Το νέο καθεστώς αδειοδότησης εξαγωγών της Κίνας για τις σπάνιες γαίες επεκτείνεται σε προϊόντα και τεχνολογίες που περιέχουν πάνω από 0,1% κινεζικό περιεχόμενο σπανίων γαιών.
Αν και αυτό δεν αποτελεί επίσημη απαγόρευση εξαγωγών, στην πράξη λειτουργεί σαν μία, λόγω του αυστηρού ελέγχου, σημειώνει η Oxford Economics.
Οι νέοι περιορισμοί σηματοδοτούν τη μετάβαση από τον έλεγχο πρώτων υλών στη χρήση της τεχνολογίας ως εργαλείου πίεσης, πιθανότατα ως απάντηση στην πρόσφατη επέκταση των αμερικανικών περιορισμών εξαγωγών τον περασμένο μήνα.
Η χρονική στιγμή των ανακοινώσεων, λίγο πριν από τη συνάντηση των προέδρων Xi Jinping και Donald Trump αργότερα μέσα στον μήνα, δείχνει τακτικό ελιγμό και όχι αναγκαστικά κλιμάκωση.
Οι σπάνιες γαίες φαίνεται να χρησιμοποιούνται ως διαπραγματευτικά χαρτιά, καθώς οι δύο πλευρές «μετρούν τα όριά τους» αφήνοντας περιθώριο για μία πιθανή νέα ανακωχή στους δασμούς.
Παράλληλα, οι ημιαγωγοί βρίσκονται και πάλι στο στόχαστρο.
Η επέκταση των ελέγχων στα υλικά σχεδίασης και παραγωγής τσιπ εντείνει την τεχνολογική αντιπαράθεση, με κίνδυνο διαταραχών στις αλυσίδες εφοδιασμού τεχνητής νοημοσύνης και μνημονικών τσιπ στη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν.
Ακόμα και μερική διακοπή στις εφοδιαστικές αλυσίδες των σπανίων γαιών θα είχε σημαντικό αντίκτυπο.
Σύμφωνα με μοντέλα της Oxford Economics, ένα τέτοιο σοκ θα μπορούσε να μειώσει την ανάπτυξη των ΗΠΑ κατά 1 ποσοστιαία μονάδα και της Κίνας κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε δύο χρόνια, προκαλώντας αύξηση του πληθωρισμού και αναταράξεις στις αγορές.
Η Κίνα έχει χρησιμοποιήσει παρόμοια στρατηγική στο παρελθόν, ήδη από το 2010.
Όμως οι κίνδυνοι σήμερα είναι μεγαλύτεροι, καθώς η προσπάθεια για τεχνολογική αυτάρκεια καθιστά τις σπάνιες γαίες ένα διαχρονικό εργαλείο γεωπολιτικής πίεσης.
Τρενάκι του τρόμου
Οι τελευταίες κινήσεις της Κίνας επεκτείνουν τα μέτρα του Απριλίου. Οι εξαγωγές προϊόντων που περιέχουν πάνω από 0,1% σε αξία κινεζικές σπάνιες γαίες απαιτούν πλέον ειδική άδεια.
Οι συνέπειες είναι τέσσερις:
Πρώτον, πρόκειται για έναν «σιωπηλό αποκλεισμό», αφού η αυστηρή επιτήρηση καθιστά δύσκολες τις εξαγωγές.
Δεύτερον, η λίστα των προϊόντων καλύπτει τώρα υλικά που σχετίζονται με τον σχεδιασμό και την παραγωγή προηγμένων ημιαγωγών, πλήττοντας άμεσα την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα της τεχνολογίας.
Τρίτον, η τακτική αυτή μοιάζει με την αμερικανική. Η Κίνα απαντά καθρεφτίζοντας τους περιορισμούς που επέβαλαν οι ΗΠΑ στις κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας στις 29 Σεπτεμβρίου.
Τέταρτον, το timing —λίγο μετά την τηλεφωνική επικοινωνία των προέδρων Xi και Trump και πριν από τη συνάντηση στο APEC στη Σεούλ— δείχνει πως οι σπάνιες γαίες χρησιμοποιούνται ως διαπραγματευτικό χαρτί.
Η απάντηση του Trump, με απειλές για «100% δασμούς», θυμίζει τις υπερβολικές αντιδράσεις του περασμένου Μαρτίου και Απριλίου, που τελικά ανακλήθηκαν. Πιθανότερο σενάριο είναι ότι οι δύο πλευρές θα αποκλιμακώσουν την ένταση και θα επεκτείνουν την «παύση δασμών» που λήγει στα μέσα Νοεμβρίου.
Συνέπειες
Από μακροοικονομική άποψη, η επαναφορά υπερβολικών δασμών θα έφερνε την παγκόσμια οικονομία πιο κοντά σε ένα δυσμενές σενάριο εμπορικού πολέμου και καθυστερημένης νομισματικής χαλάρωσης από τη Federal Reserve.
Οι νέοι περιορισμοί της Κίνας θα μπορούσαν να πλήξουν βιομηχανίες παγκοσμίως, καθυστερώντας παραγωγές και δημιουργώντας «σημεία ασφυξίας» στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Η κυριαρχία της Κίνας στις σπάνιες γαίες έχει ήδη προκαλέσει ανησυχίες για ελλείψεις σε βασικά υλικά που χρησιμοποιούνται σε αυτοκίνητα, ρομποτική, ηλεκτρονικά και αμυντικό εξοπλισμό. Οι μετοχές κινεζικών εταιρειών εξόρυξης, όπως η China Northern Rare Earth, έχουν αυξηθεί πάνω από 175% μέσα στο 2025.
Παρά τις προσπάθειες άλλων χωρών να ανακυκλώσουν ή να βρουν υποκατάστατα, η εξάρτηση από την Κίνα παραμένει σχεδόν απόλυτη. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και περιορισμένα μέτρα αδειοδότησης μπορούν να έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις — τόσο οικονομικές όσο και γεωπολιτικές.
Σύμφωνα με την U.S. Geological Survey (USGS), υπάρχουν περίπου 90 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι αποθεμάτων σπανίων γαιών παγκοσμίως — αρκετοί για περίπου 900 χρόνια χρήσης. Ωστόσο, η εξορύξιμη ποσότητα είναι περιορισμένη, και εκεί η Κίνα κυριαρχεί, παράγοντας σχεδόν το 70% της παγκόσμιας παραγωγής.
Οι σπάνιες γαίες είναι κρίσιμες για την άμυνα, την καθαρή ενέργεια και την τεχνολογία αιχμής. Από τα ηλεκτρικά οχήματα και τις ανεμογεννήτριες έως τα smartphones και τα στρατιωτικά ραντάρ, οι κινεζικοί μαγνήτες και αισθητήρες βρίσκονται παντού.
Η Boston Consulting Group (BCG) προβλέπει ότι η παγκόσμια ζήτηση για σπάνιες γαίες θα αυξάνεται με 8% ετησίως την επόμενη δεκαετία. Αυτό σημαίνει πως η εξάρτηση της Δύσης από την Κίνα θα ενταθεί — εκτός αν βρεθούν νέες πηγές ή αναπτυχθούν τεχνολογίες ανακύκλωσης.
Η Κίνα παίζει ένα επικίνδυνο παιχνίδι ισορροπίας. Χρησιμοποιεί τη δύναμή της στις σπάνιες γαίες ως πολιτικό και οικονομικό όπλο, γνωρίζοντας πως ο κόσμος δεν έχει εύκολες εναλλακτικές. Η Ουάσιγκτον απαντά με δασμούς και τεχνολογικούς περιορισμούς.
Αλλά όσο οι Xi Jinping και Donald Trump ανταλλάσσουν «πλήγματα» στο πεδίο των κρίσιμων ορυκτών, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος το παιχνίδι αυτό να ξεφύγει από τον έλεγχο - με θύμα την παγκόσμια οικονομία.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών