Από την υπεροχή στον... εξοπλιστικό πανικό - Μετά την τουρκική συμφωνία για τα Eurofighter, η Ελλάδα παραγγέλνει κι άλλα Rafales

Το αμυντικό ισοζύγιο με την Ελλάδα προσπαθεί να αλλάξει η Τουρκία προβαίνοντας στην αγορά 20 Eurofighter Typhoon, γεγονός που φουντώνει τον προβληματισμό και την ανησυχία στην Αθήνα οδηγώντας σε μια κούρσα εξοπλισμών, και στην αγορά περισσοτέρων Rafales. 
Ακολουθώντας την ανανέωση του ελληνικού στόλου μαχητικών αεροσκαφών με Rafale από την Γαλλία, η Τουρκία μετά από μια μακρά περίοδο προσπαθειών για να εκσυγχρονίσει τις παλιές αεροπορικές δυνάμεις της, υπέγραψε μια συμφωνία ύψους 10,66 δισεκατομμυρίων δολαρίων για 20 Eurofighter Typhoon στις 27 Οκτωβρίου, με δυνατότητα αγοράς περισσότερων αεροσκαφών στο μέλλον.
Η συμφωνία, την οποία ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan χαρακτήρισε ως συμφωνία-σύμβολο της στρατηγικής σχέσης μεταξύ Τουρκίας και Αγγλίας. περιλαμβάνει ένα πλήρες πακέτο όπλων, όπως τον φονικό πύραυλο αέρος-αέρος MBDA Meteor και τον πύραυλο εδάφους-εδάφους Brimstone.
Τα πρώτα από αυτά τα αεροσκάφη αναμένεται να φτάσουν στην Τουρκία μέχρι το 2030, αναβαθμίζοντας την στρατηγική υπεροχή της Τουρκίας στην περιοχή.
Εκτός από τα ολοκαίνουργια αεροσκάφη, η Τουρκία διαπραγματεύεται την απόκτηση 24 μεταχειρισμένων Eurofighter Typhoon Tranche 3A από το Κατάρ και το Ομάν.
Αυτά τα παλαιότερα αεροσκάφη θα χρησιμοποιηθούν ως προσωρινή λύση μέχρι να φτάσουν τα πιο προηγμένα μοντέλα.

Κούρσα εξοπλισμών αλλά η ισορροπία δυνάμεων δεν αλλάζει... προς ώρας

Η Ελλάδα παραμένει σε εγρήγορση για τις εξελίξεις στην αεροπορική ισχύ της Τουρκίας, μετά την αγορά των 20 Eurofighter Typhoon, έναν από τους πιο προηγμένους μαχητικούς τύπους στην αγορά, τα οποία είναι εξοπλισμένα με πύραυλους Meteor και προηγμένα συστήματα ραντάρ AESA.
Ορισμένες πηγές εκτιμούν ότι η Τουρκία ενδέχεται να αποκτήσει τη νέα Tranche 5 έκδοση του Eurofighter, η οποία αναμένεται να διαθέτει πιο ισχυρό ραντάρ, ενισχυμένα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου (EW), καθώς και βελτιωμένη ενσωμάτωση αισθητήρων και όπλων σε σχέση με το Rafale F3R που λειτουργεί η Ελλάδα.

Οπότε η Ελλάδα επεξεργάζεται πιθανές συμφωνίες για τη συντήρηση του στόλου της και στο πλαίσιο αυτής της ανανέωσης της αεροπορικής της ισχύος, εξετάζει σοβαρά την επέκταση του στόλου των Rafale με τις νέες εκδόσεις F4 και F5, όπως σημειώνει το Eurasian.
Η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν ιστορική αντιπαλότητα, κυρίως λόγω της τουρκικής αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο Πέλαγος.
Τα 20 Eurofighters της Τουρκίας δεν αναμένεται να αλλάξουν την ισορροπία στην περιοχή του Αιγαίου, υπογραμμίζοντας ότι η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία (HAF) διατηρεί τη τεχνολογική και επιχειρησιακή υπεροχή με τα F-16 Viper και τα Rafale, καθώς και με την προγραμματισμένη απόκτηση stealth αεροσκαφών F-35.

Στρατηγική σύγκριση Rafale και Eurofighter

Αξιοσημείωτο είναι ότι και τα Eurofighter Typhoon και τα Rafale είναι αεροσκάφη διπλών κινητήρων, τύπου delta-canard πολλαπλών ρόλων, 4,5ης γενιάς, με εξαιρετική ευχέρεια ελιγμών και προηγμένα συστήματα ραντάρ AESA, αλλά με διαφορετικές στρατηγικές προσσεγγίσεις.
Και τα δύο προέρχονται από το ίδιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα της δεκαετίας του 1980 — όταν η Γαλλία αποχώρησε για να αναπτύξει το Rafale, ενώ τα υπόλοιπα κράτη δημιούργησαν το Typhoon.
Το Rafale F4 βρίσκεται σε πλήρη παραγωγή, ενώ το Eurofighter Typhoon Tranche 5 μόλις εισέρχεται στη φάση παραγωγής.
Από την άλλη πλευρά, η εκδοχή F5 του Rafale (που βρίσκεται υπό ανάπτυξη και έχει υπογραφεί για παραγωγή στη δεκαετία του 2030) παρουσιάζει ισχυρές ικανότητες με τη χρήση πυραύλων Meteor και precision-guided bombs, ενώ αναμένεται να διαθέτει ακόμη πιο ισχυρούς κινητήρες, βελτιωμένη επιβιωσιμότητα, και προηγμένα συστήματα συνδεσιμότητας. 
Το F5 θα είναι εξοπλισμένο με μη επανδρωμένα αεροπορικά οχήματα (UCAVs) και θα δώσει νέες δυνατότητες στην ελληνική αεροπορία για στρατηγικά πλήγματα, ενώ θα παραμείνει έτοιμο να συνδράμει στις ανάγκες της Ελλάδας στον αέρα.

Τεχνολογικά εξελιγμένο μαχητικό 

Το γαλλικό Rafale F4, γνωστό και ως “Super Rafale” αποτελεί εξέλιξη του Rafale F3R και προσφέρει ανώτερες δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένου του Thales software-defined radio, δορυφορικών επικοινωνιών και βελτιώσεων στο ραντάρ RBE2 AESA, στο Talios targeting pod, στο σύστημα front-sector optronics, καθώς και στις δυνατότητες του κράνους προβολής δεδομένων (helmet-mounted display).
Διαθέτει επίσης έναν νέο ψηφιακό παρεμβολέα για το σύστημα SPECTRA αυτοπροστασίας και ηλεκτρονικού πολέμου.
Είναι οπλισμένο με τον MICA NG (Next-Generation) πύραυλο αέρος-αέρος της MBDA και με την παραλλαγή των 1.000 κιλών του κατευθυνόμενου πυρομαχικού ακριβείας AASM “Hammer” της Safran.
Η συγκεκριμένη παραλλαγή παρέχει στο Rafale ενισχυμένη ικανότητα κρούσης, καθώς το αεροσκάφος μπορεί πλέον να μεταφέρει τρεις τέτοιες βόμβες.
Το νέο ενσωματωμένο σύστημα πρόωσης των βομβών αυτών αυξάνει σημαντικά την εμβέλεια πλήγματος (standoff range).
Επιπλέον, η έκδοση F4 διαθέτει και έκδοση AASM με καθοδήγηση λέιζερ, ιδανική για την καταστροφή κινούμενων στόχων σε αποστάσεις αρκετών χιλιομέτρων με εξαιρετική ακρίβεια.
Είναι επίσης δυνατός ο έλεγχος του χρόνου πτήσης του όπλου, της φωταγώγησης με λέιζερ, καθώς και των ρυθμίσεων πτήσης εν πτήσει για τις βόμβες AASM με τερματική καθοδήγηση λέιζερ.

Το Rafale F5 αναπτύσσεται ως ενδιάμεση λύση μέχρι οι Γαλλικές Ένοπλες και Διαστημικές Δυνάμεις να κατασκευάσουν το επόμενης γενιάς μαχητικό.

Θεωρείται ουσιαστικά ένα ιπτάμενο τακτικό κέντρο διοίκησης, με δυνατότητες σύντηξης δεδομένων και αισθητήρων, παρόμοιες με αυτές του F-35, το οποίο φημίζεται για την πρωτοποριακή και σχεδόν απαράμιλλη τεχνολογία sensor fusion που διαθέτει.
Το γαλλικό Υπουργείο Ενόπλων Δυνάμεων, με τροπολογία που κατέθεσε τον Μάιο του 2023, παρείχε περισσότερες λεπτομέρειες για τις μελλοντικές δυνατότητες του προγράμματος Rafale.
Η τροπολογία ανέφερε ότι στο Rafale F5 θα εισαχθούν δύο νέες κρίσιμες δυνατότητες:
Ένα “loyal wingman” drone, δηλαδή ένα μη επανδρωμένο συνοδό αεροσκάφος που θα επιχειρεί σε συντονισμό με το Rafale.

Δυνατότητα καταστολής εχθρικών αεράμυνων (SEAD – Suppression of Enemy Air Defenses).

Το υπουργείο αναγνώρισε ότι πλέον είναι απαραίτητο το Rafale στις μελλοντικές του εκδόσεις να διαθέτει την ικανότητα εξουδετέρωσης εχθρικών αντιαεροπορικών συστημάτων, κάτι που μέχρι σήμερα θεωρούνταν έλλειψη σε σχέση με αεροσκάφη όπως το F-35 ή το EA-18G Growler.
Στο μεταξύ, το νέο Eurofighter Tranche 5 (που μέχρι στιγμής έχει παραγγελθεί μόνο από τη Γερμανία) θα εξοπλιστεί με την πιο προηγμένη γενιά αισθητήρων.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το νέο ηλεκτρονικό ραντάρ E-Scan, γνωστό και ως European Common Radar System (ECRS) Mk1 AESA (Active Electronically Scanned Array).
Ταυτόχρονα, η Airbus έχει ανακοινώσει ότι θα ενσωματώσει στο Tranche 5 —αλλά και στα ήδη υπάρχοντα αεροσκάφη— το σύστημα αισθητήρων Saab Arexis, προσθέτοντας έτσι αναβαθμισμένες δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου (EW).
Επιπλέον, το νέο πακέτο περιλαμβάνει βελτιωμένη διεπαφή πιλοτηρίου (cockpit interface) και αυξημένη ραδιοσυχνική διαλειτουργικότητα (RFIO), που θα ενισχύουν σημαντικά τόσο τη θανατηφόρα ισχύ όσο και την επιβιωσιμότητα του αεροσκάφους σε σύγχρονες επιχειρήσεις.
Αν και έχει αποκαλυφθεί ότι αναπτύσσεται μια οθόνη ευρείας επιφάνειας (Large Area Display) για το Typhoon, προς το παρόν δεν έχει διευκρινιστεί αν θα ενσωματωθεί στο νέο, αναβαθμισμένο πιλοτήριο.

Η μάχη ισχύος στον αέρα... και το παιχνίδι «γάτας - ποντικού» στον ουρανό του Αιγαίου

Η Ελλάδα κινήθηκε με αστραπιαία ταχύτητα για να αναβαθμίσει την αεροπορική της ισχύ και να αποκτήσει ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα πάνω από το Αιγαίο, μετά τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα του F-35 Joint Strike Fighter (JSF).
Η τουρκική αμυντική βιομηχανία είχε τεθεί υπό κυρώσεις CAATSA από τις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω της αγοράς του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400.
Τον Ιανουάριο του 2021, η Αθήνα υπέγραψε συμφωνία για την αγορά 18 μαχητικών Rafale —12 μεταχειρισμένων και 6 καινούργιων— με στόχο να ενισχύσει την πολεμική της αεροπορία και να αποτρέψει την Τουρκία.
Η συμφωνία αργότερα επεκτάθηκε, περιλαμβάνοντας 6 επιπλέον Rafale, ανεβάζοντας το σύνολο στα 24 αεροσκάφη 4,5ης γενιάς.
Η Πολεμική Αεροπορία ολοκλήρωσε επίσημα την παραλαβή των 24 Rafale τον Ιανουάριο του 2025, γεγονός που χαρακτηρίστηκε ως ορόσημο για τη χώρα.
Εκείνη την περίοδο, τα ελληνικά ΜΜΕ υπογράμμιζαν με υπερηφάνεια ότι η Ελλάδα είχε πλέον επιτύχει πλήρη αεροπορική υπεροχή έναντι της Τουρκίας, η οποία συνέχιζε να επιχειρεί με παλαιότερα F-16 Block 30-50.

Το επίτευγμα αυτό δεν αποδόθηκε μόνο στα Rafale, αλλά και στον πύραυλο Meteor, ο οποίος ενσωματώνεται στα γαλλικά μαχητικά.

Ο Meteor φημίζεται για την ικανότητά του να πλήττει ταχύτατους στόχους σε αποστάσεις έως 200 χιλιομέτρων και με ταχύτητα που ξεπερνά το Mach 4, καθιστώντας τον ανώτερο από όλους τους πυραύλους αέρος-αέρος που διαθέτει η Τουρκία.
Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, η Άγκυρα —αντιμέτωπη με έναν στόλο που γερνούσε— επέκρινε την προμήθεια των Rafale από την Ελλάδα, υποστηρίζοντας ότι υπονομεύει την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα.
Το 2023, ενώ η Τουρκία εξακολουθούσε να παλεύει για να εξασφαλίσει από τις ΗΠΑ την προμήθεια των νέων F-16 Block 70/72 Viper, ο στρατηγός Abidin Ünal της Τουρκικής Αεροπορίας προειδοποίησε ότι η Ελλάδα θα αποκτούσε καθοριστικό πλεονέκτημα αεροπορικής υπεροχής, εάν η Τουρκία δεν εκσυγχρόνιζε άμεσα τον στόλο της.

Διευρυνόμενο χάσμα ικανοτήτων... ξέφυγε η Ελλάδα

Η Ελλάδα, από την πλευρά της, συνέχισε το πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 Block 52+ στη διαμόρφωση F-16V Viper Block 72, στο πλαίσιο της συμφωνίας του 2018 με τη Lockheed Martin.
Όλα τα 84 μαχητικά F-16 αναμένεται να έχουν αναβαθμιστεί πλήρως έως το 2027.
Καθώς το χάσμα ικανοτήτων με την Ελλάδα διευρυνόταν, η Τουρκία επιτάχυνε την ανάπτυξη του δικού της μαχητικού πέμπτης γενιάς (KAAN), ενώ παράλληλα αποφάσισε να αποκτήσει ένα μαχητικό 4+ γενιάς.
Τον Νοέμβριο του 2023, ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας Yasar Gular ανακοίνωσε ότι η χώρα βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο για την αγορά Eurofighter Typhoon.
Τον Φεβρουάριο του 2024, η Τουρκία πέτυχε σημαντική νίκη, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες ενέκριναν την πώληση των F-16 Block 70/72, σε αντάλλαγμα για την έγκριση από το τουρκικό κοινοβούλιο της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, η Ελλάδα αντέδρασε άμεσα, και τον Ιούλιο του 2024 ανακοίνωσε ότι θα προμηθευτεί μαχητικά F-35 μέσω του προγράμματος Foreign Military Sales (FMS) των ΗΠΑ.
Η Αθήνα σχεδιάζει να αποκτήσει 20 αεροσκάφη, με δυνατότητα προμήθειας άλλων 20 στο μέλλον.
Εν τω μεταξύ, η προσπάθεια της Τουρκίας να εξασφαλίσει τα Eurofighter Typhoon συνάντησε σοβαρό εμπόδιο, όταν η Γερμανία αρνήθηκε να εγκρίνει την εξαγωγή των μαχητικών προς την Τουρκία, επικαλούμενη παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Άγκυρα.
Το βέτο αυτό τελικά άρθηκε τον Ιούλιο του 2025.

Αγώνας υπεροχής...

Η Τουρκία συνεχίζει να πιέζει για την επανένταξή της στο πρόγραμμα των F-35.
Νωρίτερα φέτος, ο πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι είναι αισιόδοξος πως θα σημειωθεί πρόοδος στις προσπάθειες να πεισθεί ο Λευκός Οίκος να άρει τους περιορισμούς που εμποδίζουν την Τουρκία να αποκτήσει τα μαχητικά F-35.
Παράλληλα, η Άγκυρα ετοιμάζεται να επανεκκινήσει υψηλού επιπέδου διαπραγματεύσεις με την Lockheed Martin για να τερματίσει τη μακροχρόνια διαμάχη σχετικά με το κόστος του προγράμματος προμήθειας F-16 αξίας 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Αξιωματούχοι άμυνας και από τις δύο πλευρές αναμένεται να συναντηθούν τις επόμενες εβδομάδες, προκειμένου να επιλυθούν οι εκκρεμότητες.
Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η Τουρκία εκσυγχρονίζει τον στόλο των F-16 για να αντιμετωπίσει τα ελληνικά F-16, επιδιώκει την αγορά F-35 για να αντισταθμίσει τα ελληνικά F-35, και αποκτά Eurofighter Typhoon για να αντιπαρατεθεί στα ελληνικά Rafale.

Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να διατηρήσει το ποιοτικό της πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας.

Πέρα από την αναβάθμιση της δικής της Πολεμικής Αεροπορίας, η Αθήνα ασκεί διπλωματική πίεση στους συμμάχους της για να αποτρέψει την Άγκυρα από το να προμηθευτεί επιθετικά ή προηγμένα οπλικά συστήματα.
Τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, ο υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας δήλωσε στη Laurence Auer, πρέσβειρα της Γαλλίας στην Ελλάδα, ότι η Ελλάδα αντιτίθεται στην πιθανή πώληση πυραύλων Meteor στην Τουρκία από το ευρωπαϊκό κονσόρτσιουμ που περιλαμβάνει και τη Γαλλία.
«Διατύπωσα στην πρέσβειρα της Γαλλίας τη σθεναρή αντίθεση της Ελλάδας σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, το οποίο δεν συνάδει με τις εξαιρετικές στρατηγικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών», δήλωσε ο Έλληνας υπουργός Άμυνας Nikos Dendias στη Laurence Auer.

Η Ελλάδα είχε ήδη επιτύχει σημαντική αναβάθμιση της αεροπορικής της ισχύος με την απόκτηση Rafale F3R και την αναβάθμιση των F-16 σε Viper και διατηρεί την υπεροχή της

Το 2025, η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία ολοκληρώνει την παραλαβή 24 Rafale, γεγονός που τονίζεται ως ένα σημαντικό βήμα για την επίτευξη αεροπορικής υπεροχής έναντι της Τουρκίας, η οποία χρησιμοποιεί ακόμα παλαιότερα F-16.
Η επιτυχία του Rafale και η αγορά των Meteor πυραύλων από την Ελλάδα καθιστούν τη χώρα στρατηγικά πιο ισχυρή και είναι ένα σαφές μήνυμα στην Τουρκία, η οποία ανησυχεί για την ενίσχυση της ελληνικής αεροπορίας.
Παρά τη σταδιακή εκσυγχρόνιση του στόλου της, η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε αρκετές προκλήσεις για να ισχυροποιήσει τη θέση της στην περιοχή, ενώ η Ελλάδα συνεχίζει να επενδύει στην αεροπορική της υπεροχή και να διασφαλίζει τη συμμαχία της με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, διατηρώντας τα στρατηγικά της πλεονεκτήματα.
Οι εξελίξεις στον αεροπορικό τομέα μπορεί να καθορίσουν τις εξελίξεις στην περιοχή, με την Ελλάδα να προσπαθεί να ενισχύσει τη θέση της, ενώ η Τουρκία να προσπαθεί να ισχυροποιήσει τη δική της αεροπορική ισχύ με νέες αγορές και τεχνολογίες.
Η προσπάθεια αυτή, δημιουργεί ανασφάλεια και για την ώρα έχει καταλήξει σε μια αναζωπυρωμένη κούρσα εξοπλισμών.

www.bankingnews.gr