Από τη Γάζα ως την Τεχεράνη, το Ισραήλ βρίσκεται σε διαρκή στρατιωτική αναμέτρηση. Κι όμως, η χρηματιστηριακή του αγορά καταγράφει την καλύτερη απόδοση παγκοσμίως.
Η Rockefeller International βλέπει πίσω από τους πυραύλους και τις συγκρούσεις μια εντυπωσιακή οικονομική μετάλλαξη… Μια τεχνολογική υπερδύναμη, που επενδύει στην καινοτομία, εξάγει κυβερνοασφάλεια και σταθεροποιεί την ηγεμονία της στη Μέση Ανατολή όχι μόνο με όπλα, αλλά και με κεφάλαια.
«Από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ, η χρηματιστηριακή αγορά με την καλύτερη απόδοση στον κόσμο είναι... το Ισραήλ. Αφού δέχτηκε ένα αρχικό πλήγμα, η αγορά ανέκαμψε πλήρως σε τέσσερις εβδομάδες και έκτοτε έχει αυξηθεί κατά περίπου 80% σε δολάρια» επισημαίνει ο πρόεδρος της Rockefeller International, Ruchir Sharma, με άρθρο του στους Financial Times. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή η άνοδος συνεχίστηκε κατά τον πρόσφατο 12ήμερο πόλεμο με το Ιράν, όταν οι περισσότεροι γεωπολιτικοί εμπειρογνώμονες πίστευαν ότι οι χειρότεροι φόβοι τους για μια ευρύτερη σύγκρουση επρόκειτο να επιβεβαιωθούν. Η χρηματιστηριακή αγορά, αντίθετα, συνέχισε να σηματοδοτεί ότι η σύγκρουση θα τελείωνε σύντομα, με το Ισραήλ να υπερισχύει τόσο στρατιωτικά όσο και οικονομικά. Αυτό το μήνυμα έγινε σαφές και εμφατικό στις μελλοντικές αναλογίες τιμής προς κέρδη (P/E), οι οποίες έχουν αυξηθεί τους τελευταίους 21 μήνες κατά 40%, σε σύγκριση με 20% στον υπόλοιπο κόσμο και μια μικρή πτώση στις γειτονικές αγορές του Κόλπου, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Παρά όλες τις διεθνείς επικρίσεις προς το Ισραήλ για τις πολλαπλές στρατιωτικές του επιθέσεις, από τη Γάζα μέχρι το Ιράν, μια έξαρση στις ξένες αγορές έχει τροφοδοτήσει το ράλι στην χρηματιστηριακή του αγορά.
Το… φαινόμενο του Ισραήλ
Ιδρύθηκε μέσα στη φτώχεια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το Ισραήλ είναι μία από τις λίγες χώρες που έχουν αναδειχθεί από τις αναπτυσσόμενες στις ανεπτυγμένες τάξεις. Από περίπου 200 χώρες, περίπου 40 ταξινομούνται από το ΔΝΤ ως ανεπτυγμένες οικονομίες. Ακόμη λιγότερες ταξινομούνται ως ανεπτυγμένες χρηματοπιστωτικές αγορές από τον κορυφαίο παγκόσμιο πάροχο δεικτών (MSCI). Το Ισραήλ είναι η μόνη χώρα στη Μέση Ανατολή που έχει περάσει οποιοδήποτε από αυτά τα αναπτυξιακά ορόσημα, και η μόνη οπουδήποτε που έχει πραγματοποιήσει τη μετάβαση και στα δύο μέτωπα. Η οικονομία του ύψους 550 δισ. δολαρίων συγκαταλέγεται πλέον στις 30 μεγαλύτερες στον κόσμο.
Έτσι, η οικονομική επιτυχία του Ισραήλ έχει οικοδομηθεί εδώ και δεκαετίες. Αλλά αυτό δεν ίσχυε πάντα. Πολλοί από τους ιδρυτές του ήταν αφοσιωμένοι σοσιαλιστές. Άρχισαν να χτίζουν ένα εκτεταμένο κράτος πρόνοιας και υποδέχτηκαν γενναιόδωρα τους νέους μετανάστες, κάτι που οδήγησε σε οικονομική κρίση τη δεκαετία του 1980. Όπως συνέβη στα σοσιαλιστικά κράτη της Σκανδιναβίας, η κρίση επέβαλε οικονομική μεταρρύθμιση και μια απότομη στροφή προς τον καπιταλισμό και μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία. Οι κρατικές εταιρείες πουλήθηκαν, οι φόροι απλουστεύτηκαν και τα σύνορα άνοιξαν στο εμπόριο.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, καθώς οι περισσότερες άλλες ανεπτυγμένες κυβερνήσεις αύξησαν τις δαπάνες και το χρέος, το Ισραήλ μείωσε τις κρατικές δαπάνες από 50% σε 40% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος από το υψηλό του 90% σε κάτω από 70% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση πραγματοποίησε επίσης ορισμένες έξυπνες επενδύσεις, ενισχύοντας τη βιομηχανία επιχειρηματικών κεφαλαίων που συνέβαλε στην έναρξη του περίφημου τεχνολογικού τομέα του έθνους.
Ίσως το πιο ενδεικτικό σημάδι του δυναμισμού του είναι ότι το Ισραήλ δαπανά πλέον πάνω από 6% του ΑΕΠ στην έρευνα και ανάπτυξη, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο έθνος και πάνω από το διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου. Ένα ασυνήθιστα υψηλό ποσοστό -περίπου το ήμισυ- αυτής της χρηματοδότησης Ε&Α προέρχεται από ξένες πολυεθνικές, πολλές από τις οποίες δραστηριοποιούνται σε αμυντικές βιομηχανίες. Το έργο τους δημιούργησε τον «Σιδερένιο Θόλο» (Iron Dome) και το δίκτυο των αναχαιτιστικών πυραύλων που φέρεται να έχουν καταστρέψει περισσότερο από το 85% των πυραύλων και ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό των drones που εκτοξεύτηκαν κατά του Ισραήλ σε πρόσφατες συγκρούσεις.
Οι διαρροές από την άμυνα έχουν καταστήσει το Ισραήλ παγκόσμιο ηγέτη σε τομείς από τον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας έως, πάνω απ' όλα, την κυβερνοασφάλεια. Με περισσότερες νεοφυείς επιχειρήσεις ανά κάτοικο από οποιαδήποτε άλλη χώρα, η επιχειρηματική του κουλτούρα είναι πιο κοντά σε αυτή της Καλιφόρνιας παρά της Μέσης Ανατολής. Έχει 73 νεοφυείς επιχειρήσεις στον καυτό τομέα της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης, το τρίτο μεγαλύτερο στον κόσμο. Οι μισές εξαγωγές του είναι προϊόντα τεχνολογίας -ένα ποσοστό που λίγες προηγμένες οικονομίες μπορούν να επιτύχουν- ενώ οι γείτονές του εξακολουθούν να εξάγουν κυρίως πετρέλαιο, ένα παλιομοδίτικο εμπόρευμα.
Θαύμα παραγωγικότητας
Το αποτέλεσμα είναι ένα απομονωμένο θαύμα παραγωγικότητας. Η συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών, η οποία αποτυπώνει πόσο καλά χρησιμοποιεί η εργασία τις νέες μηχανές, έχει αναπτυχθεί τέσσερις φορές ταχύτερα στο Ισραήλ από ό,τι σε άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες τα τελευταία 25 χρόνια, και αυτό το χάσμα έχει διευρυνθεί τα τελευταία πέντε χρόνια.
Στο τεχνολογικά αναπτυγμένο Ισραήλ, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ έχει σχεδόν τριπλασιαστεί από το 2000 σε περισσότερα από 55.000 δολάρια, ανεβαίνοντας από το 50% στο 70% του επιπέδου στις ΗΠΑ. Στα πετρελαιοπαραγωγά κράτη -και όχι μόνο σε αυτά της Μέσης Ανατολής- τα εισοδήματα τείνουν να αυξάνονται, να πέφτουν και τελικά να σταθεροποιούνται με τη μακροπρόθεσμη τιμή του πετρελαίου. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Σαουδικής Αραβίας είναι το ένα τρίτο αυτού των ΗΠΑ, περίπου το ίδιο με αυτό που ήταν πριν από 25 χρόνια.
Για πολλούς παρατηρητές, η γεωπολιτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή εξακολουθεί να φαίνεται επισφαλής. Αλλά η αισιόδοξη εκτίμηση της αγοράς για την τεχνολογικά αναπτυγμένη οικονομία του Ισραήλ αρχίζει τώρα να εμφανίζεται στις προβλέψεις των οικονομολόγων, οι οποίοι προβλέπουν ανάπτυξη σχεδόν 4% τα επόμενα χρόνια. Αυτό είναι σχετικά ισχυρό για ένα ανεπτυγμένο έθνος. Επιβεβαιώνει την άποψη της αγοράς ότι το Ισραήλ εδραιώνει την ιδιότητά του ως η κυρίαρχη οικονομική δύναμη της περιοχής.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών