Ο τουρκικός στρατός αντιμετωπίζει κρίση στελεχών επιτελείου και στρέφεται σε ηλικιωμένους στρατηγούς για λύση
Σημαντικό κενό ηγεσίας βιώνουν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις καθώς ο αριθμός των αξιωματικών επιτελείου, του πιο στρατηγικά εκπαιδευμένου προσωπικού στη δομή διοίκησης, συνεχίζει να μειώνεται.
Η έλλειψη, η οποία επιδεινώνεται από την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, οδήγησε την τουρκική κυβέρνηση να λάβει νομοθετικές πρωτοβουλίες για την παράταση της σταδιοδρομίας ανώτατων στρατηγών, εν μέσω μιας συρρικνούμενης δεξαμενής αξιωματικών που πληρούν τις προϋποθέσεις για προαγωγή.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Nordic Monitor, ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan επικαλέστηκε την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 ως δικαιολογία για την απομάκρυνση χιλιάδων στρατιωτικών και δημοσίων υπαλλήλων που θεωρούνταν αντίπαλοι της κυβέρνησής του.
Από την άλλη, οι επικριτές του Τούρκου προέδρου συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι το πραξικόπημα ήταν μια επιχείρηση «ψευδούς σημαίας» που ενορχηστρώθηκε από τον Erdogan για να εδραιώσει την εξουσία του.
Στις 3 Ιουλίου 2025, η Επιτροπή Σχεδιασμού και Προϋπολογισμού της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας συζήτησε προτεινόμενη τροπολογία του Νόμου περί Προσωπικού των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, για την αύξηση του ορίου υποχρεωτικής συνταξιοδότησης των τετράστερων στρατηγών και ναυάρχων από τα 65 στα 72 έτη.
Εάν εγκριθεί, η Τουρκία θα γίνει η μόνη χώρα του ΝΑΤΟ όπου οι αξιωματικοί επιτρέπεται να παραμείνουν σε ενεργό υπηρεσία σε τόσο προχωρημένη ηλικία.
Συγκριτικά, κανένας σημερινός αρχηγός γενικού επιτελείου συμμαχικής χώρας δεν είναι άνω των 65 ετών.
Διαθέσιμα στοιχεία
Σύμφωνα με διαθέσιμα δημόσια στοιχεία, το 2024 μόνο 63 από τους 199 εν ενεργεία στρατηγούς της Τουρκίας ήταν αξιωματικοί επιτελείου.
Η εξάρτηση των ενόπλων δυνάμεων από μη επιτελικούς αξιωματικούς για ανώτερες θέσεις διοίκησης αυξάνεται σταθερά τα τελευταία επτά χρόνια.
Στη συνεδρίαση του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου (YAŞ) το 2024, συνολικά 23 στρατηγοί και ναύαρχοι προήχθησαν. Επιπλέον, 77 συνταγματάρχες και πλοίαρχοι προήχθησαν σε βαθμούς στρατηγού ή ναυάρχου. Από αυτούς, περιορισμένος αριθμός είχε ολοκληρώσει την εκπαίδευση επιτελικού αξιωματικού.
Στις Χερσαίες Δυνάμεις, μόνο 13 από τους 47 νέους συνταγματάρχες ήταν επιτελείς αξιωματικοί. Η Πολεμική Αεροπορία προήγαγε έναν επιτελή αξιωματικό στους 16, ενώ το Πολεμικό Ναυτικό τέσσερις στους 14.
Σύμφωνα με παράδοση στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, οι συνταγματάρχες που αποφοιτούσαν από τις περίφημες Σχολές Πολέμου, στις οποίες γίνονταν δεκτοί μόνο όσοι περνούσαν μια ιδιαίτερα απαιτητική εισαγωγική εξέταση, συνήθως προάγονταν στον βαθμό του στρατηγού.
Οι αξιωματικοί αυτοί μιλούσαν τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα, είχαν μεταπτυχιακούς τίτλους σε μη στρατιωτικούς τομείς και είχαν εξειδικευμένη εκπαίδευση σε στρατηγική πολέμου, στρατιωτική τακτική και διοίκηση στρατευμάτων.
Συχνά τοποθετούνταν σε αποστολές στο εξωτερικό, ιδίως στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, ενώ οι στρατιωτικοί ακόλουθοι στις πρεσβείες επιλέγονταν μέσα από τις τάξεις τους.
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, η τουρκική κυβέρνηση κατάργησε τις Σχολές Πολέμου.
Στη θέση τους δημιουργήθηκε νέο σύστημα υπό το Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας, με την εκπαίδευση επιτελικών αξιωματικών να πραγματοποιείται πλέον στο Κοινό Πολεμικό Ινστιτούτο.
Το νέο σύστημα εισήγαγε την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και διεύρυνε τα κριτήρια συμμετοχής στην επιτελική εκπαίδευση ώστε να περιλαμβάνει αξιωματικούς από τον βαθμό του ανθυπολοχαγού έως και του αντισυνταγματάρχη.
Νομοθετική αλλαγή…
Η νομοθετική αλλαγή για την παράταση του ορίου ηλικίας στοχεύει να αντιμετωπίσει την απουσία αξιωματικών επιτελείου που μπορούν να προαχθούν στον βαθμό του στρατηγού.
Χωρίς επαρκή αριθμό καταρτισμένων επιτελών, οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις αντιμετωπίζουν νομικά και θεσμικά εμπόδια στην πλήρωση κορυφαίων θέσεων.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία προσωπικού, ένας αξιωματικός πρέπει να είναι απόφοιτος επιτελικής εκπαίδευσης για να είναι επιλέξιμος για προαγωγή από υποστράτηγο σε αντιστράτηγο και τελικά σε στρατηγό.
Ο νέος κανονισμός ανοίγει επίσης τον δρόμο ώστε υποστράτηγοι που δεν έχουν ολοκληρώσει την επιτελική εκπαίδευση να μπορούν να προαχθούν.
Πέραν της αύξησης του ορίου ηλικίας στα 72 έτη, η προτεινόμενη νομοθεσία επιτρέπει την παράταση της θητείας έως και 75 στρατηγών και ναυάρχων σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
Ο νόμος τροποποιεί επίσης ορισμένες εκπαιδευτικές προϋποθέσεις για προαγωγή, ανοίγοντας ουσιαστικά τον δρόμο για τον βαθμό του στρατηγού σε μη επιτελικούς αξιωματικούς, γεγονός που αποτελεί σημαντική απομάκρυνση από το ιστορικό προηγούμενο.
Η έλλειψη επιτελικών αξιωματικών συνδέεται άμεσα με τις εκκαθαρίσεις μετά το πραξικόπημα.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που ανακοίνωσε ο Πρόεδρος Erdogan τον Ιούλιο του 2023, συνολικά 1.524 από τους 1.886 αξιωματικούς επιτελείου απομακρύνθηκαν από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις μετά το 2016.
Συνολικά, το Υπουργείο Άμυνας ανέφερε στα τέλη του 2023 ότι 24.339 άτομα, περιλαμβανομένων εν ενεργεία αξιωματικών, υπαξιωματικών και πολιτικού προσωπικού, είχαν απομακρυνθεί από τις τάξεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων μετά την απόπειρα πραξικοπήματος.
Οι απομακρύνσεις αυτές έγιναν βάσει διαταγμάτων και διοικητικών αποφάσεων, με τους περισσότερους από τους θιγόμενους να μην έχουν πρόσβαση σε δικαστική προσφυγή.
Η κυβέρνηση υποστηρίζει σταθερά ότι οι απομακρύνσεις ήταν αναγκαίες.
Ωστόσο, μόλις 8.651 άτομα καταγράφονται επισήμως ως συμμετέχοντες στην αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, περιλαμβανομένων 1.761 νεοσύλλεκτων και 1.214 δοκίμων αξιωματικών.
Πριν από την απόπειρα πραξικοπήματος, υπηρετούσαν 325 ανώτατοι αξιωματικοί (flag officers) στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Σύμφωνα με επίσημα αρχεία, μόνο 42 από αυτούς διατήρησαν τον βαθμό τους ή προήχθησαν τα επόμενα χρόνια μετά τις εκκαθαρίσεις.
Οι περισσότεροι άλλοι συνταξιοδοτήθηκαν, απομακρύνθηκαν ή φυλακίστηκαν.
Το κενό προσωπικού που δημιουργήθηκε καλύφθηκε από αξιωματικούς που δεν είχαν παρακολουθήσει επιτελική εκπαίδευση, πολλοί εκ των οποίων είχαν ιδεολογική ή πολιτική ταύτιση πιο κοντά με το κυβερνών κόμμα.
Στο ίδιο πλαίσιο, το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο έχει αυξήσει τον αριθμό των στρατηγών και ναυάρχων που προάγονται κάθε χρόνο, παρά τη συρρίκνωση της δεξαμενής των καταρτισμένων υποψηφίων.
Στις 30 Αυγούστου 2024, ο αριθμός των ανώτατων αξιωματικών στην Τουρκία αναμένεται να αυξηθεί σε 327 από τους 281 που είναι σήμερα.
Αν και η επέκταση αυτή έχει στόχο τη διατήρηση της επιχειρησιακής ικανότητας διοίκησης, τα προσόντα των νέων στρατηγών και ναυάρχων συνεχίζουν να αποκλίνουν από τα προηγούμενα πρότυπα.
Οι στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις που συζητούνται αναμένεται να τεθούν προς ψήφιση στην Ολομέλεια τις επόμενες εβδομάδες.
Αν εγκριθούν, οι αλλαγές θα τεθούν σε ισχύ πριν από τη συνεδρίαση του YAŞ το 2025, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις αρχές Αυγούστου.
Στρατιωτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι λόγω της δυνατότητας επέκτασης του ορίου ηλικίας στα 72, οι νυν εν ενεργεία διοικητές και στρατηγοί αναμένεται να στηρίξουν πολιτικά την κυβέρνηση ώστε να παρατείνουν τη θητεία τους και να παραμείνουν περισσότερο στις θέσεις τους.
Υποστηρίζουν ότι αυτό θα αποτελέσει νέο παράδειγμα της αυξανόμενης πολιτικοποίησης των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.
Εν τω μεταξύ, μια ακόμη νέα ρύθμιση που εγκρίθηκε τον προηγούμενο μήνα από το κοινοβούλιο επιτρέπει στον Erdogan να επηρεάζει άμεσα το χρονοδιάγραμμα προαγωγών των ανώτατων αξιωματικών.
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτό υπονομεύει την αξιοκρατία και αυξάνει την πολιτική παρέμβαση στην αλυσίδα διοίκησης, δημιουργώντας μια ιεραρχία βασισμένη στην πίστη αντί για τις ικανότητες.
www.bankingnews.gr
Η έλλειψη, η οποία επιδεινώνεται από την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, οδήγησε την τουρκική κυβέρνηση να λάβει νομοθετικές πρωτοβουλίες για την παράταση της σταδιοδρομίας ανώτατων στρατηγών, εν μέσω μιας συρρικνούμενης δεξαμενής αξιωματικών που πληρούν τις προϋποθέσεις για προαγωγή.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Nordic Monitor, ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan επικαλέστηκε την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 ως δικαιολογία για την απομάκρυνση χιλιάδων στρατιωτικών και δημοσίων υπαλλήλων που θεωρούνταν αντίπαλοι της κυβέρνησής του.
Από την άλλη, οι επικριτές του Τούρκου προέδρου συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι το πραξικόπημα ήταν μια επιχείρηση «ψευδούς σημαίας» που ενορχηστρώθηκε από τον Erdogan για να εδραιώσει την εξουσία του.
Στις 3 Ιουλίου 2025, η Επιτροπή Σχεδιασμού και Προϋπολογισμού της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας συζήτησε προτεινόμενη τροπολογία του Νόμου περί Προσωπικού των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, για την αύξηση του ορίου υποχρεωτικής συνταξιοδότησης των τετράστερων στρατηγών και ναυάρχων από τα 65 στα 72 έτη.
Εάν εγκριθεί, η Τουρκία θα γίνει η μόνη χώρα του ΝΑΤΟ όπου οι αξιωματικοί επιτρέπεται να παραμείνουν σε ενεργό υπηρεσία σε τόσο προχωρημένη ηλικία.
Συγκριτικά, κανένας σημερινός αρχηγός γενικού επιτελείου συμμαχικής χώρας δεν είναι άνω των 65 ετών.
Διαθέσιμα στοιχεία
Σύμφωνα με διαθέσιμα δημόσια στοιχεία, το 2024 μόνο 63 από τους 199 εν ενεργεία στρατηγούς της Τουρκίας ήταν αξιωματικοί επιτελείου.
Η εξάρτηση των ενόπλων δυνάμεων από μη επιτελικούς αξιωματικούς για ανώτερες θέσεις διοίκησης αυξάνεται σταθερά τα τελευταία επτά χρόνια.
Στη συνεδρίαση του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου (YAŞ) το 2024, συνολικά 23 στρατηγοί και ναύαρχοι προήχθησαν. Επιπλέον, 77 συνταγματάρχες και πλοίαρχοι προήχθησαν σε βαθμούς στρατηγού ή ναυάρχου. Από αυτούς, περιορισμένος αριθμός είχε ολοκληρώσει την εκπαίδευση επιτελικού αξιωματικού.
Στις Χερσαίες Δυνάμεις, μόνο 13 από τους 47 νέους συνταγματάρχες ήταν επιτελείς αξιωματικοί. Η Πολεμική Αεροπορία προήγαγε έναν επιτελή αξιωματικό στους 16, ενώ το Πολεμικό Ναυτικό τέσσερις στους 14.
Σύμφωνα με παράδοση στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, οι συνταγματάρχες που αποφοιτούσαν από τις περίφημες Σχολές Πολέμου, στις οποίες γίνονταν δεκτοί μόνο όσοι περνούσαν μια ιδιαίτερα απαιτητική εισαγωγική εξέταση, συνήθως προάγονταν στον βαθμό του στρατηγού.
Οι αξιωματικοί αυτοί μιλούσαν τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα, είχαν μεταπτυχιακούς τίτλους σε μη στρατιωτικούς τομείς και είχαν εξειδικευμένη εκπαίδευση σε στρατηγική πολέμου, στρατιωτική τακτική και διοίκηση στρατευμάτων.
Συχνά τοποθετούνταν σε αποστολές στο εξωτερικό, ιδίως στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, ενώ οι στρατιωτικοί ακόλουθοι στις πρεσβείες επιλέγονταν μέσα από τις τάξεις τους.
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, η τουρκική κυβέρνηση κατάργησε τις Σχολές Πολέμου.
Στη θέση τους δημιουργήθηκε νέο σύστημα υπό το Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας, με την εκπαίδευση επιτελικών αξιωματικών να πραγματοποιείται πλέον στο Κοινό Πολεμικό Ινστιτούτο.
Το νέο σύστημα εισήγαγε την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και διεύρυνε τα κριτήρια συμμετοχής στην επιτελική εκπαίδευση ώστε να περιλαμβάνει αξιωματικούς από τον βαθμό του ανθυπολοχαγού έως και του αντισυνταγματάρχη.
Νομοθετική αλλαγή…
Η νομοθετική αλλαγή για την παράταση του ορίου ηλικίας στοχεύει να αντιμετωπίσει την απουσία αξιωματικών επιτελείου που μπορούν να προαχθούν στον βαθμό του στρατηγού.
Χωρίς επαρκή αριθμό καταρτισμένων επιτελών, οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις αντιμετωπίζουν νομικά και θεσμικά εμπόδια στην πλήρωση κορυφαίων θέσεων.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία προσωπικού, ένας αξιωματικός πρέπει να είναι απόφοιτος επιτελικής εκπαίδευσης για να είναι επιλέξιμος για προαγωγή από υποστράτηγο σε αντιστράτηγο και τελικά σε στρατηγό.
Ο νέος κανονισμός ανοίγει επίσης τον δρόμο ώστε υποστράτηγοι που δεν έχουν ολοκληρώσει την επιτελική εκπαίδευση να μπορούν να προαχθούν.
Πέραν της αύξησης του ορίου ηλικίας στα 72 έτη, η προτεινόμενη νομοθεσία επιτρέπει την παράταση της θητείας έως και 75 στρατηγών και ναυάρχων σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
Ο νόμος τροποποιεί επίσης ορισμένες εκπαιδευτικές προϋποθέσεις για προαγωγή, ανοίγοντας ουσιαστικά τον δρόμο για τον βαθμό του στρατηγού σε μη επιτελικούς αξιωματικούς, γεγονός που αποτελεί σημαντική απομάκρυνση από το ιστορικό προηγούμενο.
Η έλλειψη επιτελικών αξιωματικών συνδέεται άμεσα με τις εκκαθαρίσεις μετά το πραξικόπημα.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που ανακοίνωσε ο Πρόεδρος Erdogan τον Ιούλιο του 2023, συνολικά 1.524 από τους 1.886 αξιωματικούς επιτελείου απομακρύνθηκαν από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις μετά το 2016.
Συνολικά, το Υπουργείο Άμυνας ανέφερε στα τέλη του 2023 ότι 24.339 άτομα, περιλαμβανομένων εν ενεργεία αξιωματικών, υπαξιωματικών και πολιτικού προσωπικού, είχαν απομακρυνθεί από τις τάξεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων μετά την απόπειρα πραξικοπήματος.
Οι απομακρύνσεις αυτές έγιναν βάσει διαταγμάτων και διοικητικών αποφάσεων, με τους περισσότερους από τους θιγόμενους να μην έχουν πρόσβαση σε δικαστική προσφυγή.
Η κυβέρνηση υποστηρίζει σταθερά ότι οι απομακρύνσεις ήταν αναγκαίες.
Ωστόσο, μόλις 8.651 άτομα καταγράφονται επισήμως ως συμμετέχοντες στην αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, περιλαμβανομένων 1.761 νεοσύλλεκτων και 1.214 δοκίμων αξιωματικών.
Πριν από την απόπειρα πραξικοπήματος, υπηρετούσαν 325 ανώτατοι αξιωματικοί (flag officers) στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Σύμφωνα με επίσημα αρχεία, μόνο 42 από αυτούς διατήρησαν τον βαθμό τους ή προήχθησαν τα επόμενα χρόνια μετά τις εκκαθαρίσεις.
Οι περισσότεροι άλλοι συνταξιοδοτήθηκαν, απομακρύνθηκαν ή φυλακίστηκαν.
Το κενό προσωπικού που δημιουργήθηκε καλύφθηκε από αξιωματικούς που δεν είχαν παρακολουθήσει επιτελική εκπαίδευση, πολλοί εκ των οποίων είχαν ιδεολογική ή πολιτική ταύτιση πιο κοντά με το κυβερνών κόμμα.
Στο ίδιο πλαίσιο, το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο έχει αυξήσει τον αριθμό των στρατηγών και ναυάρχων που προάγονται κάθε χρόνο, παρά τη συρρίκνωση της δεξαμενής των καταρτισμένων υποψηφίων.
Στις 30 Αυγούστου 2024, ο αριθμός των ανώτατων αξιωματικών στην Τουρκία αναμένεται να αυξηθεί σε 327 από τους 281 που είναι σήμερα.
Αν και η επέκταση αυτή έχει στόχο τη διατήρηση της επιχειρησιακής ικανότητας διοίκησης, τα προσόντα των νέων στρατηγών και ναυάρχων συνεχίζουν να αποκλίνουν από τα προηγούμενα πρότυπα.
Οι στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις που συζητούνται αναμένεται να τεθούν προς ψήφιση στην Ολομέλεια τις επόμενες εβδομάδες.
Αν εγκριθούν, οι αλλαγές θα τεθούν σε ισχύ πριν από τη συνεδρίαση του YAŞ το 2025, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις αρχές Αυγούστου.
Στρατιωτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι λόγω της δυνατότητας επέκτασης του ορίου ηλικίας στα 72, οι νυν εν ενεργεία διοικητές και στρατηγοί αναμένεται να στηρίξουν πολιτικά την κυβέρνηση ώστε να παρατείνουν τη θητεία τους και να παραμείνουν περισσότερο στις θέσεις τους.
Υποστηρίζουν ότι αυτό θα αποτελέσει νέο παράδειγμα της αυξανόμενης πολιτικοποίησης των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.
Εν τω μεταξύ, μια ακόμη νέα ρύθμιση που εγκρίθηκε τον προηγούμενο μήνα από το κοινοβούλιο επιτρέπει στον Erdogan να επηρεάζει άμεσα το χρονοδιάγραμμα προαγωγών των ανώτατων αξιωματικών.
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτό υπονομεύει την αξιοκρατία και αυξάνει την πολιτική παρέμβαση στην αλυσίδα διοίκησης, δημιουργώντας μια ιεραρχία βασισμένη στην πίστη αντί για τις ικανότητες.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών