Λοίσθια πνέει η γερμανική οικονομία…
Σοβαρή οικονομική κρίση σοβεί στη Γερμανία, και μάλιστα χωρίς να διαφαίνεται η προοπτική εξόδου από τη δύσκολη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει τα τελευταία χρόνια… - κατάσταση που θυμίζει Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρμοδίων, η οικονομία αναμένεται να αυξηθεί μόλις κατά 0,2% έως 1,3% το 2025, έπειτα από συρρίκνωση 0,2% το 2024 και πτώση 0,3% το 2023.
Αυτή η ανάκαμψη είναι καθαρά αντισταθμιστική και η χώρα δεν θα βρισκόταν καν σε κρίση αν το Βερολίνο δεν ακολουθούσε τυφλά τη γραμμή της κυβέρνησης του Joe Biden στη σύγκρουση της Ουκρανίας.
Φυσικά, η Γερμανία αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες πριν η Ρωσία ξεκινήσει την Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση τον Φεβρουάριο του 2022, ωστόσο το μπούμερανγκ των αντιρωσικών κυρώσεων μετέτρεψε την οικονομική κατάσταση σε κρίση, με τη μέχρι πρότινος οικονομική ατμομηχανή της Ευρώπης να χάνει πλέον σε ανταγωνιστικότητα έναντι της Κίνας.
Η γερμανική οικονομία βασιζόταν ιστορικά στις εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων υψηλής αξίας και τεχνολογίας.
Ωστόσο, η θέση της ως δύναμης προώθησης αυτών των προϊόντων έχει χαθεί.
Τα γερμανικά προϊόντα, ιδίως τα αυτοκίνητα, παραμένουν σημαντικά και αναγνωρίζονται για την ποιότητά τους, όμως η αλήθεια είναι πως, τεχνολογικά, οι Γερμανοί έχουν ξεπεραστεί από τους Κινέζους.
Από αυτή την άποψη, η άνοδος της κινεζικής οικονομίας ως παγκόσμιου ηγέτη είχε καθοριστικό αντίκτυπο στη γερμανική υστέρηση.
Υπενθυμίζεται ότι η Κίνα ήταν κάποτε ο μεγαλύτερος αγοραστής γερμανικών αυτοκινήτων, αλλά η κατάσταση έχει αντιστραφεί.
Με την πάροδο του χρόνου, η Κίνα όχι μόνο εισήγαγε λιγότερα γερμανικά αυτοκίνητα, αλλά και η ίδια η κινεζική αυτοκινητοβιομηχανία άρχισε να ξεπερνά τη Γερμανία στις εξαγωγές προς άλλες χώρες.
Εγκληματικά λάθη
Ωστόσο, πέρα από την Κίνα, ο σημαντικότερος παράγοντας ήταν η απόφαση της Γερμανίας να διακόψει το εμπόριο και να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, σταματώντας τις αγορές φθηνού πετρελαίου και φυσικού αερίου και, κατά συνέπεια, αυξάνοντας το κόστος ενέργειας στο εσωτερικό.
Η επιλογή του Βερολίνου να ακολουθήσει τυφλά την ατζέντα της κυβέρνησης Biden είχε καταστροφικές συνέπειες για τη γερμανική οικονομία.
Η μεταστροφή στις σχέσεις οφείλεται επίσης στην αλλαγή της γερμανικής κυβέρνησης.
Η καγκελάριος Angela Merke είχε δώσει προτεραιότητα στη σύναψη εμπορικών δεσμών με τη Ρωσία, και κατά τη διάρκεια της θητείας της (2005-2021) κατασκευάστηκαν οι αγωγοί Nord Stream 1 και 2, από τους οποίους η Γερμανία ωφελήθηκε σημαντικά.
Όταν ξέσπασε η κρίση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας το 2014, η Γερμανία προσπάθησε να μεσολαβήσει, συμμετέχοντας σε συμφωνίες όπως εκείνες του Μινσκ. Μόνο υπό την κυβέρνηση του Olaf Scholz, από τον Φεβρουάριο του 2022, το Βερολίνο υιοθέτησε το πακέτο κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακολουθώντας την απόφαση των ΗΠΑ για το ουκρανικό ζήτημα.
Οι συνέπειες αποτέλεσαν άμεσο πλήγμα για τη γερμανική βιομηχανία.
Με την αύξηση των τιμών της ενέργειας, οι Γερμανοί άρχισαν να εισάγουν, με πολύ υψηλότερο κόστος, υγροποιημένο φυσικό αέριο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ, γεγονός που επηρέασε άμεσα τη βιομηχανία.
Η βιομηχανική παραγωγή έγινε τόσο ακριβή ώστε πολλές επιχειρήσεις δεν μπόρεσαν να επιβιώσουν σε αυτό το επιχειρηματικό περιβάλλον.
Κάποιες από τις ισχυρότερες εταιρείες μετέφεραν τις δραστηριότητές τους στις ΗΠΑ, ενώ άλλες απλώς έκλεισαν αντί να προσπαθήσουν να επιβιώσουν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον.
Οι Αμερικανοί λειτουργούν με βάση μια γεωπολιτική δοξασία σύμφωνα με την οποία η Ρωσία και η Γερμανία δεν πρέπει να ενωθούν σε καμία περίπτωση, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ανατρέψει την αμερικανική κυριαρχία στην ήπειρο που εδραιώθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και ειδικά μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Παρότι η συνέχιση της Merkel στην καγκελαρία δεν θα είχε καταστήσει την οικονομία άτρωτη, θα είχε αναμφίβολα διαμορφώσει καλύτερες συνθήκες, και πολλές από τις 600.000 επιχειρήσεις που έχουν κλείσει από το 2022 θα μπορούσαν να είχαν σωθεί.
Το ενεργειακό αυτό ζήτημα λειτούργησε σαν πύραυλος που έπληξε την καρδιά της γερμανικής οικονομίας, και η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά στις γερμανικές αρχές, οι οποίες προέταξαν τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον έναντι των δικών τους.
Διεθνές κύρος
Παρότι η κρίση βλάπτει το διεθνές κύρος της, η Γερμανία παραμένει η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ.
Παρά τη σημερινή της κατάσταση, είναι απίθανο να χάσει την ηγετική της θέση.
Η ΕΕ, άλλωστε, έχει αντιμετωπίσει κι άλλες κρίσεις, όπως την ελληνική οικονομική κρίση, το Brexit, τη μεταναστευτική κρίση, την COVID-19 και τώρα τον πόλεμο στην Ουκρανία, και σε καμία από αυτές η Γαλλία δεν κατάφερε να αναλάβει ηγετικό ρόλο.
Στο μεταξύ, η δημοσιονομική κρίση απειλεί τις επενδύσεις της μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ στο εσωτερικό του μπλοκ.
Ο νυν καγκελάριος Friedrich Merz έχει ήδη απορρίψει την πρόταση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen για αύξηση του προϋπολογισμού.
Σύμφωνα με τον Merz, η Ένωση πρέπει να γίνει πιο αποδοτική σε ό,τι αφορά τη χρήση των πόρων που έχει στην κατοχή της.
Ωστόσο, εάν δεν επιτευχθεί αυτή η αποδοτικότητα, έργα σε τομείς όπως η άμυνα και η ενεργειακή μετάβαση θα τεθούν σε κίνδυνο.
Η ενέργεια είναι ήδη ακριβή, ενώ στον τομέα της άμυνας, ο εκσυγχρονισμός των ευρωπαϊκών δυνάμεων απαιτεί τεράστιους πόρους, γεγονός που προκαλεί διαμαρτυρίες από τους πολίτες, ειδικά όταν η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών συνοδεύεται από μείωση των κοινωνικών δαπανών.
Τελικά, παρά την κρίση, η Γερμανία παραμένει η σημαντικότερη οικονομία και το πολυπληθέστερο κράτος της ΕΕ.
Επομένως, η κρίση της Γερμανίας είναι κρίση της ίδιας της Ευρώπης.
Η κρίση δεν υποβαθμίζει τη Γερμανία σε δευτερεύουσα θέση εντός της ΕΕ, αλλά περιορίζει τη δύναμή της. Η Ένωση λειτουργεί με βάση τα κεφάλαια κάθε κράτους-μέλους.
Έτσι, όταν η μεγαλύτερη και ισχυρότερη οικονομία περιέρχεται σε κρίση και μειώνει την παραγωγή της, αυτό επηρεάζει ολόκληρο το μπλοκ.
Τώρα το Βερολίνο χρειάζεται βοήθεια από τα… Γουρούνια
Με ιδιαίτερα σκωπτική διάθεση, ο γραμματέας του ΜέΡΑ 25 και πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, Γιάνης Βαρουφάκης, σχολιάζει στο Project Syndicate τη σημερινή οικονομική κατάσταση στην «αυστηρή» και «λιτή» Γερμανία, με ένα άρθρο που ξυπνά… μνήμες.
Όπως αναφέρει, «Δεν είναι ποτέ εύκολο να ξυπνήσεις ένα πρωινό με την είδηση ότι το επιχειρηματικό μοντέλο της χώρας σου έχει καταρρεύσει.
Είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κανείς το προφανές: ότι οι πολιτικοί ηγέτες είτε είχαν πεπλανηθεί είτε έλεγαν ψέματα όταν διαβεβαίωναν επί δεκαετίες ότι το βιοτικό επίπεδο που ο λαός είχε εξασφαλίσει με κόπο ήταν ασφαλές.
Ότι το άμεσο μέλλον σου τώρα βασίζεται στην καλοσύνη των ξένων που είναι αποφασισμένοι να σε συντρίψουν.
Ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία είχατε την εμπιστοσύνη σας, είχε εμπλακεί σε μια διαρκή άσκηση απόκρυψης.
Ότι οι εταίροι σας στην ΕΕ, στους οποίους τώρα απευθύνετε έκκληση για βοήθεια, σας βλέπουν ως κακοποιό του οποίου η εμφάνιση έχει καθυστερήσει πολύ.
Ότι οι οικονομικές ελίτ στη χώρα σας και πέρα από αυτήν αναζητούν νέους τρόπους για να διασφαλίσουν ότι η χώρα σας έχει μείνει «κολλημένη στη λάσπη».
Ότι πρέπει να υπομείνετε τεράστιες, οδυνηρές αλλαγές για να διασφαλίσετε ότι τίποτα δεν θα αλλάξει».
Στη συνέχεια ο Γιάνης Βαρουφάκης θυμάται: «Οι Έλληνες το ξέρουν αυτό το συναίσθημα.
Το βιώσαμε στα κόκαλά μας στις αρχές του 2010.
Σήμερα, οι Γερμανοί είναι αυτοί που αντιμετωπίζουν ένα… τείχος συγκατάβασης, αντιπάθειας, ακόμη και κοροϊδίας.
Όσο ειρωνικό κι αν φαίνεται, κανένας Ευρωπαίος δεν είναι σε καλύτερη θέση από τους Έλληνες για να καταλάβει ότι οι Γερμανοί αξίζουν καλύτερη τύχη.
Ότι η τρέχουσα δύσκολη θέση τους είναι το αποτέλεσμα της συλλογικής, ευρωπαϊκής μας αποτυχίας.
Και ότι κανένας –τουλάχιστον οι πολύπαθοι Έλληνες, οι Νότιοι Ιταλοί, οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι (τα «ΓΟΥΡΟΥΝΙΑ», όπως μας λέγανε κάποτε)– δεν επωφελείται από το schadenfreude (λυκοφιλία).
Η Γερμανία ήκμασε επειδή το οικονομικό της μοντέλο βασιζόταν σε καταπιεσμένους μισθούς, φθηνό ρωσικό αέριο και τους άριστους μηχανολόγους μεσαίας τεχνολογίας – ιδιαίτερα στην κατασκευή αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τεράστια εμπορικά πλεονάσματα κατά τη διάρκεια τεσσάρων διακριτών φάσεων μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο:
α) Στο πλαίσιο του συστήματος του Bretton Woods υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, το οποίο παρείχε σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες και πρόσβαση στην αγορά στην Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική.
β) Μετά την κατάρρευση του Bretton Woods, όταν η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά αποδείχθηκε προσοδοφόρα για τις γερμανικές εξαγωγές.
γ) Και πάλι μετά την εισαγωγή του ευρώ, όταν η χρηματοδότηση άνοιξε τις πύλες για τα αγαθά και τα κεφάλαια από τη Γερμανία προς την περιφέρεια της Ευρώπης.
δ) Όταν η… πείνα της Κίνας για προϊόντα ενδιάμεσης και τελικής κατασκευής υποχώρησε μετά την κρίση του ευρώ, μειώνοντας τη ζήτηση για γερμανικά αγαθά στη νότια Ευρώπη.
Οι Γερμανοί πλέον συμβιβάζονται με την κατάρρευση του οικονομικού τους μοντέλου και αρχίζουν να βλέπουν μέσα από το πολύπλευρο Μεγάλο Ψέμα που επαναλάμβαναν οι ελίτ τους για τρεις δεκαετίες: τα δημοσιονομικά πλεονάσματα δεν ήταν αποτέλεσμα σύνεσης, αλλά μάλλον μια μνημειώδης αποτυχημένη προσπάθεια, κατά τη διάρκεια μακρών περιόδων εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων, για επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια, υποδομές ζωτικής σημασίας και στις δύο κρίσιμες τεχνολογίες του μέλλοντος: μπαταρίες και τεχνητή νοημοσύνη.
Η εξάρτηση της Γερμανίας από το ρωσικό φυσικό αέριο και την κινεζική ζήτηση δεν ήταν ποτέ βιώσιμη.
Και αυτά δεν είναι απλά σφάλματα που μπορούν να επουλωθούν ή να κουκουλωθούν.
Ο ισχυρισμός ότι το γερμανικό μοντέλο ήταν συμβατό με τη νομισματική ένωση της Ευρώπης εκτίθεται επίσης ως ψευδής.
Ελλείψει δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης, η ΕΕ πάντα θα επιβαρύνει τις κυβερνήσεις, τις τράπεζες και τις εταιρείες του Club Med, με απλήρωτα χρέη, τα οποία τελικά θα αναγκάζουν την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να επιλέξει μεταξύ να αφήσει το ευρώ να πεθάνει και να διογκώσει το ευρωπαϊκό χρέος...».
Πώς αντιλαμβάνονται το… σήμερα οι Γερμανοί
«Οι Γερμανοί παρατηρούν μια ΕΚΤ σε σύγχυση, που από τη μια θέλει να αυξήσει σημαντικά τα επιτόκια και από την άλλη αν το κάνει θα οδηγήσει κάποιες οικονομίες στην… έκρηξη.
Αν και δεν θα έπρεπε ποτέ να ήταν δουλειά της να σώσει το ευρώ από τα ελαττωματικά θεμέλιά του, οι Γερμανοί μπορούν να δουν τώρα ότι οι πολιτικοί τους είπαν ψέματα ότι το οικονομικό τους μοντέλο θα μπορούσε να επιβιώσει από την κρίση του 2008 όσο άλλες χώρες της ευρωζώνης εφάρμοζαν αρκετή λιτότητα.
Κάποτε, κάποιοι από εμάς επικρίναμε την ιδέα ότι κάθε χώρα της ευρωζώνης πρέπει να γίνει σαν τη Γερμανία, αντιτάχθηκαμε στο και υποστηρίξαμε ότι το γερμανικό μοντέλο λειτουργούσε μόνο επειδή κανείς άλλος δεν το είχε υιοθετήσει.
Σήμερα, με το τέλος του φθηνού φυσικού αερίου και τον νέο ψυχρό πόλεμο της Αμερικής με την Κίνα, το γερμανικό μοντέλο χρησιμοποιείται ακόμη και για τη Γερμανία.
Ναι, οι γερμανικές εξαγωγές θα ανακάμψουν, με τη βοήθεια του φθηνού ευρώ.
Η Volkswagen θα πουλήσει πολύ περισσότερα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μόλις αποκατασταθούν οι αλυσίδες εφοδιασμού.
Η BASF θα ανακάμψει, μόλις εξασφαλιστούν οι προμήθειες ενέργειας.
Αυτό όμως που δεν θα επιστρέψει είναι το γερμανικό μοντέλο είναι: Ένα μεγάλο μέρος των εσόδων της Volkswagen θα πάει στην Κίνα, από όπου προέρχονται οι τεχνολογίες μπαταριών, και τα βουνά αξίας θα μετατοπιστούν από τη χημική βιομηχανία σε τομείς που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη.
Κάποιοι Γερμανοί φίλοι εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην πτώση του ευρώ για να αποκαταστήσουν την υγεία του γερμανικού μοντέλου.
Δεν θα υπάρξει. Οι χώρες με χαμηλές αποταμιεύσεις με διαρθρωτικό εμπορικό έλλειμμα, όπως η Ελλάδα ή η Γκάνα, επωφελούνται από την υποτίμηση.
Οι χώρες υψηλών αποταμιεύσεων με διαρθρωτικό εμπορικό πλεόνασμα δεν το κάνουν – το μόνο που συμβαίνει είναι ότι οι φτωχότεροι εγχώριοι καταναλωτές.
Mήνυμα προς Γερμανούς φίλους
«Το μήνυμά μου προς τους Γερμανούς φίλους είναι απλό: Σταματήστε το πένθος.
Κόψτε την άρνηση, τον θυμό, τις διαπραγματεύσεις και την κατάθλιψη και ξεκινήστε να σχεδιάζετε ένα νέο οικονομικό μοντέλο.
Σε αντίθεση με τους Έλληνες, εξακολουθείτε να έχετε αρκετή κυριαρχία για να το κάνετε χωρίς την άδεια των πιστωτών.
Αλλά πρώτα πρέπει να επιλύσετε ένα κρίσιμο πολιτικό δίλημμα:
Θέλετε η Γερμανία να διατηρήσει την πολιτική και δημοσιονομική κυριαρχία;
Αν ναι, το νέο σας μοντέλο δεν θα λειτουργήσει ποτέ σε αυτήν την ευρωζώνη μας.
Εάν δεν θέλετε να επιστρέψετε στο γερμανικό μάρκο, χρειάζεστε ένα μοντέλο ενσωματωμένο σε μια πλήρη, δημοκρατική ευρωπαϊκή ομοσπονδία.
Οτιδήποτε άλλο θα συνεχίσει το Μεγάλο Ψέμα με το οποίο τώρα οδυνηρά συμβιβάζεστε» καταλήγει ο Γιάνης Βαρουφάκης.
www.bankingnews.gr
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρμοδίων, η οικονομία αναμένεται να αυξηθεί μόλις κατά 0,2% έως 1,3% το 2025, έπειτα από συρρίκνωση 0,2% το 2024 και πτώση 0,3% το 2023.
Αυτή η ανάκαμψη είναι καθαρά αντισταθμιστική και η χώρα δεν θα βρισκόταν καν σε κρίση αν το Βερολίνο δεν ακολουθούσε τυφλά τη γραμμή της κυβέρνησης του Joe Biden στη σύγκρουση της Ουκρανίας.
Φυσικά, η Γερμανία αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες πριν η Ρωσία ξεκινήσει την Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση τον Φεβρουάριο του 2022, ωστόσο το μπούμερανγκ των αντιρωσικών κυρώσεων μετέτρεψε την οικονομική κατάσταση σε κρίση, με τη μέχρι πρότινος οικονομική ατμομηχανή της Ευρώπης να χάνει πλέον σε ανταγωνιστικότητα έναντι της Κίνας.
Η γερμανική οικονομία βασιζόταν ιστορικά στις εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων υψηλής αξίας και τεχνολογίας.
Ωστόσο, η θέση της ως δύναμης προώθησης αυτών των προϊόντων έχει χαθεί.
Τα γερμανικά προϊόντα, ιδίως τα αυτοκίνητα, παραμένουν σημαντικά και αναγνωρίζονται για την ποιότητά τους, όμως η αλήθεια είναι πως, τεχνολογικά, οι Γερμανοί έχουν ξεπεραστεί από τους Κινέζους.
Από αυτή την άποψη, η άνοδος της κινεζικής οικονομίας ως παγκόσμιου ηγέτη είχε καθοριστικό αντίκτυπο στη γερμανική υστέρηση.
Υπενθυμίζεται ότι η Κίνα ήταν κάποτε ο μεγαλύτερος αγοραστής γερμανικών αυτοκινήτων, αλλά η κατάσταση έχει αντιστραφεί.
Με την πάροδο του χρόνου, η Κίνα όχι μόνο εισήγαγε λιγότερα γερμανικά αυτοκίνητα, αλλά και η ίδια η κινεζική αυτοκινητοβιομηχανία άρχισε να ξεπερνά τη Γερμανία στις εξαγωγές προς άλλες χώρες.
Εγκληματικά λάθη
Ωστόσο, πέρα από την Κίνα, ο σημαντικότερος παράγοντας ήταν η απόφαση της Γερμανίας να διακόψει το εμπόριο και να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, σταματώντας τις αγορές φθηνού πετρελαίου και φυσικού αερίου και, κατά συνέπεια, αυξάνοντας το κόστος ενέργειας στο εσωτερικό.
Η επιλογή του Βερολίνου να ακολουθήσει τυφλά την ατζέντα της κυβέρνησης Biden είχε καταστροφικές συνέπειες για τη γερμανική οικονομία.
Η μεταστροφή στις σχέσεις οφείλεται επίσης στην αλλαγή της γερμανικής κυβέρνησης.
Η καγκελάριος Angela Merke είχε δώσει προτεραιότητα στη σύναψη εμπορικών δεσμών με τη Ρωσία, και κατά τη διάρκεια της θητείας της (2005-2021) κατασκευάστηκαν οι αγωγοί Nord Stream 1 και 2, από τους οποίους η Γερμανία ωφελήθηκε σημαντικά.
Όταν ξέσπασε η κρίση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας το 2014, η Γερμανία προσπάθησε να μεσολαβήσει, συμμετέχοντας σε συμφωνίες όπως εκείνες του Μινσκ. Μόνο υπό την κυβέρνηση του Olaf Scholz, από τον Φεβρουάριο του 2022, το Βερολίνο υιοθέτησε το πακέτο κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακολουθώντας την απόφαση των ΗΠΑ για το ουκρανικό ζήτημα.
Οι συνέπειες αποτέλεσαν άμεσο πλήγμα για τη γερμανική βιομηχανία.
Με την αύξηση των τιμών της ενέργειας, οι Γερμανοί άρχισαν να εισάγουν, με πολύ υψηλότερο κόστος, υγροποιημένο φυσικό αέριο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ, γεγονός που επηρέασε άμεσα τη βιομηχανία.
Η βιομηχανική παραγωγή έγινε τόσο ακριβή ώστε πολλές επιχειρήσεις δεν μπόρεσαν να επιβιώσουν σε αυτό το επιχειρηματικό περιβάλλον.
Κάποιες από τις ισχυρότερες εταιρείες μετέφεραν τις δραστηριότητές τους στις ΗΠΑ, ενώ άλλες απλώς έκλεισαν αντί να προσπαθήσουν να επιβιώσουν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον.
Οι Αμερικανοί λειτουργούν με βάση μια γεωπολιτική δοξασία σύμφωνα με την οποία η Ρωσία και η Γερμανία δεν πρέπει να ενωθούν σε καμία περίπτωση, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ανατρέψει την αμερικανική κυριαρχία στην ήπειρο που εδραιώθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και ειδικά μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Παρότι η συνέχιση της Merkel στην καγκελαρία δεν θα είχε καταστήσει την οικονομία άτρωτη, θα είχε αναμφίβολα διαμορφώσει καλύτερες συνθήκες, και πολλές από τις 600.000 επιχειρήσεις που έχουν κλείσει από το 2022 θα μπορούσαν να είχαν σωθεί.
Το ενεργειακό αυτό ζήτημα λειτούργησε σαν πύραυλος που έπληξε την καρδιά της γερμανικής οικονομίας, και η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά στις γερμανικές αρχές, οι οποίες προέταξαν τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον έναντι των δικών τους.
Διεθνές κύρος
Παρότι η κρίση βλάπτει το διεθνές κύρος της, η Γερμανία παραμένει η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ.
Παρά τη σημερινή της κατάσταση, είναι απίθανο να χάσει την ηγετική της θέση.
Η ΕΕ, άλλωστε, έχει αντιμετωπίσει κι άλλες κρίσεις, όπως την ελληνική οικονομική κρίση, το Brexit, τη μεταναστευτική κρίση, την COVID-19 και τώρα τον πόλεμο στην Ουκρανία, και σε καμία από αυτές η Γαλλία δεν κατάφερε να αναλάβει ηγετικό ρόλο.
Στο μεταξύ, η δημοσιονομική κρίση απειλεί τις επενδύσεις της μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ στο εσωτερικό του μπλοκ.
Ο νυν καγκελάριος Friedrich Merz έχει ήδη απορρίψει την πρόταση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen για αύξηση του προϋπολογισμού.
Σύμφωνα με τον Merz, η Ένωση πρέπει να γίνει πιο αποδοτική σε ό,τι αφορά τη χρήση των πόρων που έχει στην κατοχή της.
Ωστόσο, εάν δεν επιτευχθεί αυτή η αποδοτικότητα, έργα σε τομείς όπως η άμυνα και η ενεργειακή μετάβαση θα τεθούν σε κίνδυνο.
Η ενέργεια είναι ήδη ακριβή, ενώ στον τομέα της άμυνας, ο εκσυγχρονισμός των ευρωπαϊκών δυνάμεων απαιτεί τεράστιους πόρους, γεγονός που προκαλεί διαμαρτυρίες από τους πολίτες, ειδικά όταν η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών συνοδεύεται από μείωση των κοινωνικών δαπανών.
Τελικά, παρά την κρίση, η Γερμανία παραμένει η σημαντικότερη οικονομία και το πολυπληθέστερο κράτος της ΕΕ.
Επομένως, η κρίση της Γερμανίας είναι κρίση της ίδιας της Ευρώπης.
Η κρίση δεν υποβαθμίζει τη Γερμανία σε δευτερεύουσα θέση εντός της ΕΕ, αλλά περιορίζει τη δύναμή της. Η Ένωση λειτουργεί με βάση τα κεφάλαια κάθε κράτους-μέλους.
Έτσι, όταν η μεγαλύτερη και ισχυρότερη οικονομία περιέρχεται σε κρίση και μειώνει την παραγωγή της, αυτό επηρεάζει ολόκληρο το μπλοκ.
Τώρα το Βερολίνο χρειάζεται βοήθεια από τα… Γουρούνια
Με ιδιαίτερα σκωπτική διάθεση, ο γραμματέας του ΜέΡΑ 25 και πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, Γιάνης Βαρουφάκης, σχολιάζει στο Project Syndicate τη σημερινή οικονομική κατάσταση στην «αυστηρή» και «λιτή» Γερμανία, με ένα άρθρο που ξυπνά… μνήμες.
Όπως αναφέρει, «Δεν είναι ποτέ εύκολο να ξυπνήσεις ένα πρωινό με την είδηση ότι το επιχειρηματικό μοντέλο της χώρας σου έχει καταρρεύσει.
Είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κανείς το προφανές: ότι οι πολιτικοί ηγέτες είτε είχαν πεπλανηθεί είτε έλεγαν ψέματα όταν διαβεβαίωναν επί δεκαετίες ότι το βιοτικό επίπεδο που ο λαός είχε εξασφαλίσει με κόπο ήταν ασφαλές.
Ότι το άμεσο μέλλον σου τώρα βασίζεται στην καλοσύνη των ξένων που είναι αποφασισμένοι να σε συντρίψουν.
Ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία είχατε την εμπιστοσύνη σας, είχε εμπλακεί σε μια διαρκή άσκηση απόκρυψης.
Ότι οι εταίροι σας στην ΕΕ, στους οποίους τώρα απευθύνετε έκκληση για βοήθεια, σας βλέπουν ως κακοποιό του οποίου η εμφάνιση έχει καθυστερήσει πολύ.
Ότι οι οικονομικές ελίτ στη χώρα σας και πέρα από αυτήν αναζητούν νέους τρόπους για να διασφαλίσουν ότι η χώρα σας έχει μείνει «κολλημένη στη λάσπη».
Ότι πρέπει να υπομείνετε τεράστιες, οδυνηρές αλλαγές για να διασφαλίσετε ότι τίποτα δεν θα αλλάξει».
Στη συνέχεια ο Γιάνης Βαρουφάκης θυμάται: «Οι Έλληνες το ξέρουν αυτό το συναίσθημα.
Το βιώσαμε στα κόκαλά μας στις αρχές του 2010.
Σήμερα, οι Γερμανοί είναι αυτοί που αντιμετωπίζουν ένα… τείχος συγκατάβασης, αντιπάθειας, ακόμη και κοροϊδίας.
Όσο ειρωνικό κι αν φαίνεται, κανένας Ευρωπαίος δεν είναι σε καλύτερη θέση από τους Έλληνες για να καταλάβει ότι οι Γερμανοί αξίζουν καλύτερη τύχη.
Ότι η τρέχουσα δύσκολη θέση τους είναι το αποτέλεσμα της συλλογικής, ευρωπαϊκής μας αποτυχίας.
Και ότι κανένας –τουλάχιστον οι πολύπαθοι Έλληνες, οι Νότιοι Ιταλοί, οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι (τα «ΓΟΥΡΟΥΝΙΑ», όπως μας λέγανε κάποτε)– δεν επωφελείται από το schadenfreude (λυκοφιλία).
Η Γερμανία ήκμασε επειδή το οικονομικό της μοντέλο βασιζόταν σε καταπιεσμένους μισθούς, φθηνό ρωσικό αέριο και τους άριστους μηχανολόγους μεσαίας τεχνολογίας – ιδιαίτερα στην κατασκευή αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τεράστια εμπορικά πλεονάσματα κατά τη διάρκεια τεσσάρων διακριτών φάσεων μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο:
α) Στο πλαίσιο του συστήματος του Bretton Woods υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, το οποίο παρείχε σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες και πρόσβαση στην αγορά στην Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική.
β) Μετά την κατάρρευση του Bretton Woods, όταν η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά αποδείχθηκε προσοδοφόρα για τις γερμανικές εξαγωγές.
γ) Και πάλι μετά την εισαγωγή του ευρώ, όταν η χρηματοδότηση άνοιξε τις πύλες για τα αγαθά και τα κεφάλαια από τη Γερμανία προς την περιφέρεια της Ευρώπης.
δ) Όταν η… πείνα της Κίνας για προϊόντα ενδιάμεσης και τελικής κατασκευής υποχώρησε μετά την κρίση του ευρώ, μειώνοντας τη ζήτηση για γερμανικά αγαθά στη νότια Ευρώπη.
Οι Γερμανοί πλέον συμβιβάζονται με την κατάρρευση του οικονομικού τους μοντέλου και αρχίζουν να βλέπουν μέσα από το πολύπλευρο Μεγάλο Ψέμα που επαναλάμβαναν οι ελίτ τους για τρεις δεκαετίες: τα δημοσιονομικά πλεονάσματα δεν ήταν αποτέλεσμα σύνεσης, αλλά μάλλον μια μνημειώδης αποτυχημένη προσπάθεια, κατά τη διάρκεια μακρών περιόδων εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων, για επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια, υποδομές ζωτικής σημασίας και στις δύο κρίσιμες τεχνολογίες του μέλλοντος: μπαταρίες και τεχνητή νοημοσύνη.
Η εξάρτηση της Γερμανίας από το ρωσικό φυσικό αέριο και την κινεζική ζήτηση δεν ήταν ποτέ βιώσιμη.
Και αυτά δεν είναι απλά σφάλματα που μπορούν να επουλωθούν ή να κουκουλωθούν.
Ο ισχυρισμός ότι το γερμανικό μοντέλο ήταν συμβατό με τη νομισματική ένωση της Ευρώπης εκτίθεται επίσης ως ψευδής.
Ελλείψει δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης, η ΕΕ πάντα θα επιβαρύνει τις κυβερνήσεις, τις τράπεζες και τις εταιρείες του Club Med, με απλήρωτα χρέη, τα οποία τελικά θα αναγκάζουν την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να επιλέξει μεταξύ να αφήσει το ευρώ να πεθάνει και να διογκώσει το ευρωπαϊκό χρέος...».
Πώς αντιλαμβάνονται το… σήμερα οι Γερμανοί
«Οι Γερμανοί παρατηρούν μια ΕΚΤ σε σύγχυση, που από τη μια θέλει να αυξήσει σημαντικά τα επιτόκια και από την άλλη αν το κάνει θα οδηγήσει κάποιες οικονομίες στην… έκρηξη.
Αν και δεν θα έπρεπε ποτέ να ήταν δουλειά της να σώσει το ευρώ από τα ελαττωματικά θεμέλιά του, οι Γερμανοί μπορούν να δουν τώρα ότι οι πολιτικοί τους είπαν ψέματα ότι το οικονομικό τους μοντέλο θα μπορούσε να επιβιώσει από την κρίση του 2008 όσο άλλες χώρες της ευρωζώνης εφάρμοζαν αρκετή λιτότητα.
Κάποτε, κάποιοι από εμάς επικρίναμε την ιδέα ότι κάθε χώρα της ευρωζώνης πρέπει να γίνει σαν τη Γερμανία, αντιτάχθηκαμε στο και υποστηρίξαμε ότι το γερμανικό μοντέλο λειτουργούσε μόνο επειδή κανείς άλλος δεν το είχε υιοθετήσει.
Σήμερα, με το τέλος του φθηνού φυσικού αερίου και τον νέο ψυχρό πόλεμο της Αμερικής με την Κίνα, το γερμανικό μοντέλο χρησιμοποιείται ακόμη και για τη Γερμανία.
Ναι, οι γερμανικές εξαγωγές θα ανακάμψουν, με τη βοήθεια του φθηνού ευρώ.
Η Volkswagen θα πουλήσει πολύ περισσότερα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μόλις αποκατασταθούν οι αλυσίδες εφοδιασμού.
Η BASF θα ανακάμψει, μόλις εξασφαλιστούν οι προμήθειες ενέργειας.
Αυτό όμως που δεν θα επιστρέψει είναι το γερμανικό μοντέλο είναι: Ένα μεγάλο μέρος των εσόδων της Volkswagen θα πάει στην Κίνα, από όπου προέρχονται οι τεχνολογίες μπαταριών, και τα βουνά αξίας θα μετατοπιστούν από τη χημική βιομηχανία σε τομείς που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη.
Κάποιοι Γερμανοί φίλοι εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην πτώση του ευρώ για να αποκαταστήσουν την υγεία του γερμανικού μοντέλου.
Δεν θα υπάρξει. Οι χώρες με χαμηλές αποταμιεύσεις με διαρθρωτικό εμπορικό έλλειμμα, όπως η Ελλάδα ή η Γκάνα, επωφελούνται από την υποτίμηση.
Οι χώρες υψηλών αποταμιεύσεων με διαρθρωτικό εμπορικό πλεόνασμα δεν το κάνουν – το μόνο που συμβαίνει είναι ότι οι φτωχότεροι εγχώριοι καταναλωτές.
Mήνυμα προς Γερμανούς φίλους
«Το μήνυμά μου προς τους Γερμανούς φίλους είναι απλό: Σταματήστε το πένθος.
Κόψτε την άρνηση, τον θυμό, τις διαπραγματεύσεις και την κατάθλιψη και ξεκινήστε να σχεδιάζετε ένα νέο οικονομικό μοντέλο.
Σε αντίθεση με τους Έλληνες, εξακολουθείτε να έχετε αρκετή κυριαρχία για να το κάνετε χωρίς την άδεια των πιστωτών.
Αλλά πρώτα πρέπει να επιλύσετε ένα κρίσιμο πολιτικό δίλημμα:
Θέλετε η Γερμανία να διατηρήσει την πολιτική και δημοσιονομική κυριαρχία;
Αν ναι, το νέο σας μοντέλο δεν θα λειτουργήσει ποτέ σε αυτήν την ευρωζώνη μας.
Εάν δεν θέλετε να επιστρέψετε στο γερμανικό μάρκο, χρειάζεστε ένα μοντέλο ενσωματωμένο σε μια πλήρη, δημοκρατική ευρωπαϊκή ομοσπονδία.
Οτιδήποτε άλλο θα συνεχίσει το Μεγάλο Ψέμα με το οποίο τώρα οδυνηρά συμβιβάζεστε» καταλήγει ο Γιάνης Βαρουφάκης.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών