Η συνεχής υποτίμηση των παγκόσμιων νομισμάτων μοιάζει πλέον αναπόφευκτη - και το ερώτημα δεν είναι αν θα συνεχιστεί, αλλά πόσο μακριά θα φτάσει.
Τι κάνει ένας μέσος άνθρωπος όταν τελειώνουν τα χρήματά του πριν από το τέλος του μήνα;
Σύμφωνα με στοιχεία της Federal Reserve, σχεδόν τα μισά αμερικανικά νοικοκυριά δηλώνουν ότι ξοδεύουν κάθε μήνα όλα όσα κερδίζουν - ή και περισσότερα.
Όπως οι οικογένειες που ισορροπούν ανάμεσα σε πιστωτικές κάρτες, έτσι και οι κυβερνήσεις συχνά καλύπτουν τα ελλείμματά τους μέσω δανεισμού - απλώς σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.
Το παράδοξο είναι ότι οι άνθρωποι τείνουν να θεωρούν πως οι κυβερνήσεις λειτουργούν διαφορετικά.
Όμως, οι κυβερνήσεις διευθύνονται από ανθρώπους - και οι ανθρώπινες αδυναμίες είναι ίδιες, απλώς πιο «καλοσχεδιασμένες».
Η διαφορά είναι ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να καλύπτουν την υπερκατανάλωση πίσω από περίπλοκους οικονομικούς όρους και μηχανισμούς, όπως η λεγόμενη quantitative easing (ποσοτική χαλάρωση).
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η κεντρική τράπεζα δημιουργεί νέο χρήμα για να αγοράσει κρατικό χρέος.
Έτσι επεκτείνεται η νομισματική βάση, ενώ κάθε δολάριο που ήδη κυκλοφορεί χάνει μέρος της αγοραστικής του δύναμης.
Άλλες «κομψές» ονομασίες όπως δημοσιονομικό πακέτο στήριξης ή έλεγχος καμπύλης απόδοσης οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα: το κράτος ενισχύει τη δική του αγοραστική ισχύ, την ώρα που η αγοραστική δύναμη των πολιτών διαβρώνεται αθόρυβα.
Όταν ο δανεισμός δεν αρκεί
Ο κύκλος ξεκινά συνήθως «αθώα»: η κυβέρνηση δεν έχει επαρκή φορολογικά έσοδα και αναγκάζεται να δανειστεί.
Όμως, όπως ένας εξαρτημένος από το εύκολο χρήμα, το κράτος σπάνια αποπληρώνει το αρχικό χρέος - περιορίζεται στην πληρωμή τόκων, ώστε να συνεχίσει να ξοδεύει και να τηρεί πολιτικές υποσχέσεις.
Όταν όμως η δυνατότητα δανεισμού εξαντληθεί, τότε η κυβέρνηση καταφεύγει σε νομισματική «κλοπή», την αθόρυβη υποτίμηση του νομίσματος μέσω της εκτύπωσης χρήματος.
Αυτό δεν το αποκαλούν ποτέ «κλοπή», φυσικά. Το ντύνουν με όρους όπως ποσοτική χαλάρωση ή «νομισματική στήριξη».
Όμως, στην πράξη, πρόκειται για συστηματική αφαίρεση αξίας από τα χρήματα που κατέχουν οι πολίτες.
Όπως λένε οι αναλυτές: ονομάστε το όπως θέλετε — ποσοτική χαλάρωση, πληθωρισμός, ή «νομισματική σταθεροποίηση».
Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: κλοπή αγοραστικής δύναμης χωρίς συναίνεση.
Η εποχή της «δημοσιονομικής κυριαρχίας» και ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών
Όπως σημείωσε πρόσφατα η εφημερίδα Financial Times, βρισκόμαστε πλέον σε μια νέα εποχή fiscal dominance (δημοσιονομική κυριαρχία) - όπου οι κυβερνήσεις με υψηλά χρέη πιέζουν τις κεντρικές τράπεζες να διατηρούν τα επιτόκια χαμηλά, ώστε να μειώνουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους τους.
Η λογική πίσω από τα χαμηλά επιτόκια είναι ότι θα ενισχύσουν τη ζήτηση μέσω δανεισμού από νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Ωστόσο, η συνεχιζόμενη πίεση για φθηνό χρήμα, σε συνδυασμό με αναιμική ανάπτυξη, ανησυχεί τους διεθνείς επενδυτές, οι οποίοι πλέον ζητούν υψηλότερες αποδόσεις για να αγοράσουν κρατικά ομόλογα.
Το Bloomberg αναφέρει ότι η πολιτική αστάθεια σε χώρες όπως η Γαλλία και η Ιαπωνία έχει ήδη επιβάλει ένα «politics premium» στα κρατικά τους ομόλογα, δηλαδή ένα πρόσθετο κόστος δανεισμού για λόγους διακυβέρνησης.
Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, οι κυβερνήσεις επιλέγουν τη νομισματική υποτίμηση: μειώνουν σιωπηλά την αξία των νομισμάτων τους, ώστε να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τα χρέη τους και να δανείζονται περισσότερο.
Το «debasement trade»: γιατί όλοι στρέφονται στον χρυσό
Όπως παρατηρεί η Bloomberg, αυτός είναι ο λόγος που κεντρικές τράπεζες και επενδυτές όπως ο Ray Dalio στρέφονται στα πολύτιμα μέταλλα - αγοράζοντας χρυσό και ασήμι και εγκαταλείποντας τα κρατικά ομόλογα.
Η στρατηγική αυτή έχει αποκτήσει και όνομα: «debasement trade».
Όπως συνοψίζει η Bloomberg: «Πούλα κρατικό χρέος και νομίσματα… αγόρασε χρυσό και ασήμι.»
Δεν είναι τυχαίο ότι οι τιμές των πολύτιμων μετάλλων έχουν εκτοξευθεί:
μόνο φέτος, ο χρυσός έχει αυξηθεί πάνω από 50%, ενώ το ασήμι έχει σημειώσει άνοδο 78% μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου.
Πρόκειται για σαφή ένδειξη φυγής κεφαλαίων από τα χρεόγραφα και τις νομισματικές υποσχέσεις προς τα απτά, φυσικά περιουσιακά στοιχεία.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται — από τη Ρώμη έως την Ουάσιγκτον
Η υποτίμηση του νομίσματος δεν είναι καινούργια πρακτική.
Οι ιστορικοί την εντοπίζουν ήδη στην αρχαία Ρώμη, όταν οι αυτοκράτορες αραίωναν το χρυσό και το ασήμι των νομισμάτων τους με κοινά μέταλλα, για να αυξήσουν την αγοραστική τους δύναμη χωρίς να αλλάξουν την ονομαστική αξία.
Όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος του ΔΝΤ, Barry Eithengreen,
«Η υποτίμηση του νομίσματος ήταν μια βολική μορφή φορολόγησης.»
Σήμερα, η ίδια τακτική εφαρμόζεται απλώς πιο «εκλεπτυσμένα» — μέσω της δημιουργίας χρήματος.
Το συνολικό ομοσπονδιακό χρέος των ΗΠΑ ανέρχεται πλέον σε περίπου 38 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το Department of the Treasury.
Κάθε νέα έκδοση ομολόγων προσθέτει δολάρια στην κυκλοφορία, μειώνοντας σιωπηλά την αξία των ήδη υπαρχόντων.
Αυτό είναι το σύγχρονο «debasement»: η ίδια απώλεια αξίας, απλώς λιγότερο ορατή.
Η νέα κανονικότητα της «δομικής υποτίμησης»
Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες έχουν επεκτείνει τους ισολογισμούς τους κατά πάνω από 25 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Η πρακτική αυτή έχει πλέον ενσωματωθεί στη δημοσιονομική πολιτική.
Πρόκειται για αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν structural debasement (δομική υποτίμηση): μια κατάσταση όπου η συστηματική απώλεια αγοραστικής δύναμης είναι δομικό στοιχείο του συστήματος.
Η πραγματικότητα είναι σκληρή: τα κρατικά χρέη, τα δάνεια και τα νομίσματα δεν μπορούν πλέον να αναμένονται να αυξηθούν σε πραγματικούς όρους μετά τον πληθωρισμό.
Οι συνταξιούχοι και οι αποταμιευτές το βιώνουν καθημερινά.
Σύμφωνα με το Congressional Budget Office, οι ΗΠΑ καταγράφουν ετήσια ελλείμματα από το 2001, ενώ καμία πολιτική παράταξη δεν έχει παρουσιάσει ρεαλιστικό σχέδιο ισοσκέλισης του προϋπολογισμού.
Η πρόσφατη διαμάχη για το shutdown δείχνει καθαρά το αδιέξοδο: όλοι θέλουν περισσότερες δαπάνες — απλώς για διαφορετικούς σκοπούς.
Και τώρα τι;
Η πραγματικότητα είναι πως το δολάριο έχει χάσει πάνω από 90% της αγοραστικής του δύναμης από τότε που ιδρύθηκε η Federal Reserve, σύμφωνα με τα στοιχεία του U.S. CPI.
Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι αξία θα έχουν οι σημερινές μας αποταμιεύσεις στο μέλλον.
Αλλά κάθε σκοτεινό σύννεφο έχει και μια ασημένια επένδυση - κυριολεκτικά.
Όταν τα νομίσματα χάνουν αξία, τα ενδογενώς πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία, όπως ο χρυσός και το ασήμι, αυξάνονται.
Η τάση αυτή έχει ήδη όνομα: Η Μεγάλη Ανατιμολόγηση.
Η συνεχής υποτίμηση των παγκόσμιων νομισμάτων μοιάζει πλέον αναπόφευκτη - και το ερώτημα δεν είναι αν θα συνεχιστεί, αλλά πόσο μακριά θα φτάσει.
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με στοιχεία της Federal Reserve, σχεδόν τα μισά αμερικανικά νοικοκυριά δηλώνουν ότι ξοδεύουν κάθε μήνα όλα όσα κερδίζουν - ή και περισσότερα.
Όπως οι οικογένειες που ισορροπούν ανάμεσα σε πιστωτικές κάρτες, έτσι και οι κυβερνήσεις συχνά καλύπτουν τα ελλείμματά τους μέσω δανεισμού - απλώς σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.
Το παράδοξο είναι ότι οι άνθρωποι τείνουν να θεωρούν πως οι κυβερνήσεις λειτουργούν διαφορετικά.
Όμως, οι κυβερνήσεις διευθύνονται από ανθρώπους - και οι ανθρώπινες αδυναμίες είναι ίδιες, απλώς πιο «καλοσχεδιασμένες».
Η διαφορά είναι ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να καλύπτουν την υπερκατανάλωση πίσω από περίπλοκους οικονομικούς όρους και μηχανισμούς, όπως η λεγόμενη quantitative easing (ποσοτική χαλάρωση).
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η κεντρική τράπεζα δημιουργεί νέο χρήμα για να αγοράσει κρατικό χρέος.
Έτσι επεκτείνεται η νομισματική βάση, ενώ κάθε δολάριο που ήδη κυκλοφορεί χάνει μέρος της αγοραστικής του δύναμης.
Άλλες «κομψές» ονομασίες όπως δημοσιονομικό πακέτο στήριξης ή έλεγχος καμπύλης απόδοσης οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα: το κράτος ενισχύει τη δική του αγοραστική ισχύ, την ώρα που η αγοραστική δύναμη των πολιτών διαβρώνεται αθόρυβα.
Όταν ο δανεισμός δεν αρκεί
Ο κύκλος ξεκινά συνήθως «αθώα»: η κυβέρνηση δεν έχει επαρκή φορολογικά έσοδα και αναγκάζεται να δανειστεί.
Όμως, όπως ένας εξαρτημένος από το εύκολο χρήμα, το κράτος σπάνια αποπληρώνει το αρχικό χρέος - περιορίζεται στην πληρωμή τόκων, ώστε να συνεχίσει να ξοδεύει και να τηρεί πολιτικές υποσχέσεις.
Όταν όμως η δυνατότητα δανεισμού εξαντληθεί, τότε η κυβέρνηση καταφεύγει σε νομισματική «κλοπή», την αθόρυβη υποτίμηση του νομίσματος μέσω της εκτύπωσης χρήματος.
Αυτό δεν το αποκαλούν ποτέ «κλοπή», φυσικά. Το ντύνουν με όρους όπως ποσοτική χαλάρωση ή «νομισματική στήριξη».
Όμως, στην πράξη, πρόκειται για συστηματική αφαίρεση αξίας από τα χρήματα που κατέχουν οι πολίτες.
Όπως λένε οι αναλυτές: ονομάστε το όπως θέλετε — ποσοτική χαλάρωση, πληθωρισμός, ή «νομισματική σταθεροποίηση».
Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: κλοπή αγοραστικής δύναμης χωρίς συναίνεση.
Η εποχή της «δημοσιονομικής κυριαρχίας» και ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών
Όπως σημείωσε πρόσφατα η εφημερίδα Financial Times, βρισκόμαστε πλέον σε μια νέα εποχή fiscal dominance (δημοσιονομική κυριαρχία) - όπου οι κυβερνήσεις με υψηλά χρέη πιέζουν τις κεντρικές τράπεζες να διατηρούν τα επιτόκια χαμηλά, ώστε να μειώνουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους τους.
Η λογική πίσω από τα χαμηλά επιτόκια είναι ότι θα ενισχύσουν τη ζήτηση μέσω δανεισμού από νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Ωστόσο, η συνεχιζόμενη πίεση για φθηνό χρήμα, σε συνδυασμό με αναιμική ανάπτυξη, ανησυχεί τους διεθνείς επενδυτές, οι οποίοι πλέον ζητούν υψηλότερες αποδόσεις για να αγοράσουν κρατικά ομόλογα.
Το Bloomberg αναφέρει ότι η πολιτική αστάθεια σε χώρες όπως η Γαλλία και η Ιαπωνία έχει ήδη επιβάλει ένα «politics premium» στα κρατικά τους ομόλογα, δηλαδή ένα πρόσθετο κόστος δανεισμού για λόγους διακυβέρνησης.
Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, οι κυβερνήσεις επιλέγουν τη νομισματική υποτίμηση: μειώνουν σιωπηλά την αξία των νομισμάτων τους, ώστε να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τα χρέη τους και να δανείζονται περισσότερο.
Το «debasement trade»: γιατί όλοι στρέφονται στον χρυσό
Όπως παρατηρεί η Bloomberg, αυτός είναι ο λόγος που κεντρικές τράπεζες και επενδυτές όπως ο Ray Dalio στρέφονται στα πολύτιμα μέταλλα - αγοράζοντας χρυσό και ασήμι και εγκαταλείποντας τα κρατικά ομόλογα.
Η στρατηγική αυτή έχει αποκτήσει και όνομα: «debasement trade».
Όπως συνοψίζει η Bloomberg: «Πούλα κρατικό χρέος και νομίσματα… αγόρασε χρυσό και ασήμι.»
Δεν είναι τυχαίο ότι οι τιμές των πολύτιμων μετάλλων έχουν εκτοξευθεί:
μόνο φέτος, ο χρυσός έχει αυξηθεί πάνω από 50%, ενώ το ασήμι έχει σημειώσει άνοδο 78% μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου.
Πρόκειται για σαφή ένδειξη φυγής κεφαλαίων από τα χρεόγραφα και τις νομισματικές υποσχέσεις προς τα απτά, φυσικά περιουσιακά στοιχεία.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται — από τη Ρώμη έως την Ουάσιγκτον
Η υποτίμηση του νομίσματος δεν είναι καινούργια πρακτική.
Οι ιστορικοί την εντοπίζουν ήδη στην αρχαία Ρώμη, όταν οι αυτοκράτορες αραίωναν το χρυσό και το ασήμι των νομισμάτων τους με κοινά μέταλλα, για να αυξήσουν την αγοραστική τους δύναμη χωρίς να αλλάξουν την ονομαστική αξία.
Όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος του ΔΝΤ, Barry Eithengreen,
«Η υποτίμηση του νομίσματος ήταν μια βολική μορφή φορολόγησης.»
Σήμερα, η ίδια τακτική εφαρμόζεται απλώς πιο «εκλεπτυσμένα» — μέσω της δημιουργίας χρήματος.
Το συνολικό ομοσπονδιακό χρέος των ΗΠΑ ανέρχεται πλέον σε περίπου 38 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το Department of the Treasury.
Κάθε νέα έκδοση ομολόγων προσθέτει δολάρια στην κυκλοφορία, μειώνοντας σιωπηλά την αξία των ήδη υπαρχόντων.
Αυτό είναι το σύγχρονο «debasement»: η ίδια απώλεια αξίας, απλώς λιγότερο ορατή.
Η νέα κανονικότητα της «δομικής υποτίμησης»
Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες έχουν επεκτείνει τους ισολογισμούς τους κατά πάνω από 25 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Η πρακτική αυτή έχει πλέον ενσωματωθεί στη δημοσιονομική πολιτική.
Πρόκειται για αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν structural debasement (δομική υποτίμηση): μια κατάσταση όπου η συστηματική απώλεια αγοραστικής δύναμης είναι δομικό στοιχείο του συστήματος.
Η πραγματικότητα είναι σκληρή: τα κρατικά χρέη, τα δάνεια και τα νομίσματα δεν μπορούν πλέον να αναμένονται να αυξηθούν σε πραγματικούς όρους μετά τον πληθωρισμό.
Οι συνταξιούχοι και οι αποταμιευτές το βιώνουν καθημερινά.
Σύμφωνα με το Congressional Budget Office, οι ΗΠΑ καταγράφουν ετήσια ελλείμματα από το 2001, ενώ καμία πολιτική παράταξη δεν έχει παρουσιάσει ρεαλιστικό σχέδιο ισοσκέλισης του προϋπολογισμού.
Η πρόσφατη διαμάχη για το shutdown δείχνει καθαρά το αδιέξοδο: όλοι θέλουν περισσότερες δαπάνες — απλώς για διαφορετικούς σκοπούς.
Και τώρα τι;
Η πραγματικότητα είναι πως το δολάριο έχει χάσει πάνω από 90% της αγοραστικής του δύναμης από τότε που ιδρύθηκε η Federal Reserve, σύμφωνα με τα στοιχεία του U.S. CPI.
Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι αξία θα έχουν οι σημερινές μας αποταμιεύσεις στο μέλλον.
Αλλά κάθε σκοτεινό σύννεφο έχει και μια ασημένια επένδυση - κυριολεκτικά.
Όταν τα νομίσματα χάνουν αξία, τα ενδογενώς πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία, όπως ο χρυσός και το ασήμι, αυξάνονται.
Η τάση αυτή έχει ήδη όνομα: Η Μεγάλη Ανατιμολόγηση.
Η συνεχής υποτίμηση των παγκόσμιων νομισμάτων μοιάζει πλέον αναπόφευκτη - και το ερώτημα δεν είναι αν θα συνεχιστεί, αλλά πόσο μακριά θα φτάσει.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών