Ο πληθωρισμός αναδιανέμει τον πλούτο άδικα: από τους πιστωτές προς τους οφειλέτες, από όσους διαθέτουν μετρητά και ομόλογα προς εκείνους που κατέχουν εμπράγματα περιουσιακά στοιχεία, όπως σπίτια, και από όσους συμφωνούν σε συμβάσεις και μισθούς με όρους μετρητών προς εκείνους που είναι αρκετά προνοητικοί για να προβλέψουν αυξήσεις τιμών
Είναι πρωτοφανές: Σχεδόν παντού στον ανεπτυγμένο κόσμο, τα δημόσια οικονομικά βρίσκονται σε χαοτική κατάσταση.
Στη Γαλλία, καθώς το χρέος της εκτοξεύεται, η χώρα αλλάζει πρωθυπουργούς πιο σύντομα απ’ ό,τι οι αυλικοί στις Βερσαλλίες άλλαζαν περούκες.
Επικρατεί πλήρης σύγχυση στο πολιτικό κατεστημένο το οποίο μοιάζει πλέον με μεθυσμένο οδηγό: Στις 14 Οκτωβρίου, ο Sébastien Lecornu, ο τελευταίος στη σειρά των καρατομημένων πρωθυπουργών, πρότεινε να αναβληθεί η αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης, η οποία υποτίθεται ότι θα αποκαθιστούσε τη δημοσιονομική ισορροπία.
Μία κεντρική μεταρρύθμιση που θα «ηρεμούσε» τις αγορές.
Στην Ιαπωνία, και οι δύο αντίπαλοι υποψήφιοι για την πρωθυπουργία υποσχέθηκαν νέες δαπάνες, παρά το τεράστιο δημόσιο χρέος της χώρας – και η νέα κυβέρνηση θα τις υλοποιήσει.
Η Βρετανία αντιμετωπίζει σημαντικές αυξήσεις φόρων για να καλύψει το δημοσιονομικό της έλλειμμα, μετά την εγκατάλειψη των μεταρρυθμίσεων στο σύστημα πρόνοιας — και παρά την «οριστική» (!) αύξηση φόρων που επιβλήθηκε πέρυσι.
Πάνω απ’ όλα, δεσπόζει το μη βιώσιμο δημοσιονομικό έλλειμμα των Ηνωμένων Πολιτειών, ύψους 6% του ΑΕΠ, το οποίο ο Donald Trump αυξάνει περαιτέρω με τις νέες τεράστιες φορολογικές περικοπές.
Πόσο ακόμη μπορούν οι πλούσιες χώρες να ζουν πέρα από τις δυνατότητές τους;
Το δημόσιο χρέος των ανεπτυγμένων οικονομιών αντιστοιχεί ήδη στο 110% του ΑΕΠ ενώ πριν από την πανδημία του COVID-19, είχε φτάσει σε τέτοιο επίπεδο μόνο μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους (1803 – 1815).
Τότε, η Βρετανία χρειάστηκε σχεδόν έναν αιώνα αυστηρών δημοσιονοικών μέτρων για να αποπληρώσει τους πιστωτές της.
Όπως εξηγεί η ειδική έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι πολιτικοί σήμερα δυσκολεύονται να ισοσκελίσουν τα δημόσια οικονομικά εξαιτίας των αρνητικών στις μεταρρυθμίσεις κοινωνικών πλειοψηφιών.
Δεν μπορούν να αποφύγουν τις αυξανόμενες δαπάνες για τόκους και άμυνα, ενώ οι γηράσκοντες πληθυσμοί ασκούν εκλογική πίεση για περισσότερες κοινωνικές παροχές.
Η δυσκολία αύξησης των φόρων
Οι φορολογικές αυξήσεις είναι εξίσου δύσκολες στην Ευρώπη, τα δημόσια έσοδα είναι ήδη υψηλά, ενώ στις ΗΠΑ οι φόροι αποτελούν πολιτική αυτοκτονία.
Μόνο μία φορά, από την εποχή που υιοθετήθηκε η καθολική ψηφοφορία, μια χώρα του G7 κατάφερε να μειώσει δραστικά το χρέος της μέσω δημοσιονομικής πειθαρχίας: ο Καναδάς, τη δεκαετία του 1990, στην ακμή της τεχνοκρατικής εποχής.
Μην ποντάρετε ότι κάποιος θα επαναλάβει αυτό το κατόρθωμα σήμερα.
Ο ευσεβής πόθος και το επιχείρημα της ανάπτυξης με ΑΙ
Θα μπορούσε κανείς να ελπίζει ότι η άνοδος της παραγωγικότητας που υπόσχεται η τεχνητή νοημοσύνη (AI) θα απαλλάξει τα κράτη από τις δύσκολες δημοσιονομικές επιλογές.
Όμως αυτή η ελπίδα είναι ευσεβής πόθος.
Οι χώρες συνήθως βγαίνουν από τον φαύλο κύκλο του χρέους όταν ο πληθυσμός τους αυξάνεται ή όταν είναι μικρές οικονομίες που αναπτύσσονται ταχύτερα από τις ανεπτυγμένες.
Οι τεχνολογικές επαναστάσεις, όπως η AI, λειτουργούν διαφορετικά.
Οι δαπάνες για συντάξεις και υγεία αυξάνονται μαζί με τα εισοδήματα στις πλούσιες κοινωνίες με αναπτυγμένα συστήματα πρόνοιας, αυτό σημαίνει ότι θα εκτοξευτούν μαζί με την παραγωγικότητα.
Παράλληλα, σύμφωνα με τα οικονομικά υποδείγματα, θα αυξηθούν και τα επιτόκια, δηλαδή του κόστος δανεισμού.
Αν η AI επιφέρει πραγματικά θαυματουργή ανάπτυξη, οι τεράστιες επενδύσεις σε κέντρα δεδομένων (data centers) και επεξεργαστές θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο, ανεβάζοντας τα επιτόκια και καθιστώντας ακριβότερη την εξυπηρέτηση του υφιστάμενου χρέους, ακυρώνοντας το δημοσιονομικό όφελος της ανάπτυξης.
Έτσι, είναι όλο και πιο πιθανό οι κυβερνήσεις να στραφούν ξανά στον πληθωρισμό και την οικονομική περιστολή για να μειώσουν την πραγματική αξία των υψηλών τους χρεών — όπως έκαναν τις δεκαετίες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι κεντρικές τράπεζες θα άρουν τα αναχώματα στον πληθωρισμό
Ο μηχανισμός αυτής της στρατηγικής υπάρχει ήδη, μέσω των κεντρικών τραπεζών, που έχουν ισχυρή παρουσία στις αγορές ομολόγων. Ήδη, ηγέτες όπως ο Donald Trump και ο Nigel Farage στη Βρετανία επιτίθενται στις κεντρικές τους τράπεζες, προτείνοντας πολιτικές που αποδυναμώνουν τα αναχώματα απέναντι στον πληθωρισμό.
Οι αυξήσεις τιμών είναι αντιδημοφιλείς — το πλήρωσε σκληρά ο Joe Biden… — αλλά δεν χρειάζονται πολιτική υποστήριξη για να ξεκινήσουν.
Κανείς δεν τις ψήφισε τη δεκαετία του 1970, ούτε το 2022.
Όταν οι κυβερνήσεις αδυνατούν να συντονιστούν και εφαρμόζουν οικονομικές πολιτικές μη βιώσιμες, τα κύματα πληθωρισμού απλώς συμβαίνουν.
Και όταν οι αγορές το συνειδητοποιούν, είναι ήδη πολύ αργά.
Υπάρχουν ακόμη περισσότεροι λόγοι για να σκεφτούμε μπροστά και να αναλογιστούμε πώς ο πληθωρισμός πλήττει την οικονομία και την κοινωνία.
Η άδικη αναδιανομή του πλούτου
Ο πληθωρισμός αναδιανέμει τον πλούτο άδικα: από τους πιστωτές προς τους οφειλέτες, από όσους διαθέτουν μετρητά και ομόλογα προς εκείνους που κατέχουν πραγματικά περιουσιακά στοιχεία, όπως σπίτια, και από όσους συμφωνούν σε συμβάσεις και μισθούς με όρους μετρητών προς εκείνους που είναι αρκετά προνοητικοί για να προβλέψουν αυξήσεις τιμών.
Ο John Maynard Keynes τον χαρακτήρισε ως «αυθαίρετη ανακατανομή πλούτου».
Και αυτό μπορεί να συμβεί ακριβώς τη στιγμή που οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν άλλες μορφές ανισομερούς μεταφοράς πλούτου, τις οποίες οι χαμένοι θα θεωρήσουν επίσης άδικες: στην αγορά εργασίας, καθώς η AI αναλαμβάνει την καθημερινή γραφειοκρατική εργασία, και μέσω κληρονομιάς, καθώς οι baby-boomers (όσοι γεννήθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) αφήνουν τεράστια περιουσία στους τυχερούς που έχουν τους «σωστούς γονείς».
Το παράδειγμα της Αργεντινής
Αυτή η πολλαπλή αναταραχή στην κοινωνική κατανομή το πλούτου θα μπορούσε να καταστρέψει τη μεσαία τάξη, η οποία συγκρατεί τις δημοκρατίες, και να ανατρέψει το κοινωνικό συμβόλαιο.
Οι κοινωνικές αναταραχές μόνο ευεργετικές δεν είναι για την ανάπτυξη...
Στον 20ό αιώνα, η Αργεντινή, μαστιζόμενη από τον πληθωρισμό, μετατράπηκε από μία από τις πλουσιότερες νεαρές χώρες στον κόσμο σε μια μεσαίου εισοδήματος οικονομία, που κινδύνευε από διαρκείς κρίσεις.
Στο Μπουένος Άιρες, ο ανταγωνισμός δεν ήταν για το ποιος μπορούσε να καινοτομήσει ή να γίνει πιο παραγωγικός, αλλά ποιος θα κατακτούσε το κράτος και θα εκμεταλλευόταν την εξουσία του για να αποφύγει τις αρπακτικές συνέπειες του πληθωρισμού.
Αυτό είναι το μέλλον για χώρες όπου οι ηγέτες αρνούνται ή αγνοούν τους δημοσιονομικούς περιορισμούς στον βωμό της αναδιανομής πλούτου.
Πριν από μια δεκαετία, προειδοποιούνταν οι αναδυόμενες αγορές, όπως η Βραζιλία και η Ινδία, να λάβουν υπόψη τους το παράδειγμα της Αργεντινής.
Σήμερα, η προειδοποίηση αφορά τις πλουσιότερες οικονομίες του κόσμου.
Η κληρονομία Reagan και Thatcher
Ωστόσο, το καθοδικό σπιράλ είναι αναπόφευκτο.
Οι συνεχείς αυξήσεις τιμών της δεκαετίας του 1970 οδήγησαν στην εκλογή των Ronald Reagan και Margaret Thatcher, που θεωρούσαν το σταθερό χρήμα κεντρικό στοιχείο της σχέσης κράτους και πολίτη.
Εδραίωσαν μια ορθολογική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία, εφόσον τα δημόσια χρέη έπρεπε να αποπληρωθούν, έπρεπε επίσης να είναι δικαιολογημένα και βιώσιμα.
Η Federal Reserve διεξήγαγε έναν πόλεμο κατά του πληθωρισμού, καθιερώνοντας την αξιοπιστία των ανεξάρτητων κεντρικών τραπεζών για μια ολόκληρη γενιά.
Αυτό το τεχνοκρατικό μοντέλο εξαπλώθηκε διεθνώς.
Η πτώση του πληθωρισμού στις περισσότερες αναδυόμενες αγορές από τη δεκαετία του 1990 και μετά ήταν σχεδόν θαυματουργή.
Ακόμη και ο ταλαιπωρημένος Javier Milei ίσως καταφέρει να δώσει νέα ώθηση στην Αργεντινή αν και χωρίς τη βοήθεια των 20 δισ. δολ. από τις ΗΠΑ φαίνεται σε πορεία κατάρρευσης.
Το σταυροδρόμι και ο δρόμος της αρετής
Ποιο δρόμο θα ακολουθήσει ο ανεπτυγμένος κόσμος — την καταστροφική ή την συνετή πορεία;
Σε πολλές χώρες, οι δημοσιονομικοί λαϊκιστές θα βρίσκονται στην εξουσία τη στιγμή που η δημοσιονομική πίεση θα κορυφώνεται.
Ίσως τους κατηγορήσουν για το χάος, ανοίγοντας έτσι την πιθανότητα επιστροφής σε σοβαρή δημοσιονομική πολιτική.
Παντού, συμμαχίες από αποταμιευτές και κατόχους ομολόγων θα αντιταχθούν στον πληθωρισμό.
Το κατά πόσο θα ακουστούν οι φωνές τους πιθανότατα θα εξαρτηθεί από μια σειρά συγκρούσεων μεταξύ αγορών ομολόγων και πολιτικών, κάποιες εκ των οποίων ενδέχεται να καταστούν άγριες, όλοι έχουμε ζήσει την περίφημη ελληνική τραγωδία.
Αν ο κόσμος καταφέρει να βγει από αυτή την κατάσταση με χαμηλότερα χρέη και με συνείδηση των κινδύνων υπερβολικού δανεισμού, είναι δυνατή μια αναγέννηση με κάποιο τρόπο.
Το εναλλακτικό σενάριο το οπόιο έχει μικρές πιθανότητες είναι οι σημαντικότερες οικονομίες του κόσμου να βυθιστούν στο χάος – και πρέπει να ετοιμαζόμαστε για αυτό…
www.bankingnews.gr
Στη Γαλλία, καθώς το χρέος της εκτοξεύεται, η χώρα αλλάζει πρωθυπουργούς πιο σύντομα απ’ ό,τι οι αυλικοί στις Βερσαλλίες άλλαζαν περούκες.
Επικρατεί πλήρης σύγχυση στο πολιτικό κατεστημένο το οποίο μοιάζει πλέον με μεθυσμένο οδηγό: Στις 14 Οκτωβρίου, ο Sébastien Lecornu, ο τελευταίος στη σειρά των καρατομημένων πρωθυπουργών, πρότεινε να αναβληθεί η αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης, η οποία υποτίθεται ότι θα αποκαθιστούσε τη δημοσιονομική ισορροπία.
Μία κεντρική μεταρρύθμιση που θα «ηρεμούσε» τις αγορές.
Στην Ιαπωνία, και οι δύο αντίπαλοι υποψήφιοι για την πρωθυπουργία υποσχέθηκαν νέες δαπάνες, παρά το τεράστιο δημόσιο χρέος της χώρας – και η νέα κυβέρνηση θα τις υλοποιήσει.
Η Βρετανία αντιμετωπίζει σημαντικές αυξήσεις φόρων για να καλύψει το δημοσιονομικό της έλλειμμα, μετά την εγκατάλειψη των μεταρρυθμίσεων στο σύστημα πρόνοιας — και παρά την «οριστική» (!) αύξηση φόρων που επιβλήθηκε πέρυσι.
Πάνω απ’ όλα, δεσπόζει το μη βιώσιμο δημοσιονομικό έλλειμμα των Ηνωμένων Πολιτειών, ύψους 6% του ΑΕΠ, το οποίο ο Donald Trump αυξάνει περαιτέρω με τις νέες τεράστιες φορολογικές περικοπές.
Πόσο ακόμη μπορούν οι πλούσιες χώρες να ζουν πέρα από τις δυνατότητές τους;
Το δημόσιο χρέος των ανεπτυγμένων οικονομιών αντιστοιχεί ήδη στο 110% του ΑΕΠ ενώ πριν από την πανδημία του COVID-19, είχε φτάσει σε τέτοιο επίπεδο μόνο μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους (1803 – 1815).
Τότε, η Βρετανία χρειάστηκε σχεδόν έναν αιώνα αυστηρών δημοσιονοικών μέτρων για να αποπληρώσει τους πιστωτές της.
Όπως εξηγεί η ειδική έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι πολιτικοί σήμερα δυσκολεύονται να ισοσκελίσουν τα δημόσια οικονομικά εξαιτίας των αρνητικών στις μεταρρυθμίσεις κοινωνικών πλειοψηφιών.
Δεν μπορούν να αποφύγουν τις αυξανόμενες δαπάνες για τόκους και άμυνα, ενώ οι γηράσκοντες πληθυσμοί ασκούν εκλογική πίεση για περισσότερες κοινωνικές παροχές.
Η δυσκολία αύξησης των φόρων
Οι φορολογικές αυξήσεις είναι εξίσου δύσκολες στην Ευρώπη, τα δημόσια έσοδα είναι ήδη υψηλά, ενώ στις ΗΠΑ οι φόροι αποτελούν πολιτική αυτοκτονία.
Μόνο μία φορά, από την εποχή που υιοθετήθηκε η καθολική ψηφοφορία, μια χώρα του G7 κατάφερε να μειώσει δραστικά το χρέος της μέσω δημοσιονομικής πειθαρχίας: ο Καναδάς, τη δεκαετία του 1990, στην ακμή της τεχνοκρατικής εποχής.
Μην ποντάρετε ότι κάποιος θα επαναλάβει αυτό το κατόρθωμα σήμερα.
Ο ευσεβής πόθος και το επιχείρημα της ανάπτυξης με ΑΙ
Θα μπορούσε κανείς να ελπίζει ότι η άνοδος της παραγωγικότητας που υπόσχεται η τεχνητή νοημοσύνη (AI) θα απαλλάξει τα κράτη από τις δύσκολες δημοσιονομικές επιλογές.
Όμως αυτή η ελπίδα είναι ευσεβής πόθος.
Οι χώρες συνήθως βγαίνουν από τον φαύλο κύκλο του χρέους όταν ο πληθυσμός τους αυξάνεται ή όταν είναι μικρές οικονομίες που αναπτύσσονται ταχύτερα από τις ανεπτυγμένες.
Οι τεχνολογικές επαναστάσεις, όπως η AI, λειτουργούν διαφορετικά.
Οι δαπάνες για συντάξεις και υγεία αυξάνονται μαζί με τα εισοδήματα στις πλούσιες κοινωνίες με αναπτυγμένα συστήματα πρόνοιας, αυτό σημαίνει ότι θα εκτοξευτούν μαζί με την παραγωγικότητα.
Παράλληλα, σύμφωνα με τα οικονομικά υποδείγματα, θα αυξηθούν και τα επιτόκια, δηλαδή του κόστος δανεισμού.
Αν η AI επιφέρει πραγματικά θαυματουργή ανάπτυξη, οι τεράστιες επενδύσεις σε κέντρα δεδομένων (data centers) και επεξεργαστές θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο, ανεβάζοντας τα επιτόκια και καθιστώντας ακριβότερη την εξυπηρέτηση του υφιστάμενου χρέους, ακυρώνοντας το δημοσιονομικό όφελος της ανάπτυξης.
Έτσι, είναι όλο και πιο πιθανό οι κυβερνήσεις να στραφούν ξανά στον πληθωρισμό και την οικονομική περιστολή για να μειώσουν την πραγματική αξία των υψηλών τους χρεών — όπως έκαναν τις δεκαετίες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι κεντρικές τράπεζες θα άρουν τα αναχώματα στον πληθωρισμό
Ο μηχανισμός αυτής της στρατηγικής υπάρχει ήδη, μέσω των κεντρικών τραπεζών, που έχουν ισχυρή παρουσία στις αγορές ομολόγων. Ήδη, ηγέτες όπως ο Donald Trump και ο Nigel Farage στη Βρετανία επιτίθενται στις κεντρικές τους τράπεζες, προτείνοντας πολιτικές που αποδυναμώνουν τα αναχώματα απέναντι στον πληθωρισμό.
Οι αυξήσεις τιμών είναι αντιδημοφιλείς — το πλήρωσε σκληρά ο Joe Biden… — αλλά δεν χρειάζονται πολιτική υποστήριξη για να ξεκινήσουν.
Κανείς δεν τις ψήφισε τη δεκαετία του 1970, ούτε το 2022.
Όταν οι κυβερνήσεις αδυνατούν να συντονιστούν και εφαρμόζουν οικονομικές πολιτικές μη βιώσιμες, τα κύματα πληθωρισμού απλώς συμβαίνουν.
Και όταν οι αγορές το συνειδητοποιούν, είναι ήδη πολύ αργά.
Υπάρχουν ακόμη περισσότεροι λόγοι για να σκεφτούμε μπροστά και να αναλογιστούμε πώς ο πληθωρισμός πλήττει την οικονομία και την κοινωνία.
Η άδικη αναδιανομή του πλούτου
Ο πληθωρισμός αναδιανέμει τον πλούτο άδικα: από τους πιστωτές προς τους οφειλέτες, από όσους διαθέτουν μετρητά και ομόλογα προς εκείνους που κατέχουν πραγματικά περιουσιακά στοιχεία, όπως σπίτια, και από όσους συμφωνούν σε συμβάσεις και μισθούς με όρους μετρητών προς εκείνους που είναι αρκετά προνοητικοί για να προβλέψουν αυξήσεις τιμών.
Ο John Maynard Keynes τον χαρακτήρισε ως «αυθαίρετη ανακατανομή πλούτου».
Και αυτό μπορεί να συμβεί ακριβώς τη στιγμή που οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν άλλες μορφές ανισομερούς μεταφοράς πλούτου, τις οποίες οι χαμένοι θα θεωρήσουν επίσης άδικες: στην αγορά εργασίας, καθώς η AI αναλαμβάνει την καθημερινή γραφειοκρατική εργασία, και μέσω κληρονομιάς, καθώς οι baby-boomers (όσοι γεννήθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) αφήνουν τεράστια περιουσία στους τυχερούς που έχουν τους «σωστούς γονείς».
Το παράδειγμα της Αργεντινής
Αυτή η πολλαπλή αναταραχή στην κοινωνική κατανομή το πλούτου θα μπορούσε να καταστρέψει τη μεσαία τάξη, η οποία συγκρατεί τις δημοκρατίες, και να ανατρέψει το κοινωνικό συμβόλαιο.
Οι κοινωνικές αναταραχές μόνο ευεργετικές δεν είναι για την ανάπτυξη...
Στον 20ό αιώνα, η Αργεντινή, μαστιζόμενη από τον πληθωρισμό, μετατράπηκε από μία από τις πλουσιότερες νεαρές χώρες στον κόσμο σε μια μεσαίου εισοδήματος οικονομία, που κινδύνευε από διαρκείς κρίσεις.
Στο Μπουένος Άιρες, ο ανταγωνισμός δεν ήταν για το ποιος μπορούσε να καινοτομήσει ή να γίνει πιο παραγωγικός, αλλά ποιος θα κατακτούσε το κράτος και θα εκμεταλλευόταν την εξουσία του για να αποφύγει τις αρπακτικές συνέπειες του πληθωρισμού.
Αυτό είναι το μέλλον για χώρες όπου οι ηγέτες αρνούνται ή αγνοούν τους δημοσιονομικούς περιορισμούς στον βωμό της αναδιανομής πλούτου.
Πριν από μια δεκαετία, προειδοποιούνταν οι αναδυόμενες αγορές, όπως η Βραζιλία και η Ινδία, να λάβουν υπόψη τους το παράδειγμα της Αργεντινής.
Σήμερα, η προειδοποίηση αφορά τις πλουσιότερες οικονομίες του κόσμου.
Η κληρονομία Reagan και Thatcher
Ωστόσο, το καθοδικό σπιράλ είναι αναπόφευκτο.
Οι συνεχείς αυξήσεις τιμών της δεκαετίας του 1970 οδήγησαν στην εκλογή των Ronald Reagan και Margaret Thatcher, που θεωρούσαν το σταθερό χρήμα κεντρικό στοιχείο της σχέσης κράτους και πολίτη.
Εδραίωσαν μια ορθολογική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία, εφόσον τα δημόσια χρέη έπρεπε να αποπληρωθούν, έπρεπε επίσης να είναι δικαιολογημένα και βιώσιμα.
Η Federal Reserve διεξήγαγε έναν πόλεμο κατά του πληθωρισμού, καθιερώνοντας την αξιοπιστία των ανεξάρτητων κεντρικών τραπεζών για μια ολόκληρη γενιά.
Αυτό το τεχνοκρατικό μοντέλο εξαπλώθηκε διεθνώς.
Η πτώση του πληθωρισμού στις περισσότερες αναδυόμενες αγορές από τη δεκαετία του 1990 και μετά ήταν σχεδόν θαυματουργή.
Ακόμη και ο ταλαιπωρημένος Javier Milei ίσως καταφέρει να δώσει νέα ώθηση στην Αργεντινή αν και χωρίς τη βοήθεια των 20 δισ. δολ. από τις ΗΠΑ φαίνεται σε πορεία κατάρρευσης.
Το σταυροδρόμι και ο δρόμος της αρετής
Ποιο δρόμο θα ακολουθήσει ο ανεπτυγμένος κόσμος — την καταστροφική ή την συνετή πορεία;
Σε πολλές χώρες, οι δημοσιονομικοί λαϊκιστές θα βρίσκονται στην εξουσία τη στιγμή που η δημοσιονομική πίεση θα κορυφώνεται.
Ίσως τους κατηγορήσουν για το χάος, ανοίγοντας έτσι την πιθανότητα επιστροφής σε σοβαρή δημοσιονομική πολιτική.
Παντού, συμμαχίες από αποταμιευτές και κατόχους ομολόγων θα αντιταχθούν στον πληθωρισμό.
Το κατά πόσο θα ακουστούν οι φωνές τους πιθανότατα θα εξαρτηθεί από μια σειρά συγκρούσεων μεταξύ αγορών ομολόγων και πολιτικών, κάποιες εκ των οποίων ενδέχεται να καταστούν άγριες, όλοι έχουμε ζήσει την περίφημη ελληνική τραγωδία.
Αν ο κόσμος καταφέρει να βγει από αυτή την κατάσταση με χαμηλότερα χρέη και με συνείδηση των κινδύνων υπερβολικού δανεισμού, είναι δυνατή μια αναγέννηση με κάποιο τρόπο.
Το εναλλακτικό σενάριο το οπόιο έχει μικρές πιθανότητες είναι οι σημαντικότερες οικονομίες του κόσμου να βυθιστούν στο χάος – και πρέπει να ετοιμαζόμαστε για αυτό…
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών