Η άνοδος των BRICS έχει προκαλέσει αμηχανία σε Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες και Λονδίνο. Για δεκαετίες η Δύση θεωρούσε δεδομένο ότι ορίζει τους κανόνες μέσω του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας, του ΝΑΤΟ και του δολαρίου. Σήμερα, όμως, η «γραμματική» της παγκόσμιας τάξης επαναγράφεται.
Από την αντιπαράθεση στην αυτονομία
Οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική και πλέον διευρυμένα μέλη) δεν εμφανίζονται ως μέτωπο κατά της Δύσης, αλλά ως προσπάθεια απεξάρτησης από την αμερικανική επιρροή. Το ζητούμενο είναι η οικονομική και τεχνολογική κυριαρχία, όχι η ρητορική του ανταγωνισμού.
Με 11 μέλη, οι BRICS καλύπτουν σχεδόν το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού και πάνω από το 40% του ΑΕΠ. Το εμπορικό τους μερίδιο αυξάνεται συνεχώς, σε αντίθεση με τις στάσιμες οικονομίες της G7. Όπως τόνισε ο Vladimir Putin στη σύνοδο του 2024, «στο προβλέψιμο μέλλον, οι BRICS θα παράγουν το μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας ανάπτυξης».
Η ένταξη της Σαουδικής Αραβίας καθιστά τους BRICS παίκτη–κλειδί στην αγορά πετρελαίου, με στόχο την αποδολαριοποίηση ενεργειακών συμβολαίων. Παράλληλα, η Κίνα και η Ινδία πρωτοπορούν στις ΑΠΕ, η Βραζιλία δεσμεύεται για τον Αμαζόνιο και η Νότια Αφρική χρηματοδοτεί την ενεργειακή μετάβαση μέσω του μπλοκ.
Εναλλακτική στο ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα
Η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS, αν και μικρή σε σύγκριση με τα δυτικά ιδρύματα, προβάλλει ως διαφορετικό υπόδειγμα: δανεισμός για ανάπτυξη χωρίς τα σκληρά πολιτικά προαπαιτούμενα του ΔΝΤ. Για πολλές αφρικανικές χώρες αυτό είναι σανίδα σωτηρίας, για τη Δύση όμως απειλή, σημειώνει σε άρθρο του ο Dr Ranjan Solomon.
Οι απειλές για δασμούς και εμπορικά μέτρα από ΗΠΑ και ΕΕ δεν αποδυνάμωσαν, αλλά ενίσχυσαν τη συνοχή του μπλοκ.
Ο Cyril Ramaphosa μίλησε στο Γιοχάνεσμπουργκ για έναν «δικαιότερο, πιο συμπεριληπτικό και πολυπολικό κόσμο», δίνοντας ηθική νομιμοποίηση στο εγχείρημα.
Οι εσωτερικές διαφορές —όπως η αντιπαλότητα Ινδίας–Κίνας— δεν αναστέλλουν τη συνεργασία. Το μυστικό της αντοχής βρίσκεται στον πραγματισμό: όχι ιδεολογία, αλλά η κοινή πεποίθηση ότι η παγκόσμια τάξη πρέπει να γίνει πολυπολική και πιο αντιπροσωπευτική.
Προς μια νέα αρχιτεκτονική
Η Διακήρυξη του Ρίο το 2025 έθεσε τρεις άξονες: οικονομία και χρηματοδότηση, πολιτική και ασφάλεια, πολιτιστικές και κοινωνικές ανταλλαγές. Μάλιστα, έθιξε και ζητήματα όπως η παγκόσμια διακυβέρνηση της τεχνητής νοημοσύνης, απαιτώντας ρόλο του ΟΗΕ αντί για ηγεμονία της Silicon Valley.
Η Δύση δεν καταρρέει, αλλά χάνει τη μοναδική πρωτοκαθεδρία της. Οι BRICS γίνονται το ικρίωμα μιας νέας αρχιτεκτονικής, θεμελιωμένης στην κυριαρχία, την πολυπολικότητα και την αλληλεγγύη. Δεν πρόκειται για απλή αντιστροφή ρόλων, αλλά για την ανάδυση ενός πλουραλιστικού κόσμου χωρίς μονοδιάστατη ηγεμονία.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών