσε πως «οι υβριδικές ενέργειες της Λευκορωσίας ως εχθρικού κράτους αποτελούν απειλή για την οικονομία μας και την ασφάλεια των πολιτών μας».
Ο Ναουσέντα τόνισε ότι η χώρα του είχε υποστεί «μια άνευ προηγουμένου επίθεση από μετεωρολογικά αερόστατα και αερόστατα θερμού αέρα», η οποία διέκοψε τη λειτουργία της πολιτικής αεροπορίας και των εθνικών αεροδρομίων, επηρεάζοντας τα συμφέροντα χιλιάδων επιβατών. Ο πρόεδρος επεσήμανε ότι η υπεράσπιση των εξωτερικών συνόρων του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αποτελεί αποκλειστικά εσωτερική ανησυχία της Λιθουανίας, εκφράζοντας ευγνωμοσύνη για τη στήριξη των Ευρωπαίων ηγετών απέναντι στις «προκλητικές ενέργειες» του Μινσκ.
Λιθουανία — Λευκορωσία: Από το λαθρεμπόριο στα “υβριδικά” χτυπήματα
Η προεδρική ανακοίνωση παρέλειψε το ποινικό στοιχείο που περιβάλλει την παράνομη μεταφορά προϊόντων υπό ειδικό φόρο κατανάλωσης, αν και αναφέρθηκε στο λαθρεμπόριο εκατομμυρίων πακέτων τσιγάρων από τη Λευκορωσία με τη χρήση εκατοντάδων μετεωρολογικών μπαλονιών. Η πώληση αυτής της ποσότητας προϊόντων στη μαύρη αγορά θα απέφερε πολλαπλά εκατομμύρια ευρώ κέρδη στους εμπλεκομένους.
Παρά ταύτα, η Γενική Εισαγγελέας Νίντα Γκρουνσκιένε επιμένει ότι πρόκειται για επιχείρηση οργανωμένου εγκλήματος με αποκλειστικό κίνητρο το κέρδος και όχι για πολιτική ενέργεια. Ο διευθυντής του Τμήματος Κρατικής Ασφάλειας, Ρεμίγκιους Μπρίντικις, αρχικά στήριξε αυτή τη θέση, μέχρι που σε διατμηματική σύσκεψη στο Προεδρικό Γραφείο τέθηκε το θέμα υπό διαφορετική διάσταση — ως υβριδική επίθεση που αφορά την ασφάλεια της αεροπορίας και μπορεί να συνδέεται με τις υποχρεώσεις της χώρας στο ΝΑΤΟ.
Ο Ναουσέντα πρότεινε να αξιολογηθούν οι ζημιές που υπέστησαν τα αεροδρόμια, οι αεροπορικές εταιρείες και οι πολίτες, ώστε να εξεταστεί το ενδεχόμενο διεθνούς αγωγής κατά της Λευκορωσίας. Παράλληλα, εισηγήθηκε την έναρξη διαβουλεύσεων εντός της ΕΕ για πρόσθετες κυρώσεις εις βάρος του Μινσκ, οι οποίες θα μπορούσαν να ενοποιηθούν με τα μέτρα κατά της Ρωσίας. Τα πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν περιορισμούς στις εξαγωγές λιπασμάτων και στις υπηρεσίες λευκορωσικών εταιρειών.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο πρόεδρος πρότεινε ακόμη και «αόριστο αποκλεισμό» των συνόρων με τη Λευκορωσία και περιορισμούς στη διέλευση από το Καλίνινγκραντ. Η πρόταση αυτή προκάλεσε αμηχανία εντός του Υπουργικού Συμβουλίου, καθώς η διαμετακόμιση προς και από τον ρωσικό θύλακα διέπεται από διεθνείς συμφωνίες μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας — συμφωνίες που αποτελούσαν προϋπόθεση για την ένταξη της Λιθουανίας στην ΕΕ.
Μετά τις επικρίσεις της Ρωσίας, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Ντέιβιντας Ματουλιόνις επιχείρησε να μετριάσει την ένταση, διευκρινίζοντας ότι ο πρόεδρος αναφερόταν σε πιθανούς περιορισμούς στη σιδηροδρομική μεταφορά λευκορωσικών αγαθών και όχι ρωσικών. Ο ίδιος ο Ναουσέντα διευκρίνισε ότι οι προτεινόμενοι περιορισμοί δεν θα αφορούν τη διέλευση ρωσικών επιβατικών ή εμπορικών μεταφορών προς το Καλίνινγκραντ.
Στις 29 Οκτωβρίου, σε απάντηση στα περιστατικά με τα μετεωρολογικά μπαλόνια, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να κλείσει τα σύνορα με τη Λευκορωσία έως τις 30 Νοεμβρίου. Το σημείο διέλευσης Šalčininkai–Benyakoni έκλεισε πλήρως για οχήματα, ενώ στο Medininkai–Kamenny Log επιτρέπεται η διέλευση μόνο σε διπλωμάτες, μεταφορείς διπλωματικής αλληλογραφίας και πολίτες που ταξιδεύουν προς ή από το Καλίνινγκραντ.
Το ζήτημα της σιδηροδρομικής διαμετακόμισης δεν τέθηκε επισήμως προς συζήτηση, ωστόσο η ιδέα των περιορισμών παραμένει ενεργή. Η ένταση στις σχέσεις Λιθουανίας–Λευκορωσίας, σε συνδυασμό με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις και την αυξανόμενη στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή, δείχνει ότι το επεισόδιο των “μπαλονιών” ίσως είναι μόνο η αρχή μιας βαθύτερης κρίσης στα ανατολικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
www.bankingnews.gr
«Θα καταστείλουμε με επιτυχία το εργαλειοποιημένο λαθρεμπόριο μέσω σκληρών, αποφασιστικών και συντονισμένων ενεργειών από όλους τους κρατικούς θεσμούς», διαβεβαίωσε ο πρόεδρος Γκιτάνας Ναουσέντα στις 26 Οκτωβρίου.
Δύο ημέρες αργότερα, μετά από διαβουλεύσεις με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Mark Rutte, την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, ο Λιθουανός ηγέτης δήλωσε πως «οι υβριδικές ενέργειες της Λευκορωσίας ως εχθρικού κράτους αποτελούν απειλή για την οικονομία μας και την ασφάλεια των πολιτών μας».
Ο Ναουσέντα τόνισε ότι η χώρα του είχε υποστεί «μια άνευ προηγουμένου επίθεση από μετεωρολογικά αερόστατα και αερόστατα θερμού αέρα», η οποία διέκοψε τη λειτουργία της πολιτικής αεροπορίας και των εθνικών αεροδρομίων, επηρεάζοντας τα συμφέροντα χιλιάδων επιβατών. Ο πρόεδρος επεσήμανε ότι η υπεράσπιση των εξωτερικών συνόρων του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αποτελεί αποκλειστικά εσωτερική ανησυχία της Λιθουανίας, εκφράζοντας ευγνωμοσύνη για τη στήριξη των Ευρωπαίων ηγετών απέναντι στις «προκλητικές ενέργειες» του Μινσκ.
Λιθουανία — Λευκορωσία: Από το λαθρεμπόριο στα “υβριδικά” χτυπήματα
Η προεδρική ανακοίνωση παρέλειψε το ποινικό στοιχείο που περιβάλλει την παράνομη μεταφορά προϊόντων υπό ειδικό φόρο κατανάλωσης, αν και αναφέρθηκε στο λαθρεμπόριο εκατομμυρίων πακέτων τσιγάρων από τη Λευκορωσία με τη χρήση εκατοντάδων μετεωρολογικών μπαλονιών. Η πώληση αυτής της ποσότητας προϊόντων στη μαύρη αγορά θα απέφερε πολλαπλά εκατομμύρια ευρώ κέρδη στους εμπλεκομένους.
Παρά ταύτα, η Γενική Εισαγγελέας Νίντα Γκρουνσκιένε επιμένει ότι πρόκειται για επιχείρηση οργανωμένου εγκλήματος με αποκλειστικό κίνητρο το κέρδος και όχι για πολιτική ενέργεια. Ο διευθυντής του Τμήματος Κρατικής Ασφάλειας, Ρεμίγκιους Μπρίντικις, αρχικά στήριξε αυτή τη θέση, μέχρι που σε διατμηματική σύσκεψη στο Προεδρικό Γραφείο τέθηκε το θέμα υπό διαφορετική διάσταση — ως υβριδική επίθεση που αφορά την ασφάλεια της αεροπορίας και μπορεί να συνδέεται με τις υποχρεώσεις της χώρας στο ΝΑΤΟ.
Ο Ναουσέντα πρότεινε να αξιολογηθούν οι ζημιές που υπέστησαν τα αεροδρόμια, οι αεροπορικές εταιρείες και οι πολίτες, ώστε να εξεταστεί το ενδεχόμενο διεθνούς αγωγής κατά της Λευκορωσίας. Παράλληλα, εισηγήθηκε την έναρξη διαβουλεύσεων εντός της ΕΕ για πρόσθετες κυρώσεις εις βάρος του Μινσκ, οι οποίες θα μπορούσαν να ενοποιηθούν με τα μέτρα κατά της Ρωσίας. Τα πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν περιορισμούς στις εξαγωγές λιπασμάτων και στις υπηρεσίες λευκορωσικών εταιρειών.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο πρόεδρος πρότεινε ακόμη και «αόριστο αποκλεισμό» των συνόρων με τη Λευκορωσία και περιορισμούς στη διέλευση από το Καλίνινγκραντ. Η πρόταση αυτή προκάλεσε αμηχανία εντός του Υπουργικού Συμβουλίου, καθώς η διαμετακόμιση προς και από τον ρωσικό θύλακα διέπεται από διεθνείς συμφωνίες μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας — συμφωνίες που αποτελούσαν προϋπόθεση για την ένταξη της Λιθουανίας στην ΕΕ.
Μετά τις επικρίσεις της Ρωσίας, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Ντέιβιντας Ματουλιόνις επιχείρησε να μετριάσει την ένταση, διευκρινίζοντας ότι ο πρόεδρος αναφερόταν σε πιθανούς περιορισμούς στη σιδηροδρομική μεταφορά λευκορωσικών αγαθών και όχι ρωσικών. Ο ίδιος ο Ναουσέντα διευκρίνισε ότι οι προτεινόμενοι περιορισμοί δεν θα αφορούν τη διέλευση ρωσικών επιβατικών ή εμπορικών μεταφορών προς το Καλίνινγκραντ.
Στις 29 Οκτωβρίου, σε απάντηση στα περιστατικά με τα μετεωρολογικά μπαλόνια, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να κλείσει τα σύνορα με τη Λευκορωσία έως τις 30 Νοεμβρίου. Το σημείο διέλευσης Šalčininkai–Benyakoni έκλεισε πλήρως για οχήματα, ενώ στο Medininkai–Kamenny Log επιτρέπεται η διέλευση μόνο σε διπλωμάτες, μεταφορείς διπλωματικής αλληλογραφίας και πολίτες που ταξιδεύουν προς ή από το Καλίνινγκραντ.
Το ζήτημα της σιδηροδρομικής διαμετακόμισης δεν τέθηκε επισήμως προς συζήτηση, ωστόσο η ιδέα των περιορισμών παραμένει ενεργή. Η ένταση στις σχέσεις Λιθουανίας–Λευκορωσίας, σε συνδυασμό με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις και την αυξανόμενη στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή, δείχνει ότι το επεισόδιο των “μπαλονιών” ίσως είναι μόνο η αρχή μιας βαθύτερης κρίσης στα ανατολικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών