Η ομαλή και προγραμματισμένη παρακολούθηση μέσω ενός νέου προγράμματος θα υποστήριζε τόσο την ανάπτυξη όσο και τη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών
Πρέπει να γίνουν περαιτέρω βελτιώσεις όσον αφορά την ελκυστικότητα της Ελλάδας στις άμεσες ξένες επενδύσεις, τονίζει ο Zslot Darvas του ινστιτούτου Bruegel, υποστηρίζοντας ότι ένα νέο (τουλάχιστον προληπτικό) πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας θα βελτίωνε την εμπιστοσύνη στις μεταρρυθμίσεις και θα αντιμετώπιζε επίσης τις ενδεχόμενες δυσκολίες χρηματοδότησης του δημόσιου χρέους.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η καλύτερη του αναμενομένου ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας αντανακλά τις θετικές αλλαγές, αλλά οι επενδύσεις έχουν στην πραγματικότητα αρνητικό ρυθμό, ενώ η Ελλάδα έχει διάφορες θεσμικές αδυναμίες.
Η οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα αποδείχθηκε ισχυρότερη από εκείνο που προβλεπόταν όταν συμφωνήθηκε το τρίτο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας (Σχήμα 1).
Ενώ το πρόγραμμα υπέθετε πτώση 3,5% στο ΑΕΠ την περίοδο 2014-16, στην πραγματικότητα, το ΑΕΠ οριακά μειώθηκε κατά την περίοδο αυτή και η ανάπτυξη επανέκαμψε το 2017.
Οι εξελίξεις αυτές είναι σε έντονη αντίθεση με τα προγράμματα οικονομικής βοήθειας του 2010 και του 2012, όταν το ΑΕΠ συρρικνώθηκε περισσότερο από το αναμενόμενο.
Η πορεία της ελληνικής οικονομίας δεν ήταν έκπληξη.
Ακόμη και στο πρώτο εξάμηνο του 2015, όταν υπήρχε ένα αδιέξοδο μεταξύ της νέας ελληνικής κυβέρνησης και των επίσημων πιστωτών της, ο Darvas υποστήριξε ότι η Ελλάδα τείνει να αναπτυχθεί, αν μια ολοκληρωμένη και αξιόπιστη συμφωνία πετύχαινε με τους πιστωτές και συνέχιζε τις μεταρρυθμίσεις.
Εκείνη την εποχή, υπήρχε ήδη ένα ξεκίνημα για το μέλλον.
Έκτοτε, η μεταρρυθμιστική διαδικασία συνεχίστηκε, αλλά η αποστολή παραμένει ελλιπής.
Ένα ιδιαίτερο αδύναμο σημείο της ελληνικής οικονομίας είναι οι επενδύσεις: οι ακαθάριστες επενδύσεις, ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Επιπλέον, μέρος των ακαθάριστων επενδύσεων είναι η αντικατάσταση του υποτιμημένου κεφαλαίου - όπως η αντικατάσταση των φθαρμένων μηχανημάτων ή η ανακαίνιση ξενοδοχείων.
Οι καθαρές επενδύσεις (ακαθάριστες επενδύσεις δηλαδή, μείον τις αποσβέσεις) ήταν περίπου 10% του ΑΕΠ πριν από την κρίση, που δείχνει ότι η αύξηση του κεφαλαίου είχε κορυφωθεί εκείνη την εποχή.
Με τη συνεχιζόμενη υποχώρηση των καθαρών επενδύσεων, η ανάπτυξη αργά ή γρήγορα θα αντιμετωπίσει μεγάλα εμπόδια.
Η ενίσχυση των επενδύσεων είναι απολύτως απαραίτητη - και η ώθηση πρέπει να είναι πολύ υψηλή.
Ποιες πηγές θα μπορούσαν να παράσχουν τις πολύ αναγκαίες νέες επενδύσεις;
Ενώ οι δημόσιες επενδύσεις είναι απολύτως απαραίτητες, το ελληνικό δημόσιο δεν αποδείχθηκε ότι ήταν ο καλύτερος διαχειριστής περιουσιακών στοιχείων στο παρελθόν.
Η αύξηση των δημόσιων επενδύσεων δύσκολα μπορεί να καλύψει οποιοδήποτε σημαντικό μέρος του επενδυτικού χάσματος.
Οι επενδύσεις του ελληνικού ιδιωτικού τομέα περιορίζονται από τις εταιρείες χαμηλής απόδοσης, όπως αντικατοπτρίζεται στο υψηλό ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων που περιορίζει το διαθέσιμο τραπεζικό δανεισμό.
Ο δανεισμός από το εξωτερικό δεν είναι η καλύτερη ιδέα για μια χώρα που έχει τεράστιο εξωτερικό χρέος.
Ως εκ τούτου, η καλύτερη ελπίδα είναι οι ξένες άμεσες επενδύσεις (ΑΞΕ), οι οποίες θα μπορούσαν να ενισχύσουν την παραγωγικότητα, την καινοτομία, τις βελτιωμένες διαχειριστικές ικανότητες και να έχουν θετικές επιπτώσεις στους τοπικούς προμηθευτές.
Ωστόσο, η Ελλάδα έχει μάλλον έναν ανεπαρκές δείκτη ελκυστικότητας, ενώ και το επενδυτικό περιβάλλον είναι από τα χειρότερα της ΕΕ.
Είναι σαφές ότι απαιτούνται περαιτέρω ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, αλλά και σε πολλούς άλλους τομείς.
Για παράδειγμα, οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις θα διευρύνουν τη φορολογική βάση και θα βελτιώσουν τη φορολογική συμμόρφωση.
Τέτοιες μεταρρυθμίσεις είναι δύσκολες και χρειάζονται χρόνο, ενώ θα πρέπει να στηρίζονται σε σειρά πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων.
Ως εκ τούτου, κατά τη γνώμη του Darvas ένα τέταρτο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας, τουλάχιστον προληπτικό, θα βελτίωνε την εμπιστοσύνη στις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις.
Η ανάγκη βελτίωσης της εμπιστοσύνης προσθέτει περαιτέρω βάρος στην περίπτωση του ελληνικού δημόσιου χρέους.
Μια εξέχουσα ομάδα οικονομολόγων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πλήρες σύνολο μέτρων που εξετάζει το Eurogroup θα ήταν αρκετό για να αποκαταστήσει τη βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας.
Εάν δεν προσφερθούν στην Ελλάδα περαιτέρω μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους πέρα από όσα έχουν εφαρμοστεί σήμερα και η Ελλάδα ακολουθήσει μια «καθαρή έξοδο» από το τρέχον πρόγραμμα βοήθειας και αρχίζει να δανείζεται από την αγορά, ένα νέο πρόγραμμα βοήθειας θα είναι αναπόφευκτο.
Μια τέτοια αναγκαστική επιστροφή σε ένα νέο πρόγραμμα θα ήταν μάλλον επώδυνη.
Αντ 'αυτού, η ομαλή και προγραμματισμένη παρακολούθηση μέσω ενός νέου προγράμματος θα υποστήριζε τόσο την ανάπτυξη όσο και τη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών, καταλήγει ο Darvas.
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με τον ίδιο, η καλύτερη του αναμενομένου ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας αντανακλά τις θετικές αλλαγές, αλλά οι επενδύσεις έχουν στην πραγματικότητα αρνητικό ρυθμό, ενώ η Ελλάδα έχει διάφορες θεσμικές αδυναμίες.
Η οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα αποδείχθηκε ισχυρότερη από εκείνο που προβλεπόταν όταν συμφωνήθηκε το τρίτο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας (Σχήμα 1).
Ενώ το πρόγραμμα υπέθετε πτώση 3,5% στο ΑΕΠ την περίοδο 2014-16, στην πραγματικότητα, το ΑΕΠ οριακά μειώθηκε κατά την περίοδο αυτή και η ανάπτυξη επανέκαμψε το 2017.
Οι εξελίξεις αυτές είναι σε έντονη αντίθεση με τα προγράμματα οικονομικής βοήθειας του 2010 και του 2012, όταν το ΑΕΠ συρρικνώθηκε περισσότερο από το αναμενόμενο.
Η πορεία της ελληνικής οικονομίας δεν ήταν έκπληξη.
Ακόμη και στο πρώτο εξάμηνο του 2015, όταν υπήρχε ένα αδιέξοδο μεταξύ της νέας ελληνικής κυβέρνησης και των επίσημων πιστωτών της, ο Darvas υποστήριξε ότι η Ελλάδα τείνει να αναπτυχθεί, αν μια ολοκληρωμένη και αξιόπιστη συμφωνία πετύχαινε με τους πιστωτές και συνέχιζε τις μεταρρυθμίσεις.
Εκείνη την εποχή, υπήρχε ήδη ένα ξεκίνημα για το μέλλον.
Έκτοτε, η μεταρρυθμιστική διαδικασία συνεχίστηκε, αλλά η αποστολή παραμένει ελλιπής.
Ένα ιδιαίτερο αδύναμο σημείο της ελληνικής οικονομίας είναι οι επενδύσεις: οι ακαθάριστες επενδύσεις, ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Επιπλέον, μέρος των ακαθάριστων επενδύσεων είναι η αντικατάσταση του υποτιμημένου κεφαλαίου - όπως η αντικατάσταση των φθαρμένων μηχανημάτων ή η ανακαίνιση ξενοδοχείων.
Οι καθαρές επενδύσεις (ακαθάριστες επενδύσεις δηλαδή, μείον τις αποσβέσεις) ήταν περίπου 10% του ΑΕΠ πριν από την κρίση, που δείχνει ότι η αύξηση του κεφαλαίου είχε κορυφωθεί εκείνη την εποχή.
Με τη συνεχιζόμενη υποχώρηση των καθαρών επενδύσεων, η ανάπτυξη αργά ή γρήγορα θα αντιμετωπίσει μεγάλα εμπόδια.
Η ενίσχυση των επενδύσεων είναι απολύτως απαραίτητη - και η ώθηση πρέπει να είναι πολύ υψηλή.
Ποιες πηγές θα μπορούσαν να παράσχουν τις πολύ αναγκαίες νέες επενδύσεις;
Ενώ οι δημόσιες επενδύσεις είναι απολύτως απαραίτητες, το ελληνικό δημόσιο δεν αποδείχθηκε ότι ήταν ο καλύτερος διαχειριστής περιουσιακών στοιχείων στο παρελθόν.
Η αύξηση των δημόσιων επενδύσεων δύσκολα μπορεί να καλύψει οποιοδήποτε σημαντικό μέρος του επενδυτικού χάσματος.
Οι επενδύσεις του ελληνικού ιδιωτικού τομέα περιορίζονται από τις εταιρείες χαμηλής απόδοσης, όπως αντικατοπτρίζεται στο υψηλό ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων που περιορίζει το διαθέσιμο τραπεζικό δανεισμό.
Ο δανεισμός από το εξωτερικό δεν είναι η καλύτερη ιδέα για μια χώρα που έχει τεράστιο εξωτερικό χρέος.
Ως εκ τούτου, η καλύτερη ελπίδα είναι οι ξένες άμεσες επενδύσεις (ΑΞΕ), οι οποίες θα μπορούσαν να ενισχύσουν την παραγωγικότητα, την καινοτομία, τις βελτιωμένες διαχειριστικές ικανότητες και να έχουν θετικές επιπτώσεις στους τοπικούς προμηθευτές.
Ωστόσο, η Ελλάδα έχει μάλλον έναν ανεπαρκές δείκτη ελκυστικότητας, ενώ και το επενδυτικό περιβάλλον είναι από τα χειρότερα της ΕΕ.
Είναι σαφές ότι απαιτούνται περαιτέρω ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, αλλά και σε πολλούς άλλους τομείς.
Για παράδειγμα, οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις θα διευρύνουν τη φορολογική βάση και θα βελτιώσουν τη φορολογική συμμόρφωση.
Τέτοιες μεταρρυθμίσεις είναι δύσκολες και χρειάζονται χρόνο, ενώ θα πρέπει να στηρίζονται σε σειρά πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων.
Ως εκ τούτου, κατά τη γνώμη του Darvas ένα τέταρτο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας, τουλάχιστον προληπτικό, θα βελτίωνε την εμπιστοσύνη στις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις.
Η ανάγκη βελτίωσης της εμπιστοσύνης προσθέτει περαιτέρω βάρος στην περίπτωση του ελληνικού δημόσιου χρέους.
Μια εξέχουσα ομάδα οικονομολόγων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πλήρες σύνολο μέτρων που εξετάζει το Eurogroup θα ήταν αρκετό για να αποκαταστήσει τη βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας.
Εάν δεν προσφερθούν στην Ελλάδα περαιτέρω μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους πέρα από όσα έχουν εφαρμοστεί σήμερα και η Ελλάδα ακολουθήσει μια «καθαρή έξοδο» από το τρέχον πρόγραμμα βοήθειας και αρχίζει να δανείζεται από την αγορά, ένα νέο πρόγραμμα βοήθειας θα είναι αναπόφευκτο.
Μια τέτοια αναγκαστική επιστροφή σε ένα νέο πρόγραμμα θα ήταν μάλλον επώδυνη.
Αντ 'αυτού, η ομαλή και προγραμματισμένη παρακολούθηση μέσω ενός νέου προγράμματος θα υποστήριζε τόσο την ανάπτυξη όσο και τη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών, καταλήγει ο Darvas.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών