Το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας ανοίγει έρευνα που θα μπορούσε να αποκαλύψει διασυνδέσεις μυστικών υπηρεσιών με τη διακίνηση μεταναστών προς την Κύπρο
Το Ανώτατο Δικαστήριο Εφέσεων της Τουρκίας άνοιξε ακούσια έναν δρόμο που θα μπορούσε να αποκαλύψει εάν η Εθνική Οργάνωση Πληροφοριών (MIT) έπαιξε ρόλο στη «χρησιμοποίηση» της μετανάστευσης ως όπλου εναντίον της Κύπρου και, ενδεχομένως, της Ελλάδος — μια κατηγορία που εδώ και χρόνια προβάλλεται από τη Λευκωσία και επικριτές της πολιτικής της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όπως επισημαίνει το Nordic Monitor, με απόφαση που εκδόθηκε τον Μάιο, το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε εν μέρει ποινές φυλάκισης που αφορούσαν ένα θανατηφόρο περιστατικό διακίνησης μεταναστών το 2018 στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ παράλληλα επέστρεψε κρίσιμα σημεία της υπόθεσης στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο.
Η παραπομπή απαιτεί βαθύτερη έρευνα για το αν οι δολοφονίες και η διακίνηση διαπράχθηκαν στο πλαίσιο δράσης οργανωμένου εγκληματικού δικτύου — πτυχή την οποία, όπως έκριναν οι δικαστές, δεν είχαν εξετάσει επαρκώς ούτε οι ανακριτές ούτε το κατώτερο δικαστήριο.
Το περιστατικό
Η υπόθεση ξεκίνησε από περιστατικό στις 18 Ιουλίου 2018, όταν τουρκικές μονάδες Ακτοφυλακής έλαβαν σήμα κινδύνου από πλοιάριο με περίπου 150 μετανάστες που έμπαζε νερά σε απόσταση περίπου 30 χιλιομέτρων από τη βόρεια Κύπρο.
Οι εισαγγελείς υποστηρίζουν ότι οι διακινητές είχαν στρατολογήσει κυρίως Σύρους που επιδίωκαν να φθάσουν στο νότιο, ελεγχόμενο από την Κυπριακή Δημοκρατία τμήμα του νησιού, χρεώνοντάς τους 2.000–2.500 δολάρια το άτομο.
Οι μετανάστες μεταφέρθηκαν οδικώς σε απομονωμένη παραθαλάσσια τοποθεσία κοντά σε σήραγγα στην επαρχία Μερσίνης της νότιας Τουρκίας και στη συνέχεια επιβιβάστηκαν σε σκάφος, το οποίο αργότερα βυθίστηκε στην ανοιχτή θάλασσα.
Δεκαεννέα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ανάμεσά τους δύο γυναίκες (η μία 28 εβδομάδων έγκυος), ενώ 102 διασώθηκαν.
Η υπόθεση εκδικάστηκε από το 1ο Ανώτερο Ποινικό Δικαστήριο Σιλίφκε.
Στις 17 Νοεμβρίου 2022, το δικαστήριο της Σιλίφκε επέβαλε αρκετές καταδίκες για κατηγορίες που περιλάμβαναν διακίνηση μεταναστών και, σε μία περίπτωση, ανθρωποκτονία.
Κατόπιν έφεσης, το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε κάποιες από τις καταδίκες αλλά ακύρωσε άλλες, διαπιστώνοντας ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο δεν εξέτασε πλήρως εάν οι πράξεις διαπράχθηκαν ως μέρος εγκληματικής οργάνωσης με κίνητρο το κέρδος, ούτε χαρτογράφησε επαρκώς τις σχέσεις μεταξύ των κατηγορουμένων.
Αυτά τα σημεία επιστράφηκαν στη Σιλίφκε για περαιτέρω διερεύνηση και νέα απόφαση.
Τα στατιστικά
Τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν γιατί το ζήτημα της μετανάστευσης είναι κρίσιμο για την Κύπρο.
Από το 2016 οι αιτήσεις ασύλου στην Κύπρο αυξήθηκαν από 2.871 σε 7.761 το 2018, καθιστώντας ήδη το νησί πρωταθλητή στην ΕΕ κατά κεφαλήν.
Οι αιτήσεις έφτασαν περίπου τις 13.000 το 2019, μειώθηκαν σε 6.651 το 2020 λόγω πανδημίας, για να επανέλθουν σε 13.235 το 2021.
Έφτασαν στο ανώτατο σημείο των 20.593 το 2022, προτού μειωθούν σε 11.617 το 2023 και περίπου 8.664 το 2024.
Μέχρι στιγμής το 2025 παραμένουν κάτω από το ρεκόρ του 2022, ωστόσο η Κύπρος εξακολουθεί να καταγράφει έναν από τους υψηλότερους δείκτες αφίξεων μεταναστών στην ΕΕ σε αναλογία με τον πληθυσμό.
Πολλοί μετανάστες χρησιμοποιούν την Τουρκία ως σημείο διέλευσης προς την Κύπρο, είτε θαλάσσια είτε αεροπορικώς, μέσω του κατεχόμενου βόρειου τμήματος.
Το Ανώτατο Δικαστήριο επισήμανε επίσης μία κρίσιμη παράλειψη: την αποτυχία του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου να εξετάσει τις καταθέσεις δύο μυστικών πληροφοριοδοτών που είχαν δώσει από νωρίς λεπτομερή στοιχεία για το δίκτυο διακίνησης.
Η απόφαση δίνει εντολή στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο να τους ταυτοποιήσει, να ακούσει την κατάθεσή τους και να αξιολογήσει την αξιοπιστία και τη συνάφειά τους με το ζήτημα της οργανωμένης εγκληματικότητας, καθώς και να επανεξετάσει εάν τα γεγονότα στοιχειοθετούν ανθρωποκτονία και όχι απλή αμέλεια και εάν το αδίκημα εμπίπτει σε οργανωμένη εγκληματική δράση.
Σύμφωνα με τη δικογραφία, ένας Τούρκος άνδρας την 1η Αυγούστου 2018 και ένας Σύρος άνδρας στις 17 Σεπτεμβρίου 2018 έδωσαν καταθέσεις σε αξιωματικούς του Τμήματος Καταπολέμησης Λαθρεμπορίου και Οργανωμένου Εγκλήματος της Διοίκησης Χωροφυλακής στην Άδανα.
Οι ταυτότητές τους κρατήθηκαν μυστικές.
Δεδομένου του καθεστώτος και του χρόνου τους, είναι πιθανό να εργάζονταν ως πληροφοριοδότες για τη ΜΙΤ, την κύρια υπηρεσία πληροφοριών της Τουρκίας — υπόθεση που το πρωτοβάθμιο δικαστήριο δεν διερεύνησε, αφού ούτε τους ταυτοποίησε ούτε τους κάλεσε ως μάρτυρες.
Οι ανακριτές επίσης δεν αξιοποίησαν τα στοιχεία που παρείχαν για τη δομή, την ηγεσία και τη μακροχρόνια δράση του δικτύου.
Μένει να φανεί εάν το δικαστήριο της Σιλίφκε θα καλέσει τελικά τους δύο πληροφοριοδότες ή θα επιμείνει ότι η κατάθεσή τους δεν θα επηρέαζε τις καταδίκες και τις ποινές.
Υπάρχει επίσης και μία πολιτικο-δικαστική πτυχή: αν το δικαστήριο επιχειρήσει να ταυτοποιήσει και να ακούσει τους πληροφοριοδότες, το Ανώτατο Δικαστήριο θα μπορούσε τελικά να υπαναχωρήσει, εάν οι δικαστές κρίνουν ότι η διαδικασία κινδυνεύει να εμπλέξει τη ΜΙΤ.
Η παραπομπή δεν ενοχοποιεί άμεσα την υπηρεσία πληροφοριών, αλλά υποχρεώνει τα δικαστήρια να χαρτογραφήσουν ιεραρχία, κέρδη, διασυνδέσεις και προστασία — ακριβώς τους τομείς που, σύμφωνα με τους επικριτές, τέμνονται με διακινητές συνδεδεμένους με μυστικές υπηρεσίες.
Η Λευκωσία καταγγέλλει εδώ και χρόνια ότι η Άγκυρα ανέχεται και κατά καιρούς ενθαρρύνει τα δίκτυα διακίνησης ώστε να διοχετεύουν μετανάστες προς την Κυπριακή Δημοκρατία/ΕΕ ως μέσο πολιτικής πίεσης στις διαφορές με τη Λευκωσία.
Το μοιραίο ταξίδι του 2018 δεν ήταν μεμονωμένο περιστατικό αλλά μέρος ενός συστηματικού κυκλώματος που λειτουργεί εδώ και χρόνια μέσω Τουρκίας και του κατεχόμενου βόρειου τμήματος.
Η Τουρκία απορρίπτει κάθε ισχυρισμό κρατικής εμπλοκής, επιμένοντας ότι καταπολεμά τη διακίνηση, διασώζει ζωές στη θάλασσα και ότι η παράτυπη μετανάστευση αποτελεί διακρατικό εγκληματικό πρόβλημα, και όχι εργαλείο κρατικής πολιτικής.
Διελκυστίνδα
Οι σκεπτικιστές αμφιβάλλουν ότι η διελκυστίνδα μεταξύ ανώτερου και κατώτερου δικαστηρίου θα οδηγήσει σε αποτέλεσμα, δεδομένων των πολιτικών ευαισθησιών και της πιθανής εμπλοκής κρατικών παραγόντων.
Υποστηρίζουν ότι μια δικαιοσύνη υπό τον ασφυκτικό έλεγχο της κυβέρνησης του Προέδρου Recep Tayyip Erdogan είναι απίθανο να επιτρέψει σε μια υπόθεση να εξελιχθεί σε de facto έρευνα που να αγγίζει τη ΜΙΤ και ότι το σύστημα θα βρει τελικά τρόπο να «σκεπάσει» αυτή την ακούσια αποκάλυψη.
Ωστόσο, τα υπάρχοντα στοιχεία καταδεικνύουν ήδη αρκετές τριβές —σε βασικά ερευνητικά βήματα, παραλείψεις αποδείξεων και στην πτυχή της οργανωμένης εγκληματικότητας— προσφέροντας μια σπάνια εικόνα για το πώς κρατικοί φορείς μπορεί να τέμνονται με δίκτυα διακίνησης μεταναστών.
Η παρουσία μυστικών πληροφοριοδοτών και ανθρώπων ενταγμένων σε τέτοια δίκτυα, καθώς και η δυνατότητά τους να κατευθύνουν ροές προς συγκεκριμένους στόχους —εδώ, την Κύπρο— βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της έρευνας που διέταξε το δικαστήριο.
Αν και η υπόθεση ενδέχεται να μην αποτελέσει νομικό ορόσημο για τη δικαστική δοκιμή ισχυρισμών που εδώ και χρόνια ταράζουν την πολιτική της Ανατολικής Μεσογείου, ήδη προσέθεσε βαρύτητα στις καταγγελίες περί εμπλοκής της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών στη χρήση της μετανάστευσης ως πολιτικού όπλου.
www.bankingnews.gr
Όπως επισημαίνει το Nordic Monitor, με απόφαση που εκδόθηκε τον Μάιο, το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε εν μέρει ποινές φυλάκισης που αφορούσαν ένα θανατηφόρο περιστατικό διακίνησης μεταναστών το 2018 στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ παράλληλα επέστρεψε κρίσιμα σημεία της υπόθεσης στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο.
Η παραπομπή απαιτεί βαθύτερη έρευνα για το αν οι δολοφονίες και η διακίνηση διαπράχθηκαν στο πλαίσιο δράσης οργανωμένου εγκληματικού δικτύου — πτυχή την οποία, όπως έκριναν οι δικαστές, δεν είχαν εξετάσει επαρκώς ούτε οι ανακριτές ούτε το κατώτερο δικαστήριο.
Το περιστατικό
Η υπόθεση ξεκίνησε από περιστατικό στις 18 Ιουλίου 2018, όταν τουρκικές μονάδες Ακτοφυλακής έλαβαν σήμα κινδύνου από πλοιάριο με περίπου 150 μετανάστες που έμπαζε νερά σε απόσταση περίπου 30 χιλιομέτρων από τη βόρεια Κύπρο.
Οι εισαγγελείς υποστηρίζουν ότι οι διακινητές είχαν στρατολογήσει κυρίως Σύρους που επιδίωκαν να φθάσουν στο νότιο, ελεγχόμενο από την Κυπριακή Δημοκρατία τμήμα του νησιού, χρεώνοντάς τους 2.000–2.500 δολάρια το άτομο.
Οι μετανάστες μεταφέρθηκαν οδικώς σε απομονωμένη παραθαλάσσια τοποθεσία κοντά σε σήραγγα στην επαρχία Μερσίνης της νότιας Τουρκίας και στη συνέχεια επιβιβάστηκαν σε σκάφος, το οποίο αργότερα βυθίστηκε στην ανοιχτή θάλασσα.
Δεκαεννέα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ανάμεσά τους δύο γυναίκες (η μία 28 εβδομάδων έγκυος), ενώ 102 διασώθηκαν.
Η υπόθεση εκδικάστηκε από το 1ο Ανώτερο Ποινικό Δικαστήριο Σιλίφκε.
Στις 17 Νοεμβρίου 2022, το δικαστήριο της Σιλίφκε επέβαλε αρκετές καταδίκες για κατηγορίες που περιλάμβαναν διακίνηση μεταναστών και, σε μία περίπτωση, ανθρωποκτονία.
Κατόπιν έφεσης, το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε κάποιες από τις καταδίκες αλλά ακύρωσε άλλες, διαπιστώνοντας ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο δεν εξέτασε πλήρως εάν οι πράξεις διαπράχθηκαν ως μέρος εγκληματικής οργάνωσης με κίνητρο το κέρδος, ούτε χαρτογράφησε επαρκώς τις σχέσεις μεταξύ των κατηγορουμένων.
Αυτά τα σημεία επιστράφηκαν στη Σιλίφκε για περαιτέρω διερεύνηση και νέα απόφαση.
Τα στατιστικά
Τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν γιατί το ζήτημα της μετανάστευσης είναι κρίσιμο για την Κύπρο.
Από το 2016 οι αιτήσεις ασύλου στην Κύπρο αυξήθηκαν από 2.871 σε 7.761 το 2018, καθιστώντας ήδη το νησί πρωταθλητή στην ΕΕ κατά κεφαλήν.
Οι αιτήσεις έφτασαν περίπου τις 13.000 το 2019, μειώθηκαν σε 6.651 το 2020 λόγω πανδημίας, για να επανέλθουν σε 13.235 το 2021.
Έφτασαν στο ανώτατο σημείο των 20.593 το 2022, προτού μειωθούν σε 11.617 το 2023 και περίπου 8.664 το 2024.
Μέχρι στιγμής το 2025 παραμένουν κάτω από το ρεκόρ του 2022, ωστόσο η Κύπρος εξακολουθεί να καταγράφει έναν από τους υψηλότερους δείκτες αφίξεων μεταναστών στην ΕΕ σε αναλογία με τον πληθυσμό.
Πολλοί μετανάστες χρησιμοποιούν την Τουρκία ως σημείο διέλευσης προς την Κύπρο, είτε θαλάσσια είτε αεροπορικώς, μέσω του κατεχόμενου βόρειου τμήματος.
Το Ανώτατο Δικαστήριο επισήμανε επίσης μία κρίσιμη παράλειψη: την αποτυχία του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου να εξετάσει τις καταθέσεις δύο μυστικών πληροφοριοδοτών που είχαν δώσει από νωρίς λεπτομερή στοιχεία για το δίκτυο διακίνησης.
Η απόφαση δίνει εντολή στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο να τους ταυτοποιήσει, να ακούσει την κατάθεσή τους και να αξιολογήσει την αξιοπιστία και τη συνάφειά τους με το ζήτημα της οργανωμένης εγκληματικότητας, καθώς και να επανεξετάσει εάν τα γεγονότα στοιχειοθετούν ανθρωποκτονία και όχι απλή αμέλεια και εάν το αδίκημα εμπίπτει σε οργανωμένη εγκληματική δράση.
Σύμφωνα με τη δικογραφία, ένας Τούρκος άνδρας την 1η Αυγούστου 2018 και ένας Σύρος άνδρας στις 17 Σεπτεμβρίου 2018 έδωσαν καταθέσεις σε αξιωματικούς του Τμήματος Καταπολέμησης Λαθρεμπορίου και Οργανωμένου Εγκλήματος της Διοίκησης Χωροφυλακής στην Άδανα.
Οι ταυτότητές τους κρατήθηκαν μυστικές.
Δεδομένου του καθεστώτος και του χρόνου τους, είναι πιθανό να εργάζονταν ως πληροφοριοδότες για τη ΜΙΤ, την κύρια υπηρεσία πληροφοριών της Τουρκίας — υπόθεση που το πρωτοβάθμιο δικαστήριο δεν διερεύνησε, αφού ούτε τους ταυτοποίησε ούτε τους κάλεσε ως μάρτυρες.
Οι ανακριτές επίσης δεν αξιοποίησαν τα στοιχεία που παρείχαν για τη δομή, την ηγεσία και τη μακροχρόνια δράση του δικτύου.
Μένει να φανεί εάν το δικαστήριο της Σιλίφκε θα καλέσει τελικά τους δύο πληροφοριοδότες ή θα επιμείνει ότι η κατάθεσή τους δεν θα επηρέαζε τις καταδίκες και τις ποινές.
Υπάρχει επίσης και μία πολιτικο-δικαστική πτυχή: αν το δικαστήριο επιχειρήσει να ταυτοποιήσει και να ακούσει τους πληροφοριοδότες, το Ανώτατο Δικαστήριο θα μπορούσε τελικά να υπαναχωρήσει, εάν οι δικαστές κρίνουν ότι η διαδικασία κινδυνεύει να εμπλέξει τη ΜΙΤ.
Η παραπομπή δεν ενοχοποιεί άμεσα την υπηρεσία πληροφοριών, αλλά υποχρεώνει τα δικαστήρια να χαρτογραφήσουν ιεραρχία, κέρδη, διασυνδέσεις και προστασία — ακριβώς τους τομείς που, σύμφωνα με τους επικριτές, τέμνονται με διακινητές συνδεδεμένους με μυστικές υπηρεσίες.
Η Λευκωσία καταγγέλλει εδώ και χρόνια ότι η Άγκυρα ανέχεται και κατά καιρούς ενθαρρύνει τα δίκτυα διακίνησης ώστε να διοχετεύουν μετανάστες προς την Κυπριακή Δημοκρατία/ΕΕ ως μέσο πολιτικής πίεσης στις διαφορές με τη Λευκωσία.
Το μοιραίο ταξίδι του 2018 δεν ήταν μεμονωμένο περιστατικό αλλά μέρος ενός συστηματικού κυκλώματος που λειτουργεί εδώ και χρόνια μέσω Τουρκίας και του κατεχόμενου βόρειου τμήματος.
Η Τουρκία απορρίπτει κάθε ισχυρισμό κρατικής εμπλοκής, επιμένοντας ότι καταπολεμά τη διακίνηση, διασώζει ζωές στη θάλασσα και ότι η παράτυπη μετανάστευση αποτελεί διακρατικό εγκληματικό πρόβλημα, και όχι εργαλείο κρατικής πολιτικής.
Διελκυστίνδα
Οι σκεπτικιστές αμφιβάλλουν ότι η διελκυστίνδα μεταξύ ανώτερου και κατώτερου δικαστηρίου θα οδηγήσει σε αποτέλεσμα, δεδομένων των πολιτικών ευαισθησιών και της πιθανής εμπλοκής κρατικών παραγόντων.
Υποστηρίζουν ότι μια δικαιοσύνη υπό τον ασφυκτικό έλεγχο της κυβέρνησης του Προέδρου Recep Tayyip Erdogan είναι απίθανο να επιτρέψει σε μια υπόθεση να εξελιχθεί σε de facto έρευνα που να αγγίζει τη ΜΙΤ και ότι το σύστημα θα βρει τελικά τρόπο να «σκεπάσει» αυτή την ακούσια αποκάλυψη.
Ωστόσο, τα υπάρχοντα στοιχεία καταδεικνύουν ήδη αρκετές τριβές —σε βασικά ερευνητικά βήματα, παραλείψεις αποδείξεων και στην πτυχή της οργανωμένης εγκληματικότητας— προσφέροντας μια σπάνια εικόνα για το πώς κρατικοί φορείς μπορεί να τέμνονται με δίκτυα διακίνησης μεταναστών.
Η παρουσία μυστικών πληροφοριοδοτών και ανθρώπων ενταγμένων σε τέτοια δίκτυα, καθώς και η δυνατότητά τους να κατευθύνουν ροές προς συγκεκριμένους στόχους —εδώ, την Κύπρο— βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της έρευνας που διέταξε το δικαστήριο.
Αν και η υπόθεση ενδέχεται να μην αποτελέσει νομικό ορόσημο για τη δικαστική δοκιμή ισχυρισμών που εδώ και χρόνια ταράζουν την πολιτική της Ανατολικής Μεσογείου, ήδη προσέθεσε βαρύτητα στις καταγγελίες περί εμπλοκής της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών στη χρήση της μετανάστευσης ως πολιτικού όπλου.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών