Τα σημάδια αποτυχίας των καθιερωμένων μηχανισμών ασφάλειας στις αγορές σήμερα αντανακλούν το γεγονός ότι όλα όσα θεωρούν πολύτιμα οι επενδυτές τίθενται πλέον υπό αμφισβήτηση
Οι παλιές βεβαιότητες στις αγορές καταρρέουν με εκκωφαντικό θόρυβο. Αυτό που άλλοτε θεωρούνταν «απόλυτα ασφαλές καταφύγιο» –τα κρατικά ομόλογα– αμφισβητείται πλέον ανοιχτά, καθώς οι αποδόσεις τους εκτοξεύονται και η αξιοπιστία τους τρίζει.
Ακόμη και η Γαλλία, ο πυλώνας της Ευρωζώνης, βλέπει το κόστος δανεισμού της να υπερβαίνει εκείνο χωρών όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, ενώ εταιρικά ομόλογα όπως της AXA απολαμβάνουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη από την ίδια τη γαλλική κυβέρνηση.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: στην επόμενη μεγάλη κρίση, κανένα «ασφαλές λιμάνι» δεν θα μπορέσει να προστατεύσει τους επενδυτές από την πανωλεθρία.
Το κρατικό χρέος πάντα υπερισχύει ή όχι;
Το 2001, ο Thomas Buberl συνέγραψε διδακτορική διατριβή για τα εταιρικά ομόλογα, αποδεικνύοντας με σχολαστικότητα ένα χαρακτηριστικό των παγκόσμιων αγορών που κάθε ικανός διαχειριστής κεφαλαίων γνωρίζει πως ισχύει: το κρατικό χρέος πάντα υπερισχύει.
Ό,τι κι αν συμβαίνει στην οικονομία, οι επενδυτές αξιολογούν πάντα το κρατικό χρέος υψηλότερα από τα ομόλογα που εκδίδουν οι εταιρείες, και όχι άδικα.
Σε μια δύσκολη συγκυρία, ένα κράτος μπορεί (σχεδόν) πάντα να αποπληρώσει τις οφειλές του, αυξάνοντας τους φόρους ή ακόμη και τυπώνοντας δικό του χρήμα.
Οι επιχειρήσεις δεν έχουν αυτή την πολυτέλεια και, κατά συνέπεια, έχουν υψηλότερο κόστος δανεισμού.
Σήμερα, ο Buberl είναι διευθύνων σύμβουλος της Axa, του γαλλικού ασφαλιστικού κολοσσού, του οποίου τα ομόλογα πέτυχαν κάτι αξιοσημείωτο νωρίτερα αυτόν τον μήνα: είχαν μικρότερη απόδοση σε σχέση με τα γαλλικά κρατικά ομόλογα.
Η Γαλλία βυθίζεται ξανά σε πολιτική αστάθεια και τα κρατικά της ομόλογα υποφέρουν, με τις αποδόσεις και το κόστος δανεισμού να εκτινάσσονται.
Αντιθέτως, τα ομόλογα της Axa παραμένουν περιζήτητα, γεγονός που την καθιστά μία από τις αρκετές γαλλικές εταιρείες όπου, στα μέσα Σεπτεμβρίου, οι αποδόσεις των εταιρικών ομολόγων έπεσαν κάτω από τις αντίστοιχες των κρατικών.
Τέτοια περιστατικά είναι σπάνια και αποτελούν σκληρή απεικόνιση της δύσκολης θέσης στην οποία βρίσκεται το γαλλικό κράτος.
Ήδη, οι αποδόσεις των γαλλικών ομολόγων έχουν ξεπεράσει αυτές των ιταλικών, δηλαδή της χώρας που θεωρείται ο «κακός μαθητής» της Ευρωζώνης, ακόμη και αυτές των ελληνικών, ήτοι της χώρας όπου η κρίση χρέους πριν από μια δεκαετία λίγο έλειψε να προκαλέσει Grexit.
Πρόκειται για καμπανάκι προς τους επενδυτές: σε δύσκολες συνθήκες, γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να βρεθεί ένα πραγματικά ασφαλές καταφύγιο.
Οι παλιές βεβαιότητες καταρρέουν, η ιεραρχία στην Ευρώπη αναδιατάσσεται και ο πρόεδρος Donald Trump υπονομεύει τα θεσμικά θεμέλια που στηρίζουν την οικονομική υπεροχή των ΗΠΑ.
«Δεν υπάρχει πλέον ασφαλές καταφύγιο γιατί ο κίνδυνος μπορεί να εκραγεί οπουδήποτε», είπε ο Buberl σε δηλώσεις του.
Η Axa το νιώθει έντονα, ως μεγάλος επενδυτής που επιδιώκει να ανταποκριθεί στις ασφαλιστικές της υποχρεώσεις.
«Πιστεύαμε ότι τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα ήταν ασφαλές καταφύγιο, αλλά είδαμε μεγάλη μεταβλητότητα και προβλήματα ρευστότητας.
Το μοναδικό ασφαλές καταφύγιο είναι η διαφοροποίηση — αυτή είναι η καλύτερη ασφάλιση» πρόσθεσε.
Ο κατάλογος με τα «καταφύγια» είναι σύντομος - και όχι πάντα λογικός.
Στην κορυφή βρίσκονται τα ευέλικτα και εύκολα διαπραγματεύσιμα περιουσιακά στοιχεία όπως ο χρυσός, το δολάριο και τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα, μαζί με το ελβετικό φράγκο, τα γερμανικά κρατικά ομόλογα και το ιαπωνικό γεν.
Κάθε επενδυτής γνωρίζει ότι αυτά τείνουν να εκτιμώνται σε περιόδους σοκ, ως αποτέλεσμα συνήθειας, ιστορικού προηγούμενου και «μυϊκής μνήμης» στις αγορές — στοιχεία που έχουν ενσωματωθεί στους αλγορίθμους συναλλαγών, κάνοντάς την αντίδραση σχεδόν αυτόματη.
Αναταράξεις
Αλλά οι πρόσφατες αναταράξεις στις αγορές έχουν θέσει αυτό σε δοκιμασία.
Όταν ξέσπασε η Covid-19 το 2020, αυτό που πραγματικά τρόμαξε τους επενδυτές δεν ήταν η κατρακύλα των μετοχών, αλλά το γεγονός ότι κατέρρευσαν και τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα.
Πιο πρόσφατα, τον Απρίλιο του 2025, όταν ο Trump επέβαλε τους δασμούς του, οι τιμές των αμερικανικών Treasuries έπεσαν, όπως και το δολάριο, την ώρα που οι μετοχές κατέρρεαν.
Όπως επεσήμανε η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) στην τελευταία τριμηνιαία της έκθεση, η ιστορική σχέση του δολαρίου με τα επίπεδα αντιλαμβανόμενου κινδύνου στις χρηματοπιστωτικές αγορές φαίνεται να αποδυναμώνεται.
Στις αρχές του έτους, η Γερμανία ξεκίνησε ένα μαζικό πρόγραμμα δαπανών, που υπονόμευσε την αξία σπανιότητας των κρατικών της ομολόγων, στην οποία εν μέρει στηρίζεται το status ασφαλούς καταφυγίου τους, και ωθώντας τις τιμές τους χαμηλότερα.
Η Ελβετία, στο μεταξύ, βρέθηκε αντιμέτωπη με μερικούς από τους πιο σκληρούς εμπορικούς δασμούς του Trump.
Το «πάντρεμα» εταιρικών και κρατικών υποχρεώσεων στη Γαλλία είναι το κερασάκι στην τούρτα.
Αναλυτές της BNP Paribas επεσήμαναν πρόσφατα ότι στις παγκόσμιες αγορές, οι αποδόσεις των ομολόγων κυβερνήσεων που θεωρούνταν παραδοσιακά ασφαλείς —ιδίως των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Γαλλίας— κινούνται ανοδικά, ενώ δανειολήπτες που επί μακρόν θεωρούνταν πιο επικίνδυνοι, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, βελτιώνουν τα δημόσια οικονομικά τους και ανταμείβονται από τους επενδυτές.
Οι αντιλήψεις περί ασφάλειας συγκλίνουν.
Τα υψηλά βασικά επιτόκια σημαίνουν ότι οι εταιρείες λειτουργούν με μεγαλύτερη πειθαρχία στις προσπάθειες να διατηρήσουν τους επενδυτές στο πλευρό τους, ενώ είναι λιγότερο πρόθυμες να δανειστούν επιπόλαια, ενισχύοντας έτσι την ασφάλεια των εταιρικών ομολόγων.
Ήδη, το εταιρικό χρέος, ειδικά στις ΗΠΑ, διαπραγματεύεται με το χαμηλότερο περιθώριο κινδύνου σε σχέση με τα Treasuries εδώ και αρκετές δεκαετίες.
Η μεταβλητότητα που παρατηρούμε σήμερα είναι πολύ πιθανότερο να προέρχεται από το κρατικό χρέος παρά από εταιρικά σοκ.
Δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο σημείο όπου τα «βαρετά» γαλλικά εταιρικά ομόλογα ή τα ιστορικά «πικάντικα» ιταλικά κρατικά ομόλογα θα θεωρούνται διεθνώς ασφαλή καταφύγια.
Ωστόσο, τα σημάδια αποτυχίας των καθιερωμένων μηχανισμών ασφάλειας στις αγορές σήμερα αντανακλούν το γεγονός ότι όλα όσα θεωρούν πολύτιμα οι επενδυτές τίθενται πλέον υπό αμφισβήτηση.
Στην επόμενη μεγάλη κρίση —και θα υπάρξει μία— είναι πολύ πιθανό όλα τα στοιχήματα να ακυρωθούν.
www.bankingnews.gr
Ακόμη και η Γαλλία, ο πυλώνας της Ευρωζώνης, βλέπει το κόστος δανεισμού της να υπερβαίνει εκείνο χωρών όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, ενώ εταιρικά ομόλογα όπως της AXA απολαμβάνουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη από την ίδια τη γαλλική κυβέρνηση.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: στην επόμενη μεγάλη κρίση, κανένα «ασφαλές λιμάνι» δεν θα μπορέσει να προστατεύσει τους επενδυτές από την πανωλεθρία.
Το κρατικό χρέος πάντα υπερισχύει ή όχι;
Το 2001, ο Thomas Buberl συνέγραψε διδακτορική διατριβή για τα εταιρικά ομόλογα, αποδεικνύοντας με σχολαστικότητα ένα χαρακτηριστικό των παγκόσμιων αγορών που κάθε ικανός διαχειριστής κεφαλαίων γνωρίζει πως ισχύει: το κρατικό χρέος πάντα υπερισχύει.
Ό,τι κι αν συμβαίνει στην οικονομία, οι επενδυτές αξιολογούν πάντα το κρατικό χρέος υψηλότερα από τα ομόλογα που εκδίδουν οι εταιρείες, και όχι άδικα.
Σε μια δύσκολη συγκυρία, ένα κράτος μπορεί (σχεδόν) πάντα να αποπληρώσει τις οφειλές του, αυξάνοντας τους φόρους ή ακόμη και τυπώνοντας δικό του χρήμα.
Οι επιχειρήσεις δεν έχουν αυτή την πολυτέλεια και, κατά συνέπεια, έχουν υψηλότερο κόστος δανεισμού.
Σήμερα, ο Buberl είναι διευθύνων σύμβουλος της Axa, του γαλλικού ασφαλιστικού κολοσσού, του οποίου τα ομόλογα πέτυχαν κάτι αξιοσημείωτο νωρίτερα αυτόν τον μήνα: είχαν μικρότερη απόδοση σε σχέση με τα γαλλικά κρατικά ομόλογα.
Η Γαλλία βυθίζεται ξανά σε πολιτική αστάθεια και τα κρατικά της ομόλογα υποφέρουν, με τις αποδόσεις και το κόστος δανεισμού να εκτινάσσονται.
Αντιθέτως, τα ομόλογα της Axa παραμένουν περιζήτητα, γεγονός που την καθιστά μία από τις αρκετές γαλλικές εταιρείες όπου, στα μέσα Σεπτεμβρίου, οι αποδόσεις των εταιρικών ομολόγων έπεσαν κάτω από τις αντίστοιχες των κρατικών.
Τέτοια περιστατικά είναι σπάνια και αποτελούν σκληρή απεικόνιση της δύσκολης θέσης στην οποία βρίσκεται το γαλλικό κράτος.
Ήδη, οι αποδόσεις των γαλλικών ομολόγων έχουν ξεπεράσει αυτές των ιταλικών, δηλαδή της χώρας που θεωρείται ο «κακός μαθητής» της Ευρωζώνης, ακόμη και αυτές των ελληνικών, ήτοι της χώρας όπου η κρίση χρέους πριν από μια δεκαετία λίγο έλειψε να προκαλέσει Grexit.
Πρόκειται για καμπανάκι προς τους επενδυτές: σε δύσκολες συνθήκες, γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να βρεθεί ένα πραγματικά ασφαλές καταφύγιο.
Οι παλιές βεβαιότητες καταρρέουν, η ιεραρχία στην Ευρώπη αναδιατάσσεται και ο πρόεδρος Donald Trump υπονομεύει τα θεσμικά θεμέλια που στηρίζουν την οικονομική υπεροχή των ΗΠΑ.
«Δεν υπάρχει πλέον ασφαλές καταφύγιο γιατί ο κίνδυνος μπορεί να εκραγεί οπουδήποτε», είπε ο Buberl σε δηλώσεις του.
Η Axa το νιώθει έντονα, ως μεγάλος επενδυτής που επιδιώκει να ανταποκριθεί στις ασφαλιστικές της υποχρεώσεις.
«Πιστεύαμε ότι τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα ήταν ασφαλές καταφύγιο, αλλά είδαμε μεγάλη μεταβλητότητα και προβλήματα ρευστότητας.
Το μοναδικό ασφαλές καταφύγιο είναι η διαφοροποίηση — αυτή είναι η καλύτερη ασφάλιση» πρόσθεσε.
Ο κατάλογος με τα «καταφύγια» είναι σύντομος - και όχι πάντα λογικός.
Στην κορυφή βρίσκονται τα ευέλικτα και εύκολα διαπραγματεύσιμα περιουσιακά στοιχεία όπως ο χρυσός, το δολάριο και τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα, μαζί με το ελβετικό φράγκο, τα γερμανικά κρατικά ομόλογα και το ιαπωνικό γεν.
Κάθε επενδυτής γνωρίζει ότι αυτά τείνουν να εκτιμώνται σε περιόδους σοκ, ως αποτέλεσμα συνήθειας, ιστορικού προηγούμενου και «μυϊκής μνήμης» στις αγορές — στοιχεία που έχουν ενσωματωθεί στους αλγορίθμους συναλλαγών, κάνοντάς την αντίδραση σχεδόν αυτόματη.
Αναταράξεις
Αλλά οι πρόσφατες αναταράξεις στις αγορές έχουν θέσει αυτό σε δοκιμασία.
Όταν ξέσπασε η Covid-19 το 2020, αυτό που πραγματικά τρόμαξε τους επενδυτές δεν ήταν η κατρακύλα των μετοχών, αλλά το γεγονός ότι κατέρρευσαν και τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα.
Πιο πρόσφατα, τον Απρίλιο του 2025, όταν ο Trump επέβαλε τους δασμούς του, οι τιμές των αμερικανικών Treasuries έπεσαν, όπως και το δολάριο, την ώρα που οι μετοχές κατέρρεαν.
Όπως επεσήμανε η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) στην τελευταία τριμηνιαία της έκθεση, η ιστορική σχέση του δολαρίου με τα επίπεδα αντιλαμβανόμενου κινδύνου στις χρηματοπιστωτικές αγορές φαίνεται να αποδυναμώνεται.
Στις αρχές του έτους, η Γερμανία ξεκίνησε ένα μαζικό πρόγραμμα δαπανών, που υπονόμευσε την αξία σπανιότητας των κρατικών της ομολόγων, στην οποία εν μέρει στηρίζεται το status ασφαλούς καταφυγίου τους, και ωθώντας τις τιμές τους χαμηλότερα.
Η Ελβετία, στο μεταξύ, βρέθηκε αντιμέτωπη με μερικούς από τους πιο σκληρούς εμπορικούς δασμούς του Trump.
Το «πάντρεμα» εταιρικών και κρατικών υποχρεώσεων στη Γαλλία είναι το κερασάκι στην τούρτα.
Αναλυτές της BNP Paribas επεσήμαναν πρόσφατα ότι στις παγκόσμιες αγορές, οι αποδόσεις των ομολόγων κυβερνήσεων που θεωρούνταν παραδοσιακά ασφαλείς —ιδίως των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Γαλλίας— κινούνται ανοδικά, ενώ δανειολήπτες που επί μακρόν θεωρούνταν πιο επικίνδυνοι, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, βελτιώνουν τα δημόσια οικονομικά τους και ανταμείβονται από τους επενδυτές.
Οι αντιλήψεις περί ασφάλειας συγκλίνουν.
Τα υψηλά βασικά επιτόκια σημαίνουν ότι οι εταιρείες λειτουργούν με μεγαλύτερη πειθαρχία στις προσπάθειες να διατηρήσουν τους επενδυτές στο πλευρό τους, ενώ είναι λιγότερο πρόθυμες να δανειστούν επιπόλαια, ενισχύοντας έτσι την ασφάλεια των εταιρικών ομολόγων.
Ήδη, το εταιρικό χρέος, ειδικά στις ΗΠΑ, διαπραγματεύεται με το χαμηλότερο περιθώριο κινδύνου σε σχέση με τα Treasuries εδώ και αρκετές δεκαετίες.
Η μεταβλητότητα που παρατηρούμε σήμερα είναι πολύ πιθανότερο να προέρχεται από το κρατικό χρέος παρά από εταιρικά σοκ.
Δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο σημείο όπου τα «βαρετά» γαλλικά εταιρικά ομόλογα ή τα ιστορικά «πικάντικα» ιταλικά κρατικά ομόλογα θα θεωρούνται διεθνώς ασφαλή καταφύγια.
Ωστόσο, τα σημάδια αποτυχίας των καθιερωμένων μηχανισμών ασφάλειας στις αγορές σήμερα αντανακλούν το γεγονός ότι όλα όσα θεωρούν πολύτιμα οι επενδυτές τίθενται πλέον υπό αμφισβήτηση.
Στην επόμενη μεγάλη κρίση —και θα υπάρξει μία— είναι πολύ πιθανό όλα τα στοιχήματα να ακυρωθούν.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών