Σχετικά Άρθρα
Η Ρωσία ρεζίλεψε ΝΑΤΟ - Συναγερμός σε ΗΠΑ, Βρετανία, Νορβηγία - Η μεγαλύτερη καταδίωξη υποβρυχίων μετά τον Ψυχρό Πόλεμο
Ηλεκτροσόκ - Το ΝΑΤΟ απειλεί με ενεργοποίηση του άρθρου 5, στήνει Μεγάλο Πόλεμο με τη Ρωσία - Trump: Καταρρίψτε μαχητικά
Διπλωματικό φιάσκο στη Νέα Υόρκη - O Erdogan αρνήθηκε να συναντήσει τον Μητσοτάκη - Νέα εθνική ταπείνωση
Ένα… επικίνδυνο «φλερτ» με τον Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο έχει αρχίσει το ΝΑΤΟ με αφορμή τις αναφορές περί ρωσικών παραβιάσεων του εναέριου χώρου χωρών της Συμμαχίας.
Ειδικότερα, όπως προκύπτει από δημοσίευμα του Politico, εντός του ΝΑΤΟ έχει ανοίξει η συζήτηση για την κατάρριψη ρωσικών αεροσκαφών, ενώ μόλις χθες (23/9/2025) ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, δήλωνε ότι χώρες του ΝΑΤΟ πρέπει να καταρρίπτουν ρωσικά αεροσκάφη, εάν αυτά παραβιάζουν τον εναέριο χώρο τους.
Την Παρασκευή (19/5/2025), τρία ρωσικά MiG-31 φέρονται να παραβίασαν τον εναέριο χώρο της Εσθονίας για 12 λεπτά προτού αναχαιτιστούν από μαχητικά του ΝΑΤΟ, μεταξύ των οποίων και ιταλικά F-35 που συμμετέχουν στην ενισχυμένη αποστολή αεροπορικής αστυνόμευσης της Βαλτικής. Νωρίτερα μέσα στον μήνα, ρωσικά drones εισήλθαν στον εναέριο χώρο της Πολωνίας και τουλάχιστον τρία καταρρίφθηκαν έπειτα από την αντίδραση πολωνικών F-16 και ολλανδικών F-35.
«Η Ρωσία δεν πρέπει να έχει καμία αμφιβολία: το ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοι θα χρησιμοποιήσουν, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όλα τα απαραίτητα στρατιωτικά και μη στρατιωτικά μέσα για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους», ανέφεραν σε ανακοίνωσή τους οι πρεσβευτές του ΝΑΤΟ την Τρίτη.
Στον αντίποδα, η Ρωσία απορρίπτει τους ισχυρισμούς της Δύσης και υπογραμμίζει ότι δεν έχει κάνει τίποτα το μεμπτό.
Αρκετές χώρες του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων της Πολωνίας και της Σουηδίας, προειδοποιούν τώρα ότι είναι έτοιμες να καταρρίψουν ρωσικά αεροσκάφη που εισέρχονται στον εναέριό τους χώρο.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Charly Salonius-Pasternak, διευθύνοντα σύμβουλο του ινστιτούτου Nordic West Office στο Ελσίνκι, υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά μεταξύ Μόσχας και ΝΑΤΟ. «Η Ρωσία έχει δηλώσει ότι θεωρεί πως βρίσκεται σε στρατιωτική σύγκρουση με εμάς και τη Δύση. Εμείς δεν το βλέπουμε έτσι και γι’ αυτό οι κανόνες εμπλοκής μας είναι διαφορετικοί», είπε.
1. Ποιοι είναι οι κανόνες εμπλοκής του ΝΑΤΟ;
Οι κανόνες εμπλοκής της Συμμαχίας είναι απόρρητοι.
Ορίζουν «τι επιτρέπεται να κάνει ο στρατός σε κάθε δεδομένη κατάσταση, πράγμα που σημαίνει ότι διαφέρουν πολύ ανάλογα με την αποστολή ή την επιχείρηση», εξήγησε η Oana Lungescu, πρώην εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ και νυν συνεργάτιδα του Royal United Services Institute στο Λονδίνο.
Οι κανόνες εμπλοκής πρέπει να συνάδουν με την πολιτική καθοδήγηση της Συμμαχίας, πρόσθεσε. «Για το ΝΑΤΟ, η βασική πολιτική κατεύθυνση είναι ότι πρόκειται για μια αμυντική συμμαχία, της οποίας ο στόχος είναι να αποτρέπει την επιθετικότητα και να προλαμβάνει κάθε σύγκρουση και, αν αυτό αποτύχει, να αμύνεται και να νικά».
Εγκρίνονται από το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο (NAC), όπου συμμετέχουν όλοι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, και εφαρμόζονται από τον Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή Ευρώπης (SACEUR), που είναι σήμερα ο στρατηγός της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας Alexus Grynkewich. Όπως κάθε πολιτική απόφαση στη Συμμαχία, έτσι και οι κανόνες εμπλοκής απαιτούν συναίνεση.
2. Τι ισχύει για τις εθνικές ένοπλες δυνάμεις;
Οι κανόνες εμπλοκής του ΝΑΤΟ δεν εμποδίζουν τις εθνικές ένοπλες δυνάμεις να λαμβάνουν δικές τους αποφάσεις στο έδαφός τους, όταν βρίσκονται υπό εθνική διοίκηση.
Την Τρίτη, η Λιθουανία υιοθέτησε νέους κανόνες που επιτρέπουν στον στρατό της να αντιδρά «νωρίτερα και ταχύτερα» σε παραβιάσεις του εναέριου χώρου. Η Ρουμανία, της οποίας ο εναέριος χώρος έχει παραβιαστεί πολλές φορές από ρωσικά drones τους τελευταίους μήνες, συγκαλεί την Πέμπτη το Ανώτατο Αμυντικό Συμβούλιό της για να ορίσει κανόνες εμπλοκής σε περίπτωση νέων εισβολών από drones ή επανδρωμένα αεροσκάφη.
Ωστόσο, υπάρχουν κίνδυνοι αν μια μονομερής ενέργεια μιας χώρας οδηγήσει σε κλιμάκωση, όπως υπαινίχθηκε ο Πολωνός πρωθυπουργός Donald Tusk τη Δευτέρα. «Είμαστε έτοιμοι για οποιαδήποτε απόφαση με στόχο την καταστροφή αντικειμένων που μπορεί να μας απειλήσουν, όπως ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη», είπε σε συνέντευξη Τύπου, προσθέτοντας όμως ότι πρέπει να υπάρξει και κάποια συναίνεση μεταξύ των συμμάχων.
«Πρέπει να είμαι 100% βέβαιος... ότι όλοι οι σύμμαχοί μας θα το αντιμετωπίσουν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο όπως εμείς. Πρέπει να είμαι 100% βέβαιος ότι όταν η σύγκρουση εισέλθει σε μια τόσο οξεία φάση, δεν θα είμαστε μόνοι», συνέχισε. «Πρέπει να το σκεφτούμε διπλά πριν αποφασίσουμε για ενέργειες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια πολύ οξεία φάση της σύγκρουσης».
Αλλά αυτό το σενάριο δεν ίσχυε για το περιστατικό της Παρασκευής πάνω από την Εσθονία, καθώς τα κράτη της Βαλτικής δεν διαθέτουν δικές τους μοίρες μαχητικών και βασίζονται στις αποστολές αεροπορικής αστυνόμευσης του ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με έναν πρώην αξιωματούχο του ΝΑΤΟ, ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο η Ρωσία παραβίασε τον εναέριο χώρο της χώρας: «Αν η εισβολή είχε συμβεί πάνω από τη Φινλανδία, οι Φινλανδοί θα μπορούσαν να αποφασίσουν να καταρρίψουν το αεροσκάφος. Στον εναέριο χώρο της Βαλτικής, είμαστε υποχρεωμένοι να ανέβουμε στην ιεραρχία του ΝΑΤΟ».
3. Γιατί το ΝΑΤΟ δεν κατέρριψε τα ρωσικά μαχητικά;
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι -πολιτικοί και στρατιωτικοί- για τους οποίους τα πολεμικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ δεν κατέρριψαν τα MiG-31 την περασμένη εβδομάδα.
«Οι αποφάσεις για το αν θα εμπλακούν σε κατάρριψη αεροσκαφών... βασίζονται πάντα στις διαθέσιμες πληροφορίες για την απειλή που θέτουν», είπε την Τρίτη ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Mark Rutte, υποστηρίζοντας ότι «δεν εντοπίστηκε άμεση απειλή» στην Εσθονία.
Την ίδια γραμμή ακολούθησε και ο πρωθυπουργός της Εσθονίας Kristen Michal, ο οποίος ανέφερε ότι «υπάρχουν σίγουρα διάφορες παράμετροι για τη χρήση βίας», υπονοώντας ότι το περιστατικό της Παρασκευής δεν το δικαιολογούσε, παρά την προφανώς σκόπιμη φύση του.
Η αντίδραση του ΝΑΤΟ ήταν σύμφωνη με τις διαδικασίες, δήλωσε στα τοπικά ΜΜΕ ο πρώην αρχηγός της Πολεμικής Αεροπορίας της Εσθονίας Jaak Tarien, προσθέτοντας ότι σε καιρό ειρήνης η χρήση βίας δεν εφαρμόζεται άμεσα, με την παραδοχή ότι οι παραβιάσεις μπορεί να είναι λάθος.
Σύμφωνα με τον Mykola Bielieskov, Ουκρανό στρατιωτικό αναλυτή και ερευνητή στο Εθνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών της Ουκρανίας, τόσο ο κίνδυνος κλιμάκωσης όσο και η αβεβαιότητα για τη στάση του Donald Trump έπαιξαν ρόλο στην αντίδραση του ΝΑΤΟ. «Κανείς δεν θα ξεκινήσει τον Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο γι’ αυτό», είπε. Οι ευρωπαϊκές χώρες «πιστεύουν ότι το ΝΑΤΟ περιορίζεται από το γεγονός ότι δεν υπάρχει βεβαιότητα για την αντίδραση και τη θέση των ΗΠΑ υπό την κυβέρνηση Trump».
4. Σκέφτονται οι χώρες του ΝΑΤΟ να αλλάξουν τους κανόνες εμπλοκής;
Δεν είναι σαφές εάν οι τρέχοντες κανόνες επιτρέπουν στα μαχητικά του ΝΑΤΟ να καταρρίψουν ρωσικά αεροσκάφη — και αν ναι, υπό ποιες συνθήκες.
Στο εσωτερικό της Συμμαχίας, η γενική αίσθηση είναι ότι οι αμυντικές δυνατότητες του ΝΑΤΟ είναι επαρκείς.
«Θα υπάρξουν πολλές συζητήσεις» μετά την Εσθονία, είπε ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ υπό καθεστώς ανωνυμίας, «αλλά δεν υπήρχε αίσθηση ότι μείναμε πίσω από τις εξελίξεις».
Γίνεται συζήτηση για το αν πρέπει να αυστηροποιηθούν οι κανόνες για τις αποστολές αεροπορικής αστυνόμευσης του ΝΑΤΟ. «Οι συζητήσεις θα συνεχιστούν στο ΝΑΤΟ για τα κατάλληλα μέτρα και τις απαντήσεις. Είναι σημαντικό η Ρωσία να αλλάξει συμπεριφορά», είπε ένας ανώτερος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ.
Ανώτατοι αξιωματούχοι σε Εσθονία, Λιθουανία και Τσεχία ζητούν πιο δυναμική αντίδραση την επόμενη φορά που η Ρωσία θα δοκιμάσει το ΝΑΤΟ, συγκεκριμένα την κατάρριψη ρωσικών μαχητικών. «Πρέπει να απαντήσουμε αναλόγως, συμπεριλαμβανομένης ενδεχομένως της κατάρριψης ρωσικών αεροσκαφών», είπε ο Τσέχος πρόεδρος Petr Pavel.
Στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ την Τρίτη, ο πρόεδρος των ΗΠΑ ρωτήθηκε εάν πιστεύει ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ μπορούν να καταρρίψουν ρωσικά αεροσκάφη που παραβιάζουν τον εναέριό τους χώρο. «Ναι, το πιστεύω», απάντησε.
5. Πώς θα μπορούσε το ΝΑΤΟ να αλλάξει τους κανόνες εμπλοκής;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αλλαγή των κανόνων εμπλοκής πρέπει να περάσει από το NAC, όπου οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ λαμβάνουν απόφαση με συναίνεση, βασισμένοι σε στρατιωτικές εισηγήσεις και συζητήσεις με τον SACEUR Grynkewich.
Ωστόσο, από την έναρξη του πολέμου πλήρους κλίμακας στην Ουκρανία, ο SACEUR έχει περισσότερη εξουσία να κάνει προσαρμογές χωρίς να περνάει από το NAC — όπως να στέλνει περισσότερα πλοία ή αεροπλάνα σε μια περιοχή.
«Τα αμυντικά σχέδια του ΝΑΤΟ ενεργοποιήθηκαν στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Αυτά τα σχέδια συνεχίζουν να προσαρμόζονται, κάτι που δίνει επίσης στον SACEUR σημαντική εξουσία στον τρόπο χρήσης των μέσων και των δυνάμεων», είπε η Lungescu.
6. Τι συνέβη την τελευταία φορά που χώρα του ΝΑΤΟ κατέρριψε ρωσικό αεροσκάφος;
Το 2015, η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό Sukhoi-24M κοντά στα σύνορα Τουρκίας–Συρίας, μετά από παραβίαση 17 δευτερολέπτων και έπειτα από αρκετές προειδοποιήσεις.
Ωστόσο, αυτό δεν έγινε στο πλαίσιο αποστολής του ΝΑΤΟ -σε αντίθεση με το περιστατικό της Παρασκευής- αλλά υπό εθνική αρμοδιότητα. «Είχαν τη δική τους πολεμική αεροπορία και έλαβαν την απόφαση σε εθνικό επίπεδο, ενημερώνοντας τους συμμάχους αναλυτικά μόνο εκ των υστέρων. Αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικό», ανέφερε ο ανώτερος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ.
Η Άγκυρα επικαλέστηκε το Άρθρο 4 του ΝΑΤΟ και έπαιξε την ηχογράφηση με τις προειδοποιήσεις στο NAC, που εξέδωσε τότε δήλωση. Στη συνέχεια, η Συμμαχία βοήθησε την Τουρκία να παρακολουθεί τον εναέριό της χώρο με περισσότερα αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης AWACS.
Σύμφωνα με τον Tarien από την Εσθονία, το περιστατικό είχε συνέπειες: η Μόσχα επέβαλε εμπορικές κυρώσεις στην Άγκυρα και ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan τελικά ζήτησε συγγνώμη.
Ωστόσο, τα ρωσικά αεροσκάφη σταμάτησαν να πετούν στον τουρκικό εναέριο χώρο.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών