Οι νομισματικές ανακατατάξεις ακολουθούν τις γεωπολιτικές – Γιατί οι Αμερικανοί ειδικοί συμφωνούν τον Vladimir Putin
Tο δολάριο είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα για περισσότερα από 70 χρόνια, ενισχύοντας την αμερικανική χρηματοπιστωτική και οικονομική δύναμη.
Στην πρόσφατη συνέντευξη του στον Tucker Carlson(αλλά και παλαιότερα..) o Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin αναφέρθηκε διεξοδικά στο αμερικανικό νόμισμα επισημαίνοντας ότι ήρθε «η αρχή του τέλους» για την νομισματική κυριαρχία των ΗΠΑ.
Και Αμερικανοί οικονομολόγοι συμφωνούν με αυτήν τη διαπίστωση καθώς θεωρούν ότι καθώς χρησιμοποιήθηκε ως όπλο, τα άλλα κράτη θα αναζητήσουν μια γραμμή άμυνας απέναντι σε αυτό τον νομισματικό «ιμπεριαλισμό» - και η παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο απόφαση για την κατάσχεση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων θα επιταχύνει τις εξελίξεις.
Ο Robert Wade με εκτενές άρθρο του στο Blog του London School of Economics επισημαίνει ότι η χρήση του δολαρίου όπλου καθώς και του συστήματος πληρωμών σε δολάρια έναντι χωρών όπως η Ρωσία και το Ιράν την τελευταία δεκαετία έχει παρακινήσει πολλά κράτη – κυρίως αναπτυσσόμενα - να βρουν τρόπους να ξεφύγουν από την κυριαρχία του δολαρίου ΗΠΑ.
Εξετάζει πόσο κεντρικό είναι το δολάριο στην παγκόσμια οικονομία και πώς χώρες όπως οι BRICS εργάζονται για να δημιουργήσουν τις δικές τους εναλλακτικές λύσεις, όπως νέα διεθνή νομίσματα και χρησιμοποιώντας άλλα νομίσματα σε σημαντικές εμπορικές συναλλαγές, όπως το πετρέλαιο.
Η αποδολαριοποίηση έρχεται, αλλά το τέλος της κυριαρχίας του δολαρίου θα χρειαστεί δεκαετίες – αν και η διαδικασία αυτή έχει τεθεί σε κίνηση και μπορεί να επιταχυνθεί από ανεξέλεγτους παράγοντες.
Επισημαίνει ότι οι ΗΠΑ οδήγησαν τη χρήση του δολαρίου ως όπλου σε ένα νέο επίπεδο όταν χρησιμοποίησαν το σύστημα πληρωμών σε δολάρια για να παγώσουν την πρόσβαση της Ρωσίας σε 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε ρευστά συναλλαγματικά αποθεματικά στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Τώρα ορισμένες πλευρές της δυτικής ελίτ παροτρύνουν τις ΗΠΑ κυβέρνηση να προχωρήσει παραπέρα και να «απαλλοτριώσει» αυτά τα αποθέματα (να τα αποκτήσει, όχι απλώς να τα «παγώσει») και να τα δώσει στην κυβέρνηση της Ουκρανίας για μεταπολεμική ανοικοδόμηση.
Αυτό έχει οδηγήσει πολλά κράτη που βλέπουν την αμερικανική στάση ως απειλή στην άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων να αναζητούν εναλλακτικούς τρόπου διεξαγωγής του διεθνούς εμπορίου.
Διαφυγή από την κυριαρχία του δολαρίου
Η εμπιστοσύνη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ένα νόμισμα ώστε να λειτουργήσει ως μέσο συναλλαγών και οι ΗΠΑ υπονομεύουν τη διεθνή εμπιστοσύνη στο δολάριο ως παγκόσμιο νόμισμα και επιταχύνουν την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων από τα κράτη.
Όσο περισσότερο γίνεται λόγος για την κλοπή των αποθεματικών της Ρωσίας, τόσο περισσότερες χώρες όπως η Κίνα φοβούνται ότι τα συναλλαγματικά αποθέματά τους που διατηρούνται σε δολάρια ή ευρώ μπορεί να μην είναι πλέον ασφαλή.
Έτσι τώρα οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική), με επικεφαλής τη Ρωσία, συζητούν πώς να ξεφύγουν από την κυριαρχία του δολαρίου.
Ο Ρώσος πρόεδρος, Vladimir Putin προέβλεψε την «αρχή του τέλους» για το δολάριο τον Ιούνιο του 2023.
Η πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, Dilma Rousseff, νυν πρόεδρος της Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης, έχει δεσμευτεί να «προτείνει τρόπους για να αποφύγει την εξάρτηση από ένα μόνο νόμισμα».
Η βραζιλιάνος υπουργός Οικονομικών είχε προηγουμένως προτείνει ένα διεθνές νόμισμα της Νότιας Αμερικής, ξεκινώντας από τη Βραζιλία και την Αργεντινή.
Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Ένωση έδειξε πρόσφατα σημάδια ότι θέλει να ξεφύγει από την κυριαρχία του δολαρίου. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών ζήτησε ένα νέο ευρωπαϊκό σύστημα πληρωμών, ανεξάρτητο από τις ΗΠΑ και το σύστημα πληρωμών SWIFT, το οποίο δεν θα περιλαμβάνει πληρωμές σε δολάρια.
Το δίλημμα Triffin
Το τέλος της ηγεμονίας του δολαρίου προβλέπεται εδώ και μισό αιώνα ίσως και περισσότερο, για λόγους που σχετίζονται με τις εγγενείς δυσκολίες της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ να ισορροπήσει, παρέχοντας αρκετά δολάρια για τις παγκόσμιες συναλλαγές και να διατηρήσει ταυτόχρονα την εμπιστοσύνη στην αξία του - να μη συμβεί δηλαδή αυτό που βλέπουμε σήμερα, να αυξάνεται απότομα η νομισματική προσφορά εκτινάσσοντας ταυτόχρονα τις πληθωρθστικε΄ς πιέσεις.
Αυτό το ζήτημα οδήγησε τον οικονομολόγο Robert Triffin το 1960 να προειδοποιήσει για μια «επικείμενη απειλή για το άλλοτε πανίσχυρο δολάριο ΗΠΑ» (το επιχείρημά του έγινε γνωστό ως «το δίλημμα Triffin»).
Ο οικονομικός ιστορικός Charles Kindleberger δήλωσε το 1976 ότι «το δολάριο έχει τελειώσει ως διεθνές χρήμα».
Όταν ο τότε Γάλλος πρόεδρος Nicolas Sarkozy προήδρευσε της ομάδας τω ν G20 το 2010, βρήκε την ευκαιρία να αποδοκιμάσει το νονιοσματικό μοντέλο που άφησε «μέρος του κόσμου να εξαρτάται από τη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ».
Η ηγεμονία του δολαρίου σίγουρα θα τελειώσει – αλλά όχι στο άμεσο μέλλον.
Το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου δεν έχει καμία προοπτική για εναλλακτική λύση στο διεθνές δολάριο που θα χρησιμοποιηθεί σε κλίμακα τις επόμενες περίπου δύο δεκαετίες.
Ποσοτική κυριαρχία στο διεθνές σύστημα πληρωμών
Το σύστημα πληρωμών μέσω του δολαρίου παραμένει συντριπτικά κυρίαρχο.
Σύμφωνα με την τελευταία τριετή έρευνα της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, το δολάριο από το 2022 αποτελούσε μέρος του 88% όλων των διεθνών συναλλαγών.
Αυτό το ποσοστό είναι ελαφρώς χαμηλότερο από το 1989, μαρτυρία της ανθεκτικότητας του δολαρίου. Εν τω μεταξύ, το ευρώ αντιπροσωπεύει το 31 % των διεθνών συναλλαγών, το γεν το 17%, η λίρα το 13% το γιουάν (RMB) μόνο το 7%, από 4% το 2019.
Οι ΗΠΑ προστατεύουν καλά τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, διαθέτουν ένα δικαστικό σύστημα και μια κεντρική τράπεζα με υψηλή εμπιστοσύνη σε όλο τον κόσμο, τις βαθύτερες, πιο ρευστοποιήσιμες, πιο ανοιχτές χρηματοπιστωτικές αγορές του κόσμου, που λειτουργούν μρδολάρια, και μέχρι τώρα σχετικά αποτελεσματική μακροοικονομική διαχείριση τις περισσότερες φορές, παράγοντας χαμηλό πληθωρισμό.
Ολα αυτά όμως αλλάζουν εξαιτίας της δημοσιονομικής εκτροπής - τεράστια ελλείμματα και ένα αδύνατο να εξυπηρετηθεί σημόσιο χρέος, ενώ ετοιμάζονται εντός του 2024 θα τεράστις εκδόσεις ομολόγων.
Η νομισματική υπεροχή επέτρεπε στις ΗΠΑ να διατηρήσουν μεγάλα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών – εισάγοντας πολύ περισσότερα από όσα κερδίζουν από τις εξαγωγές, ενισχύοντας έτσι «τεχνητά» το βιοτικό επίπεδο για ένα μεγάλο μέρος Αμερικανών.
Επίσης, μειώνει το κόστος άμεσων ξένων επενδύσεων (FDI) των αμερικανικών εταιρειών, ενισχύοντας την επέκτασή τους σε όλο τον κόσμο.
Και επιτρέπει στις ΗΠΑ να χρηματοδοτούν εύκολα τις στρατιωτικές τους δραστηριότητες σε όλο τον κόσμο.
Το νευρικό σύστημα των χρηματοπιστωτικών αγορών
Ιδρύθηκε πριν από μισό αιώνα, το SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication), είναι το κρίσιμο κέντρο του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού δικτύου, το σύστημα μηνυμάτων μέσω του οποίου όλες οι μεγάλες τράπεζες μεταφέρουν όλα τα κύρια νομίσματα.
Διακινεί πάνω από πέντε δισεκατομμύρια μηνύματα για συναλλαγές ετησίως.
Είναι πέρα από τον άμεσο έλεγχο των ΗΠΑ και στην πραγματικότητα δεν κινεί χρήματα, απλά λέει σε μια τράπεζα να χρεώσει έναν λογαριασμό και να πιστώσει μια άλλη. Μια τράπεζα της Σαγκάης που θέλει να στείλει κεφάλαια σε τράπεζα του Σίδνεϊ πρέπει να το κάνει μέσα από το SWIFT.
Ο αποκλεισμός μιας χώρας από το SWIFT αποτελεί σοβαρό εθνικό πλήγμα.
Το 2012 οι ΗΠΑ –και Ευρωπαϊκή Ένωση– απέκλεισαν το Ιράν από το SWIFT, πράγμα που σήμαινε ότι δεν μπορούσε να λάβει σκληρά νομίσματα για τις εξαγωγές πετρελαίου του.
Το πλήγμα ήταν αρκετά σοβαρό, σε συνδυασμό με μια αλλαγή στην κυβέρνηση συν μια στροφή στην πολιτική των ΗΠΑ για τον εμπλουτισμό του ουρανίου, ώστε το Ιράν να έρθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το 2015 και να συμφωνήσει με τις ΗΠΑ να περιορίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Οι ΗΠΑ απέκεισαν τη Ρωσία από το SWIFT μετά την εισβολή της στην Ουκρανία στις αρχές του 2022. ή για να είμαστε πιο ακριβείς, απέκλεισε 10 από τα μεγαλύτερα ρωσικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από το SWIFT.
Την τελευταία δεκαετία, η κυβέρνηση των ΗΠΑ χρησιμοποίησε όλο και περισσότερο τον έλεγχό της στο δολάριο - είτε άμεσα είτε έμμεσα μέσω SWIFT - για να επιβάλει κυρώσεις σε χώρες και ιδιωτικές οντότητες και πρόσωπα που θεωρεί εχθρικά.
Οι περισσότερες τράπεζες παγκοσμίως δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συμμορφωθούν με τις αμερικανικές κυρώσεις, επειδή δεν έχουν την πολυτέλεια να εγκαταλείψουν τις τραπεζικές σχέσεις ανταποκριτών με τις τράπεζες των ΗΠΑ.
Εάν οι συναλλαγές των τραπεζών με τους εχθρούς των ΗΠΑ είναι σε δολάρια, θα περάσουν από ένα γραφείο συμψηφισμού με έδρα τις ΗΠΑ, κάνοντάς τες να υπόκεινται στους νόμους των ΗΠΑ.
Οι γεωπολιτικές βάσεις της νομισματικής κυριαρχίας
Δεν πρέπει, επίσης, να παραλείψουμε τις γεωπολιτικές βάσεις του συστήματος του δολαρίου που ερμηνεύούν ένα μέρος της ισχύος τους.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν περίπου 700 στρατιωτικές βάσεις σε 80 χώρες και αμυμυντικό προϋπολογισμό μεγαλύτερο από τους προϋπολογισμούς των επόμενων 10 χωρών μαζί.
Επίσης στην περίπτωση του πετρελαίου της Μέσης Ανατολής και της τιμολόγησής του σε δολάρια, το προνόμιο των ΗΠΑ γίνεται προκλητικό.
Η Κίνα δεν έχει (ακόμη) τη στρατιωτική δυνατότητα να πείσει τους συμμάχους των ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο να αλλάξουν πλευρά.
Όρια στις διμερείς εμπορικές συμφωνίες σε εθνικά νομίσματα
Οι συμφωνίες για τη χρήση εθνικών νομισμάτων σε διμερείς εμπορικές συμφωνίες αυξάνονται και θα μπορούσαν να επιταχύνουν την αποδολαριοποίηση.
Αλλά μέχρι στιγμής, παραμένουν κυρίως σε μικρή κλίμακα.
Περιορίζονται εγγενώς από το γεγονός ότι υπάρχουν πλεονασματικές και ελλειμματικές χώρες σε αυτές τις ανταλλαγές.
Οι χώρες με εμπορικά πλεονάσματα συσσωρεύουν νομισματικά περιουσιακά στοιχεία στα νομίσματα των χωρών με ελλειμματικά εμπορικά ελλείμματα και μπορεί να είναι επιφυλακτικά να το πράξουν λόγω του κινδύνου μη μετατροπής και υποτίμησης.
Οι ελλειμματικές χώρες μπορεί να ανησυχούν ότι οι χώρες με εμπορικό πλεόνασμα θα απορρίψουν τα νομίσματά τους στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος αναζητώντας ασφαλέστερα περιουσιακά στοιχεία.
Οι ρωσο-ινδικές εμπορικές διαπραγματεύσεις έφτασαν σε αδιέξοδο τον Μάιο του 2023 σχετικά με το ζήτημα της διεξαγωγής εμπορίου σε ρουπίες Ινδίας.
Η Ινδία ήθελε οι συναλλαγές να γίνονται σε ρουπίες, αλλά επειδή το εμπορικό ισοζύγιο ευνοεί τη Ρωσία, η Μόσχα φοβόταν ότι θα πνιγεί σε άχρηστες ρουπίες.
Κατέληξαν σε συμβιβασμό με την Ινδία να πληρώνει για το ρωσικό πετρέλαιο με ντιράμ των Εμιράτων.
Η Σαουδική Αραβία φαίνεται να διαμηνύει τη σύναψη πετρελαϊκών συμβολαίων σε νομίσματα εκτός δολαρίου, ως μέρος μιας πολύπλευρης διαπραγματευτικής στρατηγικής με τις ΗΠΑ.
Όταν ο υπουργός Οικονομικών της Σαουδικής Αραβίας ανακοίνωσε τον Ιανουάριο του 2023 (στη συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Davos) ότι η χώρα του ήταν ανοιχτή στη χρήση νομισμάτων εκτός του δολαρίου σε πετρελαϊκά συμβόλαια, δεν μπορούσε να περιμένει την έντονη προσοχή των μέσων ενημέρωσης.
Η παρατήρησή του έρχεται σε αντίθεση με την επί δεκαετίες σιωπηρή συμφωνία ότι οι ΗΠΑ θα προμήθευαν τη Σαουδική Αραβία με στρατιωτική υποστήριξη και ο OPEC θα χρησιμοποιούσε το δολάριο ΗΠΑ στις πωλήσεις πετρελαίου του.
Το 2021 η Σαουδική Αραβία υπέγραψε συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με τη Ρωσία, υπονοώντας ότι οι ΗΠΑ δεν θα ήταν πλέον ο μοναδικός προστάτης του βασιλείου.
Η ανακοίνωση του υπουργού Οικονομικών της Σαουδικής Αραβίας το 2023 στο Davos συνοδεύτηκε από τις διαπραγματεύσεις εξομάλυνσης των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ιράν υπό την κινεζική μεσολάβηση και την επανάληψη των κανονικών διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Επίσης, με την επέκταση των διμερών δεσμών μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Κίνας.
Να προσθέσουμε επίσης τη στενή συνεργασία με τη Ρωσία στον OPEC+ από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις αρχές του 2022, για τη στήριξη των τιμών του πετρελαίου.
Σε απάντηση οι ΗΠΑ άρχισαν να ικανοποιούν διάφορα αιτήματα της Σαουδικής Αραβίας, κάτι που πιθανώς ήταν ο στόχος των Σαουδάραβων για να μην τιμολογούν τις πωλήσεις πετρελαίου τους σε νομίσματα άλλα από το δολάριο ΗΠΑ.
To σχέδιο για το νόμισμα BRICS
Η Ρωσία πρωτοστάτησε στην προώθηση της ιδέας ενός διεθνούς νομίσματος BRICS, αρχικά ως νομισματικής μονάδας στις συναλλαγές μεταξύ των BRICS, έτσι ώστε οι τιμές σε αυτές τις συναλλαγές να μην κυμαίνονται ανάλογα με το δολάριο.
Η πρόθεση είναι να τεθεί σε λειτουργία η χρήση του ως νομισματικής μονάδας προτού ληφθούν μέτρα για την προσθήκη των δύο άλλων βασικών λειτουργιών ενός νομίσματος, της αποθήκευσης πλούτου και του μέσου ανταλλαγής.
Το σχέδιο για ένα νόμισμα BRICS συζητήθηκε αθόρυβα στη σύνοδο κορυφής BRICS τον Αύγουστο του 2023, με το όνομα R5 (τα νομίσματα και των πέντε BRICS ξεκινούν με «r»).
Αλλά υπάρχει ισχυρή αντίσταση στο εσωτερικό του συνασπισμού (να λάβουμε υπόψη τις εντάσεις μεταξύ Κίνας και Ινδίας).
Η Διακήρυξη των Ηγετών ενέκρινε τη γενική αξία της αποδολαριοποίησης – ενθάρρυνε τη χρήση εθνικών νομισμάτων στο εμπόριο και τη χρηματοδότηση μεταξύ των BRICS – αλλά δεν έκανε καμία αναφορά σε ένα κοινό νόμισμα.
Ίσως η Σύνοδος Κορυφής των BRICS το 2025 στη Βραζιλία να ανακοινώσει συγκεκριμένα βήματα για τη δημιουργία ενός περιορισμένου νομίσματος BRICS, καθώς η κυβέρνηση Lula υποστηρίζει ενθουσιωδώς το σχέδιο.
Τι συμβαίνει με το γιουάν
Ποιες είναι οι προοπτικές να γίνει το γιουάν ισχυρό διεθνές νόμισμα;
Θεωρείται ευρέως ότι οι ΗΠΑ καρπώνονται ένα «υπερβολικό νομισματικό προνόμιο».
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές, συμπεριλαμβανομένου του Michael Pettis, υποστηρίζουν ότι το δολάριο αποτελεί πλέον «υπερβολικό βάρος» για τις ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ πρέπει να εκδώσουν πληθώρα περιουσιακών στοιχείων σε δολάρια για να παράσχουν στον κόσμο τη ρευστότητα που χρειάζεται και η ζήτηση άλλων χωρών για αυτά τα ασφαλή περιουσιακά στοιχεία τείνει να τροφοδοτεί κερδοσκοπικές «φούσκες» στις ΗΠΑ, όπως τίτλους που υποστηρίζονται από ενυπόθηκα δάνεια, ιδίως τα ενυπόθηκα δάνεια sub-prime αν θυμηθούμε τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Στο βαθμό που το Πεκίνο συνειδητοποιεί ότι ένα εθνικό νόμισμα που λειτουργεί ως διεθνές μπορεί να προσδώσει ένα υπερβολικό βάρος καθώς και υπέρογκο προνόμιο, μπορεί να διστάσει να προωθήσει το γιουάν για την ανάληψη αυτού του ρόλου.
Ως ηγέτης του Παγκόσμιου Νότου, μπορεί να εξακολουθεί να επικρίνει την ηγεμονία του δολαρίου, ενώ ενεργεί για να υποστηρίξει την ηγεμονία του δολαρίου ως επί το πλείστον, προωθώντας τη διεθνοποίηση του νομίσματός της μόνο περιθωριακά.
Είναι εντυπωσιακό ότι η Κίνα τηρεί τις κυρώσεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας. Η Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), με επικεφαλής την Κίνα, διέκοψε τη χρηματοδότηση της Ρωσίας σε δολάρια.
Η σημαντική διεθνοποίηση του κινεζικού νομίσματος θα εξαρτηθεί από μια εκτεταμένη αναθέρμανση των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας.
Προκειμένου οι αμερικανικές εταιρείες να αγοράσουν μεγάλες ποσότητες τίτλων σε γιουάν θα πρέπει να κρίνουν τον κίνδυνο των αμερικανικών κυρώσεων στην Κίνα –όπως το πάγωμα των κινεζικών αποθεμάτων σε ρευστότητα από τις ΗΠΑ, σε ένα πλαίσιο κυρώσεων όπως αυτές που επιβλήθηκαν στη Ρωσία– ως πολύ χαμηλό.
Αυτοί οι κίνδυνοι δεν θα ήταν χαμηλοί εάν και όταν η Κίνα εισβάλει ή αποκλείσει την Ταϊβάν, όπως ο Πρόεδρος Xi έχει πολλές φορές δηλώσει ότι η Κίνα πρέπει να είναι έτοιμη να κάνει.
Επίσης, το κινεζικό νόμισμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε σημαντική κλίμακα ως διεθνές νόμισμα μόνο εάν η Κίνα άνοιγε τους λογαριασμούς κεφαλαίων της και δημιουργήσει βαθιές κεφαλαιαγορές πέρα από τον κρατικό έλεγχο.
Το Πεκίνο έχει εσωτερικούς πολιτικούς αλλά και οικονομικούς λόγους για να μην το πράξει αυτό σύντομα.
Είναι εντυπωσιακό ότι το μεγαλύτερο μέρος του δανεισμού της Κίνας για έργα Belt and Road Initiative σε όλο τον παγκόσμιο Νότο (περίπου 1 τρισεκατομμύριο δολάρια από το 2013) γίνεται σε δολάρια.
Εν τω μεταξύ, οι εταιρείες Big Tech της Κίνας (Alibaba, Tencent) αναπτύσσουν ψηφιακές πληρωμές λιανικής στον ιδιωτικό τομέα και από το 2023 προετοιμάζουν το σύστημα για χονδρικές και διασυνοριακές πληρωμές.
Αλλά το ψηφιακό νόμισμα της κεντρικής τράπεζας αντιμετώπισε πρόβλημα να εισέλθει στην αγορά.
Αργή αλλά σταθερή απομάκρυνση από την ηγεμονία του δολαρίου
Αξίζει να θυμηθούμε δύο σημεία.
Πρώτον, η δημιουργία ενός ευρέως χρησιμοποιούμενου διεθνούς νομίσματος είναι βέβαιο ότι θα διαρκέσει δεκαετίες.
Χρειάστηκαν τέσσερις έως πέντε δεκαετίες από όταν οι ΗΠΑ ξεπέρασαν τη Βρετανία ως παγκόσμια οικονομική δύναμη στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα μέχρι όταν έγιναν η κυρίαρχη οικονομική δύναμη και το δολάριο το κυρίαρχο διεθνές νόμισμα.
Οι ευρωπαϊκές προσπάθειες για τη δημιουργία του διεθνούς νομίσματος εντός της Ευρώπης ξεκίνησαν το 1972 με τη μικρή συμφωνία «για τον περιορισμό των διακυμάνσεων μεταξύ των νομισμάτων. και κορυφώθηκε το 1999, 27 χρόνια μετά, με κοινό νόμισμα.
Το Πεκίνο μπορεί να σκέφτεται μια παρόμοια «αργή αλλά σταθερή» διεθνοποίηση του γιουάν, κάνοντα ιδιατερα προσεκτικά βήματα.
Δεύτερον, οι μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες έχουν αρχίσει να δημιουργούν συνασπισμούς από τους οποίους οι ΗΠΑ αποκλείονται ή έχουν αποκλειστεί: όπως η Asian Infrastructure Investment Bank, η New Development Bank, η Shanghai Cooperation Organisation και φυσικά το παγκόσμιο δίκτυο υποδομών της Κίνας, η Πρωτοβουλία Belt and Road (BRI).
Σε άλλες μερικές δεκαετίες μπορεί να ανατρέξουμε σε αυτήν την περίοδο ως το πρώιμο στάδιο ενός νέου γεωπολιτικού και οικονομικού περιβάλλοντος στο οποίο οι ΗΠΑ δεν θα διαθέτουν τον κεντρικό ρόλο.
www.bankingnews.gr
Στην πρόσφατη συνέντευξη του στον Tucker Carlson(αλλά και παλαιότερα..) o Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin αναφέρθηκε διεξοδικά στο αμερικανικό νόμισμα επισημαίνοντας ότι ήρθε «η αρχή του τέλους» για την νομισματική κυριαρχία των ΗΠΑ.
Και Αμερικανοί οικονομολόγοι συμφωνούν με αυτήν τη διαπίστωση καθώς θεωρούν ότι καθώς χρησιμοποιήθηκε ως όπλο, τα άλλα κράτη θα αναζητήσουν μια γραμμή άμυνας απέναντι σε αυτό τον νομισματικό «ιμπεριαλισμό» - και η παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο απόφαση για την κατάσχεση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων θα επιταχύνει τις εξελίξεις.
Ο Robert Wade με εκτενές άρθρο του στο Blog του London School of Economics επισημαίνει ότι η χρήση του δολαρίου όπλου καθώς και του συστήματος πληρωμών σε δολάρια έναντι χωρών όπως η Ρωσία και το Ιράν την τελευταία δεκαετία έχει παρακινήσει πολλά κράτη – κυρίως αναπτυσσόμενα - να βρουν τρόπους να ξεφύγουν από την κυριαρχία του δολαρίου ΗΠΑ.
Εξετάζει πόσο κεντρικό είναι το δολάριο στην παγκόσμια οικονομία και πώς χώρες όπως οι BRICS εργάζονται για να δημιουργήσουν τις δικές τους εναλλακτικές λύσεις, όπως νέα διεθνή νομίσματα και χρησιμοποιώντας άλλα νομίσματα σε σημαντικές εμπορικές συναλλαγές, όπως το πετρέλαιο.
Η αποδολαριοποίηση έρχεται, αλλά το τέλος της κυριαρχίας του δολαρίου θα χρειαστεί δεκαετίες – αν και η διαδικασία αυτή έχει τεθεί σε κίνηση και μπορεί να επιταχυνθεί από ανεξέλεγτους παράγοντες.
Επισημαίνει ότι οι ΗΠΑ οδήγησαν τη χρήση του δολαρίου ως όπλου σε ένα νέο επίπεδο όταν χρησιμοποίησαν το σύστημα πληρωμών σε δολάρια για να παγώσουν την πρόσβαση της Ρωσίας σε 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε ρευστά συναλλαγματικά αποθεματικά στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Τώρα ορισμένες πλευρές της δυτικής ελίτ παροτρύνουν τις ΗΠΑ κυβέρνηση να προχωρήσει παραπέρα και να «απαλλοτριώσει» αυτά τα αποθέματα (να τα αποκτήσει, όχι απλώς να τα «παγώσει») και να τα δώσει στην κυβέρνηση της Ουκρανίας για μεταπολεμική ανοικοδόμηση.
Αυτό έχει οδηγήσει πολλά κράτη που βλέπουν την αμερικανική στάση ως απειλή στην άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων να αναζητούν εναλλακτικούς τρόπου διεξαγωγής του διεθνούς εμπορίου.
Διαφυγή από την κυριαρχία του δολαρίου
Η εμπιστοσύνη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ένα νόμισμα ώστε να λειτουργήσει ως μέσο συναλλαγών και οι ΗΠΑ υπονομεύουν τη διεθνή εμπιστοσύνη στο δολάριο ως παγκόσμιο νόμισμα και επιταχύνουν την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων από τα κράτη.
Όσο περισσότερο γίνεται λόγος για την κλοπή των αποθεματικών της Ρωσίας, τόσο περισσότερες χώρες όπως η Κίνα φοβούνται ότι τα συναλλαγματικά αποθέματά τους που διατηρούνται σε δολάρια ή ευρώ μπορεί να μην είναι πλέον ασφαλή.
Έτσι τώρα οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική), με επικεφαλής τη Ρωσία, συζητούν πώς να ξεφύγουν από την κυριαρχία του δολαρίου.
Ο Ρώσος πρόεδρος, Vladimir Putin προέβλεψε την «αρχή του τέλους» για το δολάριο τον Ιούνιο του 2023.
Η πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, Dilma Rousseff, νυν πρόεδρος της Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης, έχει δεσμευτεί να «προτείνει τρόπους για να αποφύγει την εξάρτηση από ένα μόνο νόμισμα».
Η βραζιλιάνος υπουργός Οικονομικών είχε προηγουμένως προτείνει ένα διεθνές νόμισμα της Νότιας Αμερικής, ξεκινώντας από τη Βραζιλία και την Αργεντινή.
Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Ένωση έδειξε πρόσφατα σημάδια ότι θέλει να ξεφύγει από την κυριαρχία του δολαρίου. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών ζήτησε ένα νέο ευρωπαϊκό σύστημα πληρωμών, ανεξάρτητο από τις ΗΠΑ και το σύστημα πληρωμών SWIFT, το οποίο δεν θα περιλαμβάνει πληρωμές σε δολάρια.
Το δίλημμα Triffin
Το τέλος της ηγεμονίας του δολαρίου προβλέπεται εδώ και μισό αιώνα ίσως και περισσότερο, για λόγους που σχετίζονται με τις εγγενείς δυσκολίες της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ να ισορροπήσει, παρέχοντας αρκετά δολάρια για τις παγκόσμιες συναλλαγές και να διατηρήσει ταυτόχρονα την εμπιστοσύνη στην αξία του - να μη συμβεί δηλαδή αυτό που βλέπουμε σήμερα, να αυξάνεται απότομα η νομισματική προσφορά εκτινάσσοντας ταυτόχρονα τις πληθωρθστικε΄ς πιέσεις.
Αυτό το ζήτημα οδήγησε τον οικονομολόγο Robert Triffin το 1960 να προειδοποιήσει για μια «επικείμενη απειλή για το άλλοτε πανίσχυρο δολάριο ΗΠΑ» (το επιχείρημά του έγινε γνωστό ως «το δίλημμα Triffin»).
Ο οικονομικός ιστορικός Charles Kindleberger δήλωσε το 1976 ότι «το δολάριο έχει τελειώσει ως διεθνές χρήμα».
Όταν ο τότε Γάλλος πρόεδρος Nicolas Sarkozy προήδρευσε της ομάδας τω ν G20 το 2010, βρήκε την ευκαιρία να αποδοκιμάσει το νονιοσματικό μοντέλο που άφησε «μέρος του κόσμου να εξαρτάται από τη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ».
Η ηγεμονία του δολαρίου σίγουρα θα τελειώσει – αλλά όχι στο άμεσο μέλλον.
Το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου δεν έχει καμία προοπτική για εναλλακτική λύση στο διεθνές δολάριο που θα χρησιμοποιηθεί σε κλίμακα τις επόμενες περίπου δύο δεκαετίες.
Ποσοτική κυριαρχία στο διεθνές σύστημα πληρωμών
Το σύστημα πληρωμών μέσω του δολαρίου παραμένει συντριπτικά κυρίαρχο.
Σύμφωνα με την τελευταία τριετή έρευνα της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, το δολάριο από το 2022 αποτελούσε μέρος του 88% όλων των διεθνών συναλλαγών.
Αυτό το ποσοστό είναι ελαφρώς χαμηλότερο από το 1989, μαρτυρία της ανθεκτικότητας του δολαρίου. Εν τω μεταξύ, το ευρώ αντιπροσωπεύει το 31 % των διεθνών συναλλαγών, το γεν το 17%, η λίρα το 13% το γιουάν (RMB) μόνο το 7%, από 4% το 2019.
Οι ΗΠΑ προστατεύουν καλά τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, διαθέτουν ένα δικαστικό σύστημα και μια κεντρική τράπεζα με υψηλή εμπιστοσύνη σε όλο τον κόσμο, τις βαθύτερες, πιο ρευστοποιήσιμες, πιο ανοιχτές χρηματοπιστωτικές αγορές του κόσμου, που λειτουργούν μρδολάρια, και μέχρι τώρα σχετικά αποτελεσματική μακροοικονομική διαχείριση τις περισσότερες φορές, παράγοντας χαμηλό πληθωρισμό.
Ολα αυτά όμως αλλάζουν εξαιτίας της δημοσιονομικής εκτροπής - τεράστια ελλείμματα και ένα αδύνατο να εξυπηρετηθεί σημόσιο χρέος, ενώ ετοιμάζονται εντός του 2024 θα τεράστις εκδόσεις ομολόγων.
Η νομισματική υπεροχή επέτρεπε στις ΗΠΑ να διατηρήσουν μεγάλα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών – εισάγοντας πολύ περισσότερα από όσα κερδίζουν από τις εξαγωγές, ενισχύοντας έτσι «τεχνητά» το βιοτικό επίπεδο για ένα μεγάλο μέρος Αμερικανών.
Επίσης, μειώνει το κόστος άμεσων ξένων επενδύσεων (FDI) των αμερικανικών εταιρειών, ενισχύοντας την επέκτασή τους σε όλο τον κόσμο.
Και επιτρέπει στις ΗΠΑ να χρηματοδοτούν εύκολα τις στρατιωτικές τους δραστηριότητες σε όλο τον κόσμο.
Το νευρικό σύστημα των χρηματοπιστωτικών αγορών
Ιδρύθηκε πριν από μισό αιώνα, το SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication), είναι το κρίσιμο κέντρο του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού δικτύου, το σύστημα μηνυμάτων μέσω του οποίου όλες οι μεγάλες τράπεζες μεταφέρουν όλα τα κύρια νομίσματα.
Διακινεί πάνω από πέντε δισεκατομμύρια μηνύματα για συναλλαγές ετησίως.
Είναι πέρα από τον άμεσο έλεγχο των ΗΠΑ και στην πραγματικότητα δεν κινεί χρήματα, απλά λέει σε μια τράπεζα να χρεώσει έναν λογαριασμό και να πιστώσει μια άλλη. Μια τράπεζα της Σαγκάης που θέλει να στείλει κεφάλαια σε τράπεζα του Σίδνεϊ πρέπει να το κάνει μέσα από το SWIFT.
Ο αποκλεισμός μιας χώρας από το SWIFT αποτελεί σοβαρό εθνικό πλήγμα.
Το 2012 οι ΗΠΑ –και Ευρωπαϊκή Ένωση– απέκλεισαν το Ιράν από το SWIFT, πράγμα που σήμαινε ότι δεν μπορούσε να λάβει σκληρά νομίσματα για τις εξαγωγές πετρελαίου του.
Το πλήγμα ήταν αρκετά σοβαρό, σε συνδυασμό με μια αλλαγή στην κυβέρνηση συν μια στροφή στην πολιτική των ΗΠΑ για τον εμπλουτισμό του ουρανίου, ώστε το Ιράν να έρθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το 2015 και να συμφωνήσει με τις ΗΠΑ να περιορίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Οι ΗΠΑ απέκεισαν τη Ρωσία από το SWIFT μετά την εισβολή της στην Ουκρανία στις αρχές του 2022. ή για να είμαστε πιο ακριβείς, απέκλεισε 10 από τα μεγαλύτερα ρωσικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από το SWIFT.
Την τελευταία δεκαετία, η κυβέρνηση των ΗΠΑ χρησιμοποίησε όλο και περισσότερο τον έλεγχό της στο δολάριο - είτε άμεσα είτε έμμεσα μέσω SWIFT - για να επιβάλει κυρώσεις σε χώρες και ιδιωτικές οντότητες και πρόσωπα που θεωρεί εχθρικά.
Οι περισσότερες τράπεζες παγκοσμίως δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συμμορφωθούν με τις αμερικανικές κυρώσεις, επειδή δεν έχουν την πολυτέλεια να εγκαταλείψουν τις τραπεζικές σχέσεις ανταποκριτών με τις τράπεζες των ΗΠΑ.
Εάν οι συναλλαγές των τραπεζών με τους εχθρούς των ΗΠΑ είναι σε δολάρια, θα περάσουν από ένα γραφείο συμψηφισμού με έδρα τις ΗΠΑ, κάνοντάς τες να υπόκεινται στους νόμους των ΗΠΑ.
Οι γεωπολιτικές βάσεις της νομισματικής κυριαρχίας
Δεν πρέπει, επίσης, να παραλείψουμε τις γεωπολιτικές βάσεις του συστήματος του δολαρίου που ερμηνεύούν ένα μέρος της ισχύος τους.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν περίπου 700 στρατιωτικές βάσεις σε 80 χώρες και αμυμυντικό προϋπολογισμό μεγαλύτερο από τους προϋπολογισμούς των επόμενων 10 χωρών μαζί.
Επίσης στην περίπτωση του πετρελαίου της Μέσης Ανατολής και της τιμολόγησής του σε δολάρια, το προνόμιο των ΗΠΑ γίνεται προκλητικό.
Η Κίνα δεν έχει (ακόμη) τη στρατιωτική δυνατότητα να πείσει τους συμμάχους των ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο να αλλάξουν πλευρά.
Όρια στις διμερείς εμπορικές συμφωνίες σε εθνικά νομίσματα
Οι συμφωνίες για τη χρήση εθνικών νομισμάτων σε διμερείς εμπορικές συμφωνίες αυξάνονται και θα μπορούσαν να επιταχύνουν την αποδολαριοποίηση.
Αλλά μέχρι στιγμής, παραμένουν κυρίως σε μικρή κλίμακα.
Περιορίζονται εγγενώς από το γεγονός ότι υπάρχουν πλεονασματικές και ελλειμματικές χώρες σε αυτές τις ανταλλαγές.
Οι χώρες με εμπορικά πλεονάσματα συσσωρεύουν νομισματικά περιουσιακά στοιχεία στα νομίσματα των χωρών με ελλειμματικά εμπορικά ελλείμματα και μπορεί να είναι επιφυλακτικά να το πράξουν λόγω του κινδύνου μη μετατροπής και υποτίμησης.
Οι ελλειμματικές χώρες μπορεί να ανησυχούν ότι οι χώρες με εμπορικό πλεόνασμα θα απορρίψουν τα νομίσματά τους στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος αναζητώντας ασφαλέστερα περιουσιακά στοιχεία.
Οι ρωσο-ινδικές εμπορικές διαπραγματεύσεις έφτασαν σε αδιέξοδο τον Μάιο του 2023 σχετικά με το ζήτημα της διεξαγωγής εμπορίου σε ρουπίες Ινδίας.
Η Ινδία ήθελε οι συναλλαγές να γίνονται σε ρουπίες, αλλά επειδή το εμπορικό ισοζύγιο ευνοεί τη Ρωσία, η Μόσχα φοβόταν ότι θα πνιγεί σε άχρηστες ρουπίες.
Κατέληξαν σε συμβιβασμό με την Ινδία να πληρώνει για το ρωσικό πετρέλαιο με ντιράμ των Εμιράτων.
Η Σαουδική Αραβία φαίνεται να διαμηνύει τη σύναψη πετρελαϊκών συμβολαίων σε νομίσματα εκτός δολαρίου, ως μέρος μιας πολύπλευρης διαπραγματευτικής στρατηγικής με τις ΗΠΑ.
Όταν ο υπουργός Οικονομικών της Σαουδικής Αραβίας ανακοίνωσε τον Ιανουάριο του 2023 (στη συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Davos) ότι η χώρα του ήταν ανοιχτή στη χρήση νομισμάτων εκτός του δολαρίου σε πετρελαϊκά συμβόλαια, δεν μπορούσε να περιμένει την έντονη προσοχή των μέσων ενημέρωσης.
Η παρατήρησή του έρχεται σε αντίθεση με την επί δεκαετίες σιωπηρή συμφωνία ότι οι ΗΠΑ θα προμήθευαν τη Σαουδική Αραβία με στρατιωτική υποστήριξη και ο OPEC θα χρησιμοποιούσε το δολάριο ΗΠΑ στις πωλήσεις πετρελαίου του.
Το 2021 η Σαουδική Αραβία υπέγραψε συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με τη Ρωσία, υπονοώντας ότι οι ΗΠΑ δεν θα ήταν πλέον ο μοναδικός προστάτης του βασιλείου.
Η ανακοίνωση του υπουργού Οικονομικών της Σαουδικής Αραβίας το 2023 στο Davos συνοδεύτηκε από τις διαπραγματεύσεις εξομάλυνσης των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ιράν υπό την κινεζική μεσολάβηση και την επανάληψη των κανονικών διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Επίσης, με την επέκταση των διμερών δεσμών μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Κίνας.
Να προσθέσουμε επίσης τη στενή συνεργασία με τη Ρωσία στον OPEC+ από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις αρχές του 2022, για τη στήριξη των τιμών του πετρελαίου.
Σε απάντηση οι ΗΠΑ άρχισαν να ικανοποιούν διάφορα αιτήματα της Σαουδικής Αραβίας, κάτι που πιθανώς ήταν ο στόχος των Σαουδάραβων για να μην τιμολογούν τις πωλήσεις πετρελαίου τους σε νομίσματα άλλα από το δολάριο ΗΠΑ.
To σχέδιο για το νόμισμα BRICS
Η Ρωσία πρωτοστάτησε στην προώθηση της ιδέας ενός διεθνούς νομίσματος BRICS, αρχικά ως νομισματικής μονάδας στις συναλλαγές μεταξύ των BRICS, έτσι ώστε οι τιμές σε αυτές τις συναλλαγές να μην κυμαίνονται ανάλογα με το δολάριο.
Η πρόθεση είναι να τεθεί σε λειτουργία η χρήση του ως νομισματικής μονάδας προτού ληφθούν μέτρα για την προσθήκη των δύο άλλων βασικών λειτουργιών ενός νομίσματος, της αποθήκευσης πλούτου και του μέσου ανταλλαγής.
Το σχέδιο για ένα νόμισμα BRICS συζητήθηκε αθόρυβα στη σύνοδο κορυφής BRICS τον Αύγουστο του 2023, με το όνομα R5 (τα νομίσματα και των πέντε BRICS ξεκινούν με «r»).
Αλλά υπάρχει ισχυρή αντίσταση στο εσωτερικό του συνασπισμού (να λάβουμε υπόψη τις εντάσεις μεταξύ Κίνας και Ινδίας).
Η Διακήρυξη των Ηγετών ενέκρινε τη γενική αξία της αποδολαριοποίησης – ενθάρρυνε τη χρήση εθνικών νομισμάτων στο εμπόριο και τη χρηματοδότηση μεταξύ των BRICS – αλλά δεν έκανε καμία αναφορά σε ένα κοινό νόμισμα.
Ίσως η Σύνοδος Κορυφής των BRICS το 2025 στη Βραζιλία να ανακοινώσει συγκεκριμένα βήματα για τη δημιουργία ενός περιορισμένου νομίσματος BRICS, καθώς η κυβέρνηση Lula υποστηρίζει ενθουσιωδώς το σχέδιο.
Τι συμβαίνει με το γιουάν
Ποιες είναι οι προοπτικές να γίνει το γιουάν ισχυρό διεθνές νόμισμα;
Θεωρείται ευρέως ότι οι ΗΠΑ καρπώνονται ένα «υπερβολικό νομισματικό προνόμιο».
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές, συμπεριλαμβανομένου του Michael Pettis, υποστηρίζουν ότι το δολάριο αποτελεί πλέον «υπερβολικό βάρος» για τις ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ πρέπει να εκδώσουν πληθώρα περιουσιακών στοιχείων σε δολάρια για να παράσχουν στον κόσμο τη ρευστότητα που χρειάζεται και η ζήτηση άλλων χωρών για αυτά τα ασφαλή περιουσιακά στοιχεία τείνει να τροφοδοτεί κερδοσκοπικές «φούσκες» στις ΗΠΑ, όπως τίτλους που υποστηρίζονται από ενυπόθηκα δάνεια, ιδίως τα ενυπόθηκα δάνεια sub-prime αν θυμηθούμε τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Στο βαθμό που το Πεκίνο συνειδητοποιεί ότι ένα εθνικό νόμισμα που λειτουργεί ως διεθνές μπορεί να προσδώσει ένα υπερβολικό βάρος καθώς και υπέρογκο προνόμιο, μπορεί να διστάσει να προωθήσει το γιουάν για την ανάληψη αυτού του ρόλου.
Ως ηγέτης του Παγκόσμιου Νότου, μπορεί να εξακολουθεί να επικρίνει την ηγεμονία του δολαρίου, ενώ ενεργεί για να υποστηρίξει την ηγεμονία του δολαρίου ως επί το πλείστον, προωθώντας τη διεθνοποίηση του νομίσματός της μόνο περιθωριακά.
Είναι εντυπωσιακό ότι η Κίνα τηρεί τις κυρώσεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας. Η Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB), με επικεφαλής την Κίνα, διέκοψε τη χρηματοδότηση της Ρωσίας σε δολάρια.
Η σημαντική διεθνοποίηση του κινεζικού νομίσματος θα εξαρτηθεί από μια εκτεταμένη αναθέρμανση των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας.
Προκειμένου οι αμερικανικές εταιρείες να αγοράσουν μεγάλες ποσότητες τίτλων σε γιουάν θα πρέπει να κρίνουν τον κίνδυνο των αμερικανικών κυρώσεων στην Κίνα –όπως το πάγωμα των κινεζικών αποθεμάτων σε ρευστότητα από τις ΗΠΑ, σε ένα πλαίσιο κυρώσεων όπως αυτές που επιβλήθηκαν στη Ρωσία– ως πολύ χαμηλό.
Αυτοί οι κίνδυνοι δεν θα ήταν χαμηλοί εάν και όταν η Κίνα εισβάλει ή αποκλείσει την Ταϊβάν, όπως ο Πρόεδρος Xi έχει πολλές φορές δηλώσει ότι η Κίνα πρέπει να είναι έτοιμη να κάνει.
Επίσης, το κινεζικό νόμισμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε σημαντική κλίμακα ως διεθνές νόμισμα μόνο εάν η Κίνα άνοιγε τους λογαριασμούς κεφαλαίων της και δημιουργήσει βαθιές κεφαλαιαγορές πέρα από τον κρατικό έλεγχο.
Το Πεκίνο έχει εσωτερικούς πολιτικούς αλλά και οικονομικούς λόγους για να μην το πράξει αυτό σύντομα.
Είναι εντυπωσιακό ότι το μεγαλύτερο μέρος του δανεισμού της Κίνας για έργα Belt and Road Initiative σε όλο τον παγκόσμιο Νότο (περίπου 1 τρισεκατομμύριο δολάρια από το 2013) γίνεται σε δολάρια.
Εν τω μεταξύ, οι εταιρείες Big Tech της Κίνας (Alibaba, Tencent) αναπτύσσουν ψηφιακές πληρωμές λιανικής στον ιδιωτικό τομέα και από το 2023 προετοιμάζουν το σύστημα για χονδρικές και διασυνοριακές πληρωμές.
Αλλά το ψηφιακό νόμισμα της κεντρικής τράπεζας αντιμετώπισε πρόβλημα να εισέλθει στην αγορά.
Αργή αλλά σταθερή απομάκρυνση από την ηγεμονία του δολαρίου
Αξίζει να θυμηθούμε δύο σημεία.
Πρώτον, η δημιουργία ενός ευρέως χρησιμοποιούμενου διεθνούς νομίσματος είναι βέβαιο ότι θα διαρκέσει δεκαετίες.
Χρειάστηκαν τέσσερις έως πέντε δεκαετίες από όταν οι ΗΠΑ ξεπέρασαν τη Βρετανία ως παγκόσμια οικονομική δύναμη στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα μέχρι όταν έγιναν η κυρίαρχη οικονομική δύναμη και το δολάριο το κυρίαρχο διεθνές νόμισμα.
Οι ευρωπαϊκές προσπάθειες για τη δημιουργία του διεθνούς νομίσματος εντός της Ευρώπης ξεκίνησαν το 1972 με τη μικρή συμφωνία «για τον περιορισμό των διακυμάνσεων μεταξύ των νομισμάτων. και κορυφώθηκε το 1999, 27 χρόνια μετά, με κοινό νόμισμα.
Το Πεκίνο μπορεί να σκέφτεται μια παρόμοια «αργή αλλά σταθερή» διεθνοποίηση του γιουάν, κάνοντα ιδιατερα προσεκτικά βήματα.
Δεύτερον, οι μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες έχουν αρχίσει να δημιουργούν συνασπισμούς από τους οποίους οι ΗΠΑ αποκλείονται ή έχουν αποκλειστεί: όπως η Asian Infrastructure Investment Bank, η New Development Bank, η Shanghai Cooperation Organisation και φυσικά το παγκόσμιο δίκτυο υποδομών της Κίνας, η Πρωτοβουλία Belt and Road (BRI).
Σε άλλες μερικές δεκαετίες μπορεί να ανατρέξουμε σε αυτήν την περίοδο ως το πρώιμο στάδιο ενός νέου γεωπολιτικού και οικονομικού περιβάλλοντος στο οποίο οι ΗΠΑ δεν θα διαθέτουν τον κεντρικό ρόλο.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών