Τελευταία Νέα
Άμυνα – Διπλωματία

Τουρκία: Οι σταθμοί της 20ετούς κυριαρχίας Erdogan - «Ενός ανδρός αρχή»

Τουρκία: Οι σταθμοί της 20ετούς κυριαρχίας Erdogan - «Ενός ανδρός αρχή»
Επιβλήθηκε μεθοδικά, αλώνοντας του πυλώνες του κεμαλικού κράτους: αρχικά την ανώτατη Παιδεία με την κατάργηση της απαγόρευσης της ισλαμικής μαντήλας, στη συνέχεια το δικαστικό σύστημα για να φτάσει στον τελικό στόχο να αποδυναμώσει την επιρροή του στρατού
«Ορθώνοντας» το πολιτικό Ισλάμ έναντι του κεμαλισμού, ο Erdogan  έχει επικρατήσει έως σήμερα σε κάθε εκλογική αναμέτρηση της πολιτικής του σταδιοδρομίας του, αναμορφώνοντας ριζικά την Τουρκία και φθάνοντας σε 20 χρόνια κυριαρχίας να επιβάλλει «ενός ανδρός αρχή». Έχοντας ήδη αφήσει το στίγμα του όσο ουδείς άλλος μετά τον θεμελιωτή της σύγχρονης Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ο Erdogan  δίνει στην κάλπη της 14ης Μαΐου τη μεγαλύτερη μάχη έως σήμερα για τη διατήρηση της πολιτικής ηγεμονίας του.
Ξεκίνησε ως μεταρρυθμιστής, με μεγαλύτερο μάλλον επίτευγμά του να «ξηλώσει», ή τουλάχιστον να θέσει υπό αμφισβητήση, το μιλιταριαστικό κοσμικό κατεστημένο της κεμαλικής κληρονομιάς.
Επιβλήθηκε μεθοδικά, αλώνοντας του πυλώνες του κεμαλικού κράτους: αρχικά την ανώτατη Παιδεία με την κατάργηση της απαγόρευσης της ισλαμικής μαντήλας, στη συνέχεια το δικαστικό σύστημα για να φτάσει στον τελικό στόχο να αποδυναμώσει την επιρροή του στρατού.

Η πορεία Erdogan 

Στα πρώτα χρόνια «άνοιξε» την οικονομία σε ξένα κεφάλαια, προωθώντας δικαιώματα και ελευθερίες, και στηρίζοντας την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως, το «κλείσιμο» μίας 20ετίας στην εξουσία βρίσκει τον 69χρονο Erdogan να συμβολίζει τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση.
Σημείο καμπής για τη στροφή προς τον αυταρχισμό αποτέλεσαν η «εξέγερση του Πάρκου Γκεζί» το 2013 και η απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 -καταστολή, εκκαθαρίσεις σε δημόσια διοίκηση, δικαστικό σώμα και στράτευμα, περιστολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σταθερή απομάκρυνση της Τουρκίας από τη Δύση και τις αρχές του Κράτους Δικαίου.
Μακρινή ανάμνηση αποτελούν επίσης τα πρώτα «χρυσά χρόνια» επί Erdogan  στο πεδίο της οικονομίας, με τα έργα εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης και τη διεύρυνση της συντηρητικής θρησκευόμενης μεσαίας τάξης. Πληθωρισμός στο «κόκκινο» και κρίση ακρίβειας απειλούν σήμερα την οικονομική ανάκαμψη και τον απερχόμενο Τούρκο πρόεδρο με ήττα στην κάλπη, η οποία και θα στηθεί υπό άκρως αρνητική για τον ίδιο συγκυρία, μόλις τρεις μήνες μετά την τραγωδία των σεισμών της 6ης Φεβρουαρίου. Στην ήδη δεινή κατάσταση της οικονομίας προστίθεται και το κόστος της ανοικοδόμησης από τον πλέον καταστροφικό σεισμό από το 1939 στην Τουρκία, που υπολογίζεται ότι μπορεί να αγγίξει έως και τα 85 δισ. δολάρια.
Η κακή κατάσταση της οικονομίας ήταν από τους βασικούς παράγοντες που οδήγησε το Νοέμβριο του 2002 το ίδιο το ισλαμικών καταβολών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ρετζέπ Ταγίπ Erdogan  να κατακτήσει για πρώτη φορά την πλειοψηφία στην τουρκική Εθνοσυνέλευση, επισφραγίζοντας τη διαρκή άνοδο του πολιτικού Ισλάμ την ταραχώδη δεκαετία του 1990. Το AKP έχει καταφέρει έκτοτε να επικρατήσει ως πρώτο κόμμα σε έξι βουλευτικές εκλογές από το 2002 έως το 2018, ενώ ο Erdogan  έχει διατελέσει τρεις φορές πρωθυπουργός από το 2003 και σήμερα διεκδικεί τρίτη συναπτή προεδρική θητεία.
Αφετηρία στην πορεία πολιτικής ανόδου του Erdogan  ήταν η εκλογή του στη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης το 1994, ως υποψήφιος του ισλαμιστικού Κόμματος Ευημερίας του Νετζμετίν Ερμπακάν. Επί θητείας του το κόμμα κρίθηκε παράνομο από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας, ενώ ο ίδιος ωθήθηκε σε παραίτηση (το 1997) και καταδικάστηκε σε τετράμηνη φυλάκιση και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων λόγω δημόσιας ανάγνωσης ποιήματος του Τούρκου εθνικιστή ποιητή Ζιγιά Γκιοκάλπ, το οποίο θεωρήθηκε ότι υπέκρυπτε απειλητικά μηνύματα κατά του κοσμικού κράτους και υποκινούσε σε θρησκευτικό μίσος.
Στα χρόνια που ακολούθησαν ο Ρετζέπ Ταγίπ Erdogan αποχώρησε από το Κόμμα Ευημερίας, μαζί με έτερα μέλη της μεταρρυθμιστικής του πτέρυγας, και την 14η Αυγούστου 2001 παρουσίασε τη νέα του «πρόταση». Μόλις ένα χρόνο μετά την ίδρυσή του, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης αναδείχθηκε σε πρώτη κοινοβουλευτική δύναμη, αλλά ο ίδιος ο Erdogan  χρειάστηκε να περιμένει έως τις 14 Μαρτίου 2003 για να αναλάβει την πρωθυπουργία (διαδεχόμενος τον Αμπντουλάχ Γκιουλ), όταν πια είχε «ανακτήσει» τα πολιτικά του δικαιώματα.

Η προσπάθεια ένταξης στην ΕΕ

Ακολουθώντας φιλοευρωπαϊκή πορεία, η Τουρκία του Erdogan  αρχίζει το 2015 διαπραγματεύσεις με στόχο την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την υιοθέτηση σειράς θεσμικών μεταρρυθμίσεων -πορεία που ο ίδιος ανέκοψε και σήμερα πλέον θεωρείται «νεκρή».
Οι βουλευτικές εκλογές του 2007 βρίσκουν τον Erdogan  να επανεκλέγεται με ποσοστό 46,6%· το 2010 κερδίζει το κρίσιμο δημοψήφισμα για τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που περιορίζουν τις εξουσίες του δικαστικού σώματος και του στρατού, και ανοίγουν το δρόμο στην εκλογή προέδρου από το λαό και όχι την Εθνοσυνέλευση, ενώ το 2011 ακολουθεί η θριαμβευτική επανεκλογή του στις βουλευτικές κάλπες με ποσοστό της τάξεως του 49,8%.
Και καθώς είχαν ήδη δυναμώσει οι φωνές ότι ο Erdogan  στρεφόταν όλο και περισσότερο προς τον αυταρχισμό, η «εξέγερση του πάρκου Γκεζί» το 2013 ήλθε να σημάνει τη μεγαλύτερη αμφισβήτηση της εξουσίας του από τον τουρκικό λαό. Οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν με αφορμή τα σχέδια ανάπλασης του δημόσιου πάρκου στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης έλαβαν μαζικές διαστάσεις με τον Erdogan  να «απαντά» με άγρια καταστολή. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους αστυνομικούς και τους διαδηλωτές είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο οκτώ ανθρώπων και τον τραυματισμό περισσότερων από 8.000. Τα σχέδια που είχε εγκρίνει ο Erdogan  για την κατασκευή αναπαράστασης οθωμανικών στρατώνων εγκαταλείφθηκαν έπειτα από μήνες διαδηλώσεων.
Στις 17 Δεκεμβρίου του 2013 ο Erdogan  και ο στενός του κύκλος, δέχθηκαν ισχυρότατο πλήγμα καθώς ξεκίνησε εισαγγελική έρευνα για τεράστια σκάνδαλα διαφθοράς που άγγιζαν όχι μόνο υπουργούς του, αλλά ακόμη και την ίδια την οικογένειά του. Ήταν η πρώτη φορά που ο Erdogan αισθάνθηκε ότι απειλείται με ανατροπή εκ των έσω και συγκεκριμένα από μηχανισμούς τους κράτους που ελέγχονταν από το φιλικό επί μακρόν κίνημα του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν.
Το 2014 ο Erdogan  έγινε ο πρώτος πρόεδρος που εξελέγη με την ψήφο του τουρκικού λαού (52,59%), δρομολογώντας ήδη από τότε τη συνταγματική μεταρρύθμιση για τη μετατροπή της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας σε προεδρικό σύστημα και την εγκαθίδρυση επί της ουσίας «ενός ανδρός αρχή» -γεγονός που εξασφάλισε με το δημοψήφισμα του 2017 και εφάρμοσε κατόπιν της επανεκλογής του το 2018 με ποσοστό 52,59% των ψήφων. Στις βουλευτικές κάλπες του ίδιου έτους, το AKP κατέκτησε επίσης την πλειοψηφία, έχοντας συμμαχήσει ήδη από το 2015 με το κόμμα Εθνικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί.
Η στροφή προς τον απολυταρχισμό κορυφώθηκε μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, την οποία ο Erdogan  επέρριψε σε υποστηρικτές του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ Φετουλάχ Γκουλέν. Η κυβέρνησή του επιδόθηκε σε ένα πρωτοφανές μαζικό κύμα εκκαθαρίσεων στη δημόσια διοίκηση, κυβερνητικές υπηρεσίες, σχολεία και πανεπιστήμια και τις Ένοπλες Δυνάμεις. Μαζικές συλλήψεις και δίκες, φίμωση μέσων ενημέρωσης και μη κυβερνητικών οργανώσεων σε ένα σκληρό κύμα καταστολής που «επεκτάθηκε» σε Κούρδους βουλευτές και δημοσιογράφους.
Σημαντικότερη όμως στροφή του Erdogan  μετά το 2016 έγινε στην εξωτερική πολιτική. Η αντιδυτική ρητορική του που μέχρι τότε αφορούσε στο να «χαλυβδώσει» τη συνοχή ενός ακροατηρίου γαλουχημένου από τα εθνικά ιδεώδη, έγινε πλέον κεντρική πολιτική γραμμή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, με την Τουρκία να εμφανίζεται πλέον περισσότερο ως μία χώρα της Μέσης Ανατολής και λιγότερο ως ένας αξιόπιστος σύμμαχος της Δύσης, με ευρωπαϊκές φιλοδοξίες. Τα πολεμικά μέτωπα στα οποία ενεπλάκη στη Συρία, τη Λιβύη, το Ιράκ και τον Καύκασο, αλλά και οι εντάσεις που προκάλεσε στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο την έφεραν σε πορεία σύγκρουσης με τον άλλοτε στενό της σύμμαχο, τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το 2019, έμελλε να είναι επίσης σημαδιακό για τον Erdogan , καθώς για πρώτη φορά η πολιτική φθορά του αποτυπώθηκε στην κάλπη. Στις τοπικές εκλογές έχασε το κόμμα του τον δήμο της Κωνσταντινούπολης. Ο Εκρέμ Ιμάμογλου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, αναδείχθηκε νικητής σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις, αφού η πρώτη εκλογή του αμφισβητήθηκε από την κυβέρνηση με διάφορες τεχνικής φύσεως νομικές μεθοδεύσεις. Ήταν η πρώτη φορά που το ΑΚΡ έχανε τον μεγαλύτερο δήμο της χώρας, από τον οποίο μάλιστα ξεκίνησε ο ίδιος ο Erdogan  τον 20ετή πολιτικό θρίαμβό του, ενώ άλλωστε ευρεία είναι η πεποίθηση στην Τουρκία ότι όποιος ελέγχει την Κωνσταντινούπολη, ελέγχει ολόκληρη τη χώρα.
Κουβαλώντας το βάρος μίας ταραχώδους ιστορικής πορείας και με μία κόπωση η οποία αποτυπώνεται πλέον και στο πρόσωπο και τις κινήσεις του που έχουν γίνει πλέον πιο αργές, ο Erdogan  δίνει μάχη για να μην αποτελέσουν οι επερχόμενες εκλογές το κύκνειο άσμα του. Έχει ανάγκη να επεκτείνει για άλλα πέντε χρόνια την εξουσία του, τα τελευταία όπως δηλώνει ο ίδιος, με το μέλλον να προβάλλει άγνωστο για το τι του επιφυλάσσει.

www.bankingnews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Σχόλια αναγνωστών

Δείτε επίσης