Η μεγάλη ρευστότητα μπορεί να συμβάλει στην ηρεμία των αγορών, όμως δεν εξαλείφει τα υπάρχοντα εμπόδια στη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη
Τον σκεπτικισμό και την ανησυχία του για τις προκλήσεις που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) το 2020 εκφράζει ο Mohamed El-Erian, επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της Allianzκαι, τονίζοντας ιδιαίτερα το κατά πόσο είναι έτοιμες για αυτές μετά την αντιστροφή της πολιτικής τους το 2019.
Μετά τη δέσμευσή τους για εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής το 2018, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δύο πολύ ισχυρά νομισματικά ιδρύματα με παγκόσμια επιρροή, το 2019 αντίστρεψαν τις πορείες τους υιοθετώντας περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων και ενέσεις ρευστότητας, πραγματοποιώντας έτσι, μία από τις μεγαλύτερες στροφές στην πρόσφατη ιστορία της νομισματικής πολιτικής.
Ωστόσο, δοθέντων των αυξανόμενων μεσοπρόθεσμων αβεβαιοτήτων, οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν μπορούν ούτε ως υπόθεση να περιμένουν πως το 2020 θα επιφέρει ήρεμες συνθήκες, υποστηρίζει ο El-Erian.
Αλλά η πραγματοποίηση της ειρήνης και της ησυχίας απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από τον άμεσο έλεγχο τους, ενώ οι ελπίδες τους θα μπορούσαν εύκολα να διαλυθούν αν οι αγορές υποχωρούσαν στις οποιεσδήποτε μεσοπρόθεσμες αβεβαιότητες, πολλές εκ των οποίων εκτείνονται πέρα από τα οικονομικά και τη χρηματοδότηση στα πεδία της γεωπολιτικής, των θεσμών και των εσωτερικών κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών.
Πριν από λίγο καιρό, η ΕΚΤ και η Fed βρίσκονταν στην πορεία της σταδιακής μείωσης των αυξανόμενων ισολογισμών τους και η Fed αύξησε τα επιτόκια από τα επίπεδα που υιοθετήθηκαν για πρώτη φορά εν τω μέσω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Και τα δύο θεσμικά όργανα προσπαθούσαν να ομαλοποιήσουν τη νομισματική τους πολιτική μετά από χρόνια που βασίζονταν σε εξαιρετικά χαμηλά ή αρνητικά επιτόκια και σε αγορές μεγάλης κλίμακας assets.
Η Fed είχε αυξήσει τα επιτόκια τέσσερις φορές το 2018, πραγματοποίησε περαιτέρω αυξήσεις το 2019 και έθεσε την αποδέσμευση του ισολογισμού της στον «αυτόματο πιλότο», ενώ η ΕΚΤ είχε τερματίσει την αύξηση του ισολογισμού και άρχισε να απομακρύνεται από περαιτέρω μέτρα οικονομικής στήριξης.
Ένα χρόνο αργότερα, όλα αυτά τα μέτρα έχουν αντιστραφεί.
Η Fed μείωσε το βασικό της επιτόκιο τρεις φορές το 2019.
Αντί να μειώσει τον ισολογισμό της, η Fed τον διεύρυνε περισσότερο κατά τους τελευταίους τέσσερις μήνες του 2019 σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη περίοδο σύγκρισης μετά την κρίση.
Και αντί να προχωρά στην εξομάλυνση των επιτοκίων, η Fed εξακολούθησε να επιμένει στη γραμμή «χαμηλότερα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».
Επίσης, η ΕΚΤ ώθησε το βασικό της επιτόκιο σε αρνητικό έδαφος και επανέλαβε το πρόγραμμα αγοράς assets.
Ως αποτέλεσμα, η Fed και η ΕΚΤ συμπαρέσυραν όπως υποστηρίζει ο El-Erian στην πορεία των αλλεπάλληλεων περικοπών των επιτοκίων όλο τον κόσμο, παράγοντας μερικές από τις πιο ευνοϊκές παγκόσμιες νομισματικές συνθήκες.
Η δραματική ανατροπή της πολιτικής πραγματοποιήθηκε με δύο τρόπους.
Πρώτον, υλοποιήθηκε παρά την αυξανόμενη δυσφορία - τόσο εντός όσο και εκτός των κεντρικών τραπεζών - για τις παράπλευρες ζημίες και τις ακούσιες συνέπειες της παρατεταμένης εξάρτησης από την υπερβολικά χαλαρή νομισματική πολιτική.
Αν μη τι άλλο, αυτή η δυσφορία είχε αυξηθεί καθ 'όλη τη διάρκεια του έτους, εξαιτίας των αρνητικών επιπτώσεων των πολύ χαμηλών ή και αρνητικών επιτοκίων στον οικονομικό δυναμισμό και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Δεύτερον, η δραματική αναστροφή δεν ήταν μια απάντηση σε μια κατάρρευση της παγκόσμιας ανάπτυξης, πόσο μάλλον μια ύφεση.
Σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις, η ανάπτυξη το 2019 ήταν περίπου 3% - σε σύγκριση με 3,6% το 2018 - και πολλοί παρατηρητές αναμένουν μια γρήγορη ανάκαμψη το 2020.
Αντί να ενεργούν με σαφή οικονομικά κίνητρα, υποστηρίζει ο El- Erian, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες υπέκυψαν για άλλη μια φορά στις πιέσεις αγορές.
Για παράδειγμα, το τέταρτο τρίμηνο του 2018, όταν η Fed αντέδρασε σε ένα ξαφνικό και μεγάλο κύμα ρευστοποιήσεων που φαινόταν να απειλεί τη λειτουργία ορισμένων αγορών σε όλο τον κόσμο.
Ή τον Σεπτέμβριο του 2019, όταν η Fed ανταποκρίθηκε σε μια ξαφνική, απρόβλεπτη αναστάτωση στην αγορά repo – μια εξελιγμένη, υψηλής εξειδίκευσης αγορά που συνεπάγεται στενή αλληλεπίδραση μεταξύ της Fed και του τραπεζικού συστήματος. Οι στόχοι των κεντρικών τραπεζών δεν κινδύνευαν σε κάθε περίπτωση.
Και στις δύο περιπτώσεις, οι γενικευμένες εξάρσεις της χρηματοπιστωτικής αγοράς θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την οικονομική ανάπτυξη και τον σταθερό πληθωρισμό, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια ακόμη πιο οξεία παρέμβαση νομισματικής πολιτικής στην πορεία.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Fed, έκανε στροφή 180 μοιρών στην πολιτική της, όσον αφορά την «ασφάλιση».
Αλλά οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν σταματούν εκεί. Επιτρέποντας και πάλι στις χρηματοπιστωτικές αγορές να υπαγορεύουν τις αλλαγές στη νομισματική πολιτική, τόσο η ΕΚΤ όσο και η Fed έριξαν λάδι στη φωτιά που σιγοκαίει χρόνια τώρα.
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές οδηγήθηκαν από το ένα ρεκόρ στο άλλο, ανεξάρτητα από τα βασικά οικονομικά μεγέθη, επειδή οι χρηματιστές και οι επενδυτές ενθαρρύνθηκαν να πιστεύουν ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι οι «καλύτεροι φίλοι τους για πάντα» (BFF).
Ξανά και ξανά, οι κεντρικές τράπεζες αποδείχθηκαν πρόθυμες και ικανές να ελέγχουν και να ρυθμίζουν τη μεταβλητότητα διατηρώντας τις τιμές των μετοχών και των ομολόγων στα ύψη.
Ως αποτέλεσμα, η τακτική που ακολούθησαν οι επενδυτές ήταν να αγοράζουν όποτε η αγορά υποχωρεί και έκαναν αυτό συνεχώς.
Η μεγάλη ρευστότητα μπορεί να συμβάλει στην ηρεμία των αγορών, δεν εξαλείφει τα υπάρχοντα εμπόδια στη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Ειδικότερα, η οικονομία της ευρωζώνης αντιμετωπίζει διαρθρωτικά εμπόδια που παρακωλύουν την αύξηση της παραγωγικότητας.
Και υπάρχουν βαθιές μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές αβεβαιότητες που πηγάζουν από την αλλαγή του κλίματος, τις τεχνολογικές αναταραχές και τις δημογραφικές τάσεις. Επιπλέον, σε όλο τον κόσμο, υπήρξε γενικευμένη απώλεια εμπιστοσύνης στα θεσμικά όργανα και στις κρίσεις των εμπειρογνωμόνων, καθώς και μια βαθιά αίσθηση περιθωριοποίησης και αποξένωσης μεταξύ σημαντικών τμημάτων της κοινωνίας.
Η πολιτική πόλωση είναι πιο έντονη και πολλές δημοκρατίες υφίστανται αβέβαιες μεταβάσεις.
Επίσης, παρόλο που οι εμπορικές εντάσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας έχουν μετριαστεί προσωρινά από μια συμφωνία "πρώτης φάσης", οι βασικές πηγές συγκρούσεων δεν έχουν επιλυθεί.
Και ο κόσμος ξαφνικά βρίσκεται σε τροχιά, καθώς οι εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν κλιμακώνονται, με το Ιράν να υπόσχεται περαιτέρω αντίποινα για την στοχευμένη αμερικανική δολοφονία του κορυφαίου στρατιωτικού ηγέτη του Ιράν. Για την μακροπρόθεσμη οικονομική ευημερία και οικονομική σταθερότητα, αυτή η πολυάριθμη αβεβαιότητα απαιτεί μια πολιτική αντίδραση που εκτείνεται πέρα από την παραδοσιακή αρμοδιότητα των κεντρικών τραπεζών.
Απαιτεί μια ολοκληρωμένη πολυετή δέσμευση χρησιμοποιώντας διαρθρωτικά, φορολογικά εργαλεία που ξεπερνούν τα σύνορα.
Χωρίς αυτό, οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα συνεχίσουν να αναμένουν παρεμβάσεις από τις κεντρικές τράπεζες, για τις οποίες τα στοιχεία δείχνουν ότι δεν γίνονται μόνο ολοένα και πιο αναποτελεσματικά για την οικονομία, αλλά και δυνητικά αντιπαραγωγικά.
Αυτό που είναι σημαντικό για το 2020, είναι, πως οι τράπεζες θα αντιμετωπίσουν ακόμα μεγαλύτερες προκλήσεις όσον αφορά την πολιτική αυτονομία και την αξιοπιστία της πολιτικής που είναι τόσο κρίσιμη για την αποτελεσματικότητά τους.
www.bankingnews.gr
Μετά τη δέσμευσή τους για εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής το 2018, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δύο πολύ ισχυρά νομισματικά ιδρύματα με παγκόσμια επιρροή, το 2019 αντίστρεψαν τις πορείες τους υιοθετώντας περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων και ενέσεις ρευστότητας, πραγματοποιώντας έτσι, μία από τις μεγαλύτερες στροφές στην πρόσφατη ιστορία της νομισματικής πολιτικής.
Ωστόσο, δοθέντων των αυξανόμενων μεσοπρόθεσμων αβεβαιοτήτων, οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν μπορούν ούτε ως υπόθεση να περιμένουν πως το 2020 θα επιφέρει ήρεμες συνθήκες, υποστηρίζει ο El-Erian.
Αλλά η πραγματοποίηση της ειρήνης και της ησυχίας απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από τον άμεσο έλεγχο τους, ενώ οι ελπίδες τους θα μπορούσαν εύκολα να διαλυθούν αν οι αγορές υποχωρούσαν στις οποιεσδήποτε μεσοπρόθεσμες αβεβαιότητες, πολλές εκ των οποίων εκτείνονται πέρα από τα οικονομικά και τη χρηματοδότηση στα πεδία της γεωπολιτικής, των θεσμών και των εσωτερικών κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών.
Πριν από λίγο καιρό, η ΕΚΤ και η Fed βρίσκονταν στην πορεία της σταδιακής μείωσης των αυξανόμενων ισολογισμών τους και η Fed αύξησε τα επιτόκια από τα επίπεδα που υιοθετήθηκαν για πρώτη φορά εν τω μέσω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Και τα δύο θεσμικά όργανα προσπαθούσαν να ομαλοποιήσουν τη νομισματική τους πολιτική μετά από χρόνια που βασίζονταν σε εξαιρετικά χαμηλά ή αρνητικά επιτόκια και σε αγορές μεγάλης κλίμακας assets.
Η Fed είχε αυξήσει τα επιτόκια τέσσερις φορές το 2018, πραγματοποίησε περαιτέρω αυξήσεις το 2019 και έθεσε την αποδέσμευση του ισολογισμού της στον «αυτόματο πιλότο», ενώ η ΕΚΤ είχε τερματίσει την αύξηση του ισολογισμού και άρχισε να απομακρύνεται από περαιτέρω μέτρα οικονομικής στήριξης.
Ένα χρόνο αργότερα, όλα αυτά τα μέτρα έχουν αντιστραφεί.
Η Fed μείωσε το βασικό της επιτόκιο τρεις φορές το 2019.
Αντί να μειώσει τον ισολογισμό της, η Fed τον διεύρυνε περισσότερο κατά τους τελευταίους τέσσερις μήνες του 2019 σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη περίοδο σύγκρισης μετά την κρίση.
Και αντί να προχωρά στην εξομάλυνση των επιτοκίων, η Fed εξακολούθησε να επιμένει στη γραμμή «χαμηλότερα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».
Επίσης, η ΕΚΤ ώθησε το βασικό της επιτόκιο σε αρνητικό έδαφος και επανέλαβε το πρόγραμμα αγοράς assets.
Ως αποτέλεσμα, η Fed και η ΕΚΤ συμπαρέσυραν όπως υποστηρίζει ο El-Erian στην πορεία των αλλεπάλληλεων περικοπών των επιτοκίων όλο τον κόσμο, παράγοντας μερικές από τις πιο ευνοϊκές παγκόσμιες νομισματικές συνθήκες.
Η δραματική ανατροπή της πολιτικής πραγματοποιήθηκε με δύο τρόπους.
Πρώτον, υλοποιήθηκε παρά την αυξανόμενη δυσφορία - τόσο εντός όσο και εκτός των κεντρικών τραπεζών - για τις παράπλευρες ζημίες και τις ακούσιες συνέπειες της παρατεταμένης εξάρτησης από την υπερβολικά χαλαρή νομισματική πολιτική.
Αν μη τι άλλο, αυτή η δυσφορία είχε αυξηθεί καθ 'όλη τη διάρκεια του έτους, εξαιτίας των αρνητικών επιπτώσεων των πολύ χαμηλών ή και αρνητικών επιτοκίων στον οικονομικό δυναμισμό και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Δεύτερον, η δραματική αναστροφή δεν ήταν μια απάντηση σε μια κατάρρευση της παγκόσμιας ανάπτυξης, πόσο μάλλον μια ύφεση.
Σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις, η ανάπτυξη το 2019 ήταν περίπου 3% - σε σύγκριση με 3,6% το 2018 - και πολλοί παρατηρητές αναμένουν μια γρήγορη ανάκαμψη το 2020.
Αντί να ενεργούν με σαφή οικονομικά κίνητρα, υποστηρίζει ο El- Erian, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες υπέκυψαν για άλλη μια φορά στις πιέσεις αγορές.
Για παράδειγμα, το τέταρτο τρίμηνο του 2018, όταν η Fed αντέδρασε σε ένα ξαφνικό και μεγάλο κύμα ρευστοποιήσεων που φαινόταν να απειλεί τη λειτουργία ορισμένων αγορών σε όλο τον κόσμο.
Ή τον Σεπτέμβριο του 2019, όταν η Fed ανταποκρίθηκε σε μια ξαφνική, απρόβλεπτη αναστάτωση στην αγορά repo – μια εξελιγμένη, υψηλής εξειδίκευσης αγορά που συνεπάγεται στενή αλληλεπίδραση μεταξύ της Fed και του τραπεζικού συστήματος. Οι στόχοι των κεντρικών τραπεζών δεν κινδύνευαν σε κάθε περίπτωση.
Και στις δύο περιπτώσεις, οι γενικευμένες εξάρσεις της χρηματοπιστωτικής αγοράς θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την οικονομική ανάπτυξη και τον σταθερό πληθωρισμό, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια ακόμη πιο οξεία παρέμβαση νομισματικής πολιτικής στην πορεία.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Fed, έκανε στροφή 180 μοιρών στην πολιτική της, όσον αφορά την «ασφάλιση».
Αλλά οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν σταματούν εκεί. Επιτρέποντας και πάλι στις χρηματοπιστωτικές αγορές να υπαγορεύουν τις αλλαγές στη νομισματική πολιτική, τόσο η ΕΚΤ όσο και η Fed έριξαν λάδι στη φωτιά που σιγοκαίει χρόνια τώρα.
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές οδηγήθηκαν από το ένα ρεκόρ στο άλλο, ανεξάρτητα από τα βασικά οικονομικά μεγέθη, επειδή οι χρηματιστές και οι επενδυτές ενθαρρύνθηκαν να πιστεύουν ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι οι «καλύτεροι φίλοι τους για πάντα» (BFF).
Ξανά και ξανά, οι κεντρικές τράπεζες αποδείχθηκαν πρόθυμες και ικανές να ελέγχουν και να ρυθμίζουν τη μεταβλητότητα διατηρώντας τις τιμές των μετοχών και των ομολόγων στα ύψη.
Ως αποτέλεσμα, η τακτική που ακολούθησαν οι επενδυτές ήταν να αγοράζουν όποτε η αγορά υποχωρεί και έκαναν αυτό συνεχώς.
Η μεγάλη ρευστότητα μπορεί να συμβάλει στην ηρεμία των αγορών, δεν εξαλείφει τα υπάρχοντα εμπόδια στη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Ειδικότερα, η οικονομία της ευρωζώνης αντιμετωπίζει διαρθρωτικά εμπόδια που παρακωλύουν την αύξηση της παραγωγικότητας.
Και υπάρχουν βαθιές μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές αβεβαιότητες που πηγάζουν από την αλλαγή του κλίματος, τις τεχνολογικές αναταραχές και τις δημογραφικές τάσεις. Επιπλέον, σε όλο τον κόσμο, υπήρξε γενικευμένη απώλεια εμπιστοσύνης στα θεσμικά όργανα και στις κρίσεις των εμπειρογνωμόνων, καθώς και μια βαθιά αίσθηση περιθωριοποίησης και αποξένωσης μεταξύ σημαντικών τμημάτων της κοινωνίας.
Η πολιτική πόλωση είναι πιο έντονη και πολλές δημοκρατίες υφίστανται αβέβαιες μεταβάσεις.
Επίσης, παρόλο που οι εμπορικές εντάσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας έχουν μετριαστεί προσωρινά από μια συμφωνία "πρώτης φάσης", οι βασικές πηγές συγκρούσεων δεν έχουν επιλυθεί.
Και ο κόσμος ξαφνικά βρίσκεται σε τροχιά, καθώς οι εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν κλιμακώνονται, με το Ιράν να υπόσχεται περαιτέρω αντίποινα για την στοχευμένη αμερικανική δολοφονία του κορυφαίου στρατιωτικού ηγέτη του Ιράν. Για την μακροπρόθεσμη οικονομική ευημερία και οικονομική σταθερότητα, αυτή η πολυάριθμη αβεβαιότητα απαιτεί μια πολιτική αντίδραση που εκτείνεται πέρα από την παραδοσιακή αρμοδιότητα των κεντρικών τραπεζών.
Απαιτεί μια ολοκληρωμένη πολυετή δέσμευση χρησιμοποιώντας διαρθρωτικά, φορολογικά εργαλεία που ξεπερνούν τα σύνορα.
Χωρίς αυτό, οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα συνεχίσουν να αναμένουν παρεμβάσεις από τις κεντρικές τράπεζες, για τις οποίες τα στοιχεία δείχνουν ότι δεν γίνονται μόνο ολοένα και πιο αναποτελεσματικά για την οικονομία, αλλά και δυνητικά αντιπαραγωγικά.
Αυτό που είναι σημαντικό για το 2020, είναι, πως οι τράπεζες θα αντιμετωπίσουν ακόμα μεγαλύτερες προκλήσεις όσον αφορά την πολιτική αυτονομία και την αξιοπιστία της πολιτικής που είναι τόσο κρίσιμη για την αποτελεσματικότητά τους.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών